1. Inleiding Visie op eten en drinken Hoge professionele standaard met oog voor kwaliteit Herstelgericht en passend bij de cliënt 9

Transcriptie

1 Rivierduinen De bijdrage van voeding aan herstelgerichte zorg Auteur(s) Debby van Briemen Ivon van der Horst Wendy Weltevreden

2 Blad 2 1. Inleiding Aanleiding Totstandkoming Doelstelling Uitgangspunt voor nieuw aanbestedingstraject 3 2. Visie op eten en drinken Hoge professionele standaard met oog voor kwaliteit Herstelgericht en passend bij de cliënt Veilige en goede voeding als basis voor een gezonde leefstijl 6 3. Hoge professionele standaard met oog voor kwaliteit Actuele situatie Doel voor de komende jaren Praktische invulling 8 4. Herstelgericht en passend bij de cliënt Actuele situatie Doel voor de komende jaren Praktische invulling 9 5. Veilige en goede voeding als basis voor een gezonde leefstijl Actuele situatie Doel voor de komende jaren Praktische invulling Grip op kosten Actuele situatie Doel voor de komende jaren Praktische invulling Conclusie 13 Totstandkoming 13 Uitgangspunt voor nieuw aanbestedingstraject 13 Bijlage I Kader minimale kwaliteit van eten en drinken 14

3 Blad 3 1. Inleiding 1.1. Aanleiding De vele veranderingen binnen de GGZ, een aflopend contract met de huidige voedingsleverancier, de veroudering van het huidige beleidskader eten en drinken en een diversiteit aan voedingsconcepten met noemenswaardige kwaliteitsverschillen zijn redenen om de visie op eten en drinken van GGZ Rivierduinen te herdefiniëren Totstandkoming Het beleidskader voeding vloeit voort uit een inventarisatie van ideeën binnen GGZ Rivierduinen. De cliëntenraad heeft haar opvattingen omtrent eten en drinken gedeeld tijdens een gezamenlijke bijeenkomst. Directeuren behandelzaken hebben tijdens een interview hun visie verteld, evenals een manager algemene zaken beschermd wonen. Daarnaast zijn tijdens de workshop Visie op eten & drinken de meningen van managers algemene zaken, coördinerend verpleegkundigen, een facilitair coördinator en contractmanagers voeding achterhaald. De resultaten van de workshop zijn vervolgens geanalyseerd en de algemene tendens is omschreven Doelstelling Dit beleidskader is een vertaling van de opvattingen uit voorgaand genoemde onderzoeken en houdt rekening met de context waarbinnen GGZ Rivierduinen opereert. Het verwoordt de visie ten aanzien van eten en drinken en geeft kaders weer rondom de verzorging van eten en drinken aan cliënten binnen de zorgfuncties acute psychiatrie, herstelondersteunende psychiatrie en wijkgerichte psychiatrie van GGZ Rivierduinen. De generalistische basis GGZ en poliklinische GGZ worden in dit beleidskader buiten beschouwing gelaten, aangezien binnen deze zorgfuncties geen maaltijden worden genuttigd. Eten en drinken betreft drie maaltijden per dag (twee broodmaaltijden en één warme maaltijd), voldoende drinken, fruit en tussendoortjes, welke allen voldoen aan de eisen die worden gesteld in het kader minimale kwaliteit van eten en drinken in bijlage Uitgangspunt voor nieuw aanbestedingstraject Aangezien sprake is van een aflopend contract met de huidige voedingsleverancier vormt dit beleidskader tevens het uitgangspunt voor een nieuw aanbestedingstraject voor het selecteren en contracteren van een (nieuwe) voedingsleverancier. Cluster Facilitair is voornemens het aanbestedingstraject volgens de methodiek van Best Value Procurement uit te voeren. Dit is een filosofie voor het creëren en onderhouden van een samenwerking, die streeft naar het vinden van een aanbieder die in staat is meetbare waarde toe te voegen. In vergelijking met de traditionele manier van inkopen betekent het een verandering naar het loslaten van minimale standaarden/normen, het loslaten van inspectie en controle en het overdragen van risico s naar degene die het beste in staat is ze te minimaliseren.

4 Blad 4 2. Visie op eten en drinken In dit hoofdstuk wordt de visie op eten en drinken neergezet, waarna in de hoofdstukken daarop de uitwerking volgt Hoge professionele standaard met oog voor kwaliteit GGZ Rivierduinen kiest voor kwaliteit. Kwaliteit betekent een continue verbetering van de cliënttevredenheid over de maaltijdvoorziening. Het Servicebedrijf wil zorgdragen voor een tweejaarlijks onderzoek naar de cliënttevredenheid over de maaltijdvoorziening. De kwaliteiten en competenties van voedingsmedewerkers zijn doorslaggevend voor het neerzetten van een hoge professionele standaard. Daarnaast is verbinding van voedingsmedewerkers met het team en cliënten op de afdeling van invloed op de kwaliteit van het eten en drinken. Dit betekent dat toegewijde koks en voedingsassistenten, die volledig in het team van de betreffende afdeling zijn opgenomen, moeten worden ingezet. Bovendien dient het potentieel van koks en voedingsassistenten zo goed mogelijk te worden benut. Voor volledige benutting van het potentieel van voedingsmedewerkers wil het Servicebedrijf zorgdragen voor het vergroten van functionele kennis. Kiezen voor kwaliteit betekent streven naar continue verbetering. Voor continue verbetering van eten en drinken is het noodzakelijk om de kwaliteit op het gebied van sfeer & aankleding, voedselhygiëne, gezonde voeding en kosten te meten en monitoren. Het Servicebedrijf wil zorgdragen voor meetmethoden voor benchmarking en periodieke audits op deze gebieden Herstelgericht en passend bij de cliënt GGZ Rivierduinen gaat uit van een herstelgerichte en herstelondersteunende aanpak. Dit betekent dat participatiemogelijkheden van cliënten leidend zijn voor het aan te bieden concept voor de warme maaltijd. In tabel 1 worden vijf concepten voor de warme maaltijd met de mate van participatie door cliënten uiteengezet. Bij deze vijf concepten varieert de mate van participatie door cliënten van geen tot volledige participatie aan de (voor)bereiding van de warme maaltijd. Concept warme maaltijd Mate van participatie door cliënten* 1. Opwarmen van multi- of single porties door een voedingsassistent. 2. Koken door een kok in een instellingskeuken, voor en met cliënten. 3. Koken door een voedingsassistent in een afdelingskeuken, voor en met cliënten. 4. Zelfstandig koken door cliënten in hun eigen appartement. Cliënten ontvangen een vergoeding voor 3 per warme maaltijd. 5. Afnemen van een maaltijd bij leer- en werkcentra van GGZ Rivierduinen. Tabel 1. Concepten warme maaltijd in relatie tot mate van participatie door cliënten. * = geen participatie, = participatie is mogelijk, = volledige participatie.

5 Blad 5 Op basis van de zorgfunctie wordt bepaald welk concept voor de warme maaltijd haalbaar is voor cliënten. 1 Tabel 2 laat zien welk concept toepasbaar is bij de zorgfuncties acute psychiatrie, herstelondersteunende psychiatrie en wijkgerichte psychiatrie. Concept warme maaltijd Acute Herstelondersteunende Psychiatrie Psychiatrie 1. Opwarmen van multi- of single porties door een voedingsassistent. 2. Koken door een kok in een instellingskeuken, voor en met cliënten. 3. Koken door een voedingsassistent in een afdelingskeuken, voor en met cliënten. 4. Zelfstandig koken door cliënten in hun eigen appartement (vergoeding van 3 per warme maaltijd). 5. Afnemen van een maaltijd bij leer- en werkcentra van GGZ Rivierduinen. Tabel 2. Concepten warme maaltijd en toepasbaarheid bij zorgfuncties. Wijkgerichte Psychiatrie ( ) Acute psychiatrie Niet elke cliënt is gedurende een crisis in staat te participeren aan de (voor)bereiding van de warme maaltijd. Wanneer dit het geval is kan gebruik worden gemaakt van het opwarmconcept en is geen sprake van participatie. Het doel van de acute psychiatrie is echter de regie over het eigen functioneren overwinnen. Wanneer de situatie het toelaat kan een afdeling om deze reden gebruik maken het koken door een kok of voedingsassistent voor en met cliënten, eventueel aangevuld met het opwarmconcept. Er zijn dan mogelijkheden tot participatie door cliënten. Herstelondersteunende psychiatrie Uitgangspunt is dat cliënten binnen de herstelondersteunende psychiatrie in meer of mindere mate kunnen participeren aan de (voor)bereiding van de warme maaltijd, waardoor zij zich op klinisch, maatschappelijk en persoonlijk vlak kunnen herstellen. In aansluiting op deze participatiewens past voor deze afdelingen binnen deze zorgfunctie de concepten koken door een kok in een instellingskeuken met participatie of koken door een voedingsassistent met participatie of het zelfstandig koken door cliënten in hun eigen appartement. Participatie door cliënten is in deze situatie gedeeltelijk of volledig. Volledige participatie en verantwoordelijkheid voor het doen van boodschappen en het bereiden van maaltijden past als uitgangspunt bij bescherm wonen binnen de herstelondersteunende psychiatrie. Om die reden dient het toepassen van het concept zelfstandig koken door cliënten in de eigen woning nagestreefd te worden. Mocht er tijdelijk meer ondersteuning nodig zijn op voedingsgebied dan is afname van de warme maaltijd via een leer- en werkcentra van Rivierduinen aan te raden. 1 Uitzondering op deze indeling is Centrum Eetstoornissen Ursula. Het te hanteren voedingsconcept voor deze afdeling dient te worden afgestemd op het therapeutische kader van de doelgroep.

6 Blad 6 Wijkgerichte psychiatrie Van cliënten binnen de wijkgerichte psychiatrie wordt verwacht dat zij zelf voor een maaltijd zorgen. Wanneer zij echter (tijdelijk) meer zorg nodig hebben is het wenselijk als zij een warme maaltijd kunnen afnemen van leer- en werkcentra van GGZ Rivierduinen in Leiden, Alphen aan de Rijn en Leidschendam. Dit vergroot de vraag naar maaltijden, die binnen deze centra worden bereid door cliënten met behulp van professionele koks als onderdeel van herstelondersteunende zorg. Cliënten uit de wijk kunnen zich voor een maaltijd inschrijven en deze in het restaurant van het leer- en werkcentrum of thuis nuttigen (logistieke consequenties). De leer- en werkcentra kunnen daarmee een belangrijke en ondersteunende rol spelen in het herstelproces, gericht op het streven om zelfstandig maaltijden te kunnen bereiden Veilige en goede voeding als basis voor een gezonde leefstijl Voor GGZ Rivierduinen is veilige en goede voeding een basis van een gezonde leefstijl. Momenteel wordt vanuit de zorg verkend of gezonde leefstijl een onderdeel kan zijn van de behandeling van cliënten. Hiervoor wordt onder andere gekeken naar de mogelijkheid om vragen over een gezonde leefstijl, waaronder een gezond voedingspatroon en lichaamsgewicht, onderdeel te laten zijn van de ROM. Ter ondersteuning van zowel lichamelijke als psychische gezondheid en weerbaarheid wil, indien cliënten dit wensen, het Servicebedrijf zorgdragen voor het aanbieden van kennis over gezonde voeding en leefstijl.

7 Blad 7 3. Hoge professionele standaard met oog voor kwaliteit 3.1. Actuele situatie Binnen GGZ Rivierduinen zijn op een aantal afdelingen door de tijd heen wisselende voedingsconcepten toegepast, wat de kwaliteit van de voeding en de betrokkenheid van de medewerkers op de afdeling niet ten goede is gekomen. Daarnaast zijn tot op heden de individuele ideeën van directeuren en managers algemene zaken bepalend geweest voor de invulling van eten en drinken, waarbij het enthousiasme en de betrokkenheid van hen doorslaggevend zijn voor de tevredenheid en het succes van het gehanteerde concept. Cliënttevredenheidsonderzoek naar de warme maaltijd laat zien dat afdelingen met een betrokken manager algemene zaken beduidend hoger scoren. Een goed voorbeeld is het zelf-koken-concept wat wordt toegepast op de afdeling neuropsychiatrie. De combinatie van het concept en een betrokken manager algemene zaken leiden hier tot een cliënttevredenheid van het cijfer 8,8. Hetzelfde geldt voor het restaurantconcept dat wordt toegepast bij Klinisch Verblijf in Oegstgeest, de Kliniek Intensieve Zorg in Oegstgeest en het Trefpunt in Alphen aan de Rijn. Ook deze concepten scoren gemiddeld beduidend hoger op cliënttevredenheid (gemiddelde van 7,8) dan het opwarmen van maaltijden door een verpleegkundige (gemiddelde van 6,7) of het opwarmen van een maaltijd door een voedingsassistent (gemiddelde van 6,4). Grafiek 1 geeft de resultaten weer van het cliënttevredenheidsonderzoek. Grafiek 1. Resultaten cliënttevredenheid naar de warme maaltijd. Ten slotte laat de huidige tendens bij GGZ Rivierduinen een toenemende inzet van voedingsassistenten zien. Deze inzet werpt met name zijn vruchten af op het gebied van voedselhygiëne: afdelingen die voedingsassistenten inzetten op voedselhygiëne behalen duidelijk hogere scores tijdens HACCP-audits dan voorheen. Het potentieel van voedingsassistenten wordt echter (nog) niet optimaal benut, aangezien cliënten in het cliënttevredenheidsonderzoek het regenereren van maaltijden door voedingsassistenten lager beoordelen dan het regenereren van maaltijden door verpleegkundigen. Oorzaak hiervan ligt bij onvoldoende kennis over (het variëren met) gezonde voeding en onvoldoende kennis over het bereiden van gezonde voeding. Een andere oorzaak ligt bij de omstandigheden waarin een voedingassistent werkt: een voedingsassistent die volledig is aangesloten bij de afdeling functioneert beter dan een voedingsassistent die hiërarchisch niet is aangesloten bij de afdeling. Ten slotte wordt het lagere cijfer deels veroorzaakt door het feit dat CEU in deze categorie valt en zij met een beoordeling van 5,2 het gemiddelde cijfer enorm naar beneden halen. Ondanks de toenemende inzet van voedingsassistenten vindt momenteel geen uitwisseling van voedingsassistenten tussen de afdelingen plaats. Bij capaciteitsproblemen door bijvoorbeeld ziekte, vakantie of afwezigheid gebruiken afdelingen tot op heden geen voedingsassistenten van elkaar.

8 Blad Doel voor de komende jaren Realiseren van continue verbetering van de cliënttevredenheid voor alle warme maaltijd concepten Praktische invulling Tweejaarlijks cliënttevredenheidsonderzoek GGZ Rivierduinen hecht veel waarde aan de tevredenheid van cliënten over de kwaliteit van de maaltijdvoorzieningen. Het Servicebedrijf wil zorgdragen voor een tweejaarlijks onderzoek naar de cliënttevredenheid over de maaltijdvoorziening. Inzetten van voedingsmedewerkers Voor het verhogen van de kwaliteit van het eten en drinken worden voedingstaken uitgevoerd door voedingsmedewerkers. Door de inzet van toegewijde koks en voedingsassistenten kunnen verpleegkundigen zich primair richten op de zorg en hoeven zij zich niet bezig te houden met neventaken, wat de kwaliteit van zowel de verpleegkundige- als voedingstaken kan verhogen. Afdelingen die nog niet (volledig) gebruik maken van voedingsmedewerkers, kunnen voor een proefperiode van drie maanden een voedingsassistent via het Servicebedrijf inzetten (de kosten worden maandelijks doorbelast). Via deze weg kan het Servicebedrijf ondersteuning bieden bij de opstart. Voor het eindigen van deze drie maanden kan worden bekeken of de inzet van de voedingsassistent wordt stopgezet of dat deze door de afdeling wordt overgenomen. Wanneer de voedingsassistent wordt overgenomen door de afdeling, zal de voedingsassistent vanaf dat moment nog enkel functioneel worden aangestuurd door het Servicebedrijf. Functionele aansturing van voedingsmedewerkers Voor volledige benutting van het potentieel van voedingsmedewerkers wil het Servicebedrijf zorgdragen voor functionele aansturing door middel van periodiek onderricht op het gebied van (het variëren met) gezonde voeding, het (voor)bereiden van gezonde voeding, sfeerbeleving en presentatie van maaltijden. Op deze manier kunnen de eisen die het kader minimale kwaliteit van eten en drinken (bijlage 1) stelt worden nageleefd en kan beter worden geanticipeerd op individuele voedingswensen van cliënten door medische noodzaak of levensovertuiging. Voor functionele aansturing dient een scholingsformat en scholingsmateriaal te worden ontwikkeld. Vervolgens kunnen op basis van de scholingsmaterialen deze medewerkers periodiek worden aangestuurd door het Servicebedrijf. Periodieke audits Voor continue verbetering dienen kwaliteitsverbeteringtools te worden ontwikkeld op het gebied van sfeer & aankleding, gezonde voeding en naleving richtlijnen. Het Servicebedrijf wil zorgdragen voor periodieke audits op deze gebieden. Voor sfeer & aankleding en gezonde voeding betreft dit twee maal per jaar een cliënttevredenheidsonderzoek en een periodieke audit met daaruit vloeiende actielijsten, welke vervolgens een basis vormen voor adviesgesprekken op de afdeling. Een kwaliteitsverbeteringstool op het gebied van voedselhygiëne is al voorhanden in de vorm van de periodieke HACCP audits met de daaruit vloeiende actielijsten. Deze tool kan worden uitgebreid met bovengenoemde aandachtspunten.

9 Blad 9 4. Herstelgericht en passend bij de cliënt 4.1. Actuele situatie Tot februari 2012 maakte GGZ Rivierduinen gebruik van een centrale keuken, welke werd geëxploiteerd door het Servicebedrijf. Deze centrale keuken verzorgde de maaltijden voor alle afdelingen binnen GGZ Rivierduinen. Doordat de centrale keuken niet meer rendabel bleek en meer keuzevrijheid vanuit de centra gewenst was, is deze begin 2012 gesloten. Sinds de sluiting van de centrale keuken, maakt GGZ Rivierduinen grotendeels gebruik van een externe leverancier (Huuskes uit Enschede) voor het leveren van voeding. Gebruik maken van externe leverancier Huuskes is een verplichting die niet door elke afdeling wordt nagekomen. Dit heeft geleid tot het feit dat een aantal afdelingen zaken doet met andere voedingsleveranciers en dit doet afbreuk aan de schaalvoordelen die een gezamenlijke voedingsleverancier kan bieden. Door deze uitbesteding hebben centra daarnaast de mogelijkheid gekregen op een eigen manier invulling te geven aan eten en drinken. Voedingsconcepten die worden gehanteerd op de afdelingen zijn momenteel voornamelijk gekoppeld aan de individuele ideeën van directeuren en managers algemene zaken, en participatiemogelijkheden van cliënten aan de (voor)bereiding van de warme maaltijd worden niet door elke afdeling benut. Evenals de hedendaagse sociale ontwikkelingen waarin het (voor)bereiden van een maaltijd steeds meer wordt gezien als onderdeel van de smaakbeleving: meer je best doen voor een maaltijd leidt tot een betere beoordeling van de smaak van een maaltijd. Voorbeelden zijn de hedendaagse trend van het kopen van biologische groenten of kaas bij de boer of de vele open keukens in restaurants, waarin het gehele bereidingsproces van voeding zichtbaar is voor de klant Doel voor de komende jaren Cliënten binnen dezelfde zorgfunctie op verschillende locaties krijgen op gelijke wijze eten en drinken aangeboden passend bij hun participatiemogelijkheden Praktische invulling De participatiemogelijkheden van cliënten zijn leidend voor het aan te bieden concept voor de warme maaltijd. Op basis van de zorgfunctie wordt bepaald welk concept voor de warme maaltijd haalbaar is voor cliënten. Tabel 2 (uit hoofdstuk 2) laat zien welk concept toepasbaar is bij de zorgfuncties acute psychiatrie, herstelondersteunende psychiatrie en wijkgerichte psychiatrie. Acute psychiatrie Binnen de acute psychiatrie wordt tot op heden enkel gebruik gemaakt van het opwarmconcept, waarbij multi- of single porties worden opgewarmd in een regenereerwagen of combisteamer. Elke afdeling heeft echter een afdelingskeuken op de afdeling, derhalve zou het zelf-koken-concept kunnen worden ingevoerd. Bij het zelf-koken-concept wordt gekookt in een afdelingskeuken door een voedingsassistent voor en met cliënten. Bij dit concept is sprake van gedeeltelijke participatie door cliënten bij de (voor)bereiding van de warme maaltijd. Het aanstellen van een voedingsassistent, voor de begeleiding van de (voor)bereiding van de warme maaltijd, is hierbij wel een vereiste. Herstelondersteunende psychiatrie Binnen de herstelondersteunende psychiatrie in Noordwijkerhout en Leidschendam wordt momenteel gebruik gemaakt van het opwarmconcept. Aanpassingen in de facilitaire voorzieningen zouden daar kunnen leiden tot het koken door een kok in een instellingskeuken. Middels leer- en werktrajecten kan hier vervolgens sprake zijn van gedeeltelijke participatie door cliënten. Aanpassingen in de facilitaire voorzieningen zouden

10 Blad 10 daarnaast kunnen leiden tot het koken door een voedingsassistent in een afdelingskeuken, voor en met cliënten, waarbij cliënten gedeeltelijk participeren in de (voor)bereiding van de warme maaltijd. Wijkgerichte psychiatrie Voor zelfstandig wonende cliënten binnen de wijkgerichte psychiatrie wordt tot op heden weinig tot geen gebruik gemaakt van de maaltijdopties van GGZ Rivierduinen. Om gebruik te maken van deze opties dient verbinding tussen het betreffende leer- en werkcentrum en de betreffende wijk te worden gelegd. Daarnaast dient te worden onderzocht welke mogelijkheden liggen bij de instellingskeukens in de Kliniek Intensieve Zorg in Oegstgeest en Klinisch Herstel in Oegstgeest, waar nu wordt gekookt door koks voor en met cliënten in het kader van herstelondersteunende psychiatrie.

11 Blad Veilige en goede voeding als basis voor een gezonde leefstijl 5.1. Actuele situatie Op het gebied van eten en drinken is maatschappelijk een toenemende behoefte in het nastreven van een gezonde leefstijl waarneembaar. Steeds vaker hebben mensen individuele voedingsgewoonten of specifieke voedingswensen, ondanks daar geen medische noodzaak voor is. Daarnaast stelt de Inspectie voor de Gezondheidszorg dat cliënten die langdurig in GGZ instellingen verblijven moeten worden begeleid naar een gezonde leefstijl, aangezien deze doelgroep niet of minder goed in staat is zelf verantwoorde keuzes te maken om gezondheidsproblemen te voorkomen Doel voor de komende jaren Ter ondersteuning van zowel lichamelijke als psychische gezondheid en weerbaarheid biedt GGZ Rivierduinen, indien cliënten dit wensen, kennis over gezonde voeding en leefstijl aan Praktische invulling Het Servicebedrijf wil zorgdragen voor het aanbieden van kennis op het gebied van gezonde voeding en leefstijl. In het cliënttevredenheidsonderzoek kan worden nagevraagd wat verwachtingen en vragen van cliënten op dit gebied zijn. Op basis daarvan dienen workshops op het gebied van gezonde voeding en lichaamsgewicht te worden ontwikkeld en uitgevoerd, met als doel cliënten ondersteunen in hun streven naar een gezonde leefstijl. Cliënten kunnen vervolgens vrijblijvend de workshops bijwonen en op deze manier actief werken aan een gezonde leefstijl.

12 Blad Grip op kosten 6.1. Actuele situatie De huidige voedingsconcepten binnen Rivierduinen worden door de centra verschillend georganiseerd. Dit is van invloed op het kostenniveau van de maaltijdprijs. Ook de afname van producten binnen het assortiment van de huidige leverancier is van invloed op het uiteindelijke kostenniveau. Ondanks de managementrapportages vanuit de voedingsleveranciers, waardoor inzicht ontstaat in kosten voor afgenomen ingrediënten/voedingscomponenten, is er binnen Rivierduinen geen uniforme systematiek om de integrale maaltijdprijs te berekenen. Vergelijking en sturing van voedingsconcepten in financiële zin is hierdoor niet mogelijk Doel voor de komende jaren Uniforme berekening, vergelijking en advisering over (het beïnvloeden van) de integrale warme maaltijdprijs is het doel voor de komende jaren Praktische invulling Voor grip op kosten wil het Servicebedrijf zorg dragen voor een instrument voor het berekenen van de maaltijdprijs. Dit betekent afdelingen per kwartaal inzicht verschaffen in de kosten per persoon per warme maaltijd per dag. Periodieke verslaglegging en overleg over de maaltijdprijs met de betrokken afdeling is mogelijk, evenals interne benchmarking en advisering door vergelijking met een soortgelijk voedingsconcept binnen dezelfde zorgfunctie.

13 Blad Conclusie Totstandkoming Het beleidskader voeding vloeit voort uit een inventarisatie van ideeën binnen GGZ Rivierduinen. De cliëntenraad heeft haar opvattingen omtrent eten en drinken gedeeld tijdens een gezamenlijke bijeenkomst. Directeuren behandelzaken hebben tijdens een interview hun visie verteld, evenals een manager algemene zaken beschermd wonen. Daarnaast zijn tijdens de workshop Visie op eten & drinken de meningen van managers algemene zaken, coördinerend verpleegkundigen, een facilitair coördinator en contractmanagers voeding achterhaald. De resultaten van de workshop zijn vervolgens geanalyseerd en de algemene tendens is omschreven. Uitgangspunt voor nieuw aanbestedingstraject Aangezien sprake is van een aflopend contract met de huidige voedingsleverancier vormt dit beleidskader tevens het uitgangspunt voor een nieuw aanbestedingstraject voor het selecteren en contracteren van een (nieuwe) voedingsleverancier. Cluster Facilitair is voornemens het aanbestedingstraject volgens de methodiek van Best Value Procurement uit te voeren. Dit is een filosofie voor het creëren en onderhouden van een samenwerking, die streeft naar het vinden van een aanbieder die in staat is meetbare waarde toe te voegen. In vergelijking met de traditionele manier van inkopen betekent het een verandering naar het loslaten van minimale standaarden/normen, het loslaten van inspectie en controle en het overdragen van risico s naar degene die het beste in staat is ze te minimaliseren. Visie op eten en drinken GGZ Rivierduinen kiest voor kwaliteit. Kwaliteit betekent een continue verbetering van de cliënttevredenheid over de maaltijdvoorziening. Het Servicebedrijf wil zorgdragen voor een tweejaarlijks onderzoek naar de cliënttevredenheid over de maaltijdvoorziening. Dit doel wordt nagestreefd met behulp van een tweejaarlijks cliënttevredenheidsonderzoek, het inzetten van voedingsmedewerkers, functionele aansturing van voedingsmedewerkers, benchmarking en periodieke audits op het gebied van sfeer & aankleding, gezonde voeding, voedselhygiëne en kosten. Door herstel als leidend principe te hanteren richt GGZ Rivierduinen zich op wat (nog) wel kan en (nog) wel aanwezig is. Voor voeding betekent dit dat cliënten binnen dezelfde zorgfunctie op verschillende locaties op gelijke wijze eten en drinken krijgen aangeboden passend bij hun participatiemogelijkheden. Dit doel wordt nagestreefd door het toe te passen concept voor de warme maaltijd af te stemmen op de zorgfunctie waarbinnen de cliënt verblijft. Voor GGZ Rivierduinen is veilige en goede voeding een basis van een gezonde leefstijl. Ter ondersteuning van zowel lichamelijke als psychische gezondheid en weerbaarheid biedt GGZ Rivierduinen, indien cliënten dit wensen, kennis over gezonde voeding en leefstijl aan. Dit doel wordt nagestreefd door het aanbieden van kennis op het gebied van gezonde voeding en leefstijl. Tenslotte streeft GGZ Rivierduinen naar grip op kosten door uniforme berekening, vergelijking en advisering over (het beïnvloeden van) de integrale warme maaltijdprijs per afdeling.

14 Blad 14 Bijlage I Kader minimale kwaliteit van eten en drinken Algemeen Onder voeding wordt in de context van dit document verstaan: eten en drinken ten behoeve van cliënten. Het gaat hierbij om de gebruikelijke voeding: 3 maaltijden per dag, 2 stuks fruit per dag, tussendoortjes en voldoende drinken, zoals koffie, thee en eventueel vruchtensappen/frisdranken. De aangeboden voeding is van goede kwaliteit, dat wil zeggen: deze voldoet aan de richtlijnen van het Voedingscentrum, deze en de bereiding ervan voldoen aan de wettelijk gestelde hygiëne eisen (HACCP) en deze kent een goede beleving (bijvoorbeeld smaak of structuur) en presentatie. Al het eten en drinken wordt genuttigd onder verantwoordelijkheid en (indien nodig) begeleiding van de afdeling. Cliënten hebben, indien passend binnen de behandeling en binnen redelijkheid, een keuzemogelijkheid of inspraak in de (componenten van de) warme maaltijd. De centra dienen hun benodigde voedingsproducten te kopen bij de door GGZ Rivierduinen aangeboden leveranciers. Gespecialiseerd en extra aanbod GGZ Rivierduinen erkent afwijkende voedingsbehoeften als in een (medisch) dieet, levensovertuiging en/of geloof. Indien noodzakelijk wordt aangepaste voeding aangeboden, passend bij de afwijkende voedingsbehoefte. Binnen GGZ Rivierduinen wordt extra aandacht besteed aan eten en drinken tijdens erkende feestdagen, door middel van het verstrekken van extra s/lekkernijen. Wanneer een cliënt geen bezwaar heeft, wordt tevens extra aandacht besteed aan eten en drinken tijdens de verjaardag. Eten kan (op componentniveau) in verschillende consistenties worden aangeboden: gewoon, gesneden, gemalen, gepureerd, dik vloeibaar en mixvoeding. Kosten en Tarieven De uitgaven aan eten en drinken mogen per cliënt niet minder zijn dan de bedragen in de richtlijn van het Nibud ( eenpersoonshuishouden, leeftijdscategorie jaar man). Borging Door middel van proefsessies worden door het Servicebedrijf periodiek warme maaltijdcomponenten van de door GGZ Rivierduinen gecontracteerde leveranciers getoetst. De gestelde minimale norm voor de getoetste componenten is 7,0 op een schaal van 1 tot 10. Het streven is naar continue verbetering. Indien de maaltijdcomponenten niet aan de gestelde normen voldoen, zal dit door het Servicebedrijf binnen de mogelijkheden en redelijkheid worden verbeterd. Er wordt minimaal 2 keer per jaar een GGZ Rivierduinenbreed cliënttevredenheidsonderzoek uitgevoerd op afdelingen waar maaltijden worden verzorgd. In dit onderzoek worden cliënten gevraagd hun oordeel te geven over de kwaliteit van de warme maaltijd. De gestelde minimale norm hierbij is een 6,5 op een schaal van 1 tot 10. Het streven is een 8 op een schaal van 1 tot 10. Het Servicebedrijf heeft periodiek onderhoud met elke afdeling waar voeding wordt verstrekt. Om knelpunten op te lossen de kwaliteit van de voeding te verbeteren, doch minimaal te borgen. Om de kaders zoals gesteld in deze notitie en zodoende de voedingsveiligheid, variëteit en frequentie te kunnen monitoren wordt minimaal tweemaal per jaar een specifiek ontwikkelde audit uitgevoerd. Met

15 Blad 15 deze audit kan worden gecontroleerd of de voedingsconcepten voldoen aan de minimale kwaliteitseisen (onderdeel p&c cyclus). De uitkomsten van de audit bieden informatie over de borging van de kaders, geven aanleiding tot vergelijking en verdere ontwikkelingen verbetering van verschillende concepten. De afdeling wordt geacht eventuele verbeterpunten actief op te pakken. HACCP wordt conform het GGZ Rivierduinen HACCP-beleid geauditeerd en gerapporteerd. De centra dienen een aantoonbare tevredenheid van hun cliënten rondom eten en drinken te rapporteren in hun P&C rapportage (minimaal 1 x per jaar). HACCP HACCP wordt binnen GGZ Rivierduinen centraal en uniform geregeld. Dit houdt in dat heel GGZ Rivierduinen gebruik maakt van dezelfde systematiek gebaseerd op de Hygiënecode voor de voedingsverzorging in Zorginstellingen en Defensie. Het systeem maakt onderscheid tussen de verschillende voedingsonderdelen en indien noodzakelijk tussen de verschillende voedingsconcepten. Het Servicebedrijf beheerd het systeem. Om te toetsen dat alle afdelingen waar voeding wordt verstrekt de richtlijnen HACCP naleven, worden deze periodiek geauditeerd. Tijdens de audit wordt beoordeeld of het betreffende onderdeel voldoet aan de gestelde HACCP richtlijnen die van toepassing zijn op het betreffende onderdeel. De afdeling wordt geacht eventuele verbeterpunten actief op te pakken. Indien de naleving van de HACCP richtlijnen onvoldoende is gebleken tijdens de audit, zal een heraudit plaatsvinden om te beoordelen of de eerder geconstateerde knelpunten adequaat zijn verbeterd en daarmee de richtlijnen HACCP voldoende worden nageleefd.. Resultaten van de audit, worden gerapporteerd aan de betreffende afdeling. Een samenvatting van elke auditronde wordt naar de directies van alle centra gestuurd. De HACCP resultaten worden 3x per jaar verwerkt in de P&C rapportage aan de Raad van Bestuur. Een audit is niet exclusief voorbehouden aan HACCP, tijdens een audit worden ook andere belangen ten aanzien van de geboden voeding meegenomen. Zelf-koken-concept en restaurantconcept Wanneer participatie door cliënten aan de (voor)bereiding van de maaltijd wordt uitgevoerd, is de afdeling verplicht om de kooksessie te laten begeleiden door een gespecialiseerd persoon (kok of voedingsassistent). Voedingsassistenten en koks worden functioneel aangestuurd door het Servicebedrijf en vallen hiërarchisch onder het centrum. Bij alle vormen van participatie door cliënten aan de (voor)bereiding van de maaltijd dient het centrum aantoonbaar de betrokken medewerkers te scholen op het gebied van voeding en gastvrijheid (het Servicebedrijf zal hiertoe training ontwikkelen). Concepten De afdelingen zijn zelf verantwoordelijk voor het uitvoeren van de maaltijdconcepten. Alle maaltijden die op de afdelingen worden genuttigd worden aangeboden volgens het opwarm-, restaurant- of zelf-koken-concept. Begeleid wonen cliënten kunnen zelfstandig koken met het budget vastgesteld in de folder Cliëntenvoorziening binnen GGZ Rivierduinen of maaltijden afnemen bij de leerwerkcentra via leerwerktrajecten voor cliënten. De HACCP (werkwijzen en handboeken) is van toepassing op alle voedingsconcepten