Arbeidsmarkt- en. onderwijsinformatie door Mike van Mechelen, Huub Verijdt

Transcriptie

1 12 Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie door Mike van Mechelen, Huub Verijdt

2 Colofon Datum aanmaak Versie Status Kenmerk Bestand Datum bijstellen Auteur 1 september Officieel 20 december 2006 Mike van Mechelen, Huub Verijdt ECABO 2006 Overname voor eigen gebruik is toegestaan onder bronvermelding. 2/76

3 Inhoud Samenvatting 5 1 Inleiding Achtergrond Inhoud rapport 12 2 Arbeidsmarkt Inleiding Beroepsgroepen Bedrijfssectoren Ontwikkeling werkgelegenheid Inleiding Vacatures Baanopeningen Uitbreidingsvraag Vervangingsvraag Ontwikkeling werkgelegenheid tot Onderwijsmarkt Inleiding Aanbod Vraag Instroom uit het VMBO Deelnemers ECABO Gediplomeerden ECABO Verwachte uitstroom naar het HBO Conclusie 34 4 BPV-markt Inleiding Leerbedrijven Erkenningen Leerplaatsen Leerwerktrajecten VMBO 37 5 Arbeidsmarktperspectieven Inleiding Baanopeningen Uitbreidingsvraag Vervangingsvraag Ontwikkeling werkgelegenheid tot Instroom schoolverlaters Conclusie 47 3/76

4 6 Perspectieven BPV Inleiding Confrontatie vraag en aanbod Conclusie 52 7 Eindconclusie Inleiding Landelijk beeld Regionaal beeld District Noord District Oost District Middenwest District Noordwest District Zuidwest District Zuidoost Conclusie 66 Bronvermelding 69 Bijlage 1 Kernbegrippen 71 Bijlage 2 Opleidingstypen en beroepsgroepen 72 Bijlage 3 Regio-indeling 74 Bijlage 4 Indeling bedrijfssectoren 76 4/76

5 Samenvatting Inleiding In het voorliggende rapport van Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven ECABO wordt een actueel beeld geschetst van de ontwikkelingen binnen de arbeids- en onderwijsmarkt voor de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen. De ontwikkelingen worden vertaald naar de arbeidsmarktperspectieven en perspectieven voor beroepspraktijkvorming (BPV), voor leerlingen in de betreffende opleidingen. Arbeidsmarkt Voor de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt voor ECABO-beroepen hebben we voornamelijk geput uit de resultaten van ECABO s eigen Marktmonitor en de ROA-prognoses tot Vanuit de Marktmonitor 2006 komt naar voren, dat het relatieve aandeel bedrijven dat tot 2010 een groei van het aantal werknemers binnen ECABO-beroepen verwacht, binnen de bedrijfssectoren Zakelijke dienstverlening en Financiële instellingen het grootst is. Naar verwachting is sprake van de meest stabiele situatie binnen de sectoren Industrie, Bouwnijverheid en Onderwijs. Een daling van de werkgelegenheid voor de betreffende werknemers wordt vooral verwacht binnen Openbaar bestuur (ECABO, Marktmonitor 2006). Als we kijken naar de kwalificatierichtingen van ECABO, dan zien we dat het relatieve aandeel bedrijven dat tot 2010 een stijging van de werkgelegenheid verwacht het grootst is voor de Orde en veiligheid, ICT en voor de functie Commercieel medewerker bank- en verzekeringswezen. Een stabiele situatie van het aantal werknemers wordt vooral verwacht voor functies binnen de richting Secretarieel, Bedrijfsadministratief en Logistiek. Een daling wordt vooral verwacht voor de juridische functies en functies binnen Informatiedienstverlening In Tabel 1 is de algemene verwachting weergegeven met betrekking tot de arbeidsmarktperspectieven van de ECABO-kwalificaties voor de komende jaren. De perspectieven zijn deels gebaseerd op de ROA-prognoses tot 2010 voor de opleidingstypes waaronder de betreffende kwalificaties vallen en deels op eigen inschattingen op basis van informatie uit ECABO s eigen Marktmonitor, Cfi-aantallen en andere beschikbare informatie. Samengevat verwacht ECABO, dat voor de economisch-administratieve kwalificatierichtingen het aantal beschikbare arbeidsplaatsen voor leerlingen met een afgeronde MBO-opleiding op niveau 3 en 4 over het algemeen (ruim) voldoende tot goed is. Voor de lagere niveaus zijn de perspectieven op een baan in het verlengde van de gevolgde opleiding wat minder gunstig. Voor de kwalificatierichting ICT zijn de vooruitzichten voor de niveau 2 en 3 opleidingen minder gunstig. De reden is, dat het grote aanbod van MBO-gekwalificeerde ICT-ers op deze niveaus de komende jaren naar verwachting de vraag zal overtreffen. Voor de richting Orde en veiligheid zijn de vooruitzichten over het algemeen vrij gunstig. 5/76

6 Op basis van informatie uit onze Marktmonitor kunnen we aangeven waar we regionale verschillen constateren aan de vraagzijde van de arbeidsmarkt. Zo zien we, dat binnen District Noordwest op totaalniveau (alle ECABO-richtingen) gemiddeld per bedrijf de meeste baanopeningen worden verwacht. Dit ligt vooral aan het erg hoge gemiddelde bij Orde en veiligheid. District Oost zit wat boven het landelijk gemiddelde, terwijl het gemiddelde in District Zuidoost ongeveer gelijk daaraan is. In District Middenwest wordt een lager gemiddelde dan landelijk aangetroffen, maar dat ligt nog wel boven de 1. Voor District Zuidwest en met name voor Noord geldt dat niet: de totaalgemiddeldes blijven daar ruim achter bij het landelijk gemiddelde. Kortom: de baanopeningen voor ECABO-functies concentreren zich vooral in het noordwesten en oosten van het land. Om gefundeerde uitspraken te kunnen doen over de regionale arbeidsmarktperspectieven en daarmee het landelijk perspectief te kunnen differentiëren naar de 6 CWI-districten, is meer informatie nodig over de regionale instroom van gediplomeerde schoolverlaters op de arbeidsmarkt en over het aandeel baanopeningen dat voor deze schoolverlaters beschikbaar is. In de volgende tabel is daarom de algemene verwachting weergegeven met betrekking tot de arbeidsmarktperspectieven van de ECABO-kwalificaties voor de komende jaren en wijken de tekens in de districten nauwelijks af van de landelijke. 6/76

7 Tabel 1 - Arbeidsmarktperspectieven naar kwalificatie Crebo-nr Kwalificatie Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal NL D1 N D2 O D3 MW D4 NW D5 ZW D6 ZO Secretarieel Directiesecretaresse/ Management assistent (4) =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ =/ Secretaresse (3) =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ =/ Secretarieel - / administratief medewerker (2) =/- =/- =/- =/- =/- =/- =/ Adm. medewerker / Arbeidsmarktgekwalificeerd assistent (1) Bedrijfsadministratie Administrateur (4) Boekhoudkundig medewerker (3) Bedrijfsadministratief medewerker (2) =/- =/- =/- =/- =/- =/- =/- Commercieel (Commercieel) Medewerker marketing en communicatie (4) =/- =/- =/- =/- =/- =/- =/ Commercieel medewerker (binnendienst) (3) Commercieel administratief medewerker (2) =/- =/- =/- =/- =/- =/- =/- Bank- en verzekeringswezen Commercieel medewerker bank- en verzekeringswezen (4) Logistiek ICT Medewerker logistiek management - fysieke distributie (4) = = = = = = = Medewerker logistiek management - material management (4) = = = = = = = Logistiek medewerker - fysieke distributie (3) Logistiek medewerker - material management (3) Applicatie ontwikkelaar (4) =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ =/ Applicatie beheerder (4) = = = = = = = Netwerkbeheerder (4) =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ =/ ICT-beheerder (4) = = = = = = = Medewerker beheer ICT (3) (Service) Medewerker ICT (2) Juridisch (Sociaal) Juridisch medewerker - sociale zekerheid (4) = = = = = = = (Sociaal) Juridisch medewerker - arbeidsvoorziening en personeelswerk (4) = = = = = = = (Administratief) Juridisch medewerker - openbaar bestuur (4) = = = = = = = (Administratief) Juridisch medewerker - zakelijke dienstverlening (4) = = = = = = = Informatiedienstverlening Archiefmedewerker historisch documentatiecentrum (4) = = = = = = = Informatieverzorger (4) = = = = = = = Medewerker informatiedienstverlening bibliotheken / Bibliotheekmedewerker (4) = = = = = = = Orde en veiligheid Particulier onderzoeker (1) Toezichthouder / assistent toezicht en veiligheid (1) = = = = = = = Assistent vrede en veiligheid (1) = = = = = = = Medewerker vrede en veiligheid (2) Medewerker toezicht en veiligheid (2) = = = = = = = Beveiliger (2) = = = =/+ =/+ =/+ = Coördinator beveiliging (3) =/- =/- =/- =/- =/- =/- =/- Legenda De tekens zijn indicatief voor de kans dat alle werkzoekende gediplomeerden een passende arbeidsplaats vinden in het verlengde van de betreffende opleiding. + : goed =/+ : ruim voldoende = : voldoende (evenwicht tussen vraag en aanbod) =/- : matig - : gering 7/76

8 Onderwijsmarkt In totaal volgden er de afgelopen schooljaren circa leerlingen een ECABO-opleiding. Vanaf schooljaar is er sprake van een daling tot circa leerlingen in Die daling zien we vooral binnen de bedrijfsadministratieve richting, maar ook binnen de ICT-richting is sprake van een structureel dalende trend in deelnemeraantallen. De daling binnen de secretariële richting lijkt af te vlakken. Binnen de richting Orde en veiligheid stijgen de aantallen weer na een lichte daling in het afgelopen jaar. In de commerciële richting is sprake van een lichte stijging. Binnen de andere richtingen is sprake van een vrij stabiele situatie. In absolute zin is de daling van het aantal leerlingen bij de niveau-3 opleidingen het grootst, wat vooral wordt veroorzaakt door de afname bij Bedrijfsadministratief en ICT. In relatieve zin kent niveau-1 de grootste daling van het aantal leerlingen. De daling bij niveau-4 treffen we vooral aan bij Juridisch en ICT. Alleen niveau-2 kent een toename van het totaal aantal leerlingen en dat is vooral vanwege de stijging binnen Orde en veiligheid en Secretarieel. De ontwikkeling van het aantal diploma s vanaf 2002 tot en met 2004 vertoont een licht stijgende lijn. In 2005 is het aantal diploma s dat door ROC s uitgereikt is aan deelnemers van een ECABO-opleiding met ruim ongeveer even hoog als in Ten aanzien van de ontwikkeling van het aantal diploma s zien we, dat het aantal op niveau 1 en 3 is gedaald en op niveau 2 en 4 is gestegen ten opzichte van het jaar ervoor. Na afloop van een ECABO-opleiding stromen gediplomeerden gemiddeld vaker door naar het HBO dan gediplomeerden van andere MBO-opleidingen. Dit is vooral het geval na afloop van een opleiding in de juridische en de commerciële richting. BPV-markt De BPV-perpsectieven geven de verwachte verhouding aan tussen aanbod van en vraag naar leerplaatsen op korte termijn. Een minteken geeft aan, dat de verwachte vraag groter zal zijn dan het aanbod. Dit betekent niet dat de leerling geen of een geringe kans op een leerplaats tijdens de opleiding heeft, maar is wel een signaal dat met het reguliere aanbod naar verwachting niet in de vraag kan worden voorzien. Dit betekent dat betrokken partijen extra aktie zullen moeten ondernemen om iedereen van een passende leerplaats te voorzien. De BPV-perspectieven laten over het algemeen een wat gunstiger beeld zien dan vorig jaar. De vooruitzichten voor de niveau 1- en 2-opleidingen binnen de economisch-administratieve richtingen blijven minder gunstig, voornamelijk vanwege het over het algemeen hoge aantal leerlingen ten opzichte van het BPV-aanbod. Andere redenen zijn onder andere het minder positieve imago dat deze leerlingen bij sommige bedrijven hebben met betrekking tot niveau en motivatie, de vaak korte stageduur en de tijdsinvestering van de begeleiding. Ook is er soms sprake van verdringing door hogere niveaus. Ook binnen de kwalificatierichting ICT spelen bovengenoemde redenen een rol bij de perspectieven voor de niveau-2 opleiding Medewerker ICT. Binnen Juridisch springen de vooruitzichten voor de Juridisch medewerker - arbeidsvoorziening en personeelswerk er in positieve zin uit, terwijl er knelpunten verwacht worden voor de Juridisch medewerker - sociale zekerheid. Binnen Orde en veiligheid geldt dit voornamelijk voor de kwalificatie Coördinator beveiliging en in mindere mate voor de Particulier onderzoeker. Voor de overige ECABO-kwalificaties wordt op landelijk niveau verwacht dat er (ruim) voldoende BPV-plaatsen beschikbaar zullen zijn. De verwachte BPV-situatie wijkt op regionaal niveau slechts op een aantal punten wezenlijk af van het landelijke beeld. Dit betreft met name de verwachtingen binnen de richtingen ICT en Orde en veiligheid. Voor ICT geldt een gunstiger perspectief voor District Oost en een licht ongunstigere verwachting voor Zuidwest. Voor Orde en veiligheid zijn de verwachtingen wat gunstiger in de Districten Noord en Oost, terwijl in District Zuidwest en Zuidoost meer knel- 8/76

9 punten worden verwacht dan landelijk. De verwachtingen zijn in District Noord wat minder gunstig voor de richting Commercieel. Dat geldt in District Middenwest voor de richting Juridisch. Verder volgt het regionale perspectief in hoofdlijnen het landelijke beeld met hier en daar gunstigere vooruitzichten. In de volgende tabel worden de landelijke en regionale BPV-perspectieven gepresenteerd voor de kwalificaties van ECABO. Tabel 2 - BPV-perspectieven naar kwalificatie en district Crebo-nr Kwalificatie Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal NL D1 N D2 O D3 MW D4 NW D5 ZW D6 ZO Secretarieel Directiesecretaresse/ Management assistent (4) =/+ =/+ + =/+ =/+ =/ Secretaresse (3) =/+ =/+ + =/+ + =/ Secretarieel - / administratief medewerker (2) =/- =/- =/- =/- = =/- = Adm. medewerker / Arbeidsmarktgekwalificeerd assistent (1) =/- = - =/- - =/- =/- Bedrijfsadministratie Administrateur (4) =/+ = =/+ =/+ + =/+ =/ Boekhoudkundig medewerker (3) = = = = =/+ = =/ Bedrijfsadministratief medewerker (2) =/- =/- =/- =/- =/- =/- =/- Commercieel (Commercieel) Medewerker marketing en communicatie (4) =/+ =/- =/+ =/+ =/- =/+ =/ Commercieel medewerker (binnendienst) (3) = =/- = = =/+ = =/ Commercieel administratief medewerker (2) =/- - - =/- =/- =/- - Bank- en verzekeringswezen Commercieel medewerker bank- en verzekeringswezen (4) = = =/- =/- = =/- =/+ Logistiek ICT Medewerker logistiek management - fysieke distributie (4) + X = + + =/ Medewerker logistiek management - material management (4) =/+ X = X + =/ Logistiek medewerker - fysieke distributie (3) =/+ X = X + =/ Logistiek medewerker - material management (3) =/+ X = X + =/ Applicatie ontwikkelaar (4) =/+ + + =/+ = =/- =/ Applicatie beheerder (4) =/+ =/+ + =/ Netwerkbeheerder (4) =/+ = + =/+ =/+ = =/ ICT-beheerder (4) =/+ =/+ + =/+ =/+ = =/ Medewerker beheer ICT (3) =/+ = + =/+ =/+ =/- =/ (Service) Medewerker ICT (2) =/- =/- - =/- =/- - = Juridisch (Sociaal) Juridisch medewerker - sociale zekerheid (4) =/- =/- - - =/- =/- = (Sociaal) Juridisch medewerker - arbeidsvoorziening en personeelswerk (4) =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ =/ (Administratief) Juridisch medewerker - openbaar bestuur (4) = =/- =/+ =/- =/- =/+ = (Administratief) Juridisch medewerker - zakelijke dienstverlening (4) = =/- =/+ =/- =/+ =/+ = Informatiedienstverlening Archiefmedewerker historisch documentatiecentrum (4) = - - = X = Informatieverzorger (4) =/+ X X = X = Medewerker informatiedienstverlening bibliotheken / Bibliotheekmedewerker (4) = = = - X =/+ =/+ Orde en veiligheid Particulier onderzoeker (1) =/- =/+ =/ Toezichthouder / assistent toezicht en veiligheid (1) = + + =/+ = Assistent vrede en veiligheid (1) =/- + = =/- = - =/ Medewerker vrede en veiligheid (2) =/ = =/- = Medewerker toezicht en veiligheid (2) = + =/+ = = - X Beveiliger (2) = =/+ = =/- + - =/ Coördinator beveiliging (3) - =/- =/- =/ Legenda De tekens zijn indicatief voor de mate waarin met het reguliere aanbod van leerplaatsen naar verwachting in de vraag vanuit het onderwijs kan worden voorzien. Daar waar knelpunten worden verwacht zullen extra activiteiten moeten worden ondernomen, om iedereen een passende leerplek te kunnen bieden. + : goed =/+ : ruim voldoende = : voldoende (evenwicht tussen vraag en aanbod) =/- : matig - : gering (dreigend tekort) x : niet van toepassing 9/76

10 Conclusie aansluiting arbeidsmarkt en onderwijs Van een goede aansluiting tussen arbeidsmarkt en onderwijs is sprake, als vraag naar en aanbod van arbeid en leerplaatsen zowel in kwalitatieve als kwantitatieve zin goed op elkaar zijn afgestemd. In een dergelijke evenwichtssituatie betekent dat goede arbeidsmarkt- en BPVperspectieven voor de leerling en geen knelpunten in de personeelsvoorziening voor organisaties. In de praktijk blijken vraag en aanbod niet altijd goed te matchen. Als we de arbeidsmarkt- en BPV-perspectieven van de ECABO-opleidingen op landelijk en regionaal niveau vergelijken, zien we dat voor de meeste ECABO-opleidingen sprake is van op zijn minst een voldoende perspectief. Er worden voor enkele opleidingen binnen de lagere opleidingsniveaus (niveau 1 en 2) knelpunten verwacht en voor een beperkt aantal opleidingen op hoger niveau. Als er sprake is van ongunstige BPV- en/of arbeidsmarktperspectieven betekent dat voor de betrokken partijen, dat actie zal moeten worden ondernomen om dit perspectief om te buigen naar een verbetering van de situatie. De BPV-perspectieven lijken in dit licht eenvoudiger te beïnvloeden dan de arbeidsmarktperspectieven. Intensieve samenwerking tussen (georganiseerd) bedrijfsleven, opleidingsinstellingen en ECABO is cruciaal, om vraag en aanbod beter te matchen. De dreigende knelpunten op het gebied van BPV worden kleiner wanneer ECABO en ROC s er in slagen meer BPV-leerplekken ingevuld te krijgen. Dit betekent, dat bestaand BPVaanbod beter onder de aandacht gebracht wordt en dat, indien nodig, nieuw aanbod van leerplaatsen geworven wordt, door uitbreiding bij bestaande relaties en/of werving van nieuwe leerbedrijven. Wanneer er voor bepaalde opleidingen een structureel tekort aan leerplaatsen binnen leerbedrijven dreigt te ontstaan (m.n. niveau 1 en 2), kunnen alternatieve vormen van beroepspraktijkvorming ingezet worden, bijvoorbeeld binnenschools praktijkleren, als adequate voorbereiding op het leren binnen het bedrijf. Daarnaast zullen onderwijsinstellingen bij de organisatie en planning van de BPV-periodes zo goed mogelijk moeten aansluiten bij de wensen en mogelijkheden van de leerbedrijven. Als er meer ROC s in dezelfde regio opereren is onderlinge afstemming belangrijk, om de beschikbare BPV-capaciteit optimaal te gebruiken. In overleg met ECABO kan bij verwachte knelpunten in een vroeg stadium bepaald worden of extra akties nodig zijn om iedereen uitgeplaatst te krijgen. De knelpunten op de arbeidsmarkt zijn moeilijker te beïnvloeden. Als de arbeidsmarktperspectieven ongunstig zijn (aanbod is groter dan de vraag naar MBO-opgeleiden), zal de gediplomeerde een keuze moeten maken voor een vervolgopleiding of op zoek moeten naar ander werk of werk in een andere sector. Met behulp van een goede voorlichting aan nieuwe leerlingen over de inhoud van het beroep en de perspectieven op een stageplaats en een baan, kan de instroom beter worden afgestemd op de regionale arbeidsmarktbehoefte. Vooral in situaties waar zowel arbeidsmarkt- als BPV-knelpunten worden verwacht (m.n. Secretarieel niveau 1 / Arbeidsmarktgekwalificeerd assistent (AKA) en ICT niveau 2), is die afstemming van belang en is het voor de versterking van de arbeidsmarktpositie van de leerling belangrijk de doorstroom naar hogere niveaus binnen het onderwijs te stimuleren. 10/76

11 1 Inleiding 1.1 ACHTERGROND ARBEIDSMARKT- EN ONDERWIJSINFORMATIE Voor u ligt het rapport 1 van Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven ECABO. Deze rapportage geeft een geactualiseerd beeld van de ontwikkelingen binnen de arbeids- en onderwijsmarkt voor de economischadministratieve, ICT- en veiligheidsberoepen. De ontwikkelingen worden vertaald naar de arbeidsmarktperspectieven en perspectieven voor beroepspraktijkvorming (BPV), voor leerlingen in de betreffende opleidingen. Het rapport ondersteunt instellingen voor beroepsonderwijs (ROC s) bij de inschatting van de vraag op de arbeidsmarkt en dient daarmee als onderbouwing van de planning van hun onderwijsaanbod. In het verlengde hiervan heeft de informatie uit deze rapportage ook waarde voor - de voorlichting van - (toekomstige) onderwijsdeelnemers, omdat er een beeld wordt geschetst van het arbeidsmarktperspectief van opleidingen en in welke mate kan worden voorzien in beroepspraktijkvorming binnen erkende leerbedrijven. Bedrijven, instellingen en hun organisaties (bv. sociale partners) kunnen hun voordeel doen met de verwachtingen voor de richtingen economisch-administratief, ICT en Orde en veiligheid, waardoor zij vroegtijdig kunnen inspelen op mogelijke knelpunten. Medewerkers van ECABO tenslotte kunnen zich een beeld vormen van ontwikkelingen op de arbeids- en onderwijsmarkt, zodat zij hier op kunnen anticiperen bij hun werkzaamheden ten behoeve van de aansluiting van het beroepsonderwijs op de arbeidsmarkt. De arbeidsmarktgegevens die vanuit bestaande bronnen beschikbaar zijn over relevante beroepsgroepen en beroepen komen helaas niet overeen met de individuele kwalificaties van ECABO. Om toch een beeld te krijgen van relevante arbeidsmarktontwikkelingen op kwalificatie- / functieniveau wordt de Marktmonitor van ECABO ingezet. Daarnaast worden in deze rapportage koppelingen gebruikt tussen de kwalificatierichtingen en niveau s van ECABO en daarmee samenhangende opleidingstypen en beroepsgroepen waarvoor het ROA 2 arbeidsmarktinformatie beschikbaar heeft. In Bijlage 2 worden deze koppelingen beschreven. Arbeidsmarktgegevens worden op verschillende niveaus gepresenteerd. Informatie wordt zover mogelijk gepresenteerd op zowel landelijk als regionaal niveau en op het niveau van sectoren, beroepen(clusters) en opleidingen. De gegevens gelden voor een bepaald jaar of voor een periode van enkele jaren, waarbij zij worden uitgedrukt in absolute aantallen en/of percentages ten opzichte van een bepaald basisjaar. Een kwalitatieve typering wordt soms ook gegeven, bijvoorbeeld hoog, gemiddeld of laag. De regionale informatie is deels afkomstig uit de Marktmonitor 2006 van ECABO en wordt gepresenteerd op het niveau van de 6 CWI-districten. In Bijlage 3 staat het overzicht van regioverbanden tussen ECABO en het CWI, met een geografisch kaartje van Nederland naar de 34 onderliggende RPA-gebieden. 1 In Coloverband wordt als rapporttitel gebruikt. ECABO hanteert zelf sinds 2004 de titel Monitor arbeidsmarkt en beroepsonderwijs. 2 ROA Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt, Maastricht. 11/76

12 ECABO is onder andere verantwoordelijk voor een aanbod van voldoende en kwalitatief goede BPV-plaatsen, afgestemd op arbeidsmarktontwikkelingen en regionale verschillen. De Adviseurs Buitendienst dragen zorg voor de feitelijke uitvoering. Door regelmatig leerbedrijven te bezoeken en te accrediteren bewaken ze de kwaliteit en werken ze aan kwaliteitsverbetering van de beroepspraktijkvorming. Tevens inventariseren ze de beschikbaarheid van BPVplaatsen. Naast de bestaande landelijke kwalificatiestructuur is een nieuwe competentiegerichte kwalificatiestructuur ontwikkeld. Deze nieuwe kwalificatieprofielen zijn in de overzichten van arbeidsmarkt- en BPV-perspectieven waar van toepassing gekoppeld aan de kwalificaties die ze vervangen. De logistieke kwalificaties maken geen deel meer uit van de nieuwe competentiegerichte kwalificatiestructuur, maar er zijn nog wel enkele leerlingen die deze opleidingen volgen. Deze kwalificaties zullen gaan verdwijnen. Voor de profielen Particulier digitaal rechercheur en Artiest zijn nog geen gefundeerde perspectieven te geven. Wel gaan we er van uit, dat er slechts sprake zal zijn van een beperkte opleidingsbehoefte. 1.2 INHOUD RAPPORT In hoofdstuk 2 wordt een beeld geschetst van de structuur van de arbeidsmarkt waarbinnen ECABO voornamelijk opereert. De beroepsgroepen die ECABO behartigt worden gepresenteerd en de bedrijfssectoren waar ze vooral uitgeoefend worden. Tevens worden arbeidsmarktontwikkelingen beschreven, mede op basis van resultaten uit de Marktmonitor 2005 en In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de onderwijsmarkt, waarbij met name aandacht voor de ontwikkeling van aantallen deelnemers en gediplomeerden binnen de ECABO-opleidingen. Daarnaast wordt ook de instroom vanuit VMBO en uitstroom naar HBO besproken. Hoofdstuk 4 geeft een beeld van de aanbodzijde van de BPV-markt. De opbouw van het bedrijfsregister wordt weergegeven en het overzicht met erkenningen naar regio. Tevens wordt ingegaan op het gemiddeld aantal leerplaatsen per leerbedrijf naar kwalificatierichting. In hoofdstuk 5 gaan we voornamelijk in op de landelijke en regionale ontwikkelingen aan de vraagzijde van de arbeidsmarkt in termen van vacatures en verwachte baanopeningen 3 en kijken we naar de instroom van schoolverlaters. We sluiten af met de arbeidsmarktperspectieven voor de ECABO-opleidingen. In hoofdstuk 6 staan de perspectieven voor beroepspraktijkvorming centraal. De informatie is voornamelijk gebaseerd op de inventarisatie onder de buitendienstadviseurs van ECABO en geeft de verwachtingen weer ten aanzien van de mate waarin met het reguliere aanbod van leerplaatsen door leerbedrijven kan worden voorzien in de vraag vanuit het onderwijs. Tot slot worden in hoofdstuk 7 de arbeidsmarktperspectieven en perspectieven beroepspraktijkvorming met elkaar vergeleken en wordt een beeld geschetst over de mate van aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt en mogelijke aandachtspunten voor onderwijsinstellingen, branches en het kenniscentrum zelf. 3 Totale vraag naar nieuwkomers op de arbeidsmarkt, zoals deze wordt bepaald door de werkgelegenheidsgroei (positieve uitbreidingsvraag) en de vervangingsvraag. 12/76

13 2 Arbeidsmarkt 2.1 INLEIDING De arbeidsmarkt bestaat uit de vraag naar arbeid vanuit bedrijven en instellingen en het aanbod van arbeid door werkzoekenden. In dit hoofdstuk wordt een beeld geschetst van de structuur van de vraagzijde van de arbeidmarkt. We gaan in op de beroepsgroepen waar ECABO mee te maken heeft en de bedrijfssectoren waar die beroepen (voornamelijk) voorkomen. Kenmerkend voor Kenniscentrum ECABO is het bedrijfstakoverstijgende karakter van de beroepen die ze behartigt. Het werkgebied van ECABO is daarmee niet te specificeren naar één of enkele specifieke economische bedrijfssectoren of branches, maar bestaat uit de hele economie. Een afgebakende sectorbeschrijving voor de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen is dan ook moeilijk te geven. Wel kunnen we een aantal bedrijfssectoren onderscheiden, waar het aandeel ECABOberoepen relatief groot is in absolute zin qua aantallen werknemers binnen de beroepsgroep en in relatieve zin als aandeel van de beroepsgroep binnen het totale aantal werkzame personen binnen de bedrijfssector. 2.2 BEROEPSGROEPEN Voor informatie over de voor ECABO relevante beroepen gebruiken we onder andere de beroepsgroepen die het ROA onderscheidt 4. We rekenen de volgende ROA-beroepsklassen tot het ECABO-domein: - Economisch-administratieve beroepen - Informaticaberoepen - Openbare orde- en veiligheidsberoepen Daarnaast rekenen we nog een aantal beroepsgroepen tot het ECABO-domein binnen de klassen Culturele beroepen en Sociaal-culturele beroepen. In totaal gaat het binnen de 5 bovengenoemde beroepsklassen om 26 voor ECABO relevante beroepsgroepen. In tabel 3 staat het overzicht van de betreffende beroepsgroepen. In de tweede kolom zijn bij de 13 middelbare beroepsgroepen de opleidingsrichtingen van ECABO vermeld, die hiermee verband houden. 4 Het ROA baseert zijn indeling op de CBS-Standaard Beroepsgroepen Classificatie (SBC 92), maar gebruikt andere benamingen. In bijlage 2 worden zowel de ROA- als de CBS / SBC-benaming voor de betreffende beroepen gepresenteerd. 13/76

14 In de Competentiegerichte kwalificatiestructuur onderscheidt ECABO de volgende opleidingsrichtingen: Bedrijfsadministratief (BA) Commercieel (COM) Bank- en verzekeringwezen (CMBV) ICT Informatiedienstverlening (IDV) Juridisch (JUR) Orde en veiligheid (O&V) Secretarieel (SEC) (Kunst) 5 Tabel 3 - Beroepsgroepen ECABO-domein ROA-nr. en omschrijving ECABOrichting MBO-niveau CBS-SBCnr. 20 Bibliotheekassistenten IDV Bibliothecarissen Ondersteunende administratieve hulpkrachten SEC / AKA Bedrijfshoofden Productieplanners LOG Organisatie-adviseurs Receptionisten en administratieve employés BA / SEC Boekhouders en secretaresses BA / SEC 3 en Assistent accountants Verzekeringsagenten COM Commercieel employes COM / CMBV 3 en Commercieel medewerkers Technisch-commercieel employés Technisch-bedrijfskundig medewerkers Juridisch en fiscaal medewerkers JUR Juridisch, bestuurlijk medewerkers Administratieve transportemployés LOG Leidinggevenden Medisch secretaresses SEC Programmeurs ICT 2, 3 en Systeemanalisten Activiteitenbeg. en mdw's arbeidsbemiddeling JUR Mdw's soc.cultureel werk en personeel en arbeid Asp. politieagenten, soldaten en beveiligingshulpkrachten O&V Politieagenten, onderofficieren en beveiligingsemployés O&V 2 en Politie-inspecteurs en officieren 742 Bron: ROA (Arbeidsmarkt naar opleiding en beroep) en CBS (Standaard Beroepen Classificatie 1992), bewerking ECABO. Van de 26 relevante beroepsgroepen zijn er 11 die door het CBS als middelbare beroepen worden aangeduid; deze rekenen we tot beroepen op MBO-niveau. 4 Beroepsgroepen vallen in de categorie lagere beroepen. De opleidingen die aan deze beroepen verwant zijn, zijn deels opleidingen op MBO-niveau 1; deze worden door het ROA gerekend tot de VMBO-opleidingstypen. De overige 11 beroepen zijn op HBO-niveau (de beroepen waarvan de SBC-code begint met een 7). 5 Binnen het Platform MBO Kunstonderwijs heeft ECABO meegewerkt aan de ontwikkeling van de competentiegerichte kwalificatie Artiest. Kenniscentrum GOC is penvoerder. 14/76

15 De ECABO-kwalificatierichtingen zijn gekoppeld aan de opleidingstypes en de beroepsgroepenindeling van het ROA. Bijlage 2 geeft het overzicht van onderliggende relaties van ECABO-richtingen en kwalificatieniveaus met de ROA-classificering naar opleidingstypen en beroepsgroepen en de daarme samenhangende beroepsgroepen die door het CBS worden onderscheiden vanuit de Standaard Beroepen Classificatie. Er dienen hierbij twee zaken te worden opgemerkt. Ten eerste zijn de opleidingstypes en beroepsgroepen van het ROA over het algemeen breder gedefinieerd dan daaraan gekoppelde ECABO-richtingen (en kwalificaties / functies). Hoewel het beeld dat vanuit de ROAgegevens wordt gepresenteerd geen exact ECABO-plaatje is, vormt het wel relevante informatie over de context waarbinnen de ECABO-beroepen vallen. Een tweede opmerking is, dat de weergegeven relatie tussen opleidingsrichting/ -niveau en uiteindelijk beroep in de praktijk niet altijd 1 op 1 zal zijn, omdat leerlingen niet altijd in een beroep gaan werken dat direct in het verlengde ligt van hun opleiding. In de volgende 2 tabellen (4 en 5) worden van de 13 ECABO-beroepen op MBO-niveau een aantal kenmerken beschreven. Tabel 4 geeft per beroepsgroep het gemiddeld aantal werkenden aan in de periode en de typering van de ontwikkeling in de werkgelegenheid. In de laatste kolom staat het arbeidsvolume, dat gedefinieerd wordt als het toaal aantal arbeidsjaren op basis van een 40-urige werkweek. Trend typering BA / SEC 89 Receptionisten en administratieve employés constant BA / SEC 90 Boekhouders en secretaresses constant COM 93 Verzekeringsagenten constant COM 94 Commercieel employés constant ICT 105 Programmeurs constant IDV 20 Bibliotheekassistenten dalend JUR 98 Juridisch en fiscaal medewerkers constant JUR 109 Activiteitenbegeleiders en mdw's arbeidsbemiddeling constant LOG 86 Productieplanners constant LOG 101 Administratieve transportemployés dalend O&V 124 Asp. politieagenten, soldaten en beveiligingshulpkrachten constant O&V 125 Politieagenten, onderofficieren en beveiligingsemployés stijgend SEC 104 Medisch secretaresses constant Totaal ECABO-beroepsgroepen Totaal generaal constant Bron: ROA, De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2010, bewerking ECABO. Gemiddeld over is de beroepsgroep Boekhouders en secretaresses veruit de grootste, gevolgd door de Commercieel employés en de Receptionisten en administratieve employés. De trend over geeft een stijging aan bij Politieagenten, onderofficieren en beveiligingsemployés en een daling bij Bibliotheekassistenten en Administratieve transportemployés. Als we het gemiddeld aantal werkenden van vergelijken met het gemiddeld aantal in , dan zien we over alle ECABO-beroepsgroepen een daling van het aantal werkenden van (-2,1%) tot Dit is een grotere daling dan de totale daling van de werkzame beroepsbevolking met (-0,4%) tot Tabel 4 - Gemiddeld aantal werkenden en arbeidsvolume naar beroepsgroep ECABOrichting Nr. Beroepsgroep Aantal werkenden Arbeidsvolume 15/76

16 Deze daling wordt vooral veroorzaakt door de afname van werkenden binnen de beroepsgroep Commercieel employés, gevolgd door een daling van bij Receptionisten en administratieve employés en bij Programmeurs. De beroepsgroepen Activiteitenbegeleiders en medewerkers arbeidsbemiddeling en Politieagenten, onderofficieren en beveiligingsemployés zijn daarentegen gegroeid met respectievelijk en werkenden. Het arbeidsvolume binnen de ECABO-beroepsgroepen is ten opzichte van de vorige periode gedaald met 3,1% tot De daling is het grootst binnen de beroepsgroep Commercieel employés ( ), Boekhouders en secretaresses ( ), en bij de Receptionisten en administratieve employés (-8.500). Een stijging van het arbeidsvolume zien we vooral bij Politieagenten, onderofficieren en beveiligingsemployés (3.500) en Activiteitenbegeleiders en medewerkers arbeidsbemiddeling (2.000). Tabel 5 geeft per beroepsgroep aan wat het aandeel vrouwen, deeltijdwerk, ouderen en jongeren is, met bij de laatste 2 kenmerken een kwalitatieve typering ten opzichte van het gemiddelde over alle beroepen. De percentages hebben betrekking op het gemiddeld aantal werkenden in Tabel 5 - Kenmerken van werkenden naar beroepsgroep Nr. Beroepsgroep Vrouwen % Deeltijdarbeid % Ouderen (50-64) % Typering Jongeren (15-29) % Typering 89 Receptionisten en administratieve employés gemiddeld 25 hoog 90 Boekhouders en secretaresses gemiddeld 20 gemiddeld 93 Verzekeringsagenten laag 25 hoog 94 Commercieel employés laag 24 hoog 105 Programmeurs erg laag 28 hoog 20 Bibliotheekassistenten hoog 9 laag 98 Juridisch en fiscaal medewerkers gemiddeld 16 gemiddeld 109 Activiteitenbegeleiders en mdw's arbeidsbemiddeling laag 29 hoog 86 Productieplanners gemiddeld 16 gemiddeld 101 Administratieve transportemployés gemiddeld 14 gemiddeld 124 Asp. politieagenten, soldaten en beveiligingshulpkrachten erg laag 44 erg hoog 125 Politieagenten, onderofficieren en beveiligingsemployés erg laag 22 gemiddeld 104 Medisch secretaresses gemiddeld 13 laag Bron: ROA, AIS tot Het hoogste aandeel vrouwen treffen we aan bij de beroepsgroep Medisch secretaresses (97%) en het laagste bij Programmeurs (11%). Ook het aandeel deeltijdwerk is het hoogst bij de Medisch secretaresses (79%) en het laagst bij Politieagenten, onderofficieren en beveiligingsemployés (5%). Het percentage ouderen is met 34% het hoogst bij de Bibliotheekassistenten en met 12% het laagst bij de Programmeurs en de Aspirant politieagenten, soldaten en beveiligingshulpkrachten. Bij deze laatste beroepsgroep zitten relatief gezien ook de meeste jongeren (44%), terwijl het aandeel jongeren het geringst is bij de Bibliotheekassistenten (9%). De ontwikkeling van het aandeel ouderen en jongeren binnen de beroepsgroepen (trend ) laat zien, dat het aandeel ouderen over het algemeen stijgt, terwijl het aandeel jongeren in de meeste gevallen met (sterk) dalend wordt getypeerd. Een stijgend aandeel ouderen in combinatie met een sterk dalend aandeel jongeren vinden we bij Bibliotheekassistenten en Productieplanners. Bij de groep Medisch secretaresses zien we de combinatie van een sterk stijgend aandeel ouderen met een sterk dalend aandeel jongeren. Met name binnen deze beroepsgroep zal de vergrijzingsproblematiek een grote rol spelen. In de volgende paragraaf worden de voor ECABO belangrijkste bedrijfssectoren gekenmerkt. 16/76

17 2.3 BEDRIJFSSECTOREN Het ROA onderscheidt 34 bedrijfssectoren. In de volgende tabel worden de 12 bedrijfssectoren gepresenteerd met het hoogste aandeel werkenden binnen de 26 hiervoor beschreven ECABO-beroepen. Per bedrijfssector wordt het aantal bedrijfsvestigingen, arbeidsvolume, aantal werkenden en trend gepresenteerd. Tabel 6 - Aantal bedrijfsvestigingen en werkenden naar bedrijfssector Bedrijfssector Aantal bedrijfsvestigingen jan Arbeidsvolume gemiddelde Aantal werkenden gemiddelde Trend Bouw constant Exploitatie van onroerend goed stijgend Handel en reparatie constant Weg- en railvervoer constant Communicatie constant Bankwezen constant Verzekeringswezen dalend Zakelijke dienstverlening constant Gezondheidszorg constant Overige kwartaire diensten constant Onderwijs stijgend Overheid constant Bron: CBS Statline, ROA - AIS tot 2010, bewerking ECABO. In de volgende tabel worden de werknemers binnen de betreffende bedrijfssectoren gekenmerkt naar geslacht, leeftijdscategorie en opleidingsniveau. Tabel 7 - Kenmerken van werkenden naar bedrijfssector Bedrijfssector Aantal werkenden gemiddelde Werkenden, % % opleidingsniveau (MBO incl havo/vwo) BO VMBO MBO HBO WO Vrouwen Ouderen (50-64) Jongeren (15-29) Bouw Exploitatie van onroerend goed Handel en reparatie Weg- en railvervoer Communicatie Bankwezen Verzekeringswezen Zakelijke dienstverlening Gezondheidszorg Overige kwartaire diensten Onderwijs Overheid Bron: ROA, AIS tot Het hoogste aandeel vrouwen treffen we aan bij de Gezondheidszorg (80%) en het laagste bij de Bouw (7%). Het percentage ouderen is met 33% het hoogst bij het Onderwijs en met 16% het laagst bij Zakelijke dienstverlening. Relatief gezien zitten de meeste jongeren bij Handel en reparatie (32%) en de minste jongeren binnen Onderwijs en Overheid (beide 16%). Kijken 6 Overige kwartaire diensten: Speur- en ontwikkelingswerk; belangen- en ideële organisaties; kunst en cultuur; en sport en recreatie. 17/76

18 we bij opleidingsniveau naar het aandeel MBO-ers, dan is dat met 51% het hoogst binnen de bedrijfssector Bouw en het laagst binnen Onderwijs (17%). In de volgende tabel is op basis van de aantallen werkenden naar ECABO-beroepsgroep gekeken naar het aandeel binnen de 12 belangrijkste bedrijfssectoren. Onderscheid is gemaakt tussen het ECABO-aandeel inclusief en exclusief HBO-beroepen. Tabel 8 - Aandeel werkenden ECABO-domein naar bedrijfssector Bedrijfssector Aandeel werkenden ECABOdomein incl. HBO Aantal werkenden gemiddelde Aandeel werkenden ECABOdomein excl. HBO Absoluut Relatief Absoluut Relatief Bouw ,0% ,9% Exploitatie van onroerend goed ,7% ,4% Handel en reparatie ,1% ,2% Weg- en railvervoer ,1% ,4% Communicatie ,0% ,8% Bankwezen ,9% ,6% Verzekeringswezen ,2% ,0% Zakelijke dienstverlening ,8% ,6% Gezondheidszorg ,5% ,5% Overige kwartaire diensten ,9% ,9% Onderwijs ,2% ,6% Overheid ,8% ,4% Bron: ROA, AIS tot 2010, bewerking ECABO. In relatieve zin vinden we zowel in- als exclusief de HBO-beroepen, het hoogste aandeel werkenden in ECABO-beroepen binnen de bedrijfssectoren Bankwezen, Verzekeringswezen en Overheid. Inclusief de HBO-beroepen is het ECABO-aandeel binnen het Bankwezen het hoogst en exclusief is dat binnen het Verzekeringswezen het geval. Als we naar de absolute aantallen werkenden kijken, zijn de bedrijfssectoren Zakelijke dienstverlening, Overheid, Handel en reparatie en Gezondheidszorg de belangrijkste. Inclusief de HBO-beroepen is het de sector Zakelijke dienstverlening met de meeste werkenden binnen het ECABO-domein, exclusief HBO is dat de sector Overheid. 2.4 ONTWIKKELING WERKGELEGENHEID Inleiding Voor de ontwikkeling van de werkgelegenheid binnen de bedrijfssectoren kijken we naar de resultaten van de Marktmonitor 2005 en 2006 van ECABO. De insteek van de Marktmonitor in 2005 was bedrijfssector breed, terwijl in 2006 vooral is ingezoomd op ontwikkelingen in de werkgelegenheid van ECABO-beroepen binnen 4 voor ECABO relatief belangrijke bedrijfssectoren Zakelijke dienstverlening, Financiële instellingen (Bank- en verzekeringswezen), Openbaar bestuur en Handel en reparatie. Daarnaast is in 2006 een groep bedrijven in het onderzoek betrokken met meer dan 50 werknemers, uit de overige sectoren. Ander verschil is dat in 2006 van (maximaal) 2 richtingen de vragenlijsten zijn voorgelegd, versus 1 richting in In dit hoofdstuk worden een aantal resultaten van de Marktmonitor 2005 en 2006 voor de 4 genoemde bedrijfssectoren naast elkaar gezet. 18/76

19 Resultaten uit de Marktmonitor van ECABO hebben onder andere betrekking op het aantal openstaande vacatures voor ECABO-beroepen op meetmoment, het verwachte aantal baanopeningen voor het volgend jaar, en de verwachte ontwikkeling in het aantal werknemers in de betreffende functies tot Doordat het onderzoek is uitgevoerd onder leerbedrijven zijn de gevonden gemiddeldes weliswaar niet 1-op-1 door te vertalen naar de hele arbeidsmarkt, maar ze geven daarvoor wel indicaties en laten met name de onderlinge verschillen tussen en binnen de opleidingsrichtingen zien. De verdeling van de deelnemende leerbedrijven aan de Marktmonitor over de 4 bedrijfstakken is weergegeven in tabel 9. De meeste van de responderende bedrijven behoren tot de bedrijfssector Zakelijke dienstverlening. De verdeling van de bedrijfssectoren binnen de steekproef van de Marktmonitor is een goede afspiegeling van de verdeling binnen het hele register van leerbedrijven van ECABO. Tabel 9 - Bedrijven binnen de Marktmonitor 2005 en 2006 naar bedrijfssector Aantal bedrijven naar bedrijfssector N % N % Handel , ,8 Financiële instellingen , ,8 Zakelijke dienstverlening , ,9 Openbaar bestuur , ,5 Totaal , ,0 Bron: Marktmonitor ECABO, 2005 en 2006 In de volgende tabel is het aantal bedrijven binnen de Marktmonitor verdeeld naar de kwalificatierichting waarvoor de vragenlijsten zijn beantwoord. De richting Logistiek maakt geen deel meer uit van de competentiegerichte kwalificatiestructuur van ECABO en is om die reden niet meer meegenomen in de Marktmonitor Tabel 10 - Aantal bedrijven binnen de Marktmonitor 2005 en 2006 naar richting Aantal bedrijven naar kwalificatierichting N % N % Secretarieel , ,2 Bedrijfsadministratief , ,8 Commercieel , ,2 Logistiek 110 7,1 - - ICT , ,3 Juridisch 142 9,1 51 5,4 Informatiedienstverlening 86 5,5 12 1,3 Orde en veiligheid 137 8,8 23 2,3 Bank- en verzekeringswezen ,7 80 8,5 Totaal , ,0 Bron: Marktmonitor ECABO, 2005 en /76

20 2.4.2 Vacatures Net zoals in 2005 is in 2006 via de Marktmonitor bij leerbedrijven van ECABO de vraag gesteld naar het aantal vacatures op moment van meten binnen de ECABO-beroepen. Het gemiddeld aantal openstaande vacatures voor ECABO-beroepen binnen de 4 bedrijfssectoren is in 2006 iets hoger dan in 2005 (0,07 vs 0,04). In beide jaren is het aantal vacatures binnen Openbaar bestuur het laagst Baanopeningen Baanopeningen zijn opgebouwd uit positieve uitbreidingvraag en vervangingsvraag. In het geval van een negatieve uitbreidingvraag (krimp van de werkgelegenheid) bestaan baanopeningen alleen uit de vervangingsvraag. In de Marktmonitor 2006 komt het gemiddeld aantal verwachte baanopeningen voor het jaar 2007 over alle bedrijfssectoren uit op 1,44 per bedrijf en het subgemiddelde voor de bedrijfssectoren Zakelijke dienstverlening, Financiële instellingen, Openbaar bestuur en Handel en reparatie op 1,64. In 2006 werd een gemiddelde voor de 4 genoemde sectoren aangetroffen van 2,3 per bedrijf. In Tabel 11 zijn de verwachte baanopeningen voor ECABO-beroepen gepresenteerd voor 2006 en 2007 naar bedrijfssector en kwalificatierichting. In beide jaren werden gemiddeld de meeste baanopeningen verwacht binnen Zakelijke dienstverlening. Dit wordt vooral veroorzaakt door het grote aantal baanopeningen binnen de richting Orde en veiligheid. Als we vanuit de Marktmonitor 2005 en 2006 het verwachte gemiddeld aantal baanopeningen afzetten tegen het gemiddeld aantal werknemers, krijgen we een beeld van de ontwikkeling van de werkgelegenheid. In tabel 11 is dat in de laatste kolom van 2006 en 2007 op een rij gezet voor de 4 bedrijfssectoren. We zien, dat het aantal baanopeningen ten opzichte van het aantal werknemers per functie in 2006 uitkomt op 0,13 en in 2007 op 0,21. Anders geformuleerd houdt dit in, dat er voor baanopeningen per 100 werknemers werden verwacht en 21 baanopeningen per 100 werknemers in Per sector zien we verschillen, met gemiddeld de meeste baanopeningen per werknemer binnen de bedrijfssectoren Zakelijke dienstverlening en de minste binnen Openbaar bestuur. 20/76

21 werknemer Tabel 11 - Verwachte baanopeningen ECABO-beroepen in 2006 en 2007 naar sector Bedrijfssectorichting Kwalificatie Aantal bedrijven aantal baanopeningen gem per Aantal bedrijven aantal baanopeningen gem per Handel Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur Totaal aantal werknemers werknemer aantal werknemers SEC , ,16 BA , ,14 COM , ,26 LOG ,07 ICT , ,29 JUR ,00 O&V ,03 Totaal , ,22 SEC , ,20 BA , ,09 COM , ,63 LOG ,07 ICT , ,22 JUR , ,50 IDV , ,13 O&V ,00 B&V , ,17 Totaal , ,29 SEC , ,29 BA , ,29 COM , ,28 LOG ,05 ICT , ,30 JUR , ,25 IDV ,05 O&V , ,56 B&V , ,45 Totaal , ,32 SEC , ,07 BA , ,09 COM , ,00 LOG ,02 ICT , ,11 JUR , ,02 IDV , ,09 O&V , ,25 Totaal , ,06 SEC , ,15 BA , ,20 COM , ,36 LOG ,06 ICT , ,27 JUR , ,04 IDV , ,10 O&V , ,40 B&V , ,18 Totaal , ,21 Bron: Marktmonitor ECABO, 2005 en /76

22 In de Marktmonitor 2006 is als extra vraag opgenomen, welk deel van de baanopeningen geschikt is voor MBO-schoolverlaters vanuit de betreffende opleiding. Dat komt bij Handel en reparatie uit op 0,71; oftewel van elke 4 baanopeningen zijn er bijna 3 geschikt voor een schoolverlater. Bij Financiële instellingen is die verhouding een stuk ongunstiger voor de schoolverlater, namelijk 0,51. Zakelijke dienstverlening zit met 0,43 gemiddeld nog iets lager. Bij Openbaar bestuur is het aandeel baanopeningen dat geschikt is voor schoolverlaters met 0,38 het laagst. Met andere woorden: binnen Openbaar bestuur wordt vooral ervaren personeel of hoger opgeleid personeel voor de betreffende functies geworven. Gemiddeld over deze 4 bedrijfssectoren berekend komt het neer op 0,49. Dat wil zeggen, dat er van de 2 baanopeningen gemiddeld 1 geschikt is voor een MBO-schoolverlater. In Tabel 12 zien we het gemiddeld aantal baanopeningen per bedrijfssector. Het totaalgemiddelde komt uit op 0,18 baanopeningen per werknemer in een ECABO-functie. Naar bedrijfssector zijn behoorlijke verschillen zichtbaar. Gem per werknemer Tabel 12 Gemiddeld aantal baanopeningen per bedrijf, naar bedrijfssector Baanopeningen naar 2007 bedrijfssector Aantal bedrijven Aantal baan- Gem per bedrijf openingen Landbouw en visserij 2 0 0,00 0,00 Industrie en nutsbedrijven ,44 0,09 Bouwnijverheid ,50 0,05 Handel ,78 0,22 Horeca 6 2 0,33 0,12 Vervoer en communicatie ,28 0,40 Financiële instellingen ,84 0,26 Zakelijke dienstverlening ,39 0,32 Openbaar bestuur ,17 0,07 Onderwijs ,00 0,11 Gezondheidszorg en welzijn ,14 0,10 Cultuur en overige dienstverlening ,75 0,04 Totaal (met werknemers) ,44 0,18 Bron: Marktmonitor ECABO, Op basis van informatie uit onze Marktmonitor kunnen we aangeven waar we regionale verschillen constateren aan de vraagzijde van de arbeidsmarkt. Zo zien we in Tabel 13 op de volgende pagina, dat binnen District Noordwest op totaalniveau (alle ECABO-richtingen) gemiddeld per bedrijf de meeste baanopeningen worden verwacht. Dit ligt vooral aan het erg hoge gemiddelde bij Orde en veiligheid. District Oost zit wat boven het landelijk gemiddelde, terwijl het gemiddelde in District Zuidoost ongeveer gelijk daaraan is. In District Middenwest wordt een lager gemiddelde dan landelijk aangetroffen, maar dat ligt nog wel boven de 1. Voor District Zuidwest en met name voor Noord geldt dat niet: de totaalgemiddeldes blijven daar ruim achter bij het landelijk gemiddelde van 1,44. 22/76