Eurobarometer van het Europees Parlement (EB/EP 82.4) Parlemeter 2014 ANALYTISCHE SAMENVATTING

Transcriptie

1 Directorate-General for Communication Public Opinion Monitoring Unit Brussel, 30 januari 2015 Eurobarometer van het Europees Parlement (EB/EP 82.4) Parlemeter 2014 ANALYTISCHE SAMENVATTING Onderzoeksgebied: Bevolking: Methode: Veldwerk: EU28 ( Europese burgers) Europeanen van 15 jaar of meer persoonlijke interviews (CAPI) 29 november - 9 december 2014, uitgevoerd door TNS opinion INLEIDING... 3 I. HET EUROPEES PARLEMENT A.INFORMATIE OVER HET EUROPESE PARLEMENT Informatie in de media Het zich op de hoogte voelen van de activiteiten van het Europees Parlement B.BEELD EN ROL VAN HET EUROPEES PARLEMENT Algemeen beeld van het Europees Parlement Rol van het Europees Parlement C.KENNIS VAN HET EUROPESE PARLEMENT Hoe werkt het Europese parlement? Hoe komen beslissingen van het Europese parlement tot stand? Algemene kennis van het Europese parlement II. EUROPEANEN EN DE EUROPESE UNIE A.IDENTITEIT, LIDMAATSCHAP EN TEMPO VAN EUROPESE INTEGRATIE Aspecten die de Europese identiteit vorm geven Lidmaatschap in de Europese Unie Het tempo van Europese integratie Instelling die de EU het best vertegenwoordigt B.DE STEM VAN DE EUROPESE BURGERS Mijn stem telt mee De benoeming van de nieuwe Commissie C.POLITIEKE PRIORITEITEN EN WAARDEN Prioritair beleid De waarden van het Europees Parlement D.DE VOOR- OF NADELEN VAN EU-LIDMAATSCHAP

2 Opgelet Het gemiddelde van Europese lidstaten is een gewogen gemiddelde en de zes lidstaten met de meeste inwoners maken ongeveer 70% van dit gemiddelde uit. Onderzoeksresultaten zijn schattingen waarvan de juistheid, bij overigens gelijke omstandigheden, afhankelijk is van de omvang van de steekproef en het waargenomen percentage. Voor steekproeven van ca interviews (het gebruikelijke aantal per lidstaat) ligt het reële percentage, d.w.z. indien de hele bevolking was geïnterviewd, tussen de onderstaande betrouwbaarheidsgrenzen: Waargenomen percentages Betrouwbaarheidsgrenzen 10% of 90% 20% of 80% 30% of 70% 40% of 60% 50% +/- 1,9 punten +/- 2,5 punten +/- 2,7 punten +/- 3,0 punten +/- 3,1 punten 2

3 INLEIDING De Parlemeter is een jaarlijks onderzoek van het Europees Parlement. In het eerste gedeelte wordt het beeld onderzocht dat Europeanen hebben van de instelling, zijn imago en zijn rol, evenals hun kennis van het Parlement. Het tweede gedeelte is gewijd aan de Europeanen en de Europese Unie. Dit gedeelte gaat over vraagstukken betreffende identiteit, EU-lidmaatschap, maar ook over de stem van Europeanen in de EU en de verkiezing van de voorzitter van de Europese Commissie. Ten slotte is voor het eerst aan Europeanen gevraagd of de EU volgens hen een toegevoegde waarde heeft op 15 gebieden. Het onderzoek is ter plaatse uitgevoerd van 29 november tot 9 december Daarvoor zijn in de 28 EU-lidstaten, burgers persoonlijk geïnterviewd door TNS Opinion. De resultaten zijn beknopt weergegeven in de inleiding van deze samenvatting. In het tweede gedeelte van dit document zijn voor elke vraag de gedetailleerde Europese en nationale resultaten te vinden in de vorm van tabellen, kaarten en grafieken. De Europese context Zoals bij elk onderzoek van dit soort is het uiterst belangrijk om het in de juiste context te plaatsen. Het onderzoek is ter plaatse uitgevoerd in de weken na de benoeming van de Commissie Juncker en dit heeft waarschijnlijk effect gehad op de antwoorden op bepaalde vragen. 3

4 Belangrijkste resultaten Zoals na de Europese verkiezingen van 2009 is eind 2014 een belangrijk "Europeseverkiezingseffect" waargenomen in de herinnering aan de berichtgeving in de media over het Parlement, waargenomen bij bijna zes op de tien Europeanen. Dit onderzoek laat echter zien dat burgers die in de media iets over het Europees Parlement hebben gehoord, zich niet per se goed ingelicht over het Parlement voelen. Zo voelt een grote meerderheid van de Europeanen zich niet goed geïnformeerd over zijn activiteiten. Het beeld dat Europeanen van het Europees Parlement hebben blijft in de meeste gevallen neutraal. Dit geldt voor 22 lidstaten. Verder zou volgens bijna een op de twee Europeanen het Europees Parlement een belangrijker rol moeten spelen. Meer dan een kwart van de ondervraagden is echter van mening dat het een minder belangrijke rol zou moeten spelen en deze mening wint aan terrein in 26 lidstaten. Sinds juni 2013 neemt de kennis die de Europeanen hebben van zijn structuur en werking toe. De Europeanen blijken een "politieker" beeld van het Europees Parlement te hebben, waarschijnlijk vanwege zijn rol bij de verkiezing van de voorzitter van de Europese Commissie. In dit verband is een dubbel verschijnsel waargenomen. Enerzijds is de kennis van de ondervraagden over de manier waarop de Europese afgevaardigden in het Parlement zetelen op zijn hoogst sinds het moment waarop deze vraag voor het eerst in de Parlemeter werd gesteld (augustus 2007). Anderzijds meent voor het eerst een zeer kleine meerderheid van de ondervraagden dat de besluiten van het Europees Parlement worden genomen op basis van de politieke voorkeur van de afgevaardigden. Bijna evenveel Europeanen menen dat de besluiten van het Parlement worden genomen overeenkomstig de belangen van de lidstaten waaruit de leden van het Europees Parlement afkomstig zijn. Het Europees Parlement wordt door een op de twee Europeanen beschouwd als de instelling die het best de Europese Unie vertegenwoordigt. Op de vraag over de elementen die de Europese identiteit vormen, zetten de Europeanen de waarden democratie en vrijheid duidelijk bovenaan; deze stijgen op de lijst in 22 lidstaten. 4

5 De eenheidsmunt, die een jaar geleden op nummer één stond, staat nu op de tweede plaats, maar in alle landen van de eurozone draagt deze nog altijd sterk bij aan de gemeenschappelijke identiteit. Zo wordt de euro in 10 landen van de eurozone genoemd als het belangrijkste identiteitsvormende element. Op de typische Eurobarometervraag over het EU-lidmaatschap antwoordt een absolute meerderheid dat dit een goede zaak is, ook voor de eerste keer in de landen die geen deel uitmaken van de eurozone. Over een langere periode ( ) veranderen de antwoorden minimaal, of deze nu positief, negatief of neutraal zijn. Wat betreft het integratietempo van de EU, menen steeds meer Europeanen (bijna een op de twee) dat beter kan worden gewacht met de uitwerking van nieuw gemeenschappelijk beleid totdat alle lidstaten hier klaar voor zijn. Deze mening wordt het sterkst gedeeld in de landen die het hardst door de crisis zijn geraakt. Op de al in 2013 gestelde vraag of hun stem telt, menen bijna zes op de tien Europeanen dat hun stem telt in hun land en meer dan vier op de tien ondervraagden dat hun stem telt in de EU. Er is hier sprake van een lichte stijging, zij het met aanzienlijke verschillen tussen de lidstaten, met name tussen de landen die het hardst door de crisis zijn geraakt en de overige landen. Het aantal Europeanen dat denkt dat hun stem er niet toe doet in de EU is weliswaar nog altijd in de meerderheid, maar neemt langzaam af. In alle lidstaten meent een duidelijke meerderheid dat de verkiezing van de Voorzitter en van de hele Europese Commissie op basis van de uitslag van de Europese verkiezingen, een voortuitgang vormt voor de Europese democratie. De strijd tegen de nog altijd toenemende armoede en sociale uitsluiting blijft in 25 lidstaten het belangrijkste beleid dat het Europees Parlement met prioriteit moet voeren. De vraagstukken immigratie en terrorismebestrijding maken de sterkste stijging door en tonen nieuwe verschillen tussen de lidstaten. Dit geldt ook voor het veiligheids- en defensiebeleid. Volgens de Europeanen is de bescherming van de mensenrechten veruit de belangrijkste waarde die het Europees Parlement moet beschermen. Daarop volgen gelijkheid tussen mannen en vrouwen en vrijheid van meningsuiting, die eveneens in rangorde stijgen. Met recht kan worden opgemerkt dat solidariteit tussen de EU-lidstaten als enige Europese waarde op Europees niveau in belang afneemt. 5

6 Tenslotte, op de vraag over de situatie van hun land als het niet tot de Europese Unie zou behoren, antwoordt een meerderheid dat hun land zonder de EU "slechter" zou scoren op 11 van de 15 onderzochte gebieden. Op vier andere gebieden meent een meerderheid dat hun land "noch beter noch slechter" zou scoren als het niet tot de EU zou behoren. De ondervraagden hebben echter zeer uiteenlopende antwoorden ("beter" of "slechter") gegeven op de drie volgende gebieden: inflatie en kosten van levensonderhoud, immigratie, en landbouw. 6

7 De belangrijkste resultaten I. HET EUROPEES PARLEMENT A. INFORMATIE OVER HET EUROPEES PARLEMENT 1. De verse herinnering aan de Europese verkiezingen van mei 2014 Zoals na de Europese verkiezingen van 2009 is eind 2014 een belangrijk "Europese-verkiezingseffect" waargenomen in de herinnering aan de berichtgeving in de media over het Parlement, waargenomen bij bijna zes op de tien Europeanen. Zo heeft op Europees niveau 58% van de ondervraagden onlangs iets over het Europees Parlement gehoord, tegen 47% in juni Diegenen die aangeven zich niet te kunnen herinneren onlangs iets over het Europees Parlement te hebben gehoord vormen nog slechts 40% van de ondervraagden (-10 punten in vergelijking met juni 2013). Nationaal gezien neemt de herinnering aan de berichtgeving in de media over het Parlement het sterkst toe in Slovenië (86%, +23) en in Luxembourg (78%, +21), evenals in Polen (56%, +21) en in Estland (75%, +19). Ook is een sterke stijging waargenomen in Frankrijk (44%, +18), hoewel dit land met Ierland (47%, +3) het enige land is waar minder dan 50% van de ondervraagden niet onlangs iets over het Parlement heeft gehoord. 2. Het gevoel geïnformeerd te zijn over de activiteiten van het Europees Parlement Europeanen voelen zich nog altijd slecht geïnformeerd over de activiteiten van het Parlement (onveranderd in vergelijking met november 2011). Iets minder dan een derde van de Europeanen (30%) vindt zichzelf goed geïnformeerd over de activiteiten van het Europees Parlement. 67% vindt zichzelf daarentegen niet goed geïnformeerd over zijn activiteiten. Nationaal gezien vindt alleen in Litouwen een meerderheid van de ondervraagden zichzelf goed geïnformeerd, namelijk 52%. In Frankrijk vindt het laagste aantal ondervraagden zichzelf goed geïnformeerd over de activiteiten van het EP, namelijk 19%. 7

8 In Zweden (80%), Frankrijk (78%) en Spanje (77%) heerst het gevoel slecht geïnformeerd te zijn over de activiteiten van het EP het sterkst. Uit het onderzoek blijkt dat burgers die in de media over het Parlement hebben gehoord, zich niet per se goed ingelicht over dit onderwerp voelen. Zo voelt 41% van diegenen die onlangs iets over het Europees Parlement hebben gehoord zich goed geïnformeerd, tegen 57% die zich slecht geïnformeerd voelt. Nationaal gezien voelt bijvoorbeeld slechts 20% van de ondervraagden in Zweden zich goed geïnformeerd, terwijl 69% van hen aangeeft zich de berichtgeving in de media te herinneren, tegen 55% in juni Uit een sociaal-demografische analyse blijkt dat de herinnering aan de berichtgeving in de media sterker is onder ouderen, maar zij voelen zich toch slecht geïnformeerd. Zoals vaak in de verschillende onderzoeken voelen het kaderpersoneel (39%) en de hoogst opgeleide burgers (37%) zich het best geïnformeerd. B. BEELD EN ROL VAN HET EUROPEES PARLEMENT 1. Algemeen beeld van het Europees Parlement De Europeanen hebben een iets beter beeld van het Europees Parlement, maar in 22 lidstaten heeft een meerderheid een neutraal beeld. Het beeld van het Parlement blijft vrijwel ongewijzigd in vergelijking met juni 2013 met 30% (=) van de ondervraagden met een positief beeld en 43% (+1) van de ondervraagden met een neutraal beeld. Het aantal ondervraagden met een negatief beeld daalt met 2 punten en komt op 23%. Nationaal gezien: Een neutraal beeld overheerst in 22 van de 28 lidstaten; in 23 lidstaten hebben meer burgers een positief beeld dan een negatief beeld. In vergelijking met juni 2013 is het positieve beeld: o aanzienlijk sterker verbreid in Spanje (29%, +10), in Zweden (34%, +9) en op Cyprus (34%, +8), evenals in Letland (25%, +6) en in Portugal (30%, +5). Deze percentages zijn echter nog altijd laag; o sterker verbreid dan het neutrale beeld in Roemenië, Bulgarije, Italië en Malta; 8

9 o aanzienlijk minder sterk verbreid in Ierland (40%, -10), in Bulgarije (48%, -8) en in België (34%, -7). In Griekenland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Nederland wint het negatieve beeld het echter van het positieve beeld. 2. Rol van het Europees Parlement Bijna een op de twee Europeanen wil dat het Europees Parlement een belangrijker rol gaat spelen. Meer dan een kwart van de ondervraagden wil echter dat het een minder belangrijke rol gaat spelen Dit antwoord wordt nu vaker gegeven in de 26 lidstaten. Bij de vraag over de rol die het Europees Parlement in de toekomst moet spelen spreekt een grote meerderheid zich nog altijd uit voor een belangrijkere rol (47%, -2 in vergelijking met juni 2013). Het aantal ondervraagden dat zich spontaan heeft uitgesproken voor een onveranderde rol neemt in aantal af (12%, -8); deze punten komen bij het percentage ondervraagden dat een minder belangrijke rol wil (27%, +7) en bij het percentage ondervraagden dat het niet weet (14%, +3). Nationaal gezien: In 16 lidstaten wil een absolute meerderheid dat het Parlement een belangrijker rol gaat spelen en deze mening wordt door een meerderheid gedeeld in 22 lidstaten, met aan kop Cyprus (84%, +5), Malta en Portugal (67%, respectievelijk +2 en +7), Spanje en Roemenië (65%, respectievelijk +9 en =). In Portugal en Spanje, die hard door de crisis zijn geraakt, willen meer ondervraagden dat het Parlement een belangrijkere rol speelt, hetgeen ook geldt voor Griekenland (63%, +2) en Italië (49%, +4). De sterkste stijgingen in het aantal ondervraagden dat een belangrijkere rol voor het Parlement wil, zijn waargenomen in Letland (58%, +16) en in Litouwen (64%, +15). Het aantal ondervraagden dat wil dat het EP een minder belangrijke rol gaat spelen neemt toe in 26 lidstaten, met als enige uitzonderingen Cyprus en Polen. Dit antwoord wordt nu door een meerderheid gegeven in 6 lidstaten: Denemarken (46%, +12), Finland (44%, +25), Zweden (49%, +25), Verenigd Koninkrijk (43%, +4), de Tsjechische Republiek (43%, +19) en Nederland (48%, +13). De wens dat het Parlement een minder belangrijke rol gaat spelen neemt sterker toe in de landen van de eurozone dan in de landen daarbuiten. 9

10 C. KENNIS OVER HET EUROPEES PARLEMENT Sinds juni 2013 neemt de kennis die de Europeanen hebben van de structuur en de werking van het Europees Parlement duidelijk toe. Uit de antwoorden blijkt de invloed van de Europese verkiezingen van mei 2014: het beeld van de instelling is sterker politiek getint; dit kan ook het gevolg zijn van de verkiezing van de voorzitter van de Europese Commissie. Zoals reeds in de inleiding is benadrukt is het feit dat Europeanen nu een sterker politiek getint beeld van het Parlement hebben waarschijnlijk mede het gevolg van de sleutelrol van het EP bij de verkiezing van de voorzitter van de Europese Commissie en bij de benoeming van het gehele college. 1. Werking van het Europees Parlement 48% van de ondervraagden weet dat de Europese afgevaardigden al naar gelang hun politieke overtuiging in de vergaderzaal zetelen, tegen 43% in juni % (-4) van de ondervraagden denkt dat zij zetelen al naar gelang hun nationaliteit. Het aantal ondervraagden dat niet weet hoe de afgevaardigden zetelen is afgenomen en komt op 17% (-1). Nationaal gezien is het aantal ondervraagden dat weet dat de Parlementsleden al naar gelang hun politieke overtuiging in de vergaderzaal zetelen in 23 lidstaten toegenomen in vergelijking met juni De sterkste stijgingen zijn waargenomen in Litouwen (60%, +18), Zweden (70%, +16) en Denemarken (60%, +14). 2. Besluitvorming in het Europees Parlement: Voor het eerst meent de meerderheid van de ondervraagden dat de besluiten van het Europees Parlement worden genomen op basis van de politieke voorkeur van zijn leden. Dit geldt voor 40% van de Europeanen, tegen 38% die denken dat de besluiten van het EP worden genomen op basis van de belangen van de lidstaten waaruit de Europese afgevaardigden afkomstig zijn. Nationaal gezien: In vijftien lidstaten meent een meerderheid van de ondervraagden dat de besluiten gebaseerd zijn op de politieke voorkeur van de Europese afgevaardigden, met de 10

11 hoogste percentages in Zweden (62%, +15), Finland (55%, +13), Slovenië en Nederland (51%, respectievelijk +4 et +9). In elf lidstaten denkt een meerderheid echter dat de besluiten worden genomen op basis van nationale belangen, in het bijzonder in de Tsjechische Republiek (56%, -3), in Slowakije (54%, -2) en in Griekenland (52%, +4). 3. Algemene kennis over het Europees Parlement De objectieve kennis over het Europees Parlement blijft weliswaar hoog, maar maakt pas op de plaats in de landen die tot de oprichters van de Unie behoren. Deze objectieve kennis van de Europeanen over het Parlement is gemeten door middel van vier vragen: over de rechtstreekse verkiezing van het Europees Parlement, over het aantal Parlementsleden per lidstaat en over de manier waarop enerzijds de Europese begroting en anderzijds de Europese wetten worden aangenomen. Op Europees niveau is het gemiddelde van goede antwoorden 59%, tegen een gemiddelde van 19% van verkeerde antwoorden. Ondanks deze aanmoedigende uitkomst, neemt het percentage ondervraagden dat deze vragen niet weet te beantwoorden sinds juni 2013 toe (22%, +4). In vrijwel alle lidstaten is de goede objectieve kennis over het Europees Parlement weliswaar goed, maar sinds juni 2013 neemt deze kennis af in de oprichtende landen van de EU. In vergelijking met juni 2013 zijn het aantal goede antwoorden op de 4 vragen daarentegen toegenomen in Bulgarije. 11

12 II. DE EUROPEANEN EN DE EUROPESE UNIE A. DE INSTELLING DIE DE EU HET BEST VERTEGENWOORDIGT Het Europees Parlement wordt door een absolute meerderheid van de Europeanen beschouwd als de instelling die de Europese Unie het best vertegenwoordigt. Zo ziet 50% van de ondervraagden (= in vergelijking met juni 2013) het Europees Parlement als de instelling die de Europese Unie het best vertegenwoordigt De Europese Commissie wordt genoemd door 16% van de ondervraagden (+1) en de Raad van de EU door 9% van hen (-6). 23% (+4) van hen weet niet welke instelling de EU het best vertegenwoordigt. Nationaal gezien wordt het Parlement het vaakst genoemd in alle lidstaten (hoewel in het Verenigd Koninkrijk een hoger percentage ondervraagden antwoordt dit niet te weten). Het Parlement wordt het vaakst genoemd in Slovakije (67%) en in Kroatië (57%), en het minst vaak in het Verenigd Koninkrijk (36%) en in Letland (44%). In een sociaal-demografische analyse staat het Parlement eveneens bovenaan in alle categorieën. B. IDENTITEIT, EU-LIDMAATSCHAP, EN INTEGRATIETEMPO 1. De elementen die de Europese identiteit vormen Aan ondervraagden is gevraagd welke elementen volgen hen in de eerste plaats de Europese identiteit vormen. De waarden democratie en vrijheid, die in 22 lidstaten in plaats zijn gestegen, dragen volgens de Europeanen het sterkst bij aan de Europese identiteit. De resultaten van de EU28 samen laten een sterke stijging zien van de waarden democratie en vrijheid (47%, +7 in vergelijking met juni 2013), die nu boven de eenheidsmunt staan (40%, -2). De cultuur staat op de derde plaats (28%), gevold door de geschiedenis (24%), de successen van de Europese economie (20%) en de geografie (18%). Dit laatste element daalt op de lijst in 25 lidstaten. 12

13 Nationaal gezien maken de waarden democratie en vrijheid een stijging door in de meest lidstaten, met een stijging van +17 punten in Nederland (65%) in vergelijking met juni 2013, +16 punten in België (57%) en +15 punten in Finland (60%). Deze worden ook het vaakst genoemd in het noorden van de EU: 69% in Zweden, 67% in Duitsland, 65% in Nederland, 63% in Denemarken en 60% in Finland. Deze waarden worden echter minder vaak genoemd in de landen die het hardst door de crisis zijn geraakt: Spanje 30% (+1), Griekenland 34% (+5), Italië 37% (-2), Cyprus 43% (-3), Ierland 45% (+11), die allemaal onder het EU-gemiddelde van 47% komen. De eenheidsmunt, oftewel de euro, draagt duidelijk bij aan de Europese identiteit, aangezien deze vaker wordt genoemd in de landen van de eurozone dan gemiddeld in de EU (40%), met uitzondering van Portugal (39%). 2. Het EU-lidmaatschap Het EU-lidmaatschap wordt als "een goede zaak" beschouwd door een groeiende meerderheid van Europeanen, eveneens in de landen die geen deel uitmaken van de eurozone. 54% (+4 in vergelijking met juni 2013) van de Europeanen meent dat het EUlidmaatschap "een goede zaak" is. Volgens 29% (-2) van de Europeanen is dit "noch een goede noch een slechte zaak". 14% (-3) vindt dit een "slechte zaak". Nationaal gezien zijn de percentages ondervraagden die het EU-lidmaatschap "een goede zaak" vinden het hoogst in Luxemburg (83%, +12 in vergelijking met juni 2013), in Duitsland (72%, +4) en in België (70%, +6). De sterkste stijgingen zijn waargenomen in Estland en Roemenië (68%, een stijging met 13 punten), in Luxemburg (83%, +12), Spanje (59%, +12), Portugal (46%, +10) en Polen (63%, +10). Van de landen daarentegen waarvan de ondervraagden het vaakst hebben geantwoord dat het lidmaatschap "een slechte zaak" is zijn de twee koplopers hard door de crisis geraakt, maar deze antwoorden blijven constant of nemen af: Griekenland (30%, =) en Cyprus (30%, -6). Ook in het Verenigd Koninkrijk blijft het percentage onveranderd (27%, =) en in Oostenrijk is sprake van een lichte stijging (23%, +2). Uit een sociaal-demografische analyse komt naar voren dat zij die de gunstigste houding ten opzichte van het EU-lidmaatschap hebben, net als in het verleden, eerder mannen, jongeren, personen met een hoog opleidingsniveau en personen uit de hogere maatschappelijke en beroepsgroepen zijn. 13

14 3. Het integratietempo van de Europese Unie Wat betreft het tempo waarin de lidstaten integreren is aan de Europeanen gevraagd zich uit te spreken over twee alternatieven: kan beter met de uitwerking van gemeenschappelijk Europees beleid op bepaalde belangrijke gebieden worden gewacht totdat alle lidstaten hier klaar voor zijn, of moet dit beleid worden ontwikkeld zonder op de andere lidstaten te wachten? Steeds meer Europeanen (bijna een op de twee) vinden dat beter kan worden gewacht met de uitwerking van nieuw gemeenschappelijk beleid totdat alle lidstaten hier klaar voor zijn. Deze mening wordt het sterkst gedeeld in de landen die het hardst door de crisis zijn geraakt. Zo blijkt uit de resultaten dat bijna de helft van de Europeanen (49%, +3) liever zou wachten totdat alle lidstaten klaar zijn voor verdere integratie, tegen 39% (-4) van de ondervraagden die zich hebben uitgesproken voor vooruitgang in kleinere groepen zonder op alle anderen te hoeven wachten. Nationaal gezien zijn het de landen die het hardst door de crisis zijn geraakt die het liefst wachten met de uitwerking van nieuw gemeenschappelijk beleid totdat alle lidstaten hier klaar voor zijn: Portugal (70%, =), Griekenland (62%, +4), Spanje (61%, +3), Cyprus (60%, -2) en Ierland (53%, +5). Ondervraagden hebben daarentegen het vaakst de tweede optie gekozen (niet wachten) in Nederland (61%, +3), Slovenië (54%, +1) en in Litouwen en Oostenrijk (52%, respectievelijk +7 en = sinds juni 2013). 14

15 C. DE STEM VAN DE EUROPESE BURGERS 1. Mijn stem telt Hebben de Europese burgers de indruk dat hun stem telt zowel in hun eigen land als in de EU? Uit de antwoorden blijkt dat dit gevoel sterker blijkt te zijn in het eerste dan in het tweede geval. a. Mijn stem telt in mijn land Sinds juni 2013 is het aantal Europeanen dat meent dat hun stem telt in hun land constant gebleven (58%, =), tegen 39% (-1) van de Europeanen die menen dat dit niet het geval is. b. Mijn stem telt in de EU Wat betreft hun stem in de EU meende in november-december % (+2) van de Europeanen dat deze wordt gehoord. Onmiddellijk na de verkiezingen van 2009 gold dit voor 38% van de Europeanen. De Europeanen die menen dat hun stem niet telt in de EU zijn weliswaar nog altijd in de meerderheid, maar hun aantal is de afgelopen twee jaar afgenomen (53%, -4 sinds juni 2013). Nationaal gezien zijn hier grote verschillen gebleken, die oplopen tot 54 procentpunten. De ondervraagden die er het sterkst van overtuigd zijn dat hun stem telt in de EU komen uit Zweden (74%, +10), Denemarken (62%, =), Luxemburg (59%, +6), België, Nederland en Kroatië (58%, respectievelijk -2, +9, +1), en Duitsland (57%, +5). De hoogste percentages ondervraagden die van mening zijn dat hun stem niet telt in de EU zijn opgetekend in Griekenland (78%, -3), Cyprus (75%, -5), de Tsjechische Republiek, Spanje en Italië (68%, respectievelijk -4, = en +2) en Portugal (66%, -1). 2. De benoeming van de nieuwe Commissie Het was belangrijk om de mening van de Europeanen te peilen over de eerste verkiezing van de Voorzitter en van de hele Commissie door het Europees Parlement op grond van het Verdrag van Lissabon. In alle lidstaten meent een duidelijke meerderheid dat de verkiezing van de Voorzitter en van de hele 15

16 Commissie op basis van de uitslag van de Europese verkiezingen, een voortuitgang vormt voor de Europese democratie. Zo deelt op Europees niveau 63% van de ondervraagden deze mening, tegen 18% van de ondervraagden die het hier niet mee eens zijn, en 19% van de ondervraagden die geen mening hebben. Nationaal gezien is het percentage ondervraagden die het hiermee eens zijn het hoogst in Luxemburg (81%). Het percentage ondervraagden die het hier niet mee eens zijn is het hoogst in het Verenigd Koninkrijk, namelijk 28%. Estland heeft het hoogste percentage ondervraagden die zich hier over niet hebben uitgesproken, namelijk 35%. D. POLITIEKE PRIORITEITEN EN WAARDEN 1. Beleid waaraan prioriteit moet worden gegeven De strijd tegen de nog altijd toenemende armoede en sociale uitsluiting, blijft in 25 lidstaten het belangrijkste beleid dat het Europees Parlement met prioriteit moet voeren. De vraagstukken immigratie en terrorismebestrijding maken de sterkste stijging door en tonen nieuwe verschillen tussen de lidstaten. Dit geldt ook voor het veiligheids- en defensiebeleid. Op Europees niveau blijft de strijd tegen sociale uitsluiting en armoede (54%, +3, sinds juni 2013) in 25 lidstaten het beleid waaraan prioriteit moet worden gegeven. In Denemarken en Zweden staat echter de strijd tegen de klimaatverandering bovenaan, en in Estland een veiligheids- en defensiebeleid dat de EU in staat stelt internationale crises te bedwingen. De coördinatie van economisch, budgettair en fiscaal beleid staat weer op nummer twee (31%, +1), waarmee een betere bescherming van de consument en de volksgezondheid (30%, -3) een plaats lager komt te staan. Op de volgende plaats en daarmee vier plaatsen hoger dan in juni 2013 staat de strijd tegen het terrorisme met respect voor de individuele vrijheden, met 29%. Een veiligheids- en defensiebeleid dat de EU in staat stelt internationale crises te bedwingen komt op 27% (+1), net boven een immigratiebeleid in overleg met de landen van herkomst; dit laatste antwoord is het antwoord dat het sterkst in plaats is gestegen (25%, +6). 16

17 De Europese en internationale actualiteit lijkt dus van duidelijke invloed te zijn geweest op de onderwerpen immigratie, terrorismebestrijding en veiligheids- en defensiebeleid, en toont nieuwe tegenstellingen in bepaalde lidstaten. Nationaal gezien, stijgen de eerste twee beleidsvormen (immigratie en strijd tegen het terrorisme) in 19 lidstaten, waarvan in 16 lidstaten de twee beleidsvormen een vergelijkbare ontwikkeling doormaken. Zoals vastgesteld in het onderzoek na de verkiezingen van 2014, stijgt het thema immigratie, soms op spectaculaire wijze zoals in Italië (36%, +20), Malta (44%, +17) en Zweden (32%, +13). De strijd tegen het terrorisme stijgt als thema het sterkst in Polen (29%, +13), de Tsjechische Republiek (35%, +11), Malta (31%, +11) en Oostenrijk (27%, +10). Het veiligheids- en defensiebeleid is, zeer waarschijnlijk ten gevolge van de situatie in Oekraïne, gestegen in 15 lidstaten, met recordstijgingen in met name de Baltische Staten: +21 punten in Litouwen (38%), +19 punten in Estland (45%) en +13 punten in Letland (35%). De ontwikkeling in Nederland is +16 punten (34%), maar is daarentegen -18 punten in Roemenië (29%). 2. Waarden die het Europees Parlement met prioriteit moet verdedigen De bescherming van de mensenrechten maakt een sterke stijging door sinds juni 2013 (60%, +6). Gelijkheid tussen mannen en vrouwen (36%, +3) en vrijheid van meningsuiting (34%, +1) stijgen eveneens. Met recht kan worden opgemerkt dat solidariteit tussen de EU-lidstaten (30%, -3) als enige waarde op Europees niveau in belang afneemt. Deze daling is vastgesteld in 20 lidstaten. Verder is de solidariteit tussen de Europese Unie en de arme landen in de wereld met 2 punten, tot 22%, gestegen; op lange termijn daalt deze waarde echter aangezien er sprake is van een daling met 10 procentpunten sinds oktober De dialoog tussen culturen en religies blijft stabiel de afgelopen drie jaar, met 20%, maar is sinds oktober 2007, 8 punten kwijtgeraakt. E. DE TOEGEVOEGDE WAARDE VAN DE EUROPESE UNIE Voor de eerste keer in de Parlemeter is aan de Europeanen een vraag gesteld over de situatie van hun land als het niet tot de Europese Unie zou behoren. Aan hen is 17

18 gevraagd of hun land "beter", "slechter" of "noch beter noch slechter" zou scoren op verschillende gebieden. De 15 volgende gebieden zijn aan de orde gekomen: handel, werkgelegenheid, wetenschappelijk onderzoek, buitenlands beleid, onderwijs, landbouw, immigratie, gezondheid, gendergelijkheid, milieu en bestrijding van de klimaatverandering, industrie, inflatie en de kosten van levensonderhoud, energie, economie en bescherming van persoonsgegevens. Op elf gebieden denkt een meerderheid van Europeanen dat hun land slechter zou scoren zonder de EU. De meningen zijn echter sterk verdeeld op drie gebieden: inflatie en kosten van levensonderhoud (34% "slechter" buiten de EU en 33% "beter" buiten de EU), immigratie (33% "slechter" en 32% "beter"), landbouw (36% "slechter" en 34% "beter"). Op vier gebieden antwoordt een meerderheid "noch beter noch slechter": gendergelijkheid (46%), gezondheid (37%), onderwijs (35%) en bescherming van persoonsgegevens (35%). 18

19 I. HET EUROPEES PARLEMENT A. INFORMATIE OVER HET EUROPESE PARLEMENT 1. Informatie in de media 1) EU-gemiddelde 19

20 2) Nationale resultaten 20

21 3) Nationale ontwikkelingen 21

22 2. Het zich op de hoogte voelen van de activiteiten van het Europees Parlement 1) EU-gemiddelde 22

23 2) Nationale resultaten 23

24 3) Nationale ontwikkelingen * NG = niet gevraagd. De vraag werd bij de vorige vragenronde in dit land niet gesteld. 24

25 B. BEELD EN ROL VAN HET EUROPEES PARLEMENT 1. Algemeen beeld van het Europees Parlement 1) EU-gemiddelde 25

26 2) Nationale resultaten 26

27 3) Nationale ontwikkelingen 27

28 2. Rol van het Europees Parlement 1) EU-gemiddelde 28

29 2) Nationale resultaten 29

30 3) Nationale ontwikkelingen 30

31 C. KENNIS VAN HET EUROPESE PARLEMENT 1. Hoe werkt het Europese parlement? 1) EU-gemiddelde 31

32 2) Nationale resultaten 32

33 3) Nationale ontwikkelingen 33

34 2. Hoe komen beslissingen van het Europese parlement tot stand? 1) EU-gemiddelde 34

35 2) Nationale resultaten 35

36 3) Nationale ontwikkelingen 36

37 3. Algemene kennis van het Europese parlement 1) EU-gemiddelde 37

38 2) Nationale resultaten a. De leden van het Europees Parlement worden rechtstreeks gekozen door de burgers van iedere lidstaat. 38

39 b. Op Europees niveau worden beslissingen op het gebied van wetgeving (wetten en richtlijnen) gezamenlijk genomen door het Europees Parlement en de lidstaten 39

40 c. Het budget van de Europese Unie wordt gezamenlijk vastgesteld door het Europees Parlement en de lidstaten 40

41 d. Elke lidstaat heeft hetzelfde aantal Europarlementariërs 41

42 3) Nationale ontwikkelingen 42

43 II. EUROPEANEN EN DE EUROPESE UNIE A. IDENTITEIT, LIDMAATSCHAP EN TEMPO VAN EUROPESE INTEGRATIE 1. Aspecten die de Europese identiteit vorm geven 1) EU-gemiddelde 43

44 2) Nationale resultaten 44

45 3) Nationale ontwikkelingen Eerste vier genoemde items 45

46 2. Lidmaatschap in de Europese Unie 1) EU-gemiddelde 46

47 2) Nationale resultaten 47

48 3) Nationale ontwikkelingen 48

49 3. Het tempo van Europese integratie 1) EU-gemiddelde 49

50 2) Nationale resultaten a. Moeten wachten totdat alle EU-lidstaten er klaar voor zijn om dit te doen 50

51 b. Dit zouden moeten doen zonder te wachten op de andere EU-lidstaten 51

52 3) Nationale ontwikkelingen 52

53 4. Instelling die de EU het best vertegenwoordigt 1) EU-gemiddelde 53

54 2) Nationale resultaten 54

55 3) Nationale ontwikkelingen 55

56 B. DE STEM VAN DE EUROPESE BURGERS 1. Mijn stem telt mee 1.1 Mijn stem telt mee in Nederland 1) EU-gemiddelde 56

57 2) Nationale resultaten 57

58 3) Nationale ontwikkelingen 58

59 1.2 Mijn stem telt mee in de Europese Unie. 1) EU-gemiddelde 59

60 2) Nationale resultaten 60

61 3) Nationale ontwikkelingen 61

62 2. De benoeming van de nieuwe Commissie 1) EU-gemiddelde 62

63 2) Nationale resultaten 63

64 3) Nationale resultaten 64

65 C. POLITIEKE PRIORITEITEN EN WAARDEN 1. Prioritair beleid 1) EU-gemiddelde 65

66 a. Eerste zes genoemde items 66

67 b. Laatste zes genoemde items 67

68 2) Nationale resultaten 68

69 3) Nationale ontwikkelingen Eerste zes genoemde items 69

70 2. De waarden van het Europees Parlement 1) EU-gemiddelde 70

71 71

72 2) Nationale resultaten 72

73 3) Nationale ontwikkelingen Eerste zes genoemde items 73

74 D. DE VOOR- OF NADELEN VAN EU-LIDMAATSCHAP 1) EU-gemiddelde 74

75 2) Nationale resultaten a. Landbouw 75

76 b. Inflatie en de kosten van levensonderhoud 76

77 c. Immigratie 77

78 d. Werkgelegenheid 78

79 e. De economie 79

80 f. Gezondheid 80

81 g. Onderwijs 81

82 h. Industrie 82

83 i. Bescherming van persoonlijke gegevens 83

84 j. Handel 84

85 k. Energie 85

86 l. Buitenlandbeleid 86

87 m. Milieu en de strijd tegen klimaatverandering 87

88 n. Seksegelijkheid 88

89 o. Wetenschappelijk onderzoek 89