Van WSW naar Wsw. Visiedocument op de uitvoering Wsw. 1 november 2007 Werkgroep modernisering Wsw

Transcriptie

1 Van WSW naar Wsw Visiedocument op de uitvoering Wsw 1 november 2007 Werkgroep modernisering Wsw 1

2 Inhoudsopgaaf. Hoofdstuk 1 1. Inleiding. 1.1 Wat is de Wsw en hoe werkt het? 1.2 Rapport van Atos. Hoofdstuk 2 Sociale opgave 2.1 Wsw positioneren in het arbeidsmarktbeleid Ontwikkel een werkgeversbenadering en betrek de Wsw hierin Verken de mogelijkheden voor inzet van de sw-organisatie voor andere doelgroepen Betrek de Wsw structureel in het inkoop- en aanbestedingsbeleid Invoering bonus/malussysteem Invoeren financiële prikkel voor Hameland De beweging van binnen naar buiten Bepaal uitgangspunten voor de beweging van binnen naar buiten Ken de vraag naar arbeid in de gemeente/regio Maak meetbare prestatieafspraken voor de beweging naar binnen en buiten Stel een verordening Persoonsgebonden budget, wachtlijstbeheer en een verordening voor cliëntenparticipatie op. (wettelijke taak) 2.3. Wat kan de gemeente zelf bijdragen? Het marktbewerkingsteam (MBT) Maak werk van contract compliance en stimuleer Maatschappelijke Verantwoord Ondernemen Hoofdstuk 3. De gemeentelijke regierol. 3.1 Meer grip op het sw-bedrijf door als opdrachtgever op te treden Maak onderscheid tussen beleid en uitvoering Stel beleidsdoelen en prestatie-indicatoren vast. 3.2 Op welke wijze kan de uitvoering van de Wsw het best georganiseerd worden? Kunnen de gemeenten de Wsw zelf uitvoeren? Definieer zuivere rollen: opdrachtgever en opdrachtnemer Uitgangspunten voor een bestuursvorm: Planning en Control cyclus Creëren van een sluitend aanbod aan voorzieningen. 3.3 Moet de Wsw worden verbonden met andere instrumenten? De toekomstige uitvoering van de Wsw. Hoofdstuk 4 Financiële sturing. 4.1 Beter regie voeren door financiële sturing Financiële risico s Hameland en de WSW (voor ) en Hameland en de Wsw (overgang na ) Hameland oud Hameland nieuw Samenwerking met private partners Uitvoering PGB Verordening pgb 4.4. Beleidsverschillen / De concurrerende gemeente Hoofdstuk 5. Hameland en de aangesloten gemeenten per Financiën 5.2 Wachtlijstbeheer per 1 januari Pgb en de hoogte daarvan 5.4 Omvang Se s 5.5 Weerstandsvermogen 5.6 Cultuuromslag 5.7 Het marktbewerkingsteam 2

3 Hoofdstuk 6. Besluitvorming. Van WSW naar Wsw. 1. Inleiding. Op 1 januari 2008 wordt de Wet Sociale Werkvoorziening vervangen door de Wet sociale werkvoorziening. De subtiele wijziging van 2 hoofdletters in 2 kleine letters zegt veel. De nieuwe wet is geen compleet nieuwe wet, maar er worden toch wel wat andere accenten gelegd, die grote gevolgen voor de gemeenten heeft. De stuurgroep Werk & Inkomen van de samenwerkende Hamelandgemeenten 1 heeft een werkgroep van beleidsmedewerkers geformeerd die de opdracht kreeg een gezamenlijke visie op de uitvoering van de Wsw 2 op te stellen. In dit document wordt de gezamenlijke visie verwoord van de gemeenten. De belangrijkste redenen voor deze nota zijn: 1. de wijziging van de wet; 2. de risico s voor de gemeente als gevolg van de gewijzigde financiering; 3. de bedrijfsvoering bij Hameland. Op 1 januari 2008 gaat de nieuwe Wsw in. Het is geen nieuwe wet, maar een modernisering van de wet. Belangrijkste doelen van deze modernisering zijn; Wsw behouden voor de doelgroep meer Wsw-ers aan het werk bij een reguliere werkgever. Het macrobudget blijft nagenoeg onveranderd, 2,2 miljard euro voor volledige arbeidsplaatsen. Gemiddeld is dat ,- per arbeidsplaats (cijfers 2006). Om dit te bereiken voorziet de modernisering van de Wsw in de volgende maatregelen: meer sturing en regie door gemeenten; vereenvoudiging van de uitvoering; andere wijze van financiering (via de gemeenten); meer rechten voor de Wsw geïndiceerden (Persoonsgebonden budget en cliëntenparticipatie); maatregelen om werkgevers te stimuleren Wsw geïndiceerden in dienst te nemen. 1.1 Wat is de Wsw en hoe werkt het? De Wsw is bedoeld voor mensen die vanwege een bepaalde arbeidshandicap zijn aangewezen op aangepaste arbeid. De Wsw staat alleen open voor de doelgroep. Sinds 1 januari 2005 worden indicaties voor Wsw door het CWI verzorgd. Voor 1 januari 2005 beschikte Hameland over een eigen indicatiecommissie. Naar nu blijkt geeft het CWI niet minder indicaties af, maar worden er meer zwaardere indicaties afgegeven. Naast een indicatie voor werken in Wsw-verband, wordt ook de mate van handicap vastgesteld: licht, matig of ernstig. Verder kan ook nog een indicatie voor Begeleid Werken worden afgegeven. Bij een dergelijke indicatie wordt verondersteld dat de persoon in kwestie bij een reguliere werkgever, met begeleiding, kan werken. Na verloop van tijd wordt verondersteld dat de werknemer geheel regulier kan werken. Na het verkrijgen van een indicatie komt men meestal op een wachtlijst 3 te staan. Daarbij geldt (tot 1 januari 2008) het principe, dat de kandidaat die het langst op de wachtlijst staat, als eerste voor plaatsing in aanmerking komt. Na 1 januari 2008 mogen gemeenten op basis van een eigen verordening van dit principe afwijken. 1 Aalten, Berkelland, Haaksbergen, Oost-Gelre en Winterswijk 2 WSW = Wet Sociale Werkvoorziening tot en Wsw = Wet sociale werkvoorziening na Artikel 12 Wsw. 1. Het college beheert een wachtlijst. De wachtlijst bevat een overzicht van ingezetenen die geïndiceerd zijn, geen dienstbetrekking hebben als bedoeld in de hoofdstukken 2 en 3 en beschikbaar zijn om een dergelijke dienstbetrekking te aanvaarden. 2. De gemeenteraad kan bij verordening regels stellen over de volgorde waarin de ingezetenen die op de wachtlijst zijn geplaatst voor een dienstbetrekking als bedoeld in artikel 2, eerste lid, in aanmerking worden gebracht. Bij het ontbreken van een dergelijke verordening geldt de volgorde van de plaatsing op de wachtlijst. 3

4 Van een geïndiceerde kandidaat op de wachtlijst is vaak onvoldoende bekend over de arbeidsmogelijkheden, wensen, prestaties en tekortkomingen. Daarom gaan veel kandidaten vaak eerst een periode naar een test - en trainingscentrum. Na enige tijd stroomt de kandidaat dan door naar een plaats in het sw - bedrijf. De nieuwe wet stelt het belang van de Wsw - er centraal. Aanvankelijk was de verplichting opgenomen dat geïndiceerden niet langer dan 12 maanden op de wachtlijst mochten. In het definitieve wetsvoorstel is deze verplichting vervallen en kan in een verordening worden afgeweken. Voor een kandidaat die langer dan 12 maanden op de wachtlijst staat vervalt de subsidie. Cedris, de belangenorganisatie van de sw -bedrijven heeft lange tijd voor het 3 x 1/3 model gepleit, d.w.z.: een sw - bedrijf kan het beste functioneren, ook financieel, als de populatie bestaat uit 33 % mensen die zijn aangewezen op beschut werken binnen, 33% werkt beschut buiten en 33% werkt via detachering of Begeleid Werken. Langzamerhand blijkt in de praktijk bij Hameland dat de verhouding 40, 30, 30 realistischer is. 40% Van de mensen is aangewezen op beschut werken binnen en zal dat naar alle waarschijnlijkheid ook altijd blijven. De leden van de werkgroep modernisering Wsw hebben in het najaar van 2006 raadsleden van de Hamelandgemeenten geïnformeerd over de komende wetswijziging, die aanvankelijk op 1 januari 2007 zou ingaan. In het voorjaar van 2007 hebben leden van de werkgroep raadsleden opnieuw bezocht en daar stellingen geponeerd. Aan de hand van de gemaakte opmerkingen en gevoerde discussies, komt de werkgroep tot de volgende visie. Uitgangspunten voor de visie. De Wsw-er staat centraal. Voor de zwakste groep in de Wsw, de mensen die altijd zijn aangewezen op een beschutte werkplek binnen, moet gegarandeerd altijd een geschikte plek beschikbaar zijn. Beheersinstrument voor de wachtlijst. D.w.z. de tijd die iemand op de wachtlijst doorbrengt wordt gebruikt om te bezien welke werkplek en werksoort het beste bij de kandidaat past. Hiermee wordt de kans op een succesvolle plaatsing vergroot Behoefte aan een arbeidsontwikkelbedrijf voor Wsw-geïndiceerden, maar ook voor andere doelgroepen waar gemeenten verantwoordelijk voor zijn. De kosten moeten beheersbaar zijn, uitvoering van de Wsw moet budgettair neutraal verlopen. Uitvoering van de nieuwe Wsw beperkt zich niet tot het aanpassen van het bestaande Sw-bedrijf aan de eisen van de nieuwe Wsw. Om de Wsw-er een volwaardige plaats op de arbeidsmarkt te geven, dient op verschillende gebieden actie te worden ondernomen. In de volgende hoofdstukken wordt dat beschreven. 4

5 1. 2. Rapport van Atos. In opdracht van het algemeen bestuur van Hameland heeft adviesbureau Atos opdracht gekregen voor een onderzoek. De onderzoeksopdracht luidde: 1. Schets een gedegen en onafhankelijk beeld van de huidige organisatie Hameland en zijn (on)mogelijkheden voor de toekomst. Hiervoor dienen de volgende deelvragen te worden beantwoord: of en waar de organisatie op de uitgezette lijn zit; of de gestelde doelen haalbaar zijn; wat er moet gebeuren om de doelen binnen de gestelde termijn te bereiken. 2. Schets, in het licht van de modernisering van de (WSW) per 1 januari 2008, de gewenste nadere vormgeving van Hameland als uitvoeringsorganisatie en daarmee in samenhang de gewenste bestuursvorm en de mogelijkheden voor de invulling van de gemeentelijke regierol, zowel op het vlak van beleid als uitvoering. Daar waar in dit document uit dit rapport wordt geciteerd, wordt dat aangegeven. Met de kennis van het rapport van Atos, leest u deze beleidsvisie een stuk makkelijker. Een digitaal exemplaar is bij de griffie verkrijgbaar. Atos adviseert een routekaart naar de toekomst op 3 sporen: het eerste spoor betreft Hameland. Hameland dient een 2 e actieplan Doen op te stellen. Dit 2 e actieplan is inmiddels gereed het tweede spoor betreft de gemeenten het derde spoor betreft het besturingsmodel. Atos adviseert deze sporen ook in deze volgorde aan/op te pakken. 5

6 Hoofdstuk 2 Sociale opgave 2.1 Wsw positioneren in het arbeidsmarktbeleid. Om de Wsw goed in het arbeidsmarktbeleid te positioneren, dienen gemeenten een integraal arbeidsmarktbeleid te formuleren, waarbij de krachten van de afdelingen sociale zaken, economische zaken, onderwijs en werk integraal worden gebundeld. Resultaat van dit beleid moet zijn, dat een Wsw - geïndiceerde als een normale werkzoekende wordt benaderd door werkgevers. Het arbeidsmarkt beleid van de gemeente moet dan ook gericht zijn op de arbeidsintegratie van iedere werkzoekende. Met een integraal en intergemeentelijk arbeidsmarktbeleid wordt verkokering en versnippering van budgetten zo veel mogelijk voorkomen. Probleem daarbij is dat de budgetten Wsw geoormerkt zijn en blijven en dat de budgetten Wwb (nog) niet voor Wsw mogen worden ingezet. Enige uitzondering op dit moment zijn de mensen met een Wwb - uitkering, die op de wachtlijst staan. Zij kunnen een voortraject aangeboden krijgen in de vorm van een tijdelijke gesubsidieerde baan, ter voorbereiding op de wsw - plaatsing. Intensieve samenwerking van de afdelingen economie, onderwijs en sociale zaken bij de gemeente is aan te bevelen. In sommige gemeenten zijn deze portefeuilles bij één wethouder ondergebracht Ontwikkel een werkgeversbenadering en betrek de Wsw hierin. De Hamelandgemeenten Winterswijk, Berkelland en Oost-Gelre hebben samen met het UWV,CWI én Hameland een marktbewerkingsteam (MBT), waarbij de belangen van Wsw -ers ook worden vertegenwoordigd. Haaksbergen maakt deel uit van het werkplein op het CWI Enschede-Haaksbergen. Aalten maakt deel uit van het ISWI (= Intergemeentelijke Samenwerking Werk en Inkomen) Dit is het gevolg van een landelijke aanwijzing c.q. keuze. Haaksbergen en Aalten zullen met Hameland werkafspraken moeten maken om de markt voor Wsw-ers in Haaksbergen en Aalten te bewerken. Andere mogelijkheden: o Gemeenten zijn ook werkgever. De uitvoering van de Wsw dient dan ook onderdeel te zijn van het personeelsbeleid. o Keurmerk Wsw. Door middel van een keurmerk (bijv onderdeel van ISO certificering) bewijst een bedrijf zijn sociale betrokkenheid. Het moet een vorm van reclame zijn. o Waarborg begeleiding vanuit de Wsw-organisatie voor elke geplaatste Wsw-er buiten het swbedrijf. o Werkgevers nadrukkelijk wijzen op welke vormen van ondersteuning zij kunnen rekenen als zij een arbeidsgehandicapte in dienst nemen en welke maatregelen er getroffen zijn om de financiële risico s voor hen zoveel mogelijke te beperken Verken de mogelijkheden voor inzet van de sw - organisatie voor andere doelgroepen. De huidige sw organisatie biedt ook re-integratie voor andere doelgroepen aan. Daar hoort ook sociale activering en dagbesteding bij voor mensen die onder de grens van Wsw-indicatie vallen. Deze mensen vallen nu nog onder de AWBZ-dagbesteding. Door de herindicaties van Wsw en daardoor het verliezen van indicaties, dienen gemeenten aandacht te hebben voor voormalige Wsw-ers. Dat zijn zowel mensen die de indicatie verliezen op grond van de bovengrens (te goed voor de Wsw) of de ondergrens (te slecht voor de Wsw) 4. Het verlies van een indicatie aan de bovengrens betekent dat gemeenten moeten zorgen voor een passend aanbod. Het verlies van de indicatie aan de ondergrens betekent dat gemeenten moeten zorgen voor een goede dagopvang c.q. dagbesteding. Dit zal voor de gemeente kunnen betekenen dat deze mensen terugvallen op een bijstandsuitkering. 4 In het gewijzigde besluit uitvoering sociale werkvoorziening en begeleid werken wordt geregeld dat personen met een dienstbetrekking wier (her)indicatiebeschikking is ingetrokken of vervallen of van wie de geldigheidsduur van de (her)indicatiebeschikking is verlopen, mogen worden meegeteld bij de realisatie. Hiermee komt het oorspronkelijke voorstel om het subsidiebedrag voor deze dienstbetrekkingen in 5 jaar naar nul af te bouwen, te vervallen. Maar: De taakstelling en de uitkering worden vastgesteld op basis van het aantal geïndiceerden op de wachtlijst en het aantal geïndiceerden met een dienstbetrekking. M.a.w. de betreffende plekken worden wél gesubsidieerd, maar voor de nieuwe taakstelling en de daarmee gepaard gaande uitkering tellen zij niet mee. 6

7 Betrek de Wsw structureel in het inkoop- en aanbestedingsbeleid Bij het inkopen van diensten door gemeenten moet de Wsw organisatie worden benaderd om na te gaan of de diensten door hen geleverd kunnen worden Invoering bonus-malussyteem. Om gemeenten te stimuleren Hameland meer werk te gunnen, kan een bonus-malussyteem stimulerend werken. Naarmate een gemeente meer omzet genereert bij Hameland, op welke wijze dan ook, wordt de bonus hoger/cq malus lager. Het Dagelijks Bestuur van Hameland heeft een dergelijk voorstel op aangenomen. Dit besluit is echter niet door de deelnemende gemeenten bekrachtigd. Dit systeem komt op het volgende neer. De financiële bijdrage per deelnemende gemeente wordt voor 50% bepaald door een vast bedrag per werknemer naar rato van het aantal uit deze gemeente afkomstige Wsw -medewerkers. De resterende 50% wordt bepaald naar rato van de door de gemeente aan het samenwerkingsverband gegunde omzet die werk voor Wsw - ers genereert Invoeren van een financiële prikkel voor Hameland. Deze optie hebben we in dit voorstel buiten beschouwing gelaten, omdat het bedrijf op dit moment niet over voldoende weerstandsvermogen beschikt om een dergelijke prikkel in negatieve zin op te kunnen vangen. We kunnen dit invoeren als het weerstandsvermogen dit toelaat De beweging van binnen naar buiten Bepaal uitgangspunten voor de beweging van binnen naar buiten. In het kader van de modernisering van de Wsw dient bij alle betrokkenen een cultuuromslag plaats te vinden. De nadruk moet niet langer liggen op het aanbieden van aangepaste beschutte arbeid binnen, maar op werkplekken buiten de gebouwen van de Wsw organisatie. Een zo groot mogelijk deel van de Wsw - werknemers moet bij reguliere werkgevers aan de slag gaan. - Hiervoor is nodig dat de SW organisatie inzicht heeft in de kwaliteiten en competenties van de eigen werknemers. Deze informatie moet ook bij het MBT bekend zijn. - De cultuuromslag moet inhouden dat we allemaal inzien dat een Wsw - er met name werkt in een regulier bedrijf (waar dan ook in de samenleving) en niet bijna uitsluitend binnen een SW bedrijf. - Vooral de gemeenten zullen hier het goede voorbeeld moeten geven Ken de vraag naar arbeid in de gemeente/regio. Het MBT moet de spin in het lokale werkgelegenheidsnetwerk zijn/worden. In de ideale situatie melden werkgevers altijd een vacature bij het MBT. Dit team verzorgt vervolgens een goede match Maak meetbare prestatieafspraken voor de beweging van binnen naar buiten Mensen met een Wsw-indicatie dienen zo regulier mogelijk te (gaan) werken. Daarvoor dienen mensen uit het Sw-bedrijf naar reguliere werkgevers geplaatst te worden. Daar zijn verschillende mogelijkheden voor: o Iedere gemeente krijgt een taakstelling voor het afnemen van diensten of begeleid werken buiten o jaarlijks maken de gemeenten een prestatieafspraak met de sw organisatie ten aanzien van: 1. maximale termijnen waarop iemand op de wachtlijst staat 2. maandelijkse uitstroom vanaf de wachtlijst 3. opname van geïndiceerden in het arbeidsontwikkelbedrijf, totdat uitstroom plaatsvindt 4. een nader vast te stellen percentage van mensen met een indicatie Begeleid Werken wordt daadwerkelijk bij een reguliere werkgever geplaatst 5. de verdeling van werknemers over de onderdelen: beschut werken binnen, begeleid werken buiten en detacheringen ( %) Deze percentages kunnen wijzigen bij gewijzigde instroom. o schoolverlaters met een Wsw indicatie komen niet op de wachtlijst. Voor hen geldt: meteen aan de slag. Dit is inmiddels al praktijk Stel verordeningen persoonsgebonden budget, wachtlijstbeheer en cliëntenparticipatie op. (wettelijke taak) De gemeenten dienen de verordening pgb zo op te stellen, dat het een aantrekkelijk instrument voor Wsw-geïndiceerden én werkgevers wordt. Bij het schrijven van dit document is het wetsvoorstel Wsw nog niet in de Tweede Kamer behandeld. Op dit moment ontbreekt nog te veel informatie. 7

8 2.3. Wat kan de gemeente zelf bijdragen? Het marktbewerkingsteam (MBT). Het MBT is gehuisvest in het werkplein Oost-Achterhoek in Winterswijk. Dit team kan niet functioneren zonder de aanlevering van kandidaten vanuit de gemeenten. Consulenten van sociale zaken dienen regelmatig cliënten onder de aandacht te brengen, die bijvoorbeeld via sociale activering kunnen doorstromen naar stage of betaald werk. Bedrijfscontactfunctionarissen van gemeenten kunnen contact met het MBT onderhouden om gezamenlijk nieuwe werkgevers te benaderen. De bedrijfscontactfunctionarissen van Haaksbergen en Aalten kunnen ook een dergelijke rol spelen, maar zullen de aandacht tussen het CWI Enschede Haaksbergen respectievelijk het I.S.W.I. en het MBT moeten verdelen. Er komt een business-plan voor het werkplein Oost-Achterhoek, waarin ook prestatieafspraken voor het mbt worden opgenomen Maak werk van contract compliance en stimuleer Maatschappelijke Verantwoord Ondernemen Bedrijven die zich in een Hamelandgemeente willen vestigen of gevestigd zijn, moeten zich geroepen gaan voelen om Wsw - ers in dienst te nemen. Om dit te stimuleren moet het MBT regelmatig een aanbod van werknemers aan werkgevers doen. Daarbij hoeft betaald werk niet meteen het uitgangspunt te zijn, ook stages en leerplekken zijn belangrijk. 8

9 Hoofdstuk 3. De gemeentelijke regierol Meer grip op het sw - bedrijf door als opdrachtgever op te treden. De Hameland gemeenten willen een sw - bedrijf dat bestaat uit een arbeidsontwikkelbedrijf en een afdeling beschut werken binnen. Deze opdracht moet door de gemeenten duidelijk worden omschreven en ondubbelzinnig worden uitgedragen. Het uitvoeren van de Wsw moet met een contract tussen opdrachtgever en opdrachtnemer worden geformaliseerd, waar verschillende prestatieafspraken in worden vastgelegd Maak onderscheid tussen beleid en uitvoering. De aangesloten gemeenten bepalen het beleid op strategisch niveau en stellen de resultaten vast. Hameland is uitvoerder van het strategisch beleid en ontwikkelt uitvoeringsbeleid. De gemeenten hebben in het verleden strategisch beleid overgelaten aan Hameland Stel beleidsdoelen en prestatie-indicatoren vast. Beleidsdoelen: 1. Hameland is het arbeidsontwikkelbedrijf voor alle sw geïndiceerden en kan worden ingezet voor andere doelgroepen. Dat gebeurt op basis van inkoop met duidelijke prestatie afspraken. 2. Hameland verzorgt het beschut werken binnen. 3. Hameland draagt zorg voor het realiseren van de minimale taakstelling die de deelnemende gemeenten van het Rijk krijgen opgelegd 4. Voor een transitieperiode van jaar worden ook de producten begeleid werken buiten en detacheringen voor de gemeenten uitgevoerd door Hameland. Hameland kan in deze periode bewijzen dat zij deze producten kan leveren, tegen een nader te bepalen budget. 5. Na de transitieperiode worden deze producten aan de beste aanbieder gegund. 6. Beleid m.b.t. het bonus-malussysteem, zie Als per 1 januari 2008 de producten begeleid werken buiten en detacheren aan andere uitvoerders dan Hameland worden gegund, leidt dat tot kapitaalvernietiging bij Hameland c.q. de gemeenten. Wij kiezen daar niet voor. Tenzij de evaluatie omtrent het voldoen aan de eisen voor een begeleidingsorganisatie over de jaren 2006 en 2007 aanleiding is om anders te beslissen. Prestatie-indicatoren: Zie Op welke wijze kan de uitvoering van de Wsw het best georganiseerd worden? Kunnen de gemeenten de Wsw zelf uitvoeren? Alle deelnemende Hamelandgemeenten hebben uitgesproken het geen reële optie te vinden om de Wsw geheel in eigen beheer te gaan uitvoeren. De meest genoemde redenen zijn; onvoldoende omvang om daar een organisatie voor in het leven te roepen; onvoldoende deskundigheid in huis; te veel risico s op mislukken; geheel afscheid moeten nemen van Hameland is onbetaalbaar; de geformuleerde beleidsdoelen en prestatie-indicatoren kunnen door Hameland worden uitgevoerd Definieer zuivere rollen: opdrachtgever en opdrachtnemer. Diverse rollen van de gemeente richting Hameland zijn: klant, eigenaar, werkgever, partner en opdrachtgever. Deze rollen kunnen elkaar soms versterken, maar soms ook tegenwerken. Deze pettenproblematiek levert problemen op voor buitenstaanders, maar ook voor bestuurders. Als de rollen van opdrachtgever en opdrachtnemer scherper neergezet worden dan neemt de onduidelijkheid af en zullen de andere rollen meer naar de achtergrond verdwijnen. De huidige bestuurssamenstelling is gebaseerd op functies (wethouders) en niet op deskundigheden. Hameland is de grootste regionale werkgever met circa 2000 werknemers. De huidige omstandigheden vereisen aansturing van het bedrijf, gebaseerd op deskundigheid. 5 De werkgroep stelt een transitieperiode van 2 jaar voor, met 2x een optionele verlenging van 1 jaar. 9

10 Eén van de aanbevelingen uit het rapport van Atos is om de wijziging van de bestuursvorm als laatste onderdeel bij het vormgeven van de modernisering aan te pakken. Wij onderschrijven de noodzaak van de wijziging van de bestuursvorm, maar stellen voor hier niet mee te wachten. De gerezen problemen en de eisen die wij gaan stellen aan het bedrijf noodzaken ons om de wijziging van de bestuursvorm tegelijkertijd aan te pakken. Het Algemeen Bestuur denkt daar overigens niet anders over. In de vergadering van 9 oktober 2007 heeft het AB besloten het bestuur te versterken met de leden van Raad van Advies. Zij zullen de bestuursvergaderingen in het vervolg bijwonen en gevraagd en ongevraagd advies geven Uitgangspunten voor een bestuursvorm: 1. Sw - bedrijf moet als de opdrachtnemer voor het uitvoeren van de Wsw fungeren (op contract basis); 2. Tussen de opdrachtgever en de opdrachtnemer worden prestatieafspraken gemaakt op het gebied van instroom, uitstroom, plaatsingsaantallen, wachtlijst beheer, arbeidsintegratie overige doelgroepen en financiën (dit wordt nader uitgewerkt in hoofdstuk 5); 3. Sw - bedrijf moet flexibel inspelen op de markt; 4. De opdrachtnemer moet de opdrachtgever regelmatig en tijdig informeren (overeenkomstig de P&C cyclus van de gemeente en de WGR; 5. De opdrachtgever moet kunnen bijsturen (dit vereist dat op bestuurlijk en ambtelijk niveau invloed moet kunnen worden uitgeoefend); 6. De samenstelling van het bestuur is in meerderheid gebaseerd op deskundigheid (dit betekent dat ook mogelijk externe deskundigen) ; 7. Hoofddoel voor het sw - bedrijf is de mensen plaatsen op zo regulier mogelijke plekken. (productie is bijzaak) Planning en Control cyclus. Hameland voert de WSW nu uit in een klassieke gemeenschappelijke regeling. De gemeenten besturen, maar volgen vaak door gebrek aan deskundigheid het management van Hameland. Door toenemende belangstelling vanuit de politiek leiden incidenten af van de grote lijnen en is deskundigheid nog steeds niet verankerd binnen het bestuur. De raad van advies en de audit commissie vangen dit op. Het in 2006 ingestelde ambtelijk platform Hameland is nauwer betrokken bij de beleidsvoorbereiding en verslaglegging van het bedrijf. Deze werkwijze beantwoordt steeds meer aan de verwachting om de gemeente meer bij de uitvoering en besluitvorming rond de Wsw te betrekken. De P&C cyclus van Hameland dient aan te sluiten op die van de gemeenten. Dit is nu nog niet het geval. In 2008 komt de financiering vanuit de aangesloten gemeenten, dan kunnen gemeenten meer gaan aansturen op dit onderdeel Creëren van een sluitend aanbod aan voorzieningen. De Hameland gemeenten moeten gezamenlijk samenhang organiseren op de terreinen van Wsw, arbeidsmarkt, scholing en zorg. Het al genoemde MBT is hierin een belangrijke schakel. Door samenwerking wordt concurrentie vermeden. Er zijn al voorbeelden bekend waarin mensen vanuit de WWB en de Wsw gelijk worden behandeld. (Almelo en Vlaardingen) 3.3. Moet de Wsw worden verbonden met andere instrumenten? De toekomstige uitvoering van de Wsw. Voor de uitvoering van de Wsw hebben gemeenten behoefte aan: garantie op werk voor geïndiceerden voor werken, beschut binnen een beheersinstrument voor het wachtlijstbeheer een instrument om de beweging van binnen naar buiten te stimuleren en op gang te houden. Gemeenten hebben ook behoefte aan organisaties, die detacheringen uitvoeren Begeleid Werken uitvoeren Overige re - integratie activiteiten uitvoeren.(integrale visie op het wettelijke instrumentarium WSW, WMO en WWB). 10

11 Hoofdstuk 4 Financiële sturing Beter regie voeren door financiële sturing. Vanaf 1 januari 2008 loopt de financiering niet langer via het Rijk, maar ontvangt de gemeente per geïndiceerde jaarlijks ,-. (Cijfers 2007). Deze middelen zijn geoormerkt voor de Wsw. Niet alle Wsw geïndiceerden die tot de verantwoordelijkheid van de aangesloten gemeenten behoren werken bij Hameland. Elke gemeente telt enkele Wsw geïndiceerden die bij een ander sw - bedrijf werken. Daarom zullen per 1 januari 2008 diverse geldstromen Wsw ontstaan, van de gemeenten naar de uitvoerders van de Wsw, te weten: o Wsw - ers die elders werken; o beschut werken binnen o mens ontwikkelbedrijf o beschut werken buiten o detacheringen o PGB s o begeleiding PGB ers 4.2 Financiële risico s. De financiële risico s voor de gemeenten zijn: o aflopen van Wsw - subsidie na vervallen Wsw - indicatie (boven- en onderkant). Bij het vervallen van de indicatie vervalt niet automatisch het loondienstverband. (zie ook voetnoot 4) o niet behalen van vooraf gemaakte prestatieafspraken door het sw - bedrijf o plaatselijke ontwikkelingen in Wsw die niet in de pas lopen met het landelijke budget Wsw. o langer dan 1 jaar op wachtlijst staan van Wsw - geindiceerden. o aanscherpen van de Wsw - doelgroep dmv indicaties, waardoor productiviteit daalt. o beleidsverschillen tussen concurrerende gemeenten. o momenteel het ontbreken van voldoende weerstandsvermogen bij Hameland. o de generieke bezuinigingen van het Rijk. 4.3 Hameland en de WSW (voor ) en Hameland en de Wsw (overgang na ) Hameland is een gemeenschappelijke regeling (GR), verliezen worden daardoor altijd op de gemeenten afgewenteld. Dat komt de nieuwe duidelijke verhouding opdrachtgever - opdrachtnemer niet ten goede. Daarom moet er onderscheid worden gemaakt in Hameland oud en Hameland nieuw. Daarom is aanpassing van de GR noodzakelijk Hameland oud Hameland oud is een voornamelijk op productie gericht bedrijf. De directie is zich daarvan bewust. Het ombouwen naar een arbeidsontwikkelbedrijf én een afdeling beschermd werken binnen, zal niet voor 1 januari 2008 een feit zijn. Het succesvol ombouwen naar de nieuwe situatie geeft geen garantie op budgettair neutraal functioneren, maar leidt wel tot vooraf duidelijke ingeschatte financiële risico s. Over het algemeen leeft de gedachte, dat het nagenoeg onmogelijk zal zijn om het beschut werken binnen winstgevend te exploiteren. Dat blijkt ook uit de resultaten bij de meeste Sw - bedrijven. De Hamelandgemeenten vinden deze kernactiviteit van de Wsw zo belangrijk, dat ze dat nog steeds gezamenlijk willen blijven doen. Wel zullen de gemeenten vooraf smart afspraken met Hameland maken over aantallen, kostprijs en kwaliteit Hameland nieuw De onderdelen beschut werken binnen en het arbeidsontwikkelbedrijf blijven in de GR. Verliezen blijven een risico voor de gemeenten. Om dit risico te verkleinen worden vooraf afspraken gemaakt over de bedrijfsvoering. (wat mag t kosten?). Beschut werken binnen bestaat nu en zal ook in de toekomst voornamelijk uit productiewerk bestaan. Producten als beschut werken buiten, detacheringen en Begeleid Werken moeten winstgevend worden om voor het hele sw - bedrijf een acceptabele bedrijfsvoering te krijgen. Daarvoor geldt de transitieperiode van jaar. Hameland kan in die transitieperiode bewijzen of ze deze activiteiten op een voor de gemeenten acceptabele, lees financieel verantwoorde manier kunnen uitvoeren. Mocht na de transitieperiode blijken dat Hameland daar niet toe in staat is, dan kunnen nieuwe partners voor de uitvoering van deze activiteiten worden gezocht. 11

12 Samenwerking met private partners. Voorlopig, voor de duur van de transitieperiode, wordt voor de uitvoering van de Wsw geen samenwerking met private partners gezocht. Een uitzondering daarop is dat Wsw - ers die voor een PGB kiezen, uit minstens 2 begeleidingsorganisaties moeten kunnen kiezen. Naast Hameland zal er dus nog minstens 1 organisatie moeten worden aangewezen. Dit kan een private partner worden. Wij stellen kwaliteitseisen aan de begeleidingsorganisaties Uitvoering PGB. Elke Wsw - geïndiceerde met de indicatie voor Begeleid Werken, moet voor een PGB kunnen kiezen. Gemeenten dienen daar een verordening voor vast te stellen. Dit betekent dat de gemeenten de subsidie die zij voor de uitvoering van de Wsw zullen ontvangen niet zonder meer door kunnen betalen aan uitsluitend Hameland. De hoogte van het PGB zal voornamelijk worden afgestemd op de loonvormende waarde van een geïndiceerde werknemer Verordening pgb In deze verordening dient omschreven te worden: - De hoogte van de periodieke subsidie aan de werkgever - De hoogte van de uitvoeringskosten voor de gemeente en de werkgever - De voorwaarden waaronder eenmalige kosten kunnen worden verstrekt - De voorwaarden waar een passende werkplek aan moet voldoen; - voorwaarden waaronder een door de Wsw - geïndiceerde gekozen begeleidingsorganisatie kan worden ingeschakeld. Zie ook punt Beleidsverschillen / De concurrerende gemeente De Hamelandgemeenten hebben al veel beleid op elkaar afgestemd / samen ontwikkeld, maar toch zijn er nog verschillen. Soms loont het nog voor bedrijven bij verschillende gemeenten en/of instanties te gaan shoppen, om de goedkoopste werknemer in dienst te nemen. Naast het afstemmen van bijvoorbeeld loonkostensubsidies ligt het dan ook voor de hand om hetzelfde systeem van loonwaardeberekening te gaan hanteren voor alle soorten werknemers met een arbeidshandicap.we kunnen daarbij uit verschillende systemen kiezen. TNO bijvoorbeeld heeft een goed werkbaar systeem ontwikkeld. Verschillende gemeenten hanteren al een loonwaardeberekening voor alle mensen met een arbeidshandicap, ongeacht de doelgroep waartoe ze behoren of het wel/niet geïndiceerd zijn voor Wsw.Gemeenten kunnen met een dergelijke berekening de loonwaarde van een arbeidsgehandicapte werknemer bepalen en daar bepaalde loonkostensubsidie aan verbinden. Voor werkgevers maakt het dan geen financieel verschil of ze al dan niet een Wsw - geïndiceerde in dienst nemen. Een dergelijk systeem sluit concurrentie tussen verschillende subsidieregelingen uit: niet de regeling staat centraal, maar de arbeidsgehandicapte! De werkgroep wil samen met Hameland deze problematiek aanpakken en streeft er naar dat uiteindelijk alle gemeenten én Hameland eenzelfde systeem hanteren. 12

13 Hoofdstuk 5 Hameland en de aangesloten gemeenten per 1 januari Financiën. Vanaf 1 januari 2008 ontvangt de gemeente rechtstreeks van het Rijk ,- 6 per geïndiceerde. Elke gemeente kent een aantal sw ers, die niet bij Hameland werken, maar bij een ander sw - bedrijf. We stellen voor aan elk sw - bedrijf waar wij werknemers in dienst hebben dit bedrag per wsw - er over 2008 onverkort door te betalen Wachtlijst beheer per 1 januari Naar verwachting neemt het aantal toe te kennen SE s 7 bij Hameland met 100 af. Dat heeft grote gevolgen voor de doorstroming zowel binnen het bedrijf als voor geïndiceerden die op de wachtlijst staan. We kiezen er in een op te stellen verordening voor om bepaalde groepen op de wachtlijst met voorrang te behandelen. Dit zijn: geïndiceerden die gebruik willen maken van een PGB en zelf een passende arbeidsplek bij een werkgever vinden; instroom vanuit het (Z)MLK-VSO onderwijs. Zonder verordening geldt het fifo-principe: first in-first out PGB en de hoogte daarvan. Uit een PGB moeten de volgende kosten worden betaald: loonkosten ( de loonwaarde wordt berekend aan de hand van een model) begeleidingskosten maximeren kosten van éénmalige aanpassing van de werkplek Zoals al eerder vermeld ontbreekt op dit moment informatie om meer over de (inrichting van de) pgb s te kunnen vermelden Afname SE s. Dit zien wij als een tijdelijk probleem. Hameland werkt diverse scenario s uit en uiteindelijk zal de keuze op 1 scenario vallen. Door de reductie van het aantal SE s wordt de beweging van binnen naar buiten nog noodzakelijker! De werkgroep/ambtelijk platform onderzoekt momenteel samen met Hameland of er een gezamenlijke oplossing voor gevonden kan worden. De continuïteit van een werkvoorzieningsschap mag niet afhankelijk zijn van Wsw geïndiceerden die als onmisbaar worden beschouwd voor de productie in het bedrijf Weerstandsvermogen. De raad van advies van Hameland heeft in het verleden aangegeven dat een weerstandsvermogen van 20% van de omzet verantwoord is. In de boardletter 2006 van Deloitte dd 22 maart 2007 wordt aanbevolen de mogelijkheden van een gemeentelijke bijdrage te onderzoeken.het vermogen is momenteel minder dan 20% van de omzet. Hameland ziet zich genoodzaakt om vreemd vermogen aan te trekken om het weerstandsvermogen op peil te houden. Wellicht dat een gemeentelijke bijdrage goedkoper uitpakt voor gemeenten Cultuuromslag. Een ieder die betrokken is bij de uitvoering van de Wsw moet ervan doordrongen zijn dat geïndiceerden zoveel mogelijk regulier werken. We voeren de Wsw gezamenlijk uit. Daarom zullen de betrokken ambtenaren van de gemeenten én de betrokken medewerkers van Hameland elkaar regelmatig moeten treffen. Daarbij dient vooral aan de inkopers en personeelsconsulenten van de gemeenten te worden gedacht. 6 Het bedrag voor 1 Wsw-plek zal naar alle waarschijnlijkheid in 2008 hoger uitvallen,maar de hoogte is nu nog onbekend. 7 SE s staat voor Standaardeenheden. Elk Sw-bedrijf ontvangt subsidie naar het aantal SE s dat wordt toegekend. 13

14 5.7. Het Marktbewerkingsteam. Met het mbt moeten prestatieafspraken ten aanzien van het aantal plaatsingen Wsw geïndiceerden worden gemaakt. 14

15 Hoofdstuk 6. Overzicht besluitvorming Onderwerp en advies 2.1 Wsw positioneren in het arbeidsmarkt beleid, Arbeidsmarkt beleid ontwikkelen dat is gericht op de arbeidsintegratie van iedere werkzoekende i.s.m. CWI, economische zaken, sociale zaken en onderwijs Ontwikkeling van een werkgeversbenadering en het betrekken van de Wsw hierin. opdracht verstrekken aan het MBT (in samenwerking met Aalten en Haaksbergen). Dit team besteedt met name aandacht aan voorlichting voor werkgevers over mogelijkheden tot ondersteuning Verken de mogelijkheden voor inzet van de sw - organisatie voor andere doelgroepen. Herindicaties zowel voor de boven - als de ondergrens. Welke gevolgen kunnen herindicaties hebben? En wat dan te doen? Betrek de Wsw structureel in het inkoop - en aanbestedingsbeleid Besluit akkoord akkoord Hameland en gemeenten komen binnenkort met een voorstel. akkoord Invoeren van een bonus malus systeem akkoord Invoeren van een financiële prikkel voor Hameland Nog niet, eerst het weerstandsvermogen op peil brengen Verken de mogelijkheden voor inzet van de sw - organisatie voor andere doelgroepen. akkoord Bepaal uitgangspunten voor de beweging van binnen naar buiten. akkoord Ken de vraag naar arbeid in de gemeente/regio. akkoord Meetbare prestatieafspraken voor de beweging van binnen naar buiten Stel een verordening Persoonsgebonden budget, wachtlijstbeheer (niet verplicht) en een verordening voor cliëntenparticipatie op. (wettelijke taak) Moeten voor gereed zijn akkoord Richting voor deze verordeningen. PGB: - zij die kiezen voor een PGB en zelf een werkgever vinden, krijgen voorrang op de wachtlijst, - begeleidingskosten maximeren. Wachtlijstbeheer - doelgroepen beleid versus fifo ( Wajong, PGB, etc) - voorrang voor schoolverlaters - iedere geplaatst wordt opgenomen in het arbeidsontwikkel bedrijf 15

16 - realiseren van de minimale taakstelling die gemeenten krijgen opgedragen van het Rijk. Cliëntenparticipatie: - Ieder gemeente heeft een eigen Wsw raad. - afvaardiging per gemeente naar centrale Wsw raad - verschillende werksoorten zijn zoveel mogelijk vertegenwoordigd Opdrachten aan het MBT - aansluiten bij de prestatieafspraken, die in het businessplan voor het werkplein Oost-Achterhoek staan vermeld Beleidsdoelen en prestatie-indicatoren. Voor zowel de gemeenten als Hameland. Voor de gemeente: - Elke gemeente maakt jaarlijks prestatieafspraken met Hameland - Transitieperiode voor Hameland van jaar. - Bonus malus systeem - Afspraken over plaatsingen (ex)wsw - ers worden ook vastgesteld in het businessplan werkplein Oost-Achterhoek Voor Hameland: - instellen mens ontwikkelbedrijf - verdeling werksoorten 40/30/30 te realiseren voor 2013 begeleid en gedetacheerd werk bij Hameland onderbrengen t/m Tenzij de evaluatie omtrent het voldoen aan de eisen voor een begeleidingsorganisatie over de jaren 2006 en 2007 aanleiding is om anders te beslissen Uitgangspunten voor een bestuursvorm: Voorlopig handhaven van de huidige bestuursvorm, een nieuwe GR opzetten Planning en Control cyclus. Aansluiten op de gemeentelijke cyclus en de WGR is een overgangsjaar, vanaf 2009 beter regie voeren door financiële sturing door gemeenten Akkoord Samenwerking met private partners. Voorlopig, voor de duur van de transitieperiode, wordt voor de 16

17 uitvoering van de Wsw geen samenwerking met private partners gezocht. Een uitzondering daarop is dat Wsw - ers die voor een pgb kiezen, uit minstens 2 begeleidingsorganisaties moeten kunnen kiezen. Naast Hameland zal er dus nog minstens 1 organisatie moeten worden aangewezen. Dit kan een private partner worden Uitvoering PGB Benoemen begeleidingsorganisaties en/of kwaliteitseisen formuleren. 4.4 Beleidsverschillen / De concurrerende gemeente Systeem loonwaarde berekening. 5 Financiële gevolgen 2008 (zie hoofdstuk 5) Voorstellen volgen voor: - financiën - wachtlijstbeheer - PGB - afname SE s - weerstandsvermogen Hameland voorlopig aanwijzen (zie ) als begeleidingsorganisatie. Aan andere organisaties de eis stellen dat zij aantoonbare ervaring moeten hebben met de doelgroep. We kiezen er niet voor om nog één of meerdere begeleidingsorganisaties aan te wijzen, omdat het bij voorbaat uitsluiten van een niet genoemde organisatie belemmerend kan werken. Derhalve geven we de voorkeur aan kwaliteitseisen. Onderzoek een te hanteren systeem voor de berekening van loonwaarde. akkoord Aldus vastgesteld door de raad in zijn vergadering van 18 december