Passende Perspectieven taal en rekenen. Els Loman

Transcriptie

1 Passende Perspectieven taal en rekenen Els Loman

2 Doelen Kennismaken met Referentieniveaus taal en rekenen Kennismaken met Passende Perspectieven. Verkennen hoe je onderwijs op maat vorm kunt geven met Passende Perspectieven. 2

3 Doel: maken van inhoudelijke keuzes en selectie van doelen Welke (selectie van) taal- en rekendoelen zijn, met het oog op uitstroombestemming en maatschappelijk perspectief, relevant? Welke selectie van taal- en rekendoelen zijn, met het oog op de beperking, haalbaar? 3

4 Contactgegevens Els Loman

5 Gemeenschappelijke taal

6 Waar Wil Je Heen? Alice kwam bij een tweesprong. Welke kant moet ik op? vroeg ze. Waar wil je naar toe? informeerde de Kollumer kat. Dat weet ik niet, antwoordde Alice. In dat geval, zei de kat, maakt het niet uit. Lewis Caroll: Alice in Wonderland 6

7 Leren en ontwikkelen Passie Visie Actie 7

8 Leren en ontwikkelen Passie Visie Actie Wat? Hoe? Wie? 8

9 Sociaal-emotioneel ontwikkeling Motorische ontwikkeling Taalontwikkeling Wat Wie Kinderen Ontwikkelen leerdoelen Wie? Hoe? Creatieve ontwikkeling Spelontwikkeling Rekenen/Wiskunde 9 Wat?

10 Sociaal-emotioneel Lichamelijke opvoeding Geschiedenis - Begrippenlijst en taalverzorging - Mondelinge taalvaardigheid - Schrijfvaardigheid - Leesvaardigheid Taal Wat Wie Kinderen Onderwijsdoelen Wie? Hoe? Wat? Tekenen Biologie Wereldoriëntatie - Getallen - Meten en Meetkunde - Verbanden - Verhoudingen Rekenen/Wiskunde 10

11 Waartoe? Kwalificatie Socialisatie Persoonsvorming Wie? Hoe? 11 Wat?

12 Taken onderwijs: Kwalificatie, Socialisatie Persoonsvorming 21 e vaardigheden Blije burger Participerende burger 12

13 Verschillen tussen leerlingen Voorkennis Intelligentie leertempo Belangstelling motivatie Behoefte aan begeleiding Sociaal gedrag Leervoorkeur (leerstijl, meervoudige intelligenties) Creativiteit Beheersingsniveau Leersnelheid Concentratievermogen Leer-/gedragsmoeilijkheden Cultuur Interesses 13

14 Differentiëren?! Jullie krijgen allemaal dezelfde opdracht, want anders is het niet eerlijk: klim in de boom en pluk zoveel mogelijk bananen! 14

15

16 Bewust Belang Betrokken - Bekwaam Visie Urgentie Plan Middelen Competenties = Ontwikkeling Urgentie Plan Middelen Competenties = Verwarring Visie Plan Middelen Competenties = Weerstand Visie Urgentie Middelen Competenties = Chaos Visie Urgentie Plan Competenties = Frustratie Visie Urgentie Plan Middelen = Angst 16

17 Zelf-Determinatie Theorie (Deci & Ryan, 1985, 2000) Drie psychologische basisbehoeften die volgens de ZDT bepalend zijn voor de motivatie voor leren en ontwikkelen Zelf-bepaald motief Competentie Relatie Autonomie 17

18 Relatie competentie - autonomie Vertrouwen van school in het kind, zelfvertrouwen van het kind en vertrouwen in de ander en zelfvertrouwen van de opvoeders veronderstellen elkaar. Opvoeders (ouders en school) voeden het vertrouwen van het kind en ontlenen aan het ontstane vertrouwen van het kind zelfvertrouwen en andersom Veiligheid: zelfvertrouwen - vertrouwen

19 19 Begrijpend lezen: tekst + lezer + leesdoel/situatie

20 Aanleiding Wet Referentieniveaus Nederlandse taal en Rekenen Maatschappelijke en politieke zorg over de kwaliteit van het taal- en rekenonderwijs

21

22 Doel Referentieniveaus 1. Een samenhangend curriculum voor taal en rekenen, binnen en over onderwijssectoren heen en daardoor ook generiek vocabulaire. 2. Het verbeteren van de taal- en rekenprestaties van leerlingen om niveaudaling tegen te gaan.

23 23

24 24

25 Opbouw referentieniveaus REFERENTIEKADER 1 1F 2 1S 2F 3 2S 3F 4 Fundamentele niveaus Streefniveaus 3S 4F 4S Algemeen maatschappelijk niv eau Drempels 25

26 Taal VWO HAVO en MBO-4 VMBO, MBO-2 en MBO-3 4F 3F 2F 1F (S)BO en PRO

27 Rekenen (S)BO en PRO (S)BO 3F 2F 1F 1S 2S 3S Functioneel rekenen Abstractie, generalisatie, formalisatie Bron: SLO

28 Rekenen HAVO, VWO en MBO-4 VMBO, MBO-2 en MBO-3 3F 2F 1F 1S 2S 3S Functioneel rekenen Abstractie, generalisatie, formalisatie Bron: SLO

29 Taaldomeinen Mondelinge taalvaardigheid Leesvaardigheid Schrijfvaardigheid Begrippenlijst en taalverzorging 29

30 Rekendomeinen Getallen Verhoudingen Meten en meetkunde Verbanden 30

31 31

32 Passende Perspectieven Doel: Leerlingen in het basisonderwijs en speciaal (basis) onderwijs verder op weg helpen naar 1F Door het maken van inhoudelijke keuzes en door de inzet van hulpmiddelen Een onderzoekende houding biedt passende perspectieven

33 Mogelijke interventies Intensief programma om aansluiting bij de groep te houden/remediëren Inzetten van hulpmiddelen en er mee leren omgaan Leerroutes: passend aanbod door onderbouwde keuzes

34 Maken van inhoudelijke keuzes en selectie van doelen Welke (selectie van) taal- en rekendoelen zijn, met het oog op uitstroombestemming en maatschappelijk perspectief, relevant voor de doelgroepen? Welke selectie van taal- en rekendoelen zijn, met het oog op de beperking, haalbaar voor de doelgroepen? 34

35 Producten Passende perspectieven Wegwijzer taal/rekenen Leerroutes taal/rekenen Profielschetsen taal/rekenen Doelenlijsten rekenen Maatwerkaanpassingen taal (zoekfilter)

36 Uitgangspunten Passende perspectieven Uitgangspunt 1: Weloverwogen keuzes maken met behulp van leerroutes/doelenlijsten De leerroutes Passende perspectieven beschrijven wat leerlingen moeten kennen en kunnen met het oog op een bepaalde uitstroombestemming. De veronderstelling is dat het maken van verantwoorde keuzes in doelen en het daar gericht aan werken er toe zal leiden dat leerlingen die zaken beheersen die er gezien hun perspectief toe doen. De keuzes zijn gebaseerd op de functionaliteit van de taalvaardigheden voor de leerlingen in het vervolgonderwijs.

37 Het maken van keuzes kan over het algemeen op verantwoorde wijze vanaf de leeftijd van 9 à 10 jaar. Vanaf 10 jaar is het voor een school duidelijk welke capaciteiten en mogelijkheden een leerling heeft als het gaat om een uitstroombestemming. Uitgangspunt 2: Gemaakte keuzes inbedden in een planmatige en cyclische manier van werken De producten zijn ingebed in een planmatige en cyclische manier van werken. De beslissing om een aangepast aanbod samen te stellen voor deze leerlingen vraagt om een zorgvuldige afweging. Leerlingen moeten voldoende kansen krijgen om bepaalde doelen alsnog te behalen.

38 Om greep te houden op dit cyclische proces en om te kunnen verantwoorden waarom bepaalde keuzes gemaakt zijn, dienen de stappen goed te worden vastgelegd. Uitgangspunt 3: Streven naar hoge doelen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften Centraal staat dat voor alle leerlingen hoge doelen gesteld worden, dus ook voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. De leerkracht brengt systematisch in kaart wat een leerling kan en neemt op basis van deze gegevens verantwoorde beslissingen over het te geven onderwijs.

39 Referentieniveaus en kinderen met taalstoornissen/taalachterstanden 25% van de leerlingen haalt1f niet (Hoofdrapport Doorlopende leerlijnen taal en rekenen, 2008) 10-15%-> kwaliteit onderwijs verbeteren -> 1F is haalbaar 15-10% -> zo veel mogelijk voldoen aan de referentieniveaus, met extra ondersteuning (onderzoek SLO (2010- ): Passende perspectieven) 39

40 Passende Perspectieven 3 groepen leerlingen die vanwege kind factoren 1F waarschijnlijk niet halen op 12-jarige leeftijd Per groep een uitspraak over wat leerlingen moeten kennen en kunnen (taal/rekenen) i.v.m. uitstroombestemming -> Leerroutes 40

41 Doelgroepen en leerroutes Rekening houdend met: cognitieve capaciteiten en/of specifieke beperkingen doorstroom vervolgonderwijs (uitstroombestemming/ontwikkelingsperspectief) bandbreedte Groep 1 Groep 2 Leerroute 1 (vmbo-tl/gl en hoger) Leerroute 2 (vmbo bb/kb) Leerroute 3 (PrO en VSO arbeid) Leerlingen zitten in alle vormen van primair onderwijs, dus zowel regulier als, speciaal (basis) onderwijs.

42 Leerroutes Handvatten voor: realistische verwachtingen over het niveau het maken van verantwoorde keuzes in de plannen OGW/HGW aan die onderdelen die er toe doen gezien de vervolgopleiding (keuzes gebaseerd op functionaliteit van taalvaardigheden voor leerlingen in het vervolgonderwijs) 42

43 Uitstroombestemmingen en leerroutes

44 1F niet haalbaar op 12-jarige leeftijd voor 3 groepen leerlingen Leerroute 1 Leerlingen met (boven-)gemiddelde cognitieve capaciteiten met beperking of stoornis Doorstroom naar vmbo g/t, havo, vwo (uiteindelijk mbo-4, hbo, wo) In PO inzetten op het behalen van niveau 1F of 1S Hulpmiddelen inzetten Dispenserende en compenserende maatregelen 44

45 1F niet haalbaar op 12-jarige leeftijd voor 3 groepen leerlingen Leerroute 2 Leerlingen met minder cognitieve capaciteiten en minder hoog leertempo Doorstroom naar vmbo b/k (uiteindelijk mbo 1-4) Kwalitatief goede instructie en meer herhalings- /automatiseringstijd nodig In PO de basis leggen voor het behalen van niveau 2F eind 4vmbo -> Prioriteren binnen 1F 45

46 1F niet haalbaar op 12-jarige leeftijd voor 3 groepen leerlingen Leerroute 3 Leerlingen met minder cognitieve capaciteiten Doorstroom naar PRO/VSO arbeid (uiteindelijk arbeidsmarkt/mbo-1) In PO zoveel mogelijk functioneel bezig zijn met taal, onderdelen van 1F die relevant zijn voor maatschappelijke zelfredzaamheid 46

47 Passende perspectieven - taal

48 Vergelijk leerroutes schrijven Leerroute 1 - Verschil informeel/formeel hanteren - Schrijfproducten zijn verzorgd: weinig - tot geen spel- grammatica en interpunctiefouten Leerroute 2 Informatie zodanig ordenen dat de lezer de gedachtegang kan volgen Enige samenhang in tekst aanbrengen Redelijk accuraat gebruik van eenvoudige zinsconstructies Leerroute 3 Leesbare berichtjes aan familie, vrienden en bekenden Correspondentie, formulieren invullen, berichten schrijven Taalverzorging staat ten diensten van functionaliteit

49 Passende perspectieven - rekenen

50 Keuzes in doelen: rekenen Op basis van de ijsbergmetafoor Selecteren op basis van handelingsniveau en strategiegebruik Leidend tot doelenlijsten en overzichten van leerroutes

51 Keuzes maken, minder formeel maar wel alle domeinen Alles tot op het meest formele niveau aanbieden; Niet alle domeinen

52 Overzichten en doelenlijsten Combinatie van overzichten van leerroutes en doelenlijsten maakt het maken van verantwoorde keuzes makkelijker.

53 Overzichten en doelenlijsten Combinatie van overzichten van leerroutes en doelenlijsten maakt het maken van verantwoorde keuzes makkelijker.

54 54 Probleemoplossingscyclus (concept syllabus)

55 Paraat hebben en functioneel gebruik in de rekentoets (concept syllabus) Hoeveel mg is 1,2 g = Lengte: 6 m Breedte: 3,5 m Hoogte: 2 m Bereken hoeveel m 3 er in het zwembad gaat In een zwembad moet 2,5 gram chloor per m 3 gedaan worden. Hoeveel gram chloor moet er in dit zwembad?

56 56 1F PRO 2F

57 Wat beschrijft een OPP Verwachte uitstroombestemming leerling Onderbouwing op basis van factoren die de ontwikkeling van de leerling belemmeren en bevorderen Beschrijving van de te bieden begeleiding met indien van toepassing, afwijkingen van het reguliere programma

58 Aanpak HGW 1. Onderwijsbehoeften leerling centraal 2. Voortdurende afstemming en wisselwerking 3. Leerkracht doet er toe 4. Positieve aspecten zijn van groot belang 5. We werken constructief samen 6. Ons handelen is doelgericht 7. De werkwijze is systematisch, in stappen en transparant

59 Om gelijke kansen te krijgen hebben kinderen recht op ongelijke behandeling in onderwijs Afstemming van onderwijsaanbod vraag omslag in denken 1. Gedragsprobleem: sociale vaardigheid vaak voorop 2. Leerprobleem: extra instructie of leertijd of ander aanbod 3. Hoogbegaafdheid: ander aanbod en anders leren, intellectuele uitdaging en extra of anders werk

60 Onderwijsbehoeften (oplossingsgerichte aanpak centraal) 1. In gesprek zoeken naar perspectief en niet blijven hangen in problemen 2. Concretiseren van afstemming 3. Benutten kennis en ervaring van alle betrokkenen 4. Onderwijsbehoeften biedt kader voor communicatie over passend onderwijs 5. Onderwijsbehoeften stemt af op groepsniveau en dat is wel de praktijk van de leerkracht

61 Om gestelde onderwijs doel met dit kind of deze leerling te kunnen behalen heeft dit kind of deze leerling 1. Instructie nodig die 2. Opdrachten nodig die. 3. Materialen nodig die 4. Een leeromgeving nodig die.. 5. Spel nodig dat.. 6. Feedback nodig die.. 7. Groepsgenoten nodig die. 8. Een leerkracht nodig die.. 9. Hulp of ondersteuning nodig die 10.Overige

62 Als leerkracht of docent heb ik met dit doel voor ogen nodig dat ik 1. kennis heb van. 2. vaardigheden kan inzetten om.. 3. ondersteuning krijg tijdens.. 4. materialen tot mijn beschikking heb waarmee 5. collega s heb die 6. begeleiding krijg van een ib er die 7. ondersteuning heb van een leidinggevende die 8. meer handen in de klas heb in de vorm van 9. ouders die 10.externe experts/ondersteuning kan vragen die

63 Aanpak in de groep en op schoolniveau Positief Doelgericht Systematisch Transparant

64 Handelingsgericht werken 6) Uitvoeren van het groepsplan realiseren waarnemen 1) Evalueren groepsplan en verzamelen leerlingengegevens in groepsoverzicht 2) Signaleren van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften 5) Opstellen van het groepsplan 4) Clusteren van leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften plannen begrijpen 3) Benoemen van specifieke onderwijsbehoeften van leerlingen

65 waarnemen Intern handelen 1) Groeps- 6) Uitvoeren groepsplan realiseren 5) Opstellen leerlingen overzicht/evalueren 2) Signaleren leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften begrijpen Groepsbespreking Oudergesprek groepsplan 4) Clusteren leerlingen met gelijke onderwijsbehoeften plannen 3) Benoemen onderwijsbehoeften Leerlingenbespreking Individueel handelingsplan Oudergesprek Extern handelen Externe zorg Handelingsgerichte begeleiding Handelingsgerichte diagnostiek Oudergesprek Verwijzing

66 CPS Onderwijsontwikkeling en advies Plotterweg BB Amersfoort Postbus BN Amersfoort T [033] F [033] E cps@cps.nl