CRISIS EN ECONOMISCH BESTUUR V

Transcriptie

1 Directoraat-generaal voorlichting Directoraat C - Betrekkingen met de burgers EENHEID OPVOLGING PUBLIEKE OPINIE Brussel, 21 mei 2012 CRISIS EN ECONOMISCH BESTUUR V Eurobarometer Europees Parlement (EB77.2) Samenvatting Onderzoeksgebied: EU27 ( EU-burgers) Bevolking: Europeanen ouder dan 15 jaar Methodologie: Persoonlijke interviews (CAPI) Veldwerk: maart 2012, uitgevoerd door TNS Opinion INLEIDING...3 I. Reactie van de lidstaten op de crisis...8 A. Prioriteit voor beperking van de overheidsuitgaven, maatregelen om de economie te stimuleren of beide tegelijkertijd?...8 B. Hoe dienen de lidstaten zich volgens de Europeanen te gedragen?...10 II. Een uitweg uit de crisis zoeken...12 A. Maatregelen om de crisis te overwinnen...12 B. Naar een convergentie van het begrotingsbeleid...16 C. Naleving van gemeenschappelijke regels...18 D. Het delen van schuld door de lidstaten...19 E. Belasting op financiële transacties...20 F. Euro-obligaties: bewustzijn en standpunten...24 III. Ratingbureaus...27 A. Bewustzijn van ratingbureaus...27 B. De rol van ratingbureaus...30 BIJLAGEN...35 Eurostat-gegevens...35 Onderstaande tabellen zijn overgenomen uit de volgende edities van Eurobarometer: 1

2 EB 77 Veldwerk: maart 2012 Onderzoeksgebied: personen (persoonlijk geïntervie Bevolking: Europeanen ouder dan 15 jaar TNS Advies namens het Europees Parlement EB 76 Veldwerk: 3-16 september 2011 Onderzoeksgebied: personen (persoonlijk geïntervie Bevolking: Europeanen ouder dan 15 jaar TNS Advies namens het Europees Parlement EB 75 Veldwerk: 13 april - 2 mei 2011 Onderzoeksgebied: personen (persoonlijk geïntervie Bevolking: Europeanen ouder dan 15 jaar TNS Advies namens het Europees Parlement Opmerking: De lezers worden eraan herinnerd dat enquêteresultaten schattingen zijn waarvan de accuratesse, bij overigens gelijke omstandigheden, afhankelijk is van de omvang van de steekproef en van de waargenomen percentages. Voor steekproeven van circa interviews (de steekproefomvang gewoonlijk gebruikt op het niveau van een lidstaat) ligt het werkelijke percentage, als de gehele bevolking zou zijn geïnterviewd, binnen de volgende betrouwbaarheidsintervallen: Percentages recorded 10% or 90% 20% or 80% 30% or 70% 40% or 60% 50% Confidence limits +/- 1.9 points +/- 2.5 points +/- 2.7 points +/- 3.0 points +/- 3.1 points 2

3 INLEIDING Deze Eurobarometer-enquête over "De crisis en het economische bestuur in Europa" is de vijfde 1 enquête die het Europees Parlement heeft gehouden. Voor deze enquête heeft TNS opinion tussen 10 en 25 maart 2012 persoonlijke interviews afgenomen van Europeanen ouder dan 15 jaar. Het afgelopen half jaar hebben er heel wat gebeurtenissen van politiek, economische en sociaal belang plaatsgevonden, die ongetwijfeld een impact hebben gehad op de antwoorden van de respondenten. Er werden zes algemene verkiezingen en drie presidentsverkiezingen gehouden tijdens dit half jaar. Dertien landen zagen hun ratings verlaagd door de ratingbureaus, in de meeste gevallen zelfs herhaaldelijk. Tegelijkertijd zetten de Europese Unie en haar lidstaten hun strijd tegen de crisis voort. In september 2011 diende de Commissie op verzoek van het Europees Parlement een voorstel in om een belasting op financiële transacties (FTT) in te voeren. Op 21 juli 2011 hebben de lidstaten ermee ingestemd de Europese Faciliteit voor financiële stabiliteit (EFSF) te versterken, een beslissing die later werd geratificeerd door de 17 lidstaten van de eurozone. Tijdens de besproken periode hebben er eveneens drie Europese Raden plaatsgevonden. Tijdens de laatste Raad, op 2 maart 2012, hebben 25 lidstaten het Verdrag inzake stabiliteit, coördinatie en governance in de Economische en Monetaire Unie goedgekeurd. Net zoals bij elke Eurobarometer-enquête dient te worden opgemerkt dat het Europees gemiddelde een gewogen gemiddelde is, en dat ongeveer 70% van het EUgemiddelde betrekking heeft op de zes lidstaten met de meeste inwoners. Voor we de resultaten meer in detail gaan bekijken, werpen we eerst een licht op de belangrijkste trends die uit de enquête naar voren zijn gekomen. 1 De vorige vier enquêtes werden uitgevoerd in januari-februari 2009, september 2010, april-mei 2011 en september

4 Belangrijkste trends - De meeste Europeanen zijn van mening dat de EU niet alleen belangrijke vergaderingen over de crisis moet organiseren tussen de staatshoofden en regeringsleiders, maar dat zij vooral maatregelen moet treffen om de overheidsuitgaven terug te dringen en tegelijkertijd de economische groei te bevorderen. - De resultaten van de enquête bevestigen wat reeds bekend was: er vindt een polarisatie van de publieke opinie plaats. Het aantal mensen dat geen mening heeft, daalt inderdaad bij elke nieuwe enquête. De impact van de crisis op het dagelijkse leven van de Europese burgers heeft beslist een grote rol gespeeld in deze ontwikkeling. - Hoewel het debat tussen de lidstaten vooral gericht is op de vraag of zij al dan niet samen moeten optreden, zijn de meeste Europeanen voorstander van een collectieve, gecoördineerde aanpak. Wat de beste aanpak van de crisis betreft, zijn er duidelijke verschillen vast te stellen tussen de burgers in de eurozone en die daarbuiten. Burgers uit landen van de eurozone zijn duidelijk vaker voorstander van een gecoördineerde aanpak dan diegenen daarbuiten. We moeten ons er dan ook voor behoeden dat het beeld dat Europese burgers hebben van de EU in beide zones niet steeds verder uiteenloopt. - Hoewel zij voorstander zijn van solidariteit, zijn de meeste Europeanen van mening dat de financiële steun aan lidstaten met economische of financiële problemen moet afhangen van de naleving van gemeenschappelijke regels. Ze zijn eveneens van mening dat er sancties opgelegd moeten worden wanneer die regels niet worden nageleefd (72%). - Tijdens het half jaar waarop de enquête betrekking had, waren mensen steeds beter op de hoogte van euro-obligaties, de belasting op financiële transacties (FTT) en ratingbureaus. - Uit de sociaaldemografische analyse kunnen we een aantal vaststellingen distilleren: De grootste verschillen tussen de standpunten van de burgers houden verband met de leeftijd van de respondenten en hun opleidingsniveau: de jongsten en diegenen die minstens tot hun twintigste gestudeerd hebben, waren het vaakst voorstander van coördinatie en solidariteitsmaatregelen. Op het vlak van coördinatiemaatregelen bestaan er wezenlijke verschillen tussen leidinggevenden (63%) en werklozen (51%). Werklozen en handarbeiders zijn vaker voor een aanpak waarbij de lidstaten zelf maatregelen nemen en die individueel toepassen. De antwoorden van mannen en vrouwen liepen niet erg uiteen, met uitzondering van de antwoorden op bepaalde vragen die betrekking hadden op objectieve kennis, waarop mannen beter lijken te scoren dan vrouwen. 4

5 Uit de crisis komen door gelijktijdig de overheidsuitgaven terug te dringen en de economie te stimuleren - De antwoorden van de respondenten ten aanzien van de uitweg uit de crisis waren bijzonder duidelijk: 47% is van mening dat de EU en de lidstaten maatregelen moeten treffen om de overheidsuitgaven terug te dringen en tegelijkertijd de economie te stimuleren. De meerderheid van de burgers in de 27 lidstaten is die mening toegedaan. - 25% van de Europeanen is echter van mening dat maatregelen die de economie stimuleren de voorkeur moeten krijgen, terwijl 23% pleit voor maatregelen om de overheidsuitgaven terug te dringen. In de context van de crisis zijn de meeste Europeanen voorstander van een gecoördineerde aanpak - In het licht van de huidige crisis zou 55% van de Europeanen (=) zich beter beschermd voelen als maatregelen worden getroffen op gecoördineerde wijze, samen met de andere EU-lidstaten. Het percentage dat zich beter beschermd zou voelen als maatregelen door de lidstaten worden getroffen en individueel worden toegepast, is evenwel enigszins toegenomen (38%, +3). - Opvallend is dat de neiging om de voorkeur te geven aan gecoördineerde maatregelen groter is binnen de eurozone (61%) dan daarbuiten (43%). Een volmondig "ja" voor overleg tussen de EU-lidstaten over de nationale begrotingen Uit de antwoorden op al de overige vragen bleek al dat een ruime meerderheid voorstander is van een gecoördineerde aanpak, maar het aantal respondenten dat tegen zulke aanpak is, is eveneens licht gestegen. - Ongeveer 65% (-2) van de respondenten vindt het een goed idee dat de Europese en de nationale instellingen voorafgaand overleg plegen bij het opstellen van de nationale begrotingen. - Ook op dat gebied werden er bijzonder grote verschillen opgetekend tussen de respondenten uit de eurozone en die daarbuiten. Ongeveer 70% van de respondenten binnen de eurozone is voor een voorafgaande raadpleging, in vergelijking met 56% van de respondenten buiten de eurozone. 5

6 Steun aan lidstaten met economische of financiële moeilijkheden moet afhangen van de naleving van gemeenschappelijke regels Twee jaar na de goedkeuring van de Europese Faciliteit voor financiële stabiliteit (EFSF), in mei 2010, staat de vraag of financiële steun onderworpen moet zijn aan voorwaarden nog steeds centraal in de debatten. - 80% van de Europeanen vindt dat financiële steun moet afhangen van de naleving van gemeenschappelijke regels. Op dit vlak valt er een verschil van 10% op te tekenen tussen de respondenten in de eurozone (83%) en die daarbuiten (73%). - 72% van de Europeanen (+4) kan zich vinden in de idee om automatisch oplopende financiële boetes toe te passen als aanvullende manier om de naleving van de regels te garanderen. Ook hier werd er een verschil van 10 procentpunten opgetekend tussen de respondenten uit de eurozone (76%) en die daarbuiten (66%). Steun voor het bundelen van een deel van de overheidsschuld, maar uiteenlopende standpunten over de gevolgen daarvan - 66% (=) van de Europeanen is van mening dat het delen van een gedeelte van de overheidsschuld enkel die lidstaten ten goede zou komen die met de grootste moeilijkheden kampen; - 64% (+3) is van mening dat dit noodzakelijk is om de solidariteit tussen de lidstaten te verzekeren; - 61% (+4) is van mening dat dit de financiële stabiliteit in de lidstaten zou versterken; - 61% (-1) denkt dat dit lidstaten die geen problemen kennen, zou bestraffen; - 57% (+7) is van mening dat dit zou helpen om de kosten van de crisis te beperken. Europeanen zijn steeds vaker voorstander van het beginsel van een belasting op financiële transacties (FTT) - 66% van de Europeanen (+5) vindt het invoeren van een belasting op financiële transacties een goed idee. - Ook wat dit thema betreft, lopen de standpunten binnen (73%) en buiten de eurozone (53%) sterk uiteen een verschil van 20 procentpunten. - Het verschil tussen de resultaten in de lidstaten bedraagt soms wel 46 procentpunten. De grootste steun voor dit soort belasting vinden we in de landen die het zwaarst getroffen worden door de crisis (Griekenland, Cyprus, Italië, Portugal en Spanje). 6

7 Een betere kennis over euro-obligaties Bijna een op twee Europeanen (49%; +7) heeft tegenwoordig al eens van euroobligaties gehoord. Dit bewustzijn is hoger binnen de eurozone (53%) dan daarbuiten (42%). Ongeveer 53% van de respondenten in de eurozone die al eens van euro-obligaties gehoord hadden, kregen de vraag of zij ook voorstander waren van die euroobligaties: 44% (+6) beantwoordde die vraag positief, 25% (-8) was tegen euroobligaties. Het bewustzijn over ratingbureaus is sterk toegenomen en de burgers pleiten ervoor om een onafhankelijk Europees ratingbureau op te starten - Zoals hierboven vermeld, zagen 13 lidstaten hun ratings verlaagd worden door ratingbureaus in het half jaar dat verstreken is sinds de vorige enquête. - Het is dan ook niet verrassend dat 61% (+11) van de Europeanen al eens van ratingbureaus gehoord heeft. 32% van hen zegt dat ze weten wat ratingbureaus zijn, 29% zegt dat niet echt te weten. - Zo werd de sterkste toename opgetekend in Hongarije, Slovenië (+22) en Italië (+20): drie landen waarvan de rating begin 2012 verlaagd werd door de ratingbureaus. - Op de vraag of er een Europees ratingbureau moet worden opgericht om de macht van de bestaande ratingbureaus te compenseren, antwoordde 67% (+2) van de Europeanen "ja". - Tot slot is 54% van de Europeanen van mening dat ratingbureaus in tijden van ernstige crisis geen ratings mogen afgeven voor landen die hulp gekregen hebben van andere lidstaten van de EU. Voor nadere informatie: Afdeling analyse van de publieke opinie EPEurobarometer@europarl.europa.eu Jacques Nancy Enquête en nationale gegevens beschikbaar op de Eurobarometer-pagina van het Europees Parlement: 7

8 I. Reactie van de lidstaten op de crisis A. Prioriteit voor beperking van de overheidsuitgaven, maatregelen om de economie te stimuleren of beide tegelijkertijd? V: Zou u persoonlijk zeggen dat, om snel uit de crisis te komen, de lidstaten van de EU...? 1) Europees gemiddelde Reduction of public spending Measures to boost the economy Both at the same time DK EU27 23 % 25 % 47 % 5 % euro zone 25 % 24 % 47 % 4 % non euro zone 18 % 29 % 45 % 8 % * March 2012 Binnen de eurozone bedroeg het percentage burgers dat de voorkeur gaf aan een beperking van de overheidsuitgaven ongeveer evenveel als het percentage burgers dat voorstander was van maatregelen om de economie te stimuleren (25% en 24%). Buiten de eurozone bestond er evenwel een verschil van 11 procentpunten tussen beide standpunten (29% was voorstander van maatregelen om de economie te stimuleren, 18% van een beperking van de overheidsuitgaven). 8

9 2) Nationale verschillen Overheidsuitgaven terugdringen/de economie stimuleren? Maatregelen om de economie te stimuleren: Maatregelen om de economie te stimuleren kregen voorrang op het beperken van de overheidsuitgaven in 19 lidstaten, met name in Litouwen, Ierland, Roemenië en Griekenland. Terugdringing van de overheidsuitgaven: Bezuinigingsmaatregelen kregen topprioriteit in Frankrijk, Duitsland en Oostenrijk. Beide tegelijkertijd: In alle 27 lidstaten zijn de burgers te vinden voor een gelijktijdige toepassing van maatregelen om de economie te stimuleren en een beperking van de overheidsuitgaven. 9

10 B. Hoe dienen de lidstaten zich volgens de Europeanen te gedragen? V: Zou u als burger zeggen dat u beter beschermd zou worden ten aanzien van de huidige crisis wanneer? 1) Europees gemiddelde Coordinated measures Individual measures DK EU27 55 % (=) 38 % (+3) 7 % (-3) euro zone 61 % (-1) 32 % (+3) 7 % (-2) non euro zone 43 % (=) 48 % (+2) 9 % (-2) *( ) Difference between September 2011 and March 2012 Opmerking: Er bestaat een verschil van 18 procentpunten tussen landen van de eurozone en landen buiten de eurozone. 10

11 2) Nationale verschillen Gecoördineerde maatregelen/individuele maatregelen In de overgrote meerderheid van de lidstaten (22) zeggen burgers dat ze zich "beter beschermd" zouden voelen als "hun land op gecoördineerde wijze maatregelen zou nemen en toepassen samen met de overige lidstaten van de EU". Burgers in de landen die het zwaarst getroffen werden door de crisis zijn vaker voorstander van gecoördineerde maatregelen van de lidstaten. De respondenten in het Verenigd Koninkrijk, Tsjechië, Oostenrijk, Letland en Cyprus zijn voorstander van maatregelen die individueel worden toegepast. 11

12 II. Een uitweg uit de crisis zoeken A. Maatregelen om de crisis te overwinnen V: Het Europees Parlement stimuleert bepaalde maatregelen om de Europese Unie uit de crisis te laten komen door een terugkeer naar werkgelegenheid en duurzame groei te bewerkstelligen. Welke van de volgende maatregelen zou naar uw mening prioriteit moeten hebben? (Maximum 4 antwoorden) 1) Europees gemiddelde Support for SMEs Education, training and research Fight against youth unemployment EU27 49 % 47 % 44 % euro zone 51 % 49 % 44 % non euro zone 45 % 42 % 46 % *March 2012 Het verschil tussen de landen van de eurozone (51%) en de landen buiten de eurozone (45%) bedraagt 6 procentpunten ten aanzien van steun voor het mkb. Er bestaat tevens een verschil van 7 procentpunten tussen beide groepen landen wat investeringen in onderwijs, opleiding en onderzoek betreft (49% in de eurozone, 42% daarbuiten). 12

13 2) Nationale verschillen In 7 lidstaten kozen de respondenten "steun voor het mkb" als eerste antwoord: CY (63%), ES (62%), FR (60%), PT (49%), BE (47%), IT (47%), RO (46%), AT (45%). In 8 lidstaten kozen de respondenten "investeringen in onderwijs, opleiding en onderzoek" als eerste antwoord: DE (69%), IE (62%), MT (61%), LU (58%), NL (57%), DK (57%), UK (56%), EE (49%). In 8 landen kozen de respondenten "de strijd tegen werkloosheid bij jongeren bevorderen" als eerste antwoord: EL (64%), HU (64%), BG (59%), SI (56%), LT (55%), SK (55%), PL (54%). FI (50%). In Oostenrijk werden "steun voor het mkb" en "investeringen in onderwijs, opleiding en onderzoek" beide door 45% van de respondenten als eerste antwoord gekozen. Tsjechië was het enige land waar "bureaucratie verminderen" op de eerste plaats kwam (53%). In Letland wordt de voorkeur gegeven aan maatregelen om "ondernemerschap aan te moedigen" (55%), en in Zweden ligt de prioriteit bij "investeren in innovatie, onderzoek en ontwikkeling" (48%) 13

14 Fight against youth unemployment: crossed analysis with statistics (Eurostat) Measures to be promoted by the EP: encourage the fight against youth unemployment EB/EP % 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% DE AT NL MT DK SI LU BE Youth Unemployment FR FI CZ SE UE27 UK RO EE HU CY PL LV BG SK LT 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Unemployment rate- less than 25 years (Eurostat) IE PT IT EL ES Eurostat data from March 2012 for all Member States except: EL, UK (January 2012), RO, EE, LV, LT (data for Q4 2011) In landen waar de werkloosheidsgraad bij jongeren vrij laag ligt (minder dan 10% in Oostenrijk, Duitsland en Nederland), waren de respondenten minder geneigd om de strijd tegen werkloosheid bij jongeren naar voren te schuiven als maatregelen die door het Europees Parlement bevorderd moeten worden. Anderzijds zien we dat burgers in Griekenland, waar de werkloosheid onder jongeren meer dan 50% bedraagt, zich sterk bewust zijn van het probleem, waardoor 64% van de respondenten de strijd tegen werkloosheid onder jongeren kiest als belangrijkste maatregel die door het Europees Parlement bevorderd moet worden. 14

15 Focus op jongeren: de drie topantwoorden bij jongeren (leeftijdscategorie jaar) V: Het Europees Parlement stimuleert bepaalde maatregelen om de Europese Unie uit de crisis te laten komen door een terugkeer naar werkgelegenheid en duurzame groei te bewerkstelligen. Welke van de volgende maatregelen zou naar uw mening prioriteit moeten hebben? (Maximum 4 antwoorden) Invest in education, training, and research Encourage the fight against youth unemployment Support small and mediumsized businesses (SMEs) MT 85% 26% 17% DE 78% 37% 29% NL 72% 45% 31% DK 63% 48% 33% EE 63% 42% 32% UK 62% 43% 38% LU 58% 54% 38% IE 57% 47% 46% EL 55% 70% 36% EU27 52% 49% 41% CY 52% 75% 48% PT 52% 55% 49% SE 52% 50% 38% LT 51% 55% 35% FR 50% 64% 51% BG 49% 65% 40% LV 49% 53% 36% ES 48% 49% 65% AT 48% 43% 44% BE 46% 46% 34% CZ 46% 45% 35% RO 43% 43% 44% SK 39% 62% 33% FI 36% 54% 43% IT 35% 37% 44% HU 33% 70% 49% SI 33% 63% 42% PL 28% 56% 36% In 12 lidstaten werd "de strijd tegen werkloosheid onder jongeren bevorderen" als eerste antwoord gekozen door 15- tot 24-jarigen: CY, EL, HU, BG, FR, SI, SK, PL, LT, PT, FI en LV. In 10 lidstaten was "investeren in onderwijs, onderzoek en opleiding" het topantwoord bij jongeren: LU, SE, DK; IE, NL, AT, UK, EE, DE, MT. De Belgische jongeren kozen dit antwoord even vaak als "de strijd tegen werkloosheid onder jongeren aanmoedigen" als eerste antwoord (46%). In Spanje, Italië en Roemenië waren jongeren van mening dat het Europees Parlement de prioriteit moest geven aan "steun voor het mkb". Tsjechië was het enige land waar jongeren het vaakst "bureaucratie verminderen" als antwoord kozen. 15

16 B. Naar een convergentie van het begrotingsbeleid 1) Europees gemiddelde V: Specifiek met betrekking tot de convergentie tussen het begrotingsbeleid van de EUlidstaten, vertelt u mij of u voor of tegen het opnemen bent van een voorafgaand overleg tussen Europese instanties en nationale beleidsinstanties bij het opstellen van nationale begrotingen. Total Opposed : 21% (+3) Total In favour : 65% (-2) Total In favour Total Opposed EU27 65% (-2) 21% (+3) 14% (-1) euro zone 70 % (-2) 17 % (+2) 13 % (=) non-euro zone 56 % (-2) 28 % (+5) 16 %(-3) DK *( ) Difference between September 2011 and March 2012 Er is een zeer duidelijk verschil op te merken tussen de eurozone (70%) en de landen buiten de eurozone (56%): 16 procentpunten. 16

17 2) Nationale verschillen EB76.1 Sep 2011 Total 'In Favour' Total 'Opposed' DK EB77.2 March 2012 Diff. EB77,2 - EB 76,1 EB76.1 Sep 2011 EB77.2 March 2012 Diff. EB77,2 - EB 76,1 EB76.1 Sep 2011 EB77.2 March 2012 Diff. EB77,2 - EB 76,1 BE 74% 81% +7 22% 15% -7 4% 4% = DE 78% 78% = 17% 16% -1 5% 6% +1 SK 73% 75% +2 17% 16% -1 10% 9% -1 HU 73% 74% +1 16% 17% +1 11% 9% -2 EL 70% 72% +2 17% 16% -1 13% 12% -1 IT 75% 72% -3 9% 11% +2 16% 17% +1 BG 66% 71% +5 12% 12% = 22% 17% -5 CY 80% 71% -9 8% 16% +8 12% 13% +1 NL 82% 70% % 23% +10 5% 7% +2 PT 73% 69% -4 12% 12% 0 15% 19% +4 LU 66% 67% +1 19% 24% +5 15% 9% -6 FI 74% 66% -8 20% 26% +6 6% 8% +2 EU27 67% 65% -2 18% 21% +3 15% 14% -1 MT 51% 65% +14 7% 17% % 18% -24 AT 67% 65% -2 25% 26% +1 8% 9% +1 SE 61% 65% +4 33% 30% -3 6% 5% -1 ES 64% 64% = 14% 17% +3 22% 19% -3 LT 66% 64% -2 15% 14% -1 19% 22% +3 SI 77% 63% % 28% % 9% -2 CZ 65% 62% -3 27% 31% +4 8% 7% -1 DK 58% 61% +3 35% 33% -2 7% 6% -1 FR 65% 61% -4 18% 21% +3 17% 18% +1 PL 62% 60% -2 15% 22% +7 23% 18% -5 EE 56% 59% +3 19% 21% +2 25% 20% -5 LV 57% 52% -5 28% 29% +1 15% 19% +4 RO 66% 52% -14 9% 23% % 25% = IE 49% 47% -2 19% 29% % 24% -8 UK 46% 47% +1 33% 36% +3 21% 17% -4 In Roemenië (-14), Slovenië (-14) en Nederland (-12) werd er een duidelijke daling opgetekend in het aantal respondenten dat voorstander was van een voorafgaande raadpleging, terwijl in Malta (+14) het omgekeerde geldt. Het verschil tussen de lidstaat met het hoogste aantal positieve antwoorden (België, 81%) en die met het laagste aantal positieve antwoorden (Verenigd Koninkrijk, 47%) bedraagt 34 procentpunten. 17

18 C. Naleving van gemeenschappelijke regels V: En als het gaat om handhaving van de gemeenschappelijke regels voor overheidsschulden en -tekorten, vertelt u mij of u voor of tegen elk van de volgende maatregelen bent. 1) Europees gemiddelde Financiële steun aan lidstaten met economische of financiële moeilijkheden laten afhangen van de naleving van gemeenschappelijke regels Total In favour Total Opposed EU27 80% 12% 8% euro zone 83% 11% 6% non-euro zone 73% 16% 11% *( ) Difference between September 2011 and March 2012 Er bestaat een verschil van 10 procentpunten tussen de landen van de eurozone (83%) en de landen buiten de eurozone (73%). Het automatisch toepassen van oplopende financiële boetes voor lidstaten van de EU die niet voldoen aan de gezamenlijk vastgestelde regels over schulden en overheidstekorten Total In favour DK Total Opposed EU27 72 % (+4) 19 % (=) 9 %(-4) euro zone 76 % (+4) 17 % (-1)) 7 % (-3) non-euro zone 66 % (+5) 21 % (=) 13 %(-5) *( ) Difference between September 2011 and March 2012 DK Ook hier bestaat er een verschil van 10 procentpunten tussen de landen van de eurozone (76%) en de landen buiten de eurozone (66%). 18

19 D. Het delen van schuld door de lidstaten V: Vertelt u mij in welke mate u het eens of mee oneens bent met elk van de volgende uitspraken over dit onderwerp. Het apart zetten van een deel van de openbare schuld van alle lidstaten om gezamenlijk te dragen De meningen van de Europese burgers zijn enigszins verdeeld: ze lijken te denken dat het gezamenlijk dragen van de schuld een manier zou kunnen zijn om uit de crisis te komen, maar tegelijkertijd zijn ze zich bewust van de voordelen en nadelen van de mogelijke gevolgen daarvan. 19

20 E. Belasting op financiële transacties Steun voor de belasting op financiële transacties? V: Vertelt u mij in welke mate of u voor of tegen elk van de volgende stellingen met betrekking tot deze belasting bent: Het principe van een belasting op financiële transacties (FTT) 1) Europees gemiddelde Total Opposed : 22% (-4) Total In favour : 66% (+5) Total In favour Total Opposed DK EU27 66 % (+5) 22 % (-4) 12 % (-1) euro zone 73 % (+10) 18 % (-7) 9 % (-3) non-euro zone 53 % (-1) 30 % (=) 17 % (+1) * Difference between April-May 2011 and March 2012 De respondenten in de lidstaten uit de eurozone zijn duidelijk vaker voor (73%) het principe van een belasting op financiële transacties dan de respondenten in landen buiten de eurozone (53%): een verschil van 20 procentpunten. 20

21 2) Nationale verschillen V: Het principe van een belasting op financiële transacties (FTT) EB75.2 April-May 2011 Total 'In Favour' Total 'Opposed' DK EB77.2 March 2012 Diff. EB77,2 - EB 75,2 EB75.2 April-May 2011 EB77.2 March 2012 Diff. EB77,2 - EB 75,2 EB75.2 April-May 2011 EB77.2 March 2012 Diff. EB77,2 - EB 75,2 EL 61% 81% % 14% -19 6% 5% -1 FR 69% 79% % 13% -9 9% 8% -1 DE 71% 78% +7 20% 15% -5 9% 7% -2 SK 69% 78% +9 24% 16% -8 7% 6% -1 AT 80% 74% -6 17% 22% +5 3% 4% +1 CY 54% 73% % 21% % 6% -6 LU 65% 73% +8 26% 20% -6 9% 7% -2 BE 67% 72% +5 30% 25% -5 3% 3% = IT 61% 72% % 17% -5 17% 11% -6 HU 66% 70% +4 28% 26% -2 6% 4% -2 SE 67% 70% +3 27% 25% -2 6% 5% -1 PT 66% 68% +2 17% 16% -1 17% 16% -1 EU27 61% 66% +5 26% 22% -4 13% 12% -1 ES 50% 66% % 20% % 14% -4 CZ 60% 64% +4 33% 29% -4 7% 7% = FI 63% 64% +1 28% 25% -3 9% 11% +2 DK 63% 63% = 31% 29% -2 6% 8% +2 LT 49% 62% % 18% % 20% -2 SI 44% 61% % 30% -9 17% 9% -8 NL 58% 60% +2 35% 33% -2 7% 7% = EE 47% 53% +6 33% 28% -5 20% 19% -1 LV 56% 53% -3 34% 33% -1 10% 14% +4 UK 65% 53% % 31% +6 10% 16% +6 BG 34% 52% % 18% -5 43% 30% -13 PL 45% 52% +7 36% 31% -5 19% 17% -2 IE 55% 47% -8 19% 33% % 20% -6 RO 38% 35% -3 32% 32% = 30% 33% +3 MT 30% 33% +3 44% 47% +3 26% 20% -6 Het verschil tussen de lidstaat met de meeste voorstanders van de FTT en de lidstaat met de minste voorstanders, bedraagt ongeveer 50 procentpunten. 81% in Spanje (+20) en 33% in Malta (+3). In drie landen (Ierland, Malta en Roemenië) is er geen meerderheid van 50% voor het invoeren van een belasting op financiële transacties. Malta is het enige land waar een meerderheid van de respondenten tegen de invoering van een FTT gekant is (47%). Ten opzichte van de vorige enquêtes werd er een duidelijke toename van de steun voor de FTT vastgesteld in Griekenland (+20), Cyprus (+19), Bulgarije (+18), Slovenië (+17) en Spanje (+16). 21

22 1) Europees gemiddelde Redenen om de FTT te steunen Het uitgangspunt: Vragen gesteld aan 66% van de respondenten die voor de FTT waren V: Wat is de belangrijkste reden dat u voor een belasting op financiële transacties bent? Een belasting op financiële transacties zou het mogelijk maken om... 1) Europees gemiddelde 22

23 Redenen om tegen de FTT te zijn Het uitgangspunt: Vragen gesteld aan 2 2% van de respondenten die tegen de invoering van een FTT op EU-niveau waren V: Wat is de belangrijkste reden waarom u tegen een belasting op financiële transacties in de EU bent? Een belasting op financiële transacties in de EU zou 1) Europees gemiddelde De respondenten die zich uitspraken tegen het beginsel van een FTT (22%) zijn bijzonder verdeeld en lijken niet goed te weten waarom ze tegen een FTT gekant zijn. 23

24 F. Euro-obligaties: bewustzijn en standpunten V: Heeft u wel eens gehoord van euro-obligaties? 1) Europees gemiddelde Total YES': 49% (+7) No: (-7) Eurobonds Yes, and you know what they are Yes, but you don t really know what they are EU27 15 % (=) 34 % (+7) 50 % (-7) 1 % (=) Euro zone 17 % (=) 36 % (+7) 46 % (-7) 1 % (=) Non Euro zone 13 % (=) 29 % (+7) 57 % (-7) 1 % (=) *( ) Difference between September 2011 and March 2012 No DK 24

25 2) Nationale verschillen V: Heeft u wel eens gehoord van euro-obligaties? EB76.1 Sep 2011 NO Total 'Yes' DK EB77.2 March 2012 Diff. EB77,2 - EB 76,1 EB76.1 Sep 2011 EB77.2 March 2012 Diff. EB77,2 - EB 76,1 EB76.1 Sep 2011 EB77.2 March 2012 Diff. EB77,2 - EB 76,1 DK 80% 77% -3 20% 22% +2 0% 1% +1 FR 73% 69% -4 27% 31% +4 0% 0% = LV 68% 69% +1 32% 31% -1 0% 0% = PT 75% 69% -6 24% 30% +6 1% 1% = RO 77% 68% -9 19% 27% +8 4% 5% +1 SE 68% 63% -5 31% 36% +5 1% 1% = LT 68% 58% % 41% +9 0% 1% +1 UK 62% 58% -4 38% 42% +4 0% 0% = HU 66% 57% -9 33% 42% +9 1% 1% = PL 63% 54% -9 36% 44% +8 1% 2% +1 LU 49% 53% +4 50% 46% -4 1% 1% = MT 58% 53% -5 42% 46% +4 0% 1% +1 BE 62% 52% % 48% +10 0% 0% = EU27 57% 50% -7 42% 49% +7 1% 1% = ES 57% 50% -7 42% 48% +6 1% 2% +1 EE 57% 49% -8 43% 51% +8 0% 0% = CY 59% 47% % 52% +11 0% 1% +1 SI 51% 45% -6 49% 55% +6 0% 0% = IT 55% 43% % 55% +12 2% 2% = FI 52% 42% % 58% +10 0% 0% = BG 61% 40% % 59% +21 1% 1% = AT 55% 39% % 60% +17 2% 1% -1 SK 56% 39% % 60% +16 0% 1% +1 NL 36% 38% +2 64% 61% -3 0% 1% +1 IE 42% 34% -8 57% 64% +7 1% 2% +1 CZ 46% 33% % 67% +14 1% 0% -1 DE 37% 32% -5 62% 67% +5 1% 1% = EL 28% 19% -9 72% 81% +9 0% 0% = De Grieken hebben het vaakst van euro-obligaties gehoord (81%), gevolgd door de Tsjechen en de Duitsers (67%), en de Ieren (64%). De respondenten die het vaakst te kennen gaven nog nooit van euro-obligaties gehoord te hebben, waren de Denen (77%), gevolgd door de Fransen, de Letten, de Portugezen (allemaal 69%) en de Roemenen (68%). De kennis over euro-obligaties is toegenomen in 24 van de 27 lidstaten. De sterkste stijgingen werden opgetekend in Bulgarije (+21 procentpunten), Oostenrijk (+17) en Slowakije (+16). In slechts drie lidstaten werd er een daling vastgesteld: Letland (-1), Nederland (-3) en Luxemburg (-4). 25

26 3) Sociaaldemografische verschillen Op sociaaldemografisch niveau hebben veel meer mannen dan vrouwen al van euroobligaties gehoord: 57% ten opzichte van 42%. De leeftijd waarop mensen hun studies hebben afgerond is eveneens een bijzonder belangrijk criterium (euro-obligaties zijn bekend bij 62% van de respondenten die minstens tot hun twintigste hebben gestudeerd, maar bij diegenen die het onderwijs voor hun vijftiende hebben verlaten, daalt dat cijfer tot slechts 37%). Datzelfde geldt voor het beroepsniveau van de respondenten (68% van de leidinggevenden en 65% van de zelfstandigen heeft al van euro-obligaties gehoord, tegenover slechts 38% van de werklozen). Steun voor het invoeren van euro-obligaties 1) Europees gemiddelde V: Zou u zeggen dat u voor of tegen het creëren van euro-obligaties bent, op basis van wat u ervan weet? Het uitgangspunt: Vraag enkel gesteld aan de respondenten uit de eurozone die al eens van euroobligaties gehoord hadden Meer dan een derde van de respondenten heeft geen mening over het invoeren van euro-obligaties (31%; +2). 2) Sociaaldemografische verschillen Meer mannen (48%) dan vrouwen (39%) zijn voorstander van het creëren van euroobligaties Hetzelfde geldt voor respondenten die minstens tot hun twintigste gestudeerd hebben (50%), in vergelijking met diegenen die het onderwijs voor hun vijftiende verlaten hebben (38%). 26

27 III. Ratingbureaus A. Bewustzijn van ratingbureaus V: Hebt u wel eens gehoord van ratingbureaus? 1) Europees gemiddelde (=) (+5) (+5) (-11) Total Yes : 61% (+11) (+6) De "werkelijke kennis" over ratingbureaus ("Ja, en u weet wat het is") is, integendeel tot de antwoorden voor de kennis over euro-obligaties, met 5 procentpunten gestegen (van 27% tot 32%). CRA Yes, and you know what they are Yes, but you don t really know what they are EU27 32 % (+5) 29 % (+6) 38 % (-11) 1 % (=) euro zone 32 % (+7) 31 % (+7) 36 % (-14) 1 % (=) non-euro zone 31 % (+2) 26 % (+5) 41 % (-8) 2 % (+1) *( ) Difference between September 2011 and March 2012 No DK 27

28 2) Nationale verschillen V: Hebt u wel eens gehoord van ratingbureaus? Total 'YES' NO DK EB76.1 Sep 2011 EB77.2 Diff. EB77.2 March EB 76.1 EB76.1 Sep 2011 EB77.2 Diff. EB77.2 March EB 76.1 EB76.1 Sep 2011 EB77.2 Diff. EB77.2 March EB 76.1 HU 47% 69% % 30% -22 1% 1% = SI 38% 60% % 39% -23 0% 1% +1 AT 55% 76% % 23% -21 1% 1% = IT 36% 56% % 41% -20 3% 3% = FR 40% 60% % 40% -20 0% 0% = SK 46% 64% % 35% -19 0% 1% +1 CY 33% 50% % 49% -17 1% 1% = DE 63% 79% % 21% -16 0% 0% = BE 41% 55% % 44% -15 0% 1% +1 EL 49% 63% % 36% -15 0% 1% +1 BG 34% 48% % 48% -15 3% 4% +1 FI 62% 73% % 27% -11 0% 0% = UE27 50% 61% % 38% -11 1% 1% = MT 27% 38% % 60% -12 1% 2% +1 RO 27% 36% +9 69% 59% -10 4% 5% +1 PL 26% 35% +9 73% 63% -10 1% 2% +1 LU 47% 54% +7 52% 45% -7 1% 1% = CZ 42% 49% +7 58% 51% -7 0% 0% = LT 22% 27% +5 78% 72% -6 0% 1% +1 UK 74% 78% +4 26% 22% -4 0% 0% = DK 68% 72% +4 32% 27% -5 0% 1% +1 EE 28% 31% +3 72% 69% -3 0% 0% = SE 77% 79% +2 23% 21% -2 0% 0% = NL 77% 78% +1 22% 22% = 1% 0% -1 PT 51% 52% +1 48% 47% -1 1% 1% = ES 45% 46% +1 54% 52% -2 1% 2% +1 LV 44% 44% = 56% 55% -1 0% 1% +1 IE 69% 68% -1 30% 30% = 1% 2% +1 Het percentage van de burgers dat al eens gehoord heeft van euro-obligaties neemt toe in 25 van de 27 lidstaten. In Zweden, Duitsland (79%), het Verenigd Koninkrijk, Nederland (78%) en Oostenrijk (76%) zijn de respondenten zich het meest bewust van ratingbureaus. In Letland (27%), Estland (31%) en Polen (35%) is men het minst op de hoogte van ratingbureaus. De duidelijkste toename werd opgetekend in Hongarije en Slovenië, met 22 procentpunten, waar het aantal respondenten dat al eens van ratingbureaus gehoord heeft respectievelijk 69% en 60% bedraagt. In Oostenrijk (76%) werd een toename van 21 procentpunten vastgesteld, en in Italië (56%) en Frankrijk (60%) verhoogde het bewustzijn met 20 procentpunten. In slechts 1 lidstaat nam het bewustzijn over ratingbureaus met slechts 1 procentpunt af (Ierland) (van 69% naar 68%). 28

29 3) Sociaaldemografische verschillen Net zoals bij de euro-obligaties zijn er aanzienlijke sociaaldemografische verschillen op te merken ten aanzien van het bewustzijn over ratingbureaus. Veel meer mannen dan vrouwen hebben al eens van ratingbureaus gehoord: 68% ten opzichte van 55%. De leeftijd waarop respondenten hun studies afronden heeft eveneens een impact op hun antwoorden: 76% van diegenen die minstens tot hun twintigste gestudeerd hebben, heeft al eens van ratingbureaus gehoord, tegenover slechts 44% van diegenen die het onderwijs voor hun vijftiende verlaten hebben. De antwoorden verschilden ook op basis van het beroepsniveau van de respondenten: (85% van de managers en 75% van de zelfstandigen had al eens van ratingbureaus gehoord, tegenover slechts 52% van de werklozen). 29

30 B. De rol van ratingbureaus 1) Europees gemiddelde V: Vertelt u mij in welke mate u het er mee eens of mee oneens bent met elk van de volgende uitspraken over ratingbureaus, op basis van wat u ervan weet. Het uitgangspunt: Vraag gesteld aan 61% van de respondenten die al eens van ratingbureaus gehoord hadden Onduidelijkheid over de rol en het doel van ratingbureaus Respondenten gaven tegenstrijdige antwoorden over ratingbureaus zowel ten aanzien van de rol van de ratingbureaus in het ontstaan van de crisis als ten aanzien van het doel van de ratingbureaus. 30

31 V: Vertelt u mij in welke mate u het er mee eens of mee oneens bent met elk van de volgende uitspraken over ratingbureaus, op basis van wat u ervan weet. Het uitgangspunt: Vraag gesteld aan 61% van de respondenten die al eens van ratingbureaus gehoord hadden CRAs role Total Agree Total Disagree DK EURO ZONE NON EURO ZONE EURO ZONE NON EURO ZONE EURO ZONE NON EURO ZONE Credit rating agencies have played a significant role in 70 % (-1) 58 % (+1) 17 % (=) 19 % (-3) 13 % (-1) 23 % (+2) the development of the financial crisis Information provided by credit rating agencies is useful to economic actors as support for their financial decision-making 61 % (-1) 63 % (-3) 26 % (+2) 18 % (+4) 13 % (-1) 19 % (+1) *( ) Difference between September 2011 and March

32 1) Europees gemiddelde V: In een ernstige crisis zouden ratingbureaus geen ratings mogen afgeven voor EUlidstaten die financiële steun krijgen van andere lidstaten Het uitgangspunt: Vraag gesteld aan 61% van de respondenten die al eens van ratingbureaus gehoord hadden Total Agree : 54% Total Disagree : 29% CRAs role Total Agree Total Disagree DK EU27 54 % 29 % 17 % euro zone 58 % 27 % 15 % non-euro zone 45 % 33 % 22 % 32

33 2) Nationale verschillen V: In een ernstige crisis zouden ratingbureaus geen ratings mogen afgeven voor EUlidstaten die financiële steun krijgen van andere lidstaten Het uitgangspunt: Vraag gesteld aan 61% van de respondenten die al eens van ratingbureaus gehoord hadden In 24 van de 27 lidstaten waren de meeste respondenten die al eens van ratingbureaus gehoord hadden van mening dat ratingbureaus geen ratings zouden mogen afgeven voor EU-lidstaten die financiële steun krijgen van andere lidstaten. De Europeanen die het zwaarst getroffen worden door de crisis, waren het vaakst voorstander van deze maatregel, met name de respondenten in Griekenland (76%), Cyprus (74%) en Portugal (66%), gevolgd door Spanje en Italië, beide 62%. 33

34 1) Europees gemiddelde V: Het opzetten van een onafhankelijk Europees ratingbureau zou een tegenwicht vormen tegen de macht van de bestaande bureaus Het uitgangspunt: Vraag gesteld aan 61% van de respondenten die al eens van ratingbureaus gehoord hadden Total Agree : 67% (+2) Total Disagree : 17% (=) CRAs role The creation of an independent European credit rating agency would counterbalance the power of the existing agencies Total Agree Total Disagree DK EURO ZONE NON- EURO ZONE EURO ZONE NON- EURO ZONE EURO ZONE NON- EURO ZONE 72 % (+1) 56 % (+2) 15 % (+1) 22 % (-3) 13 % (-2) 22 % (+1) *( ) Difference between September 2011 and March

35 BIJLAGEN Eurostat-gegevens De drie tabellen hieronder geven aan hoe verschillende belangrijke cijfers in de loop der tijd geëvolueerd zijn in het licht van de economische en sociale context in de EU. Zij zijn overgenomen uit de bijgewerkte gegevens van Eurostat en opgesteld door de Afdeling analyse van de publieke opinie. Eerste tabel: Evolutie van de overheidsschuld, het begrotingstekort en het bruto binnenlands product Tweede tabel: Evolutie van de totale werkloosheid Derde tabel: Evolutie van de werkloosheid uitgesplitst per leeftijdscategorie 35

36 Evolutie van de overheidsschuld, het begrotingstekort en het bruto binnenlands product Evolution of the public debt Evolution of the budgetary deficit Gross Domestic Product (GDP) Forecast* Public debt (% of the GDP) Difference of the public debt (% of the GDP) Budgetary deficit (% of the GDP) Difference of the budgetary deficit (% of the GDP) Percentage change compared with the previous year Countries 2011 variation in percentage points ( ) 2011 variation in percentage points ( ) variation % ( ) variation % ( ) European Union 82,5 +2,5 4,5-2,00-0,03% +1,27% Belgium 98,2 +2,30 3,7-0,10-0,02% +1,24% Bulgaria 16,3 = 2,1-1,00 +0,50% : Czech Republic 41,2 +3,10 3,1-1,70 +2,81% -0,46% Denmark 46,5 +3,60 1,8-0,70 +1,09% +1,62% Germany 81,2-1,8 1,0-3,30 +0,68% +1,67% Estonia 6-0,7-1 +0,8 +1,62% +3,79% Ireland 108,2 +15,70 13,1-18,10 +0,53% +1,91% Greece 165,3 +20,30 9,1-1,20-4,74% = Spain 68,5 +7,30 8,5-0,80-1,76% -0,33% France 86,4 +3,90 5,2-1,90 +0,47% +1,34% Italy 120,1 +1,50 3,9-0,70-1,41% +0,44% Cyprus 71,6 +10,10 6,3-1,00 : : Latvia 42,6-2,1 3,5-4,70 +2,59% +4,74% Lithuania 38,5 +0,50-5,5-1,70 +2,40% +3,51% Luxembourg 18,2-0,9 0,6-0,30 +1,06% +2,10% Hungary 80,6-0,8-4,3-8,50-1,66% -3,41% Malta 72 +2,60 2,7-1,00 +1,22% +1,90% Netherlands 65,2 +2,30 4,7-0,40-0,89% +0,71% Austria 72,2 +0,30 2,6-1,90 +0,78% +1,67% Poland 56,3 +1,50 5,1-2,70-0,41% +0,65% Portugal 107,8 +14,50 4,2-5,60-3,26% +0,25% Romania 33,3 +2,80 5,2-1,60 +0,72% +0,24% Slovenia 47,6 +8,80 6,4 +0,4-1,40% +0,66% Slovakia 43,3 +2,20 4,8-2,90 +1,81% +2,87% Finland 48,6 +0,20 0,5-2,00 +0,76% +1,60% Sweden 38,4-1 -0,3 = +5,92% +4,49% United Kingdom 85,7 +6,10 8,3-1,90-0,66% +5,55% 36

37 Evolutie van de totale werkloosheid Evolution of the unemployment Unemployment rate Percentage change compared with the previous quarter Percentage change compared with the same quarter of the previous year Countries March 2012 variation in percentage points (2011 Q Q1) variation in percentage points (2011 Q Q1) European Union 10,20% +0,20 +0,70 Euro area 10,90% +0,30 +0,90 Belgium 7,30% +0,10 +0,20 Bulgaria 12,60% +0,80 +1,20 Czech Republic 6,70% +0,10-0,20 Denmark 8,10% +0,10 +0,40 Germany 5,60% = -0,40 Estonia : : : Ireland 14,50% -0,1 +0,40 Greece : : : Spain 24,10% +0,80 +2,80 France 10,00% +0,20 +0,40 Italy 9,80% : : Cyprus 10,00% +0,50 +2,50 Latvia : : : Lithuania : : : Luxembourg 5,20% +0,30 +0,40 Hungary 11,20% +0,30 +0,30 Malta 6,80% +0,20 +0,10 Netherlands 5,00% +0,10 +0,80 Austria 4,00% : : Poland 10,10% +0,10 +0,50 Portugal 15,30% +0,90 +2,40 Romania 7,50% -0,2-0,20 Slovenia 8,50% -0,1 +0,60 Slovakia 13,90% = +0,70 Finland 7,50% -0,1-0,30 Sweden 7,30% = = United Kingdom : : : EUROSTAT data; date of extraction: ; : = not available 37

38 Evolutie van de werkloosheid uitgesplitst per leeftijdscategorie Less than 25 years old Total Population COUNTRIES Dec-11 Jan-12 Feb-12 Mar-12 Dec-11 Jan-12 Feb-12 Mar-12 Greece 47,0 51,2 : : 19,7 21,7 : : Spain 48,4 50,3 50,9 51,1 22,7 23,5 23,8 24,1 Portugal 32,9 35,1 35,4 36,1 13,6 14,8 15,0 15,3 Italy 30,6 32,9 33,9 35,9 8,8 9,5 9,6 9,8 Lithuania 34,3 : : : 14,3 : : : Slovakia 33,8 34,0 34,1 33,9 13,9 14,0 14,0 13,9 Bulgaria 26,9 31,1 32,3 32,8 11,3 12,2 12,5 12,6 Ireland 30,0 31,4 31,3 30,3 14,7 14,7 14,7 14,5 Chyprus 26,9 28,8 28,8 28,8 9,0 9,6 9,8 10,0 Hungary 26,6 28,4 28,1 28,4 10,9 11,3 11,1 11,2 Latvia 27,3 : : : 14,6 : : : Poland 26,7 27,2 27,2 26,7 9,9 10,1 10,1 10,1 Estonia 24,9 : : : 11,7 : : : Romania 24,8 : : : 7,3 7,2 7,1 7,5 Sweden 22,3 22,4 23,5 22,8 7,5 7,6 7,5 7,3 European Union 22,0 22,4 22,5 22,6 9,9 10,1 10,2 10,2 United Kingdom 22,0 21,9 : : 8,3 8,2 : : France 22,8 22,2 21,9 21,8 9,8 10,0 10,0 10,0 Finland 19,9 19,7 19,6 19,4 7,6 7,5 7,5 7,5 Czech Republic 18,1 18,8 19,1 19,0 6,5 6,7 6,8 6,7 Luxembourg 15,7 16,6 16,9 17,4 4,9 5,1 5,2 5,2 Belgium 18,2 17,0 17,0 17,1 7,2 7,3 7,3 7,3 Slovania 16,4 16,5 16,5 16,5 8,6 8,7 8,7 8,5 Denmark 14,4 14,6 14,7 15,1 7,7 7,9 7,9 8,1 Malta 13,8 14,7 14,4 13,6 6,4 6,8 6,8 6,8 Netherlands 8,2 9,0 9,4 9,3 4,8 5,0 4,9 5,0 Austria 9,0 8,9 8,7 8,6 4,3 4,1 4,1 4,0 Germany 8,4 8,1 8,0 7,9 5,7 5,6 5,6 5,6 EUROSTAT data; date of extraction: ; : = not available 38