Jaarverslag Jouw pensioenfonds dichtbij

Transcriptie

1 Jaarversag 2013 Jouw pensioenfonds dichtbij

2

3 Stichting Personeespensioenfonds APG Jaarversag 2013

4 4

5 Personeespensioenfonds APG inhoud JAARVERSLAG Voorwoord en vooruitbik naar 2014 / 7 Kerngegevens / 12 Bestuurijke organisatie / 15 Fondsontwikkeingen in 2013 / 19 Nieuwe wetgeving / pensioenontwikkeingen / 25 Risicobeeid / 31 Premie- en toesagbeeid / 35 Vermogensbeheer / 39 Verkort actuariee versag / 49 Versag van de visitatiecommissie / 53 Reactie van het bestuur op het versag van de visitatiecommissie / 57 Oordee van het verantwoordingsorgaan / 59 Reactie van het bestuur op het oordee van het verantwoordingsorgaan / 63 Jaarrekening 2013 / 65 Overige gegevens / 103 Bijagen: / Afkortingen en begrippen / Bestuurseden per 31 december 2013 en (neven)functies / Vergoedingen / 112 COLOFON: / 114

6

7 Personeespensioenfonds APG JAARVERSLAG Voorwoord en vooruitbik naar 2014 Dit is het jaarversag 2013 van de Stichting Personeespensioenfonds APG (PPF APG). In dit jaarversag egt het bestuur verantwoording af over de behaade resutaten en het gevoerde beeid over het boekjaar In dit voorwoord kijkt het bestuur ook vooruit naar te verwachten ontwikkeingen in Dekkingsgraad Een beangrijk onderwerp van de bestuurijke aandacht in het versagjaar vormde (het herste van) de dekkingsgraad. Het bestuur van PPF APG kon in apri 2013 aan De Nederandsche Bank berichten dat het kortetermijnherstepan is beëindigd, omdat de dekkingsgraad voor het derde achtereenvogende kwartaaeinde boven de minimaa vereiste dekkingsgraad ag. Nieuwe deenemers Sinds 2013 vaen ae APG-coega s onder één gezamenijke cao. Onderdee van deze cao was dat coega s die pensioen opbouwden bij ABP de keuze kregen om over te overstappen naar PPF APG. 512 deenemers hebben van deze mogeijkheid gebruikgemaakt. Hiervoor is een nieuwe uitvoeringsovereenkomst afgesoten tussen de werkgever en het fonds. Conform de afspraken tussen cao-partijen zijn de tot 1 jui 2013 opgebouwde pensioenaanspraken van deze nieuwe deenemers achtergebeven bij ABP. De nieuwe pensioenregeing Pensioenfondsen werden in 2013 geconfronteerd met nieuwe wetgeving. Het fiscae kader (het zogenoemde Witteveenkader) werd versoberd. Per 1 januari 2014 werd het maximae opbouwpercentage bij een pensioeneeftijd van 65 jaar 1,84%. Het fonds heeft deze wijziging op verzoek van cao-partijen doorgevoerd. Per 1 januari 2015 wordt het fiscae kader naar verwachting verder versoberd (Witteveen 2). Het bestuur bereidt zich voor op de wijzigingen in de pensioenregeing die nodig zijn om ook vanaf 2015 binnen het fiscae kader te bijven. Hierover is contact met de cao-partijen en de uitvoeringsorganisatie. In het bestuur is ook het nieuwe Financiee Toetsingskader veevudig onderwerp van gesprek geweest.

8 8 Nieuwe naam De naam van het pensioenfonds is in 2013 gewijzigd. Tot eind apri 2013 uidde de naam van het fonds Stichting Personeespensioenfonds Cordares. Het bestuur heeft besoten tot de naamswijziging omdat per 1 januari 2013 ae werknemers onder de cao van APG Agemene Pensioen Groep nv vaen, de CAO APG Groep. De nieuwe naam uidt Stichting Personeespensioenfonds APG. PPF APG voert ook (vanwege vrijwiige aansuiting) de pensioenregeing uit van enkee ondernemingen die een historische band hebben met Cordares. Dit zijn Stichting Technisch Bureau Bouwnijverheid (TBB), Bouwinvest Rea Estate Investment Management (REIM) bv, Stichting Arbouw en Stichting Economisch Instituut voor de Bouw (EIB). De hiervoor omschreven wijzigingen hebben hier geen invoed op. De Wet versterking bestuur pensioenfondsen De Wet versterking bestuur gaat in per 1 jui In het tweede hafjaar van 2013 heeft het bestuur de governance van het fonds besproken. Ook ging het bestuur hierover in gesprek met het verantwoordingsorgaan. In de vergadering van november besoot het bestuur onder andere om het paritaire mode te behouden. Dit betekent dat de werkgevers net zovee stemrecht hebben as de werknemers en de gepensioneerden gezamenijk. Daarnaast besoot het bestuur om het aanta zetes namens de werknemers in zowe het bestuur as het verantwoordings orgaan uit te breiden met één zete as gevog van de stijging van het aanta deenemers. De statuten zijn hier in maart 2014 op aangepast. Het bestuur heeft de afgeopen jaren goede ervaringen met de jaarijkse visitatie. Daarom heeft het besoten om het intern toezicht op die manier te bijven vormgeven. Onderzoek naar de risicobereidheid Pensioenfondsen nemen beheerst en weoverwogen risico s om tegen een aanvaardbare premie tot een goed pensioenresutaat te komen. Om meer inzicht te krijgen weke risico s de deenemers en de gepensioneerden wien open, hied het bestuur een risicobereidheidsonderzoek onder hen. De respons bedroeg meer dan 30%. De resutaten zijn gedeed met de deenemers en gepensioneerden op aparte bijeenkomsten. Het bestuur houdt rekening met de uitkomsten van het onderzoek bij het bepaen van het beeid. In hoofdstuk 4 kunt u hier meer over ezen. Toesagverening Eind 2013 heeft het bestuur een besuit genomen over de toesagverening. Op basis van de financiëe positie van het fonds heeft het bestuur besoten om de opgebouwde pensioenen van deenemers en gewezen deenemers en de uitkeringen van pensioengerechtigden te verhogen met 1,5 procent. De financiëe positie iet het niet toe om de voedige toesag van 2,4 procent te verenen. Voorbereiding verkiezingen Van een aanta verkozen bestuurseden iep de zittingstermijn eind 2013 af. Dit god ook voor een aanta eden van het verantwoordingsorgaan. Daarom startte het bestuur medio 2013

9 Personeespensioenfonds APG JAARVERSLAG met de voorbereiding van de verkiezingen. Er zijn voor de functies in het bestuur profieschetsen opgested om ervoor te zorgen dat de vereiste kennis binnen het bestuur geborgd bijft. De kandidaten moesten nameijk vodoen aan één van de twee profieschetsen (agemeen of riskmanagement en beeggingen). De eden van het bestuur en het verantwoordingsorgaan namens de deenemers zijn voor het eerst verkozen door midde van een digitae stemtoo. De deenemers kregen per e-mai een ink. Via deze ink kon op een website gestemd worden. Dit heeft ertoe bijgedragen dat 57 procent van de deenemers heeft gestemd. De verkiezing van de gepensioneerden ging via de papieren weg omdat PPF APG van vee gepensioneerden geen e-maiadres heeft. Het bestuur was tevreden met de vee kandidaten die zich voor zowe het bestuur as het verantwoordingsorgaan verkiesbaar hebben gested. Dit geeft aan dat het fonds eeft onder de deenemers en gepensioneerden. Het bestuur dankt ae kandidaten hiervoor. Afscheid bestuurseden en id verantwoordingsorgaan Jan Dof Abraham, Rita van Ewijk en Adri van der Wurff namen afscheid van het bestuur van PPF. Voor Jan Dof en Adri vanwege het bereiken van de maximae bestuurstermijn van 12 jaar en voor Rita vanwege het veranderen van werkkring. Het bestuur van PPF APG wi Jan Dof, Rita en Adri harteijk danken voor hun grote betrokkenheid en deskundige inzet voor een goed pensioen van de werknemers van APG en geieerde insteingen. Amédée Daran Scharten heeft as gevog van de beëindiging van zijn eerste zittingstermijn afscheid genomen van het verantwoordingsorgaan. Het bestuur van PPF APG wi Amédée harteijk danken voor zijn grote betrokkenheid en deskundige inzet voor het verantwoordingsorgaan. Met een nieuw bestuur 2014 in Het bestuur kent vee nieuwe gezichten. In maart 2014 vond er een studiedag paats om nader kennis te maken met ekaar. Het verantwoordingsorgaan was hierbij ook uitgenodigd. Verder wordt er een inwerkprogramma opgested voor de nieuwe eden za verder in het teken staan van de veranderingen in wet- en regegeving. Deze veranderingen worden doorvertaad in de pensioenregeing. Een ander speerpunt is de communicatie van het fonds. Het versterken van het vertrouwen en het vergroten van het pensioenbewustzijn begint nameijk met goede pensioencommunicatie. De kosten van de uitvoering hebben atijd de voe aandacht van het bestuur. Uitgangspunt is dat de betaade premie zovee mogeijk ten goede moet komen aan de opbouw van het pensioen. Ook in 2014 za het bestuur hier aandacht voor bijven houden.

10 Tot sot Het bestuur bedankt ae betrokkenen die zich in het versagjaar hebben ingezet voor het fonds. Amsterdam,19 juni 2014 Namens het bestuur van Stichting Personeespensioenfonds APG Dr. A.G. Oeremans CFA FRM, werknemersvoorzitter Drs. M. Brouwer MPLA, werkgeversvoorzitter

11

12 12 Kerngegevens (Bedragen in duizenden euro s) Aantaen Deenemers Gewezen deenemers Invaide deenemers Pensioengerechtigden Totaa Toesagverening Reguiere toesagverening actieven 1,50% 0,20% 0,00% 1,50% 0,00% As percentage van de norm 63% 13% - 75% - Inhaatoesagverening actieven 0% 0% 0% 0% 0% Toesagverening inactieven 1,50% 0,20% 0,00% 1,50% 0,00% As percentage van de norm 63% 13% - 75% - Inhaatoesagverening inactieven 0% 0% 0% 0% 0% Pensioenuitvoering Premiepercentage 23,6% 27,8% 24,9% 22,9% 21,2% Premiepercentage exc. aanvuingsregeing 21,3% 24,2% 22,9% 18,5% 21,2% Feiteijke premie Kostendekkende premie Pensioenuitvoeringskosten Uitkeringen Beeggingsportefeuie Vastrentende waarden 45,1% 43,9% 44,6% 40,8% 47,7% Aandeen (incusief private equity) 37,4% 39,5% 37,3% 42,5% 39,5% Vastgoed (incusief infrastructuur) 8,7% 9,9% 10,2% 8,2% 8,4% Overige beeggingen 6,8% 6,8% 7,9% 8,5% 4,5%

13 Personeespensioenfonds APG JAARVERSLAG Beeggingsrendement Beeggingsrendement exc. derivaten 4,9% 11,6% 0,3% 12,3% 16,2% Beeggingsrendement inc. derivaten 3,6% 16,3% 5,8% 12,0% - Benchmark inc. derivaten 2,5% 15,6% 6,7% 10,8% - Vermogen en verpichtingen Totaa beegd vermogen Verpichting ontvangen zekerheden Beegd vermogen -/- zekerheden Opbrengst uit beegd vermogen Totae pensioenverpichtingen Stichtingskapitaa en reserves Beschikbaar vermogen Aanwezige dekkingsgraad 115,0% 110,0% 102,7% 112,3% 112,8% Minimaa vereiste dekkingsgraad 104,2% 104,2% 104,2% 104,3% 104,2% Vereiste dekkingsgraad 118,7% 118,8% 119,6% 119,0% 119,5%

14

15 Personeespensioenfonds APG JAARVERSLAG Bestuurijke organisatie bestuur Het bestuur heeft op 27 november 2013 besoten om het aanta bestuurseden van werknemerszijde uit te breiden met één id. De reden van deze uitbreiding is dat het aanta deenemers fink is toegenomen. De pariteit bijft we bestaan. Dat wi zeggen: de stemverhouding tussen werkgevers en werknemers bijft geijk. Door deze uitbreiding had het bestuur eind 2013 negen zetes: vier zetes van werkgeverszijde en vijf zetes van werknemerszijde. De pensioengerechtigden zijn in het bestuur rechtstreeks vertegenwoordigd met twee zetes aan werknemerszijde. Samensteing van het bestuur per 19 juni 2014 Leden namens de werkgever Drs. K. (Karin) Bisschop EMFC RC MSc Drs. M. (Marco) Brouwer MPLA (werkgeversvoorzitter) Drs. R.F. A. (Robert) van Giersbergen AAG CPC R. (René) van der Zeeuw RBA EPP Leden namens de werknemers H. (Harrie) Eerdhuijzen (namens de pensioengerechtigden) S. (Scheny) Jonis MSc (namens de deenemers) Dr. A.G. (Awin) Oeremans CFA FRM (werknemersvoorzitter) Drs. W.G. (Wim) Phiippa MBA (namens de pensioengerechtigden) C.P. (Cor) van Zanden (namens de deenemers) In bijage 2 staan de samensteing van het bestuur per 31 december 2013 en de nevenfuncties van deze bestuurseden vermed. Bij de bestuurseden van werkgeverszijde gedt een benoemingstermijn van twaaf jaar. Bij de bestuurseden van werknemerszijde gedt een benoemingstermijn na verkiezingen van vier jaar, met tweemaa de mogeijkheid tot herbenoeming. Vacatures in het bestuur namens de werkgever Mevrouw van Ewijk is vanwege haar vertrek bij APG op 1 december 2013 afgetreden as bestuursid van het pensioenfonds. De heer Van der Wurff heeft op 1 juni 2013 de maximum zittingstermijn bereikt. Met instemming van het bestuur is zijn zittingstermijn in verband met de bestuurijke continuïteit met maximaa 12 maanden verengd. De werkgever heeft in november 2013 de heer Brouwer as opvoger van de heer Van der Wurff voorgedragen as nieuwe werkgeversvoorzitter van het pensioenfonds. Met de instemming van DNB op 13 februari 2014 met de benoeming van de heer Brouwer tot werkgeversvoorzitter van PPF APG maakt de heer Van der Wurff geen dee meer uit van het bestuur. De heer Brouwer maakte tot 1 apri 2013 dee uit van het bestuur. Hij was op eigen verzoek teruggetreden vanwege een wijziging van zijn werkzaamheden binnen APG. Vanwege het aftreden van mevrouw Van Ewijk op 1 december 2013 en het afopen van de zittingstermijn van de heer Van der Wurff tot aan het moment van goedkeuring van zijn opvoger door DNB zijn er twee extra vacatures ontstaan aan werkgeverszijde. De vacatures aan werkgeverszijde worden vervud door benoeming door het bestuur, na voordracht namens de werkgever op basis van een profieschets. De werkgever heeft in januari 2014 de heer Van der Zeeuw en in maart 2014 de heer Van Giersbergen as nieuwe werkgeversbestuurseden voorgedragen. Na goedkeuring door DNB is de heer Van der Zeeuw op 10 maart 2014 toegetreden tot het bestuur. Na goedkeuring van de heer Van Giersbergen door DNB zijn ae openstaande vacatures aan werkgeverszijde vervud. Vacatures in het bestuur namens de werknemer De zittingstermijnen van drie werknemersbestuurseden iepen op 1 januari 2014 af. Dat betekent dat er drie vacatures aan werknemerszijde ontstonden. Daarnaast was er ook nog een vacature in het bestuur as gevog van de uitbreiding van het aanta bestuurszetes. Hierdoor waren er vier vacatures in het bestuur. Twee namens de pensioengerechtigden en twee namens de deenemers.

16 16 Per 1 januari 2014 is de zittingstermijn van de heer Abraham as bestuursid namens de pensioengerechtigden afgeopen. De heer Abraham maakt per die datum geen dee meer uit van het bestuur. Per 1 januari 2014 was de zittingstermijn van de heer Eerdhuijzen as bestuursid namens de pensioengerechtigden afgeopen. De heer Eerdhuijzen is tijdens de verkiezingen van 2014 as herkiesbare kandidaat rechtstreeks verkozen as bestuursid. Per 1 januari 2014 was de zittingstermijn van de heer Oeremans namens de deenemers afgeopen. Verkiezingen bestuur januari 2014 In januari 2014 hebben verkiezingen paatsgevonden onder de deenemers en gepensioneerden. Voor de vacatures zijn door het bestuur twee profieschetsen opgested. Namens de deenemers hadden zich acht kandidaten verkiesbaar gested voor de twee vacatures in het bestuur. Ae kandidaten vodeden aan de profieschetsen. De heer Oeremans is herkozen as bestuursid namens de deenemers en de heer Jonis is verkozen as bestuursid namens de deenemers. Namens de pensioengerechtigden hebben zich twee kandidaten verkiesbaar gested voor de zetes in het bestuur die vodeden aan een van de twee profieschetsen. Aangezien er twee vacatures en twee kandidaten waren, zijn hiervoor geen verkiezingen gehouden. In het bestuur zijn daarom namens de pensioengerechtigden de heren Eerdhuijzen (was herkiesbaar) en Phiippa (verkiesbaar) zonder verkiezing verkozen. Na goedkeuring van de verkozen kandidaat bestuurseden door DNB, zijn net as aan werkgeverszijde ae openstaande vacatures aan werknemersnemerszijde vervud. Bestuurijke commissies Het bestuur heeft drie vaste commissies: de commissie Risicobeeid en ALM (Asset Liabiity Management), de commissie Communicatie en de commissie Houdbaar Pensioen. Mocht dat nodig zijn, dan richt het bestuur voor een specifiek doe een tijdeijke commissie op. Commissie Risicobeeid en ALM Deze commissie adviseert het bestuur over het risico- en beeggingsbeeid. De commissie kwam in het versagjaar zesmaa bijeen. De samensteing van de commissie is per 19 juni 2014: Mw. Drs. K. (Karin) Bisschop EMFC RC MSc Dr. A.G. (Awin) Oeremans CFA FRM (voorzitter) C.P. (Cor) van Zanden R. (René) van der Zeeuw RBA EPP S. (Scheny) Jonis MSc De heer Van der Wurff nam namens het bestuur tot en met februari 2014 dee aan deze commissie. Commissie Communicatie Deze commissie adviseert het bestuur over communicatiebesuiten. De commissie kwam in het versagjaar zesmaa bijeen. De samensteing van de commissie is per 19 juni 2014: H. (Harrie) Eerdhuijzen (voorzitter) S. (Scheny) Jonis MSc Drs. R.F. A. (Robert) van Giersbergen AAG CPC Drs. M. (Marco) Brouwer MPLA De heer Abraham en mevrouw Van Ewijk namen namens het bestuur tot en met 31 december 2013 dee aan deze commissie. Commissie Houdbaar Pensioen Deze commissie adviseert en informeert het bestuur over diverse onderwerpen. Dit zijn onder andere het toesagbeeid, de communicatie met sociae partners, de risico s en uitvoeringstechnische knepunten van de regeing en de administratiekosten en de aanvuingsregeingen van PPF APG. De commissie kwam in het versagjaar zesmaa bijeen. De samensteing van de commissie is per 19 juni 2014: Drs. M. (Marco) Brouwer MPLA (voorzitter) Drs. R.F. A. (Robert) van Giersbergen AAG CPC C.P. (Cor) van Zanden Drs. W.G. (Wim) Phiippa MBA De heer Abraham nam namens het bestuur tot en met 31 december 2013 dee aan deze commissie. Advisering vermogensbeheer Het bestuur heeft, samen met Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Bouwnijverheid, een Beeggingsadviescommissie die het bestuur gevraagd en ongevraagd adviseert over beeggingsaangeegenheden. Deze commissie bestaat uit externe deskundigen. Dit zijn per 19 juni 2014: Prof. dr. R.G.C. van den Brink Drs. M.J.M. Jochems Drs. L.K. Dijkstra Drs. R. Buck De heer dr. F.J. Baendux heeft in 2013 zitting gehad in deze commissie en is per 1 januari 2014 opgevogd door de heer M.J.M. Jochems. Per 1 januari 2012 heeft het bestuur de heer drs. F. A. van Immerzee RBA aangested as adviseur vermogensbeheer van PPF APG. Hij is aangested voor een periode van vier jaar. De heer Van Immerzee neemt dee aan de vergaderingen van de beeggingsadviescommissie en aan de commissie Risicobeeid en ALM. Hij voorziet het bestuur van fondsspecifieke beeggingsadviezen. De adviseur vergroot de countervaiing power van het bestuur ten opzichte van de vermogensbeheerder zodat het bestuur de adviezen van de vermogensbeheerder vodoende kritisch kan beschouwen. Verantwoordingsorgaan Het verantwoordingsorgaan bestaat uit zes personen die de werkgevers, de werknemers en de pensioengerechtigden vertegenwoordigen. Het fonds kent geen deenemersraad vanwege de vertegenwoordiging van pensioengerechtigden in het bestuur.

17 Personeespensioenfonds APG JAARVERSLAG Nieuw verantwoordingsorgaan per 1 januari 2014 Het bestuur heeft op 27 november 2013 besoten tot de insteing van een nieuw verantwoordingsorgaan per 1 januari Dit is een gevog van de Wet versterking bestuur pensioenfondsen. In het nieuwe verantwoordingsorgaan zijn de deenemers, de pensioen-gerechtigden en de werkgevers vertegenwoordigd. Eke groep had tot 1 januari 2014 twee vertegenwoordigers in het verantwoordingsorgaan. Op 1 januari 2014 is het verantwoordingsorgaan, in verband met de toename van het aanta deenemers, uitgebreid met één vertegenwoordiger namens de deenemers. Het verantwoordingsorgaan bestaat daardoor vanaf 1 januari 2014 uit zeven eden. Verkiezingen verantwoordingsorgaan januari 2014 In januari 2014 hebben verkiezingen paatsgevonden voor het vervuen van de vacatures aan werknemerszijde. Het ging om een vertegenwoordiger namens de deenemers en een vertegenwoordiger namens de pensioengerechtigden. Namens de deenemers hebben zich voor de vacature in het verantwoordingsorgaan vier kandidaten verkiesbaar gested. De heer E Kouidi is verkozen namens de deenemers. Namens de pensioengerechtigden hebben zich drie kandidaten verkiesbaar gested. De zittingstermijn van de heer Daran Scharten iep per 1 januari 2014 af. Na de verkiezingen is hij opgevogd door de heer Van Lier. Namens de pensioengerechtigden A.P.M. (Arie) van der Eng Mr. K. Th. (Kare) van Lier De heer Daran Scharten maakte tot en met 31 december 2013 namens de gepensioneerden dee uit van het verantwoordingsorgaan. De rapportage van het verantwoordingsorgaan over 2013 en de reactie daarop van het bestuur maken dee uit van dit jaarversag. Visitatiecommissie Deze commissie bestaat uit drie externe deskundigen die jaarijks een visitatie uitvoeren ten aanzien van het functioneren van het bestuur. Een samenvatting van de rapportage over het versagjaar en de reactie daarop van het bestuur maken dee uit van dit jaarversag. De samensteing van de visitatiecommissie zowe eind 2013 as op 19 juni 2014 was: Mw. N. Atenburg Mw. Mr. H. de Lange Dhr. F. Verschuren Het bestuur heeft ervoor gekozen om ook na 1 jui 2014, de inwerkingtreding van de Wet versterking bestuur pensioenfondsen, het intern toezicht te aten uitvoeren door een visitatiecommissie. Dus voor voortzetting van de huidige visitatiecommissie die op jaarbasis, en gehee onafhankeijk, toezicht houdt op het functioneren van het bestuur. Gedurende 2013 was de pensioenadministratie uitbesteed aan APG Pensioenbeheer bv en het vermogensbeheer uitbesteed aan APG Investment Services nv. APG Investment Services nv is per 1 mei 2014 juridisch gefuseerd met APG Asset Management nv. As gevog van de fusie is APG Investment Services nv opgehouden te bestaan en zijn het vermogen en de verpichtingen onder agemene tite overgegaan naar APG Asset Management nv. Voor PPF APG betekent dit dat de met APG Investment Services nv gesoten vermogensbeheerovereenkomst ongewijzigd wordt voortgezet door APG Asset Management nv. Certificerend actuaris Aon Consuting Nederand cv Controerend Accountant Ernst & Young Accountants LLP Samensteing van het verantwoordingsorgaan per 19 juni 2014 Uitbesteding Namens APG Drs. Th.J.W.M. (Ted) Bosman (voorzitter) M.E.W.M. (Miriam) Crutzen RA Namens de deenemers S. (Samir) E Kouidi Ir. F. (Foppe) Hoekstra Drs. G. (Gursev) Singh

18

19 Personeespensioenfonds APG JAARVERSLAG Fondsontwikkeingen in 2013 Dekkingsgraad gestegen De dekkingsgraad is in 2013 gestegen van 110,0 procent naar 115,0 procent en bevond zich daarmee eind 2013 boven de minimaa vereiste dekkingsgraad van 104,2 procent. De minimaa vereiste dekkingsgraad is een wetteijke minimumgrens. As de dekkingsgraad van PPF APG onder de minimaa vereiste dekkingsgraad komt, moet PPF APG de dekkingsgraad binnen de wetteijk gestede termijn (drie jaar) hersteen tot het minimae niveau. De dekkingsgraad was nog we ager dan de vereiste dekkingsgraad. Dat is de dekkingsgraad waarbij het pensioenfonds de gewenste financiëe buffer heeft. Het niveau van de vereiste dekkingsgraad was eind ,7 procent. per einde Om inzicht te geven in het effect op de RTS van de invoering van de Utimate Forward Rate (in september 2012) en de driemaandsmiddeing van de RTS (voor het eerst per einde 2011) is ook de zuivere RTS per einde 2013 in de grafiek opgenomen. Het verschi tussen de gehanteerde RTS en de zuivere RTS wordt voor ooptijden tot en met twintig jaar veroorzaakt door de driemaandsmiddeing. Voor ooptijden anger dan twintig jaar zorgt ook de toegepaste Utimate Forward Rate (UFR) voor een dee van het verschi. Het effect van de UFR is zichtbaar door de knik in de rode en bauwe ijn bij ooptijd twintig jaar. Toeichting UFR De UFR is eind september 2012 door DNB ingevoerd. DNB besoot dat de dekkingsgraad van pensioenfondsen vanaf eind september 2012 moest worden vastgested op basis van de UFR, omdat zij van mening is dat de marktrente voor angere ooptijden (vanaf twintig jaar) een onreaistisch beed gaf. Door de invoering van de UFR worden de verpichtingen gewaardeerd op basis van een hogere rente. De waarde van de verpichtingen van PPF APG is hierdoor gedaad, hetgeen een positief effect had op de dekkingsgraad. Door toepassing van de UFR was de dekkingsgraad eind ,9 procent hoger dan zonder toepassing van de UFR. De stijging van de dekkingsgraad in 2013 is voor een dee te danken aan het positieve beeggingsresutaat van PPF APG. Het rendement in 2013 was 3,6 procent. Beangrijkste bijdrage van dit positieve beeggingsresutaat was het rendement op de aandeenportefeuie. Een andere beangrijke oorzaak voor de stijging van de dekkingsgraad was de stijging van de rentecurve. Dit heeft een neerwaarts effect gehad op de waarde van de verpichtingen en daarmee een positief effect op de dekkingsgraad. Figuur 1: De rentetermijnstructuur per einde 2012 en per einde 2013 Rentetermijnstructuur 4,0 3,5 3,0 2,5 Rente 2,0 1,5 1,0 0, (zuiver) Figuur 1 toont de gehanteerde rentetermijnstructuur (RTS) per einde 2012 en 0, Looptijd in jaren

20 20 In figuur 2 is te zien hoe de dekkingsgraad zich gedurende 2013 heeft ontwikked. Daarin staat ook de beoogde ontwikkeing van de dekkingsgraad op basis van het herstepan van het fonds. Tot sot is in de figuur de dekkingsgraad opgenomen op basis van de zuivere RTS. Deze is aangeduid as de zuivere dekkingsgraad. Figuur 2: Ontwikkeing van de dekkingsgraad in 2013 ten opzichte van beoogde ontwikkeing in het herstepan 120,0% 116,0% 112,0% 108,0% dekkingsgraad herstepan officiëe dekkingsgraad zuivere dekkingsgraad De hoogte van de dekkingsgraad wordt beïnvoed door diverse factoren. Tabe 1 geeft schematisch weer weke factoren dat zijn en weke invoed zij hebben gehad in ,0% 100,0% jan.-13 feb.-13 mrt-13 apr-13 mei-13 jun.-13 ju.-13 aug.-13 sept.-13 okt.-13 nov.-13 dec.-13 De premiebijdrage had een negatief effect van 0,7 procentpunt omdat de ontvangen premie ager was dan de stijging van de verpichtingen uit nieuwe pensioenopbouw (dit wordt verder toegeicht in onderdee 5.1). De pensioenuitkeringen hadden een kein positief effect van 0,3 procentpunt. Dit wordt verkaard door het vrijvaen van buffers over opende pensioenuitkeringen. Op basis van de verbeterde financiëe positie van het fonds heeft het bestuur eind 2013 besoten om per 1 januari 2014 aan ae (gewezen) deenemers en pensioengerechtigden een toesag van 1,5 procent te verenen. Hiervan is 0,4 procent gefinancierd uit de aanwezige voorziening voor toesagverening. Deze voorziening is hiermee voedig aangewend en is komen te vervaen. Het besuit tot de toesagverening per 1 januari 2014 heeft in 2013 geeid tot een daing van de dekkingsgraad met 1,3 procentpunt. De rentetermijnstructuur is over 2013 toegenomen. Hierdoor nam de waarde van de pensioenverpichtingen af. Dit had een positief effect op de dekkingsgraad van 3,6 procentpunt. Het rendement verhoogde de dekkingsgraad met 3,6 procentpunt. Hierin is het effect van de gestegen waarde van de beeggingen zichtbaar. Overige oorzaken hadden een negatief effect op de dekkingsgraad van 0,5 procentpunt. De overige oorzaken bestaan onder andere uit bestandsontwikkeing en kruiseffecten tussen de a gespecificeerde oorzaken (premiebijdragen, pensioenuitkeringen, enz.). In totaa hebben bovenstaande oorzaken geeid tot Tabe 1: Invoed van factoren op de mutatie van de dekkingsgraad over 2013 (in procenten) Dekkingsgraad primo ,0 Premiebijdrage -/- 0,7 Pensioenuitkeringen 0,3 Toesagverening -/- 1,3 Verandering rentetermijnstructuur (incusief UFR) 3,6 Rendement 3,6 Overig/kruiseffecten -/- 0,5 Dekkingsgraad utimo ,0 een toename van de dekkingsgraad tot 115,0 procent utimo Kortetermijnherstepan in 2013 beëindigd Begin 2009 heeft het bestuur bij DNB een gecombineerd korte- en angetermijnherstepan ingediend. Vogens dit herstepan moest de dekkingsgraad van PPF APG eind 2013 op het minimaa vereiste niveau zitten (bepaing kortetermijnherstepan) en vóór 1 januari 2024 op het vereiste niveau (bepaing angetermijnherstepan). Kortetermijnherstepan De dekkingsgraad van PPF APG was eind ,0 procent en ag daarmee boven de minimaa vereiste dekkingsgraad. Er is daarom geen sprake van een dekkingstekort. Naar aaneiding van de verbeterde financiëe positie van het fonds is het kortetermijnherstepan in 2013 officiee beëindigd. Het angetermijnherstepan is nog we van kracht. Langetermijnherstepan Het angetermijnherstepan is van kracht zoang de dekkingsgraad onder de vereiste dekkingsgraad igt. Het niveau van de vereiste dekkingsgraad igt per eind 2013 op 118,7 procent. Vogens het oorspronkeijke herstepad zou de dekkingsgraad van PPF APG per einde ,1 procent moeten zijn. Het herste van de dekkingsgraad oopt dus vrijwe in ijn met het oorspronkeijke herstepad. Het fonds is daarnaast naar verwachting ruim vóór 1 januari 2024 uit het reservetekort. Dat betekent dat er geen aanvu-

21 Personeespensioenfonds APG JAARVERSLAG ende maatregeen nodig zijn voor herste van de dekkingsgraad. Het bestuur heeft, op basis van de gegevens utimo 2013, een (jaarijkse) evauatie van het herstepan bij DNB ingediend. PPF APG: het pensioenfonds van APG Cao-partijen hebben vanwege de integratie van APG en Cordares in jui 2012 een gezamenijke nieuwe cao afgesoten voor ae werkgevers binnen APG: de CAO APG Groep. Per 1 januari 2013 bestaat er hierdoor één cao voor hee APG en is de CAO Cordares niet meer van toepassing. In deze CAO APG Groep is ook afgesproken dat PPF APG per 1 januari 2013 het ondernemingspensioenfonds werd voor gehee APG. Iedereen die vanaf 2013 in dienst is gekomen bij APG, is dus deenemer geworden bij PPF APG. Voor ae werknemers bij APG die tot 2013 hadden deegenomen aan de pensioenregeing van ABP werden specifieke afspraken gemaakt. Tot 1 jui 2013 kregen deze werknemers de kans om per 1 jui 2013 deenemer te worden in de pensioenregeing van PPF APG. Hiervan hebben in totaa 512 deenemers (in de pensioenregeing ABP) gebruikgemaakt. Medio augustus 2013 zijn ae deenemers in de administratie opgevoerd, waarna begin september a deze nieuwe deenemers een startbrief ontvingen. Met de overkomst van deze nieuwe groep deenemers naar PPF APG is ook het pensioendossier as onderdee van de totae arbeidsvoorwaardeijke integratie - van APG en Cordares succesvo afgerond. Opbouwpercentages aangepast Na uitvoerig overeg en gezamenijk optrekken van cao-partijen met het pensioenfondsbestuur, hebben cao-partijen verder besoten om de pensioenregeing aan te passen in verband met de noodzakeijke (fiscaa)wetteijke versoberingen per 1 januari 2014 ( Witteveen 1 ). Deze wijzigingen aan de pensioenregeing betreffen onder andere een opbouwpercentage van 1,84 procent in paats van 2,15 procent ouderdomspensioen (uitgaande van een pensioeneeftijd van 65 jaar), een opbouwpercentage van 1,505 procent in paats van 0,7525 procent partnerpensioen en de toepassing van de fiscaa minimae franchise. De franchise is het dee van het saaris waarover de deenemer geen pensioen opbouwt. Met deze invuing van de reges hebben de cao-partijen de beschikbare fiscae ruimte voor pensioen (voedig) benut. Cao-partijen hebben daarnaast besoten om aan te suiten bij het Convenant over de dekking van arbeidsongeschiktheidspensioen en premievrijsteing in pensioenregeingen ( Convenant in- en uitooprisico ). Het bestuur heeft het pensioenregement op deze wijzigingen aangepast. In de CAO APG Groep, gedig vanaf 1 januari 2013, is de uiteindeijke ontsagdatum bij pensionering aangepast tot aatste dag van de maand waarin de AOW-gerechtigde eeftijd wordt bereikt. Cao-partijen hebben besoten de pensioenregeing hierop aan te passen. Ook voor 2014 staan twee beangrijke pensioendossiers op de agenda. De regering wi het kader waarbinnen fiscaavriendeijk pensioen kan worden opgebouwd, per 1 januari 2015 verder versoberen ( Witteveen 2 ). Het is vogens de regering daarnaast nog steeds de bedoeing dat het nieuwe gewijzigde financiee toetsingskader per 1 januari 2015 in werking za treden. Cao-partijen zuen daarom ook in 2014 gezamenijk optrekken met het pensioenfondsbestuur om de noodzakeijke wijzigingen aan de pensioenregeing en het regement tijdig te kunnen doorvoeren. Wijzigingen in regementen en statuten Aan het begin en aan het einde van het versagjaar heeft het bestuur de statuten van PPF APG aangepast. De wijziging aan het begin van het jaar heeft onder andere betrekking op de naamswijziging van Stichting Personeespensioenfonds Cordares in Stichting Personeespensioenfonds APG en maximaisatie van de werkingssfeer. De werkingssfeer is gemaximaiseerd, zodat behave ae ondernemingen binnen de APG Groep ook de ondernemingen die niet anger dee uitmaken van deze groep onder voorwaarden toch bij het pensioenfonds aangesoten kunnen bijven. De wijziging van de statuten aan het einde van het versagjaar heeft onder andere betrekking op de noodzakeijke wijzigingen as gevog van de Wet versterking bestuur pensioenfondsen en de borging van de bestuurijke continuïteit. Het Pensioenregement is verder aangepast aan de wijzigingen in de pensioenregeing waartoe de cao-partijen hebben besoten. Communicatiebeeid en -activiteiten De ambitie van PPF APG is om zich te positioneren as een betrouwbaar fonds dat een goede dienstverening biedt richting beanghebbenden. Daarnaast wi PPF APG zorgen voor een goed beheer van de pensioenregeing en daarover transparant en tijdig communiceren. Waar staat PPF APG voor? Het bestuur heeft in het voorjaar van 2013 de vogende waarden voor het fonds vastgested: Deskundig: experts op pensioengebied, uitstekende uitvoering Dichtbij: fonds van en voor medewerkers Efficiënt: kostenefficiënt, no nonsens Deze waarden geven aan op weke manier het fonds gezien en ervaren wi worden. Communicatiebeeidspan en Communicatiejaarpan 2014 Deze merkwaarden zijn ook uitgangspunt geweest voor het opsteen van het Communicatiebeeidspan Daarnaast is rekening gehouden met de

22 22 Digitae verkiezingen In het najaar zijn er voorbereidingsactiviteiten voor de verkiezingen gedaan waaronder de ontwikkeingen van een digitae verkiezingstoo. Deze aanpak droeg ertoe bij dat maar iefst twee keer zovee deenemers gestemd hebben (bijna 60 procent ten opzichte van circa 25 procent twee jaar geeden). De gepenwens van het bestuur dat ae beanghebbenden het pensioenfonds ervaren as een betrouwbaar fonds. Het bestuur wi dat deenemers en gepensioneerden erop vertrouwen dat PPF APG de pensioengeden goed beheert en dat PPF APG transparant communiceert over de financiëe gezondheid van het fonds. Op basis van deze uitgangspunten is het Communicatiebeeidspan voor vastgested met de vogende communicatie-uitgangspunten: Communicatie is deskundig: concreet, actuee, gericht op eefmomenten zoas bijvoorbeed huweijk, een nieuwe baan en kinderen krijgen en schept een reaistisch beed over wat men kan verwachten aan pensioen. Communicatie is dichtbij: focus in communicatie is persoonijk en daar waar nodig face to face. Communicatie is efficiënt: daar waar mogeijk digitaa, tenzij schrifteijk verpicht is c.q. face to face wenseijk is. Op basis van het Communicatiebeeidspan is een Communicatiekaender voor 2014 opgested. In 2014 wordt bekeken of dit Communicatiebeeidspan aangepast of aangevud moet worden op basis van de resutaten van het deenemerstevredenheidsonderzoek in het tweede kwartaa van Communicatieactiviteiten 2013 Het communicatiejaarpan 2013 is eind 2012 vastgested. De communicatieactiviteiten uit dit pan zijn uitgevoerd. Een aanta daarvan staan hieronder. Deenemersbijeenkomsten In het voorjaar van 2013 organiseerde het bestuur, naast de reguiere spreekuren van het kantteam, spreekuren voor beanghebbenden van PPF APG om vragen te steen over het pensioenfonds. Een beperkt aanta beanghebbenden heeft deze spreekuren bezocht. In het najaar zijn de spreekuren vervangen door informatiebijeenkomsten en gekopped aan de activiteiten op de diverse ocaties rondom de Pensioen3daagse op 1, 2 en 3 oktober. Door de toegenomen betrokkenheid en door ae deenemers hiervoor een persoonijke uitnodiging per e-mai te sturen met een aanmedknop nam de beangsteing voor deze bijeenkomsten toe. In totaa hebben 76 deenemers deze bijeenkomsten bezocht. 83 procent van hen beoordeede de presentatie van het bestuur as goed. De bijeenkomsten voorzien duideijk in een behoefte en zijn voortgezet in Gepensioneerdendag Ruim negentig gepensioneerden bezochten op woensdag 18 december de Gepensioneerdendag van PPF APG. Tijdens deze middag werden zij geïnformeerd over een aanta actuee zaken van het pensioenfonds, zoas de ontwikkeing van de dekkingsgraad en de beeggingsresutaten. Ook werden de aanwezigen bijgepraat over de gewijzigde ro van het verantwoordingsorgaan per 1 jui 2014 en de verkiezingen voor een aanta bestuurijke functies in Tot sot kwam een aanta agemene resutaten uit het risicobereidheidsonderzoek aan de orde. De deenemers waardeerden deze bijeenkomst met gemidded een 8,3. Nieuwsbrieven PPF APG heeft in september en in december nieuwsbrieven verstuurd naar de deenemers en gepensioneerden. De nieuwsbrief voor de deenemers is in september via de e-mai verzonden. De nieuwsbrief voor de gepensioneerden is per post verstuurd. In november is de nieuwsbrief geprofessionaiseerd en gesegmenteerd naar doegroep (deenemers en gepensioneerden). Omdat het fonds nog niet beschikt over de e- maiadressen van de gepensioneerden, is de decembernieuwsbrief voor gepensioneerden per post verstuurd. sioneerden ontvingen de kiesijst via de post. Ruim 30 procent van de gepensioneerden heeft hiervan gebruikgemaakt. Dit percentage is vergeijkbaar met de respons van twee jaar geeden. Website Via de website communiceert PPF APG regematig met beanghebbenden over de financiëe en fondsontwikkeingen. Het bestuur maakt hier ook de aatste besuiten bekend rondom wet- en regegeving. Verder pubiceert PPF APG iedere maand de actuee dekkingsgraad en is een ijst met vragen en antwoorden beschikbaar over de financiëe positie van het fonds. Ambities In 2014 gaat het fondsbestuur onderzoeken wat de mogeijkheden zijn voor het verder digitaiseren van de pensioencommunicatie. Hierbij vat te denken aan het verstrekken van een digitaa UPO en het reatime inzicht geven in pensioengegevens via een mijn pensioen -omgeving.

23 Personeespensioenfonds APG JAARVERSLAG Uitvoeringskosten De totae pensioenuitvoeringskosten over 2013 bedroegen 7,4 mijoen euro (2012: 6,2 mijoen euro). Dit bedrag bestaat uit: kosten voor het pensioenbeheer: 1,3 mijoen euro (2012: 1,1 mijoen euro). Vogens de CEM-benchmark en de berekeningsmethode zoas de Pensioenfederatie die voorschrijft, waren de gemiddede kosten over 2013 per deenemer van PPF APG 384 euro (2012: 374 euro); kosten voor het vermogensbeheer: 6,1 mijoen euro (2012: 5,0 mijoen euro), waarvan de beheervergoeding 3,3 mijoen euro (2012: 3,0 mijoen euro) bedraagt; kosten voor de expoitatie van het direct vastgoed: 39 duizend euro (2012: 110 duizend euro). De kosten in bovenstaande opsomming zijn excusief de transactiekosten van 1,1 mijoen euro (2012: 0,6 mijoen euro). De kosten van vermogensbeheer en de transactiekosten worden verder toegeicht in het hoofdstuk Vermogensbeheer. PPF APG beoordeet de kosten in reatie tot rendement en risico s. De kosten zijn nameijk een resutante van keuzes met betrekking tot het gewenste risico- en rendementsniveau, de hoogte van het beegd vermogen, de beeggingscategorieën waarin wordt beegd, verhouding tussen iquide en iiquide beeggingen, beheerstij, tijdshorizon en behaade excess rendementen. Een integrae afweging over een angere termijn van deze factoren maakt een juiste evauatie van de kosten van het vermogensbeheer mogeijk. De ontwikkeing van de pensioenuitvoeringskosten ten opzichte van 2012 wordt in figuur 3 grafisch weergegeven. Figuur 3: Totae pensioenuitvoeringskosten 2013 t.o.v Totae Pensioenuitvoeringskosten Kosten pensioenbeheer Kosten vermogensbeheer Kosten expoitatie direct vastgoed Ontwikkeing Pensioenuitvoeringskosten 0,11 0,04 Meding op grond van artike 96 van de Pensioenwet In het versagjaar was bij PPF APG geen sprake van: het opeggen van dwangsommen en boetes door de toezichthouder; een aanwijzing van de toezichthouder (artike 171 van de Pensioenwet); de aansteing van een bewindvoerder door de toezichthouder (artike 173 van de Pensioenwet); de beëindiging van de situatie (artike 172 van de Pensioenwet) waarin de bevoegdheidsuitoefening van ae of bepaade organen van een pensioenfonds is gebonden aan toestemming van de toezichthouder. In het versagjaar was gedeeteijk sprake van een kortetermijnherstepan en een angetermijnherstepan (artike 140, respectieveijk artike 138 van de Pensioenwet). Aan het einde van het eerste kwartaa van 2013 had PPF APG drie opeenvogende kwartaaeinden geen dekkingstekort. Daardoor god vanaf dat moment aeen nog het angetermijnherstepan (gericht op opheffing van het reservetekort), zoas het bestuur dat in 2009 heeft opgested. 1,1 1, ,0 Kosten in mijoenen euro s 6,2 6,1 7,

24

25 Personeespensioenfonds APG JAARVERSLAG Nieuwe wetgeving / pensioenontwikkeingen Wet versterking bestuur pensioenfondsen De nieuwe reges over de versterking van pensioenfondsbesturen zijn voor een dee op 7 augustus 2013 in werking getreden. De Wet versterking bestuur pensioenfondsen heeft as doe de besturen en het intern toezicht van pensioenfondsen te versterken en daarnaast de medezeggenschap te verbeteren. De wet betekent onder andere dat de eis van geschiktheid voor bestuurseden en andere (mede)beeidsbepaers formee is ingevoerd. Dat gedt ook voor de eisen over het tijdsbesag van een bestuurs- of toezichtfunctie. Voor het overgrote dee treedt de wet pas per 1 jui 2014 in werking. Dat betreft de artikeen over de bestuurssamensteing van een pensioenfonds en de wijzigingen voor de deenemersraad en het verantwoordingsorgaan. DNB heeft de pensioenfondsen verzocht de aangepaste fondsdocumenten voor 1 apri 2014 bij de toezichthouder in te dienen. Pensioenfondsen die voor deze datum de reevante documentatie hebben ingediend, krijgen naar verwachting voor 1 jui 2014 uitsuitse of het gewijzigde bestuursmode in overeenstemming is met de nieuwe wet- en regegeving. PPF APG heeft deze documenten in december 2013 bij DNB ingediend. Het bestuur van het pensioenfonds heeft vooruitopend op de Wet versterking bestuur pensioenfondsen per 1 jui 2014 tijdens de bestuursvergadering in november 2013 besoten tot aanpassing van de statuten, het regement verantwoordingsorgaan en het verkiezingsregement verantwoordingsorgaan. Het bestuur heeft mede vanwege de nieuwe governance reges ook besoten tot uitbreiding van het bestuur en het verantwoordingsorgaan. Met de goedkeuring van de statuten (en overige fondsdocumenten) de aatste nieuwe (kandidaat) bestuurseden en eden van het verantwoordingsorgaan (zie ook het onderdee bestuurijke organisatie in dit jaarversag) is het pensioenfonds tijdig gereed voor de impementatie van de nieuwe wetgeving. De impementatie van de nieuwe wetgeving omvat ook de nadere uitwerking van de missie, visie en strategie en het diversiteitsbeeid van het fonds. Witteveen 2015 De Tweede Kamer heeft in maart 2014 ingestemd met het wetsvoorste voor de verdere versobering van het zogenoemde Witteveenkader, de fiscae begrenzing van pensioenopbouw. Eind mei 2014 heeft ook de Eerste Kamer ingestemd met het wetsvoorste. De gewijzigde fiscae wetgeving treedt per 1 januari 2015 in werking. As gevog hiervan dient de regeing van PPF APG hierop aangepast te worden. De nieuwe wet houdt onder andere het vogende in: Het opbouwpercentage wordt per 1 januari 2015 veraagd van maximaa 2,15 procent naar 1,875 procent in de middeoonregeing bij een pensioeneeftijd van 67. Er worden negen premiewaarborgen ingevoerd om te bewerksteigen dat de veraging van de pensioenopbouw resuteert in een veraging van de pensioenpremie. Het pensioengevend inkomen wordt afgetopt op Voor het saarisdee boven kan via een netto-ijfrente worden bijgespaard. Om deze afspraken te kunnen financieren wordt onder meer de btw-koepevrijsteing ten aanzien van niet-beastbaarheid van de uitvoeringskosten afgeschaft. Het bestuur trekt in het kader van de voorbereidingen op het gewijzigde Witteveenkader per 1 januari 2015 gezamenijk op met cao-partijen. Doe van het gezamenijk optrekken dat ae benodigde besuitvorming en de uitwerking hiervan tijdig gereed is per 1 januari Bij deze voorbereidingen wordt as onderdee van een totaapakket aan wijzigingen ook rekening gehouden met de wijzigingen as gevog van het Nieuw Financiee Toetsingskader (zie vogende pagina).

26 26 Nieuw Financiee Toetsingskader De pensioenfondsen zijn nog in afwachting van het wetsvoorste over het nieuwe financiëe toetsingskader (FTK) dat op 1 januari 2015 in werking moet treden. In jui 2013 bood het ministerie van Sociae Zaken en Werkgeegenheid (SZW) het conceptwetsvoorste Wet invoering reëe ambitieovereenkomst ter consutatie aan op het internet. Het wetsvoorste gaf de keuze tussen twee nieuwe pensioencontracten: een nieuw nominaa pensioencontract en een reëe pensioencontract. Mede naar aaneiding van de kritieken tijdens de consutatieperiode heeft de staatssecretaris in oktober 2013 bekendgemaakt te kiezen voor één nieuw pensioenmode in het nieuwe FTK. Dit pensioenmode is een tussenvariant van het nominae en het reëe contract. Zo kunnen financiëe schokken en veranderingen in de evensverwachting gespreid worden verwerkt over maximaa tien jaar. Voor eke nieuwe schok gedt weer een termijn van tien jaar. Korten bijft geden as utimum remedium, de zekerheidsgraad van 97,5 procent bijft overeind en de discontovoet bijft gebaseerd op de risicovrije rente. Verder bijft het mogeijk om bij de premievaststeing een demping toe te passen op basis van een verwacht rendement op of op basis van de gemiddede rente over de voorgaande tien jaar. De dekkingsgraad za steeds worden gemidded over de twaaf voorgaande maanden. Dit zorgt voor meer stabiiteit. Het nieuwe FTK maakt geen inbreuk op de bestaande zekerheden en gaat geden voor zowe de nieuwe as de oude aanspraken. De staatssecretaris gaat er hierdoor van uit dat de eventuee invaarprobematiek, dat wi zeggen de omzetting van oude pensioenaanspraken- en rechten (vogens het oude stese) in het nieuwe contract, zich niet za voordoen. Ahoewe de tussenvariant op hoofdijnen is beschreven, bijft er nog vee onduideijk. Sinds oktober vindt er intensief overeg paats tussen de Pensioenfederatie, SZW, de Stichting van de Arbeid en diverse maatschappeijke organisaties. Het wetsvoorste za waarschijnijk in het najaar behanded worden in de Tweede Kamer. Door de vertraging van de behandeing is invoering van het voedige nieuwe regime per 1 januari 2015 niet anger haabaar. Waarschijnijk za in eerste instantie het nieuwe regime gedeeteijk worden ingevoerd. Het bestuur trekt in het kader van de voorbereidingen voor het nieuwe FTK gezamenijk op met cao-partijen. Caopartijen hebben periodiek overeg en worden bijgestaan door de uitvoeringsorganisatie van het fonds. Doe van het gezamenijk optrekken dat ae benodigde besuitvorming en de uitwerking hiervan tijdig gereed is voor de (voorasnog) verwachte inwerkingtredingsdatum van het nieuwe FTK per 1 januari Bij deze voorbereidingen wordt ook rekening gehouden met de wijzigingen as gevog van de verdere fiscae versobering van de pensioenopbouw per 1 januari 2015 (zie ook onderdee Witteveen 2015.). Nieuwe UFR-methode in 2015 Het kabinet heeft in oktober 2013 besoten per 1 januari 2015 een nieuwe UFR-methode (Utimate Forward Rate) in te voeren, waarmee verpichtingen die verder dan twintig jaar weg iggen, contant worden gemaakt. De nieuwe methode houdt in dat wordt overgestapt van een UFR van 4,2 procent (uit Sovency II m.b.t. verzekeraars) naar een rentecurve die gebaseerd is op: een niveau van de UFR op basis van de gereaiseerde twintigjaars forward rentes in de voorgaande tien jaar, berekend as 120-maandsgemiddede. Dit impiceert een UFR van 3,9 procent (utimo jui 2013); een startpunt voor de UFR-methode voor ooptijden vanaf twintig jaar; extrapoatie naar de UFR, waarbij het gewicht dat aan marktwaarnemingen na dit punt wordt gegeven geeideijk afneemt. Het fonds past sinds eind 2012 deze nieuwe UFR-methode toe. Een agere UFR heeft een verhogend effect op de technische voorzieningen (de uitkomst van de berekeningen van de verpichtingen) en daarmee een veragend effect op de dekkingsgraad. De eventuee wijzigingen as gevog van de door het kabinet aangekondigde gewijzigde UFR-methodiek per 1 januari 2015 wordt betrokken bij de aanpak van het nieuwe FTK. Nieuwe wetsvoorsteen Pensioencommunicatie Het kabinet heeft in november 2013 het conceptwetsvoorste Pensioencommunicatie ter consutatie op internet gepaatst. Het wetsvoorste beoogt de pensioencommunicatie te verbeteren door deze beter te aten aansuiten op de wensen van deenemers en om meer inzicht te geven in onzekerheden. Het wetsvoorste biedt pensioenuitvoerders meer ruimte voor maatwerk, geaagdheid in informatie en meer mogeijkheden voor digitae informatieverstrekking. Het definitieve wetsvoorste wordt naar verwachting tijdens de zomer naar de Tweede Kamer gestuurd. Het bestuur heeft goede communicatie naar ae beanghebbenden hoog in het vaande staan. Na pubicatie van het wetsvoorste zuen het bestuur en de communicatiecommissie de gevogen en de mogeijkheden van de nieuwe wetgeving voor het pensioenfonds nader onderzoeken. Het communicatiebeeid van het pensioenfonds kan anticiperend op de nieuwe wetgeving vervogens hierop worden aangepast. Participatiewet In het najaar 2013 is het wetsvoorste Participatiewet ingediend bij de Tweede

27 Personeespensioenfonds APG JAARVERSLAG Kamer. Daarin heeft staatssecretaris Kijnsma de afspraken uit het Sociaa Akkoord van apri 2013 verwerkt over onder meer het creëren van extra banen voor mensen met een arbeidsbeperking (opopend tot 2026) en het beperken van de toegang tot de Wajong. Voor pensioenregeingen is van beang dat het instrument oonkostensubsidie in de paats komt van het instrument oondispensatie. De oondispensatie-uitkering is fiscaa geen inkomensbestanddee dat pensioengevend is, terwij het oon dat wordt betaad met de oonsubsidie dat we is. De Participatiewet za op 1 januari 2015 in werking treden. Vanaf deze datum bouwen werknemers met een arbeidsbeperking een vowaardig pensioen op. Het bestuur za het regement aanpassen overeenkomstig hetgeen cao-partijen hierover afspreken in de pensioenregeing. TijdeijkE regeing overbruggingsuitkering AOW In het najaar van 2013 is deze overbruggingsregeing van kracht geworden, met terugwerkende kracht tot 1 januari Met deze regeing kunnen mensen die een bepaade tijdeijke uitkering ontvangen, eindigend op 65 jaar, zoas een vut- of prepensioenuitkering, en die zich niet hebben kunnen voorbereiden op de verhoging van de AOW-eeftijd de periode tussen einde van de tijdeijke uitkering en begin van de AOW, overbruggen. Om in aanmerking te komen voor de overbruggingsregeing geden enkee beperkende voorwaarden ten aanzien van de totae inkomens- en vermogenspositie. De tijdeijke regeing eindigt per 1 januari Binnen de uitvoering van de pensioenregeing wordt voor de deenemers die het betreft rekening gehouden met de tijdeijke regeing overbruggingsuitkering AOW. Code Pensioenfondsen In september 2013 hebben de Stichting van de Arbeid en de Pensioenfederatie de Code Pensioenfondsen gepubiceerd. De Code bevat bepaingen over het functioneren van de verschiende bestuurijke organen binnen een pensioenfonds. Daarnaast gaat de Code in op aspecten zoas benoemingen en zittingstermijnen. Ook integraa risicomanagement, beoningen, diversiteit en verantwoord beeggen komen aan bod. Pensioenfondsen moeten vanaf het jaarversag over 2014 rapporteren over naeving van de Code en moeten er gemotiveerd opgave van doen as zij van de code afwijken. De Code vervangt de Principes voor goed pensioenfondsbestuur en is via een koppebepaing wetteijk verankerd. De Code is in werking getreden per 1 januari De verwijzingen naar de Code zoas vastgeegd in de Wet versterking bestuur pensioenfondsen treden in werking op 1 jui Het bestuur heeft in november 2013 besoten tot wijziging van het governancemode (en de fondsdocumenten) anticiperend op de nieuwe governance reges per 1 jui Onderdee van het nieuwe governance is ook de aansuiting bij de Code Pensioenfondsen. Het bestuur heeft de verschiende vereisten van de Code Pensioenfondsen vastgeegd as beeid vastgeegd in verschiende fondsdocumenten (o.a. diversiteitsbeeid, beoningsbeeid en tijdsbesagen). De naeving van de Code Pensioenfondsen za jaarijks worden getoetst. Convenant over verzekering van het inoop- en uitooprisico bij arbeidsongeschiktheid In januari 2013 hebben het Verbond van Verzekeraars en de Pensioenfederatie een convenant gesoten over de dekking van arbeidsongeschiktheidspensioen en premievrijsteing in pensioenregeingen. De Stichting van de Arbeid onderschrijft de afspraken in het convenant en heeft sociae partners opgeroepen de pensioenregeingen per 1 januari 2014 aan te passen aan deze afspraken. Staatssecretaris Kijnsma vindt dat met dit convenant wetgeving niet meer noodzakeijk is. Doe van het convenant is te voorkomen dat re-integratie ertoe eidt dat een bestaande bovenwetteijke inkomensbescherming, gebaseerd op een aanvuende pensioenregeing, vervat. Het convenant bepaat de verdeing tussen de dekking van het zogenoemde inooprisico en uitooprisico. Verzekering van het inooprisico betekent verzekerd zijn voor premievrijsteing en arbeidsongeschiktheidspensioen as de eerste WIA-dag tijdens deeneming igt. Verzekering van het uitooprisico betekent verzekerd zijn voor premievrijsteing en arbeidsongeschiktheidspensioen as de eerste ziektedag tijdens deeneming igt. Concreet betekent dit het vogende: verhogingen van de mate van arbeidsongeschiktheid ná ontsag betekenen ook een verhoging van het arbeidsongeschiktheidspensioen. Hiervoor is dus het uitooprisico verzekerd. Ten aanzien van premievrije deename aan het pensioen is de werknemer verzekerd tot het hoogste niveau van arbeidsongeschiktheid bij einde dienstverband of het begin van de arbeidsongeschiktheid. Ook het afopen van een tijdeijk contract tijdens de ziekteperiode betekent dat de werknemer die ziek is geworden vóór het einde van het contract, verzekerd bijft. Dat is nu vaak niet zo. Het bestuur van het pensioenfonds heeft tijdens de bestuursvergadering in november 2013 besoten om per 1 januari 2014 aan te suiten bij het convenant. Het pensioenregement is per die datum hierop aangepast.