Een vergelijking tussen taalproblemen in kinderen met ASS en kinderen met SLI/TOS
|
|
|
- Anneleen Nathalie de Ruiter
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Jeannette Schaeffer Hoogleraar Taalverwerving Faculteit Geesteswetenschappen Kennisdag - Koninklijke Kentalis 10 Februari 2017 Een vergelijking tussen taalproblemen in kinderen met ASS en kinderen met SLI/TOS
2 Project Schaeffer Vergelijking tussen taalstoornissen bij (hoogfunctionerende) kinderen met autisme en kinderen met Specific Language Impairment Zwaartekracht Brain & Cognition Universiteit van Amsterdam Met dank aan: Merel van Witteloostuijn, Iris Duinmeijer, Ava Creemers, Jorik Geutjes, Doatske de Haan, Sybren Spit, Kim Schoof, Irene Rademaker Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 2
3 Inleiding Specific Language Impairment (TOS) Stoornis in taalbegrip, taalproductie of beide Geen sprake van gehoorproblemen, algemene ontwikkelingsachterstand of neurologische afwijkingen Normale intelligentie 5-7% van de bevolking Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 3
4 Inleiding Autisme Spectrum Stoornis (ASS) Ontwikkelingsstoornis gekarakteriseerd door stoornissen in sociale interacties in zowel verbale als non-verbale communicatie ~1% van de bevolking Subgroep: Hoog-functionerend autisme vloeiende spraak; normale intelligentie (HFA) Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 4
5 Onderzoeksvraag Hebben kinderen met hoog-functionerend autisme (HFA) en kinderen met Specific Language Impairment (SLI) dezelfde soorten taalproblemen, en wijst dit dan op dezelfde onderliggende oorzaak? (Bishop 2003; 2010)? Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 5
6 Methoden Participanten 28 kinderen met HFA 6-14 (gemiddelde leeftijd = 10;4); IQ > kinderen met SLI 6-14 (gemiddelde leeftijd = 10;2); IQ > normaal ontwikkelende (TD) kinderen 6-14 (gem. lt = 10;4) Controlegroep van 11 volwassenen Materialen: Batterij van 16 tests Grammatica Pragmatiek Cognitie Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 6
7 GRAMMATICA - Werkwoord/verbale verbuiging: - congruentie onderwerp-persoonsvorm (bv. hij werk-t) - Nominale verbuiging: - meervoudsuitgang ( mass-count ) - geslachtscongruentie (bv. een mooi paard vs. een mooi-e jurk) - Betrekkelijke/relatieve bijzinnen - CELF-IV Kernscore Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 7
8 Nominale verbuiging: (Niet) telbare naamwoorden ( mass-count ) *Dit is een meel *Dit zijn twee melen Niet-telbaar mass Dit is een stoel Dit zijn twee stoelen Telbaar count Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 8
9 Flexibele mass/count nomina Dit is worst - mass Dit zijn enkele worsten - count Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 9
10 (Niet) telbare naamwoorden - Methoden Quantity Judgment Task (Barner & Snedeker, 2005; Hacohen & Schaeffer, 2013) 12 flexibele naamwoorden (worst, pizza, touw,.) Wie heeft er meer X, de cowboy of de ruiter? Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 10
11 Niet-telbaar zonder meervoudsuitgang Wie heeft er meer pizza? Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 11
12 Telbaar met meervoudsuitgang Wie heeft er meer pizza s? Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 12
13 Accuracy (Niet) telbare naamwoorden - Resultaten SLI < TD (p.001) HFA = TD (p =.352) * Adults TD HFA SLI Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 13
14 CELF-IV - Methoden Componenten van Kernscore: Leeftijd 5 8: Begrippen en aanwijzingen volgen, Zinnen herhalen, Zinnen formuleren, Woordstructuur Leeftijd 9 14: Begrippen en aanwijzingen volgen, Zinnen herhalen, Zinnen formuleren, Woordcategorieën 2 Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 14
15 Percentile CELF-IV - Resultaten CELF Kernscore 54* TD HFA SLI SLI < TD (p.001) HFA < TD (p <.05 maar score is binnen norm) 8* Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 15
16 Grammatica Samenvatting resultaten SLI < TD HFA = TD Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 16
17 PRAGMATIEK - Lidwoordkeuze (de of een?) - Direct object scrambling - CCC (Children s Communication Checklist) Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 17
18 Lidwoordkeuze (1) Dit is een verhaal over een (bepaalde) prins. De prins woonde in een groot kasteel. (2) Ik heb zin om een boek te lezen (wat voor boek dan ook). Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 18
19 Lidwoordkeuze experiment Participant Experimenter 2 Experimenter 1 Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 19
20 Lidwoordkeuze Methoden Voorbeeld bepaald lidwoord Exp: Kind: Exp: Kind: Hé, wie zie je op het plaatje? *Katrijn*! En wat nog meer? Een bal! Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 20
21 Lidwoordkeuze Methoden Voorbeeld bepaald lidwoord Exp: Target: En wat deed Katrijn daarnet? Ze rolde de bal *Ze rolde een bal Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 21
22 Percentage Lidwoordkeuze - Resultaten * 81* Adult TD HFA SLI SLI < TD (p <.05) HFA < TD (p <.05) Bepaald lidwoord (de/het) 4 7 Definite Indefinite Other Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 22
23 Pragmatiek Samenvatting resultaten HFA < TD SLI < TD Overlap SLI en HFA? Hoeveel kinderen met SLI en hoeveel kinderen met HFA scoren zwak op pragmatiek? Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 23
24 Discussie Pragmatiek 4 SLI pragmatiek failers zwak in grammatica; 6 HFA pragmatiek failers sterk in grammatica (rood): N Leeftijd (gemiddel de) SLI pass (9;8) SLI fail (9;3) HFA pass (10;8) HFA fail (8;8) TD (10;4) Lidwoord keuze (Niet) telbare naamwoorden Werkwoordsverbuiging CELF 5% 78% 85% 8% 54% 79%(*) 91%* 9%* 4% 87% 95% 49% 41% 90% 95% 55% 4% 92% 96% 72% * Significant slechter dan TD Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 24
25 Discussie Pragmatiek Samenvatting SLI en HFA pragmatiek failers hebben zeer verschillende profielen wat betreft grammatica Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 25
26 COGNITIE - Non-verbale intelligentie (Raven s Progressive Matrices) - Non-verbale Theory of Mind - Executieve Functies: - Non-verbale inhibitie (Vuist-vingerspel) - Fonologisch geheugen: - Non-Word Repetition - Digit Span forward - Verbaal werkgeheugen - Digit Span backward - Non-verbaal werkgeheugen: Odd-one-out Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 26
27 Non-verbaal Werkgeheugen (EF) - Methoden Visueel-ruimtelijk Werkgeheugen: Odd-one-out (Henry, 2001) 1. Wijs de vorm aan die anders is dan de andere twee. 2. Wijs de plekken aan waar de afwijkende vormen stonden (maximum van 6 rijtjes) Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 27
28 Memory level Non-verbaal Werkgeheugen - Resultaten * SLI < TD HFA = TD Adult TD HFA SLI Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 28
29 Discussie Cognitie Pragmatiek failers N.B.: SLI pragmatiek failers zwak in grammatica, HFA pragmatiek failers sterk in grammatica. Lidwoordkeuze Werkgeheugen SLI failers (4) 3.0* HFA failers (6) 4.0 TD 4.8 Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 29
30 Algemene discussie Samenvatting resultaten Grammatica SLI < TD = HFA Pragmatiek SLI = HFA < TD (maar subgroepen van SLI and HFA zijn TD-like ) Cognitie (Non-verbaal) werkgeheugen SLI < TD = HFA Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 30
31 SLI Is zwak (non-verbaal) werkgeheugen verantwoordelijk voor zwakke grammatica in kinderen met SLI? Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 31
32 Non-verbaal werkgeheugen passers/failers op grammaticale tests N Werkgeheugen CELF (Niet) telbare naamwoor -den Ww verbui -ging SLI passers % 94% SLI failers * 50%* 61%* * Significant slechter dan passers Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 32
33 Volgt een zwakke grammatica uit een zwak (non-verbaal) werkgeheugen? Misschien! SLI werkgeheugen failers presteren significant slechter op grammatica tests dan SLI werkgeheugen passers. Potentiële relatie tussen (non-verbaal) werkgeheugen en grammatica Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 33
34 Algemene discussie Onderzoeksvraag Hebben kinderen met hoog-functionerend autisme (HFA) en kinderen met Specific Language Impairment (SLI) dezelfde soorten taalproblemen, en wijst dit dan op dezelfde onderliggende oorzaak? Schijnbare overlap tussen SLI en HFA, vanwege vergelijkbare resultaten op pragmatische lidwoordtest. MAAR: Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 34
35 Algemene discussie SLI pragmatiek failers: Lage scores op grammatica tests Lage scores op cognitie test (werkgeheugen) HFA pragmatiek failers: Normale scores op grammatica tests Normale scores op cognitie test (werkgeheugen) Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 35
36 Conclusies Project Schaeffer SLI and HFA lidwoordkeuze-failers zeer verschillend profiel waarschijnlijk ook verschillende onderliggende oorzaken. Zwakke grammatica in SLI (non-verbaal) zwak werkgeheugen? SLI: allen lage CELF scores; slechts 9 non-verbaal werkgeheugen failers. HFA: allen lage CCC scores; slechts 6 lidwoordkeuze-failers verschillende soorten pragmatiek! Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 36
37 Soorten taalmoeilijkheden en cognitie TOS vs. ASS Onderzoek Schaeffer : Kinderen met HFA geen problemen met grammatica, wel met pragmatiek (verschillende soorten!). Geen correlaties met cognitieve functies gevonden Kinderen met SLI: correlatie tussen zwak werkgeheugen en zwakke grammatica Ander recent onderzoek: Kinderen met ASS/HFA hebben soms wel moeilijkheden met grammatica: ALI (Autism Language Impairment = ASS + TOS/SLI?). dan ook zwak werkgeheugen? Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 37
38 Vertaling naar praktijk Diagnose: Lage scores CELF (Zinnen herhalen!), NWR, OOO (Werkgeheugen) SLI Lage scores CELF, NWR, OOO en pragmatiek (lidw; CCC) ALI? (AGI: Autism Grammar Impairment) Normale scores CELF, NWR, OOO, maar lage op pragmatiek (lidw; CCC) API? (Autism Pragmatic Impairment) Interventie: Voor SLI en AGI: (non-) verbaal werkgeheugentraining? Voor API: specifieke pragmatiektraining Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 38
39 Toekomstig onderzoek Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 39
40 Begrijpend lezen/luisteren Hij kan prima spellen, ook werkwoorden, kan zinnen ontleden, maar bakt werkelijk niets van begrijpend lezen en interpreteert instructies van de leerkracht vaak verkeerd. Het lijkt alsof het technische gedeelte van de taal prima gaat, maar als hij het in z'n hoofd moet vertalen of laten doordringen dat het dan niet meer werkt. - Moeder van een 12-jaar oude deelnemer met autisme aan Project Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 40
41 Noodzaak onderzoek Regulier onderwijs maakt veelvuldig gebruik van begrijpend lezen/luisteren in alle schoolvakken Wet Passend Onderwijs ( Nationale Wetenschapsagenda ( Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 41
42 Voorbeelden Begrijpend lezen groep 8 - Verwijswoorden Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 42
43 Voorbeelden Begrijpend lezen groep 8 Afleiding op woordniveau Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 43
44 Voorbeelden Begrijpend lezen groep 8 Afleiding op woordniveau Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 44
45 Voorbeelden Begrijpend lezen groep 8 Passieven impliciet door wie/wat : Al langere tijd wordt er wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de oorzaken van de dramatische terugloop van het aantal bijen. Hoewel het nog niet voor 100% bewezen is,... Het landbouwgif mag voorlopig niet meer gebruikt worden op... Over twee jaar moet dan worden bekeken of Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 45
46 Voorbeelden Begrijpend lezen groep 8 Implicaturen afleiding op zins-/tekstniveau Hopelijk kunnen we over 10 jaar nog steeds honing op ons brood smeren. (Conversationele) Implicatuur: Hopelijk bestaan er over 10 jaar nog steeds genoeg bijen om honing te produceren Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 46
47 Voorbeelden Rekenen Groep 6 Ontbrekende (impliciete) instructies: Hieronder zie je een grafiek met informatie over inwonersaantallen en plaatsen Maak de grafiek af Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 47
48 Oorzaken problemen begrijpend lezen/luisteren in ASS? Pragmatische stoornis (API: Autism Pragmatic Impairment) Grammaticale stoornis (AGI: Autism Grammatical Impairment) Stoornis in informatie-integratie (pragmatiekgrammatica-cognitie) Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 48
49 Onderzoeksobjecten Pragmatiek en grammatica van Pronomina Passieve zinnen Implicaturen Cognitieve functies: Theory of Mind EF (werkgeheugen, inhibitie, aandacht,.) Intelligentie Informatie-integratie Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 49
50 Doelgroep Kinderen met HFA (die vloeiend spreken en normale intelligentie hebben) Leeftijd: 6-18 (om ook ontwikkeling te onderzoeken) Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 50
51 Pronomina Grammatica Kees zegt dat Hans zichzelf wast. (zichzelf Hans) Syntactische regel: Reflexief moet locaal antecedent hebben Pragmatiek Daan heeft een kleinzoon. Hij is bijna 50. (hij topic of focus) Daan heeft een kleinzoon. Die is bijna 50. (die focus; topic-shift) Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 51
52 Passieve zinnen Grammatica subject en object, agent en patient Tom duwt Anne Anne wordt (door Tom) geduwd Pragmatiek topic en focus Tom duwt Anne topic focus Anne wordt (door Tom) geduwd topic Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 52
53 Implicaturen Pragmatiek Conversationele implicatuur Ik heb gisteren op een boot geslapen het was niet mijn eigen boot Scalaire implicatuur <sommige, alle> Sommige vogels zijn zwart niet alle vogels zijn zwart Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 53
54 Link met Begrijpend Lezen/Luisteren (BLL) Correlaties / Regressie analyses tussen scores op linguistische (grammatica en pragmatiek) en cognitieve tests en scores op BLL tests Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 54
55 Vragen Welke andere constructies/fenomenen m.b.t. BLL zouden onderzocht moeten worden? Wat wordt er nu gedaan aan interventie bij BLL bij kinderen met ASS? Andere vragen? Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 55
56 Dank voor uw aandacht! Jeannette Schaeffer - TOS vs. ASS 56
Taalverwerving: kinderspel of monnikenwerk?
Taalverwerving: kinderspel of monnikenwerk? Taalverwerving: kinderspel of monnikenwerk? Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Taalverwerving aan de Faculteit der Geesteswetenschappen
Simea 11 april 2019 Inhoud
Dr. Annette Scheper - Programmalijn TOS Drs. Margreet Verboom - Cluster 2 Skelp Simea 11 april 2019 1 Inhoud Theorie taal,, TOS, leesstoornissen, dyslexie TOS: Diagnostiek en aanpak van technisch en spellen
Executief functioneren in relatie tot taal bij kinderen met ADHD en kinderen met SLI. Esther Parigger juni 2012
Executief functioneren in relatie tot taal bij kinderen met ADHD en kinderen met SLI Esther Parigger juni 2012 APA, 2000 ADHD Taalproblemen zijn ook opgenomen in de symptoomlijst! Diagnose Symptomen -aanwezig
Persistent Grammatical Difficulties in Specific Language Impairment I. Duinmeijer
Persistent Grammatical Difficulties in Specific Language Impairment I. Duinmeijer Samenvatting Persistente grammaticale problemen bij kinderen met specifieke taalontwikkelingsstoornissen (SLI). Een gebrek
Wat is een specifieke taalontwikkelingsstoornis? dr Ellen Gerrits, logopedist Congres TaalStaal 9 november 2012 Koninklijke Auris Groep
Wat is een specifieke taalontwikkelingsstoornis? dr, logopedist Congres 9 november 2012 Koninklijke Auris Groep Over welke kinderen praten we vandaag? Engels: Specific Language Impairment: Is SLI wel zo
Werkgeheugen en TOS. Brigitte Vugs. Klinisch Neuropsycholoog Koninklijke Kentalis
Werkgeheugen en TOS Brigitte Vugs Klinisch Neuropsycholoog Koninklijke Kentalis Inhoud presentatie 1. Taalontwikkelingsstoornis 2. Werkgeheugen 3. Werkgeheugen & TOS 4. Behandeling 1. Taalontwikkelingsstoornis
Hoe kinderen referentiële uitdrukkingen in verhalen met een topic shift produceren en interpreteren.
Hoe kinderen referentiële uitdrukkingen in verhalen met een topic shift produceren en interpreteren. Rekening houden met het perspectief van de ander. Ellis Wubs Rijksuniversiteit Groningen Rekening houden
Executive functioning bij kinderen met een ontwikkelings- of gedragsstoornis
Executive functioning bij kinderen met een ontwikkelings- of gedragsstoornis Sylvie Verté INLEIDING Reeds geruime tijd worden pogingen ondernomen om te bepalen welke aspecten van diverse ontwikkelings-
Siméa Nienke Lam de Waal, MA Dr. Annette Scheper
Vertelvaardigheid: Kleuters versus kinderen met SLI Siméa 11-04-2013 Nienke Lam de Waal, MA Dr. Annette Scheper Inhoud Waar hebben we het over? Achtergrond Onderzoeksvragen Methode Resultaten Discussie
Behandeling van Executieve Functies bij kinderen met TOS Bevindingen en implicaties van een pilot-studie
Behandeling van Executieve Functies bij kinderen met TOS Bevindingen en implicaties van een pilot-studie Pleun Huijbregts 13 november 2014 Opzet presentatie 1. Executieve functies (EF) 2. EF en TOS 3.
De Afname, Indexen en Subtests
De Afname, Indexen en Subtests Dé test voor diagnose en evaluatie van taalproblemen bij kinderen van 5 t/m 18 jaar Diagnose stellen Stappenplan om tot diagnose te komen 1. Observatieschaal De Observatieschaal
Making sense of numbers
Ilona Friso-van den Bos Making sense of numbers Number sense van kleuterklas tot schoolkind, en relaties met rekenen en werkgeheugen 12 september 2014 Deze presentatie Focus: hoe hangt het werkgeheugen
Late fouten in het taalbegrip van kinderen
1 Late fouten in het taalbegrip van kinderen Petra Hendriks Hoogleraar Semantiek en Cognitie Center for Language and Cognition Groningen Rijksuniversiteit Groningen 2 De misvatting Actief versus passief
7 Nederlandstalige Samenvatting
7 Nederlandstalige Samenvatting Autisme is een ontwikkelingsstoornis, waarvan de symptomen zich in de kindertijd voor het eerst manifesteren en gedurende het gehele leven in verschillende vormen aanwezig
Laat kinderen met TOS niet in de kou staan: het belang van vroege signalering van taalontwikkelingsstoornissen
Laat kinderen met TOS niet in de kou staan: het belang van vroege signalering van taalontwikkelingsstoornissen Dr. Annette Scheper, klinisch linguïst, senior onderzoeker Symposium Signaleren van Taalontwikkelingsstoornissen
Diagnostiek en behandeling
Diagnostiek en behandeling Hans Kaffener Diagnostiek en behandeling Kennismaking met de Doelgroep TOS in theorie en in beleving Wat biedt Kentalis diagnostiek en behandeling Hoe kom je bij Kentalis? verwijsmogelijkheden
Onderbouwd onderwijs aan leerlingen met een TOS
Onderbouwd onderwijs aan leerlingen met een TOS Iris Duinmeijer Senior onderzoeker Koninklijke Auris Groep Presentatie Congres Jeugd in Onderzoek, 24 mei 2018 Onderwijs aan leerlingen met een TOS Instellingen
Het ORWELL project: hoe leren basisschoolleerlingen Engels
Het ORWELL project: hoe leren basisschoolleerlingen Engels Judith Rispens J.E.Rispens@uva.nl Margreet van Koert, Patrick Snellings, Nihayra Leona, Maurits van der Molen, & Jurgen Tijms Inhoud ORWELL-project
18-4-2013. Werkgeheugen en executieve functies. Opzet presentatie. 1. Executieve functies. 1. Executieve functies. 1. Werkgeheugen. 1.
Opzet presentatie Werkgeheugen en executieve functies Wat moeten we ermee in de klinische praktijk? 1. Werkgeheugen en executieve functies werkgeheugen en executieve functies 12 april 2013 Brigitte Vugs
Helpen ondersteunende gebaren bij woordleren?
Helpen ondersteunende gebaren bij woordleren? Het effect van ondersteunende gebaren op woordleren bij dove/slechthorende kinderen en kinderen met een taalontwikkelingsstoornis Lian van Berkel-van Hoof
Problemen met executieve functies bij kinderen met DCD: een literatuuroverzicht
1 Problemen met executieve functies bij kinderen met DCD: een literatuuroverzicht Marina Schoemaker, Merel Timmer, Marleen van der Wees, Heleen Reinders Messelink, Chiel Volman, Jolien van den Houten Wat
Citation for published version (APA): Parigger, E. M. (2012). Language and executive functioning in children with ADHD Den Bosch: Boxpress
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Language and executive functioning in children with ADHD Parigger, E.M. Link to publication Citation for published version (APA): Parigger, E. M. (2012). Language
Executieve Functies en Werkgeheugen. Dr. Dorine Slaats Klinisch neuropsycholoog
Executieve Functies en Werkgeheugen Dr. Dorine Slaats Klinisch neuropsycholoog U krijgt antwoord op: 1. Wat is het werkgeheugen? 2. Hoe belangrijk is het werkgeheugen? 3. En wat als het werkgeheugen faalt?
Aspecten van de non verbale communicatie in Spraak taalproblemen bij een dysfatische ontwikkeling (S TOS / SLI):
Non-verbale communicatie in de differentiële diagnostiek bij spraak-taalstoornissen Ank Verschoor Specifieke moeilijkheden: Secundaire problemen bij een dysfatische ontwikkeling (SLI/S TOS) Comorbiditeit
The development of ToM and the ToM storybooks: Els Blijd-Hoogewys
The development of ToM and the ToM storybooks: Els Blijd-Hoogewys Een reactie door Hilde M. Geurts Lezing Begeer, Keysar et al., 2010: Advanced ToM 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Autisme (n=34) Controle
Samenvatting in het Nederlands
Samenvatting in het Nederlands Geschreven taal speelt een zeer belangrijke rol in moderne (westerse) communicatie. De meeste kinderen hebben geen moeite met leren lezen en schrijven, maar een klein deel
Taal in context. Autisme. Autisme. Overzicht Neurobiological insights into language comprehension in autism: Context matters
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder
Protocol Project Uniforme signalering spraaktaalproblemen. kinderen INHOUD
Protocol Project Uniforme signalering spraaktaalproblemen bij jonge kinderen Versie geïntegreerd model van Wiechen 2/jarigen 1 november 2011 INHOUD 1. Inleiding 2. Taal A. De normale taalontwikkeling en
Dyslexie en Hoogbegaafdheid
Dyslexie en Hoogbegaafdheid Amber de Wilde in samenwerking met Evelyn Kroesbergen - Universiteit Utrecht, afdeling Orthopedagogiek - Ambulatorium Universiteit Utrecht - Pieter Span Expertisecentrum Hoogbegaafdheid
Communication abilities of children with ASD and ADHD Kuijper, Sanne
Communication abilities of children with ASD and ADHD Kuijper, Sanne IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document
Definiëring. Klinische profielen in de RTNA: PLI en ASS. Enkele voorbeelden. Pragmatische taalproblemen in de DSM. Pragmatische competentie:
Klinische profielen in de RTNA: PLI en ASS Dr. Mieke Ketelaars Definiëring Pragmatische competentie: Het adequaat gebruik van taal in context (Bishop, 2000) Maar: - Wat is adequaat? - Wat is taal in context?
Dubbeldiagnose dyslexie en dysfatische ontwikkeling. Parallelsessie C: Dubbeldiagnoses: dubbele zorg? Januari 2012 Petra van de Ree
Dubbeldiagnose dyslexie en dysfatische ontwikkeling Parallelsessie C: Dubbeldiagnoses: dubbele zorg? Januari 2012 Petra van de Ree Definitie spraaktaalstoornis Dysfatische ontwikkeling (DO) Specific Language
Achtergrond, inhoud en toepassing
Testinstrumentarium Taalontwikkelingsstoornissen (T-TOS): Achtergrond, inhoud en toepassing Femke Scheltinga, Linda Horsels, Jos Keuning & Judith Stoep Sinds 2013 is het Testinstrumentarium Taalontwikkelingsstoornissen
Het leren van Engels bij kinderen met TOS
Het leren van Engels bij kinderen met TOS Siméa congres 15-04-2016 Master Thesis Logopediewetenschap Inge Zoutenbier, MSc Onder begeleiding van: Dr. Rob Zwitserlood In een notendop http://auris.instantmagazine.com/auriscomdigit
Onderzoek naar schrijfproceskenmerken bij MCI- en Alzheimerpatiënten
Onderzoek naar schrijfproceskenmerken bij MCI- en Alzheimerpatiënten Aanleiding Bestaande tests gericht op talige en cognitieve aspecten van dementiepatiënten: Uitgestelde woordherinnering Boston Naming
Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Agrammatische Broca-afasie wordt meestal veroorzaakt door een hersenbeschadiging in (de omgeving) van het gebied van Broca (Brodmann s areas 44 en 45). Hierdoor krijgt de patiënt
Afasie bij kinderen met epilepsie. Symposium 'Verworven kinderafasie,
Afasie bij kinderen met epilepsie Symposium 'Verworven kinderafasie, 13-01-2017 Afasie bij kinderen met epilepsie Epilepsiesyndromen en achteruitgang op gebied van taal/ afasie 3 casussen; aard en verloop
Sociale Interpretatie Test en Lees de Ogen Test bij hoog functionerende volwassenen met ASS
Sociale Interpretatie Test en Lees de Ogen Test bij hoog functionerende volwassenen met ASS C.C. Kan, B. Hochstenbach, C. Tesink, J. Pijnacker, J.K. Buitelaar SIT en LdO bij hoog functionerende volwassenen
Helpen ondersteunende gebaren bij woordleren?
Helpen ondersteunende gebaren bij woordleren? Het effect van ondersteunende gebaren op woordleren bij dove/slechthorende kinderen en kinderen met een taalontwikkelingsstoornis Lian van Berkel-van Hoof
CELF-4-NL & CELF Preschool-2-NL
CELF-4-NL & CELF Preschool-2-NL Clinical Evaluation of Language Fundamentals Sjoerd Pieters Consultant Pearson Basis van de CELF s constructie test modaliteiten: Receptief Expressief -> 5 taaldomeinen
De plaats van neuropsychologisch onderzoek binnen het diagnostisch proces
De plaats van neuropsychologisch onderzoek binnen het diagnostisch proces Werkgroep: Audrey Mol, Ilse Noens, Annelies Spek, Cathelijne Tesink, Jan-Pieter Teunisse Inhoud NPO en differentiaal diagnostiek
WORM WORking Memory training een onderzoek naar de effecten van Werkgeheugentraining bij kinderen met ADHD 19 januari 2009 Martine van Dongen¹², Marieke Lansbergen¹, Sascha Roos², Kina Potze², Nadine Schalk²,
Primaire progressieve afasie & Spontane-taalanalyse
Primaire progressieve afasie & Spontane-taalanalyse Onderzoek naar de spontane taal van patiënten met primaire progressieve afasie. Carolien de Vries 28 oktober 2008 Rijksuniversiteit Groningen Onderzoek
Werkgeheugen bij kinderen met SLI. Indeling presentatie. 1. Inleiding. Brigitte Vugs, 19 maart 2009. 1. Inleiding 2. Theoretische achtergrond
Werkgeheugen bij kinderen met SLI Brigitte Vugs, 19 maart 2009 Indeling presentatie 1. Inleiding 2. Theoretische achtergrond SLI, Geheugen, Werkgeheugen 3. Ontwikkeling werkgeheugen 4. Relatie werkgeheugen
Dag van intelligentie
Dag van intelligentie 2018 Intelligetiemeting in het onderwijs Jeannette Rosbach Casus Thomas (9 jaar) Groep 5 regulier onderwijs Vanaf start basisschool zorgen. Komt moeilijk mee in de klas. Wisselende
Overzicht tests Diagnostiek Ontwikkelingsleeftijd tot 16 jaar
Overzicht tests Diagnostiek Ontwikkelingsleeftijd tot 16 jaar Algemeen: Bij het vaststellen van dit overzicht zijn recente (wetenschappelijke) inzichten en de DSM-5 als leidraad gebruikt. Het is niet de
Kenmerken van peuters met een taalontwikkelingsstoornis
Kenmerken van peuters met een taalontwikkelingsstoornis Maartje Kouwenberg (Auris) & Bernadette Vermeij (NSDSK) Anne Spliet (Pento) en Karin Wiefferink (NSDSK) Inhoud Doel van het onderzoek Achtergrond
TOS en Dyslexie. De grenzen van mijn taal....zijn de grenzen van mijn wereld
TOS en Dyslexie De grenzen van mijn taal....zijn de grenzen van mijn wereld Inhoud: Wie zijn wij? Wat is een TOS? TOS en dyslexie, cormobiditeit TOS en dyslexie, dé aanpak Wie zijn wij? Auris: helpt mensen
Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016
Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016 Cecile Blansjaar: orthopedagoog/autisme specialist Gedragskundige Stichting de Waerden Mede oprichter De Sociale Bron Wat is Autisme? In Nederland
SAMENVATTING Het doel van dit proefschrift is drieledig. Ten eerste wordt inzicht verschaft in het gebruik van directe-rede-constructies (bijvoorbeeld Marie zei: Kom, we gaan! ) door sprekers met afasie.
12/04/2015. Effectieve behandeling van kleuters. morfosyntaxis bij kleuters met S- TOS. Morfosyntaxis. Thijs (4;9 jaar) Problemen in morfosyntaxis
Morfosyntaxis Effectieve behandeling van morfosyntaxis bij kleuters met S- TOS MSc Anouk Bruggink Simea congres 2015 Syntaxis: Zinsbouw van een taal: Woorden in groepen samenvoegen Woorden/groepen woorden
Wat stuitert daar door je klas?
Wat stuitert daar door je klas? Anton Horeweg leerkracht, gedragsspecialist (M SEN) Auteur diverse onderwijsboeken Twitter: @meesgroep8 meesgroep8@hotmail.com We bekijken Probleem gedrag als gevolg van:
Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind.
Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind. Bullying among Students with Autism Spectrum Disorders in Secondary
Hebben jonge kinderen met SLI een groter risico op dyslexie?
Experimental ORL Hebben jonge kinderen met een groter risico op dyslexie? Prof. Dr. P. Ghesquière b mede namens E. Vandewalle a, Dr. B. Boets a,b en Prof. Dr. I. Zink a,c a ExpORL, b Gezins- en Orthopedagogiek
Aantekeningen naar aanleiding van de workshop van Ellen Gerrits tijdens het congres TOS in Utrecht op 18 mei 2017
Aantekeningen naar aanleiding van de workshop van Ellen Gerrits tijdens het congres TOS in Utrecht op 18 mei 2017 Kinderen met TOS zijn slimme kinderen die moeite hebben met praten en vertellen, en met
Andy van den Berg Vakleerkracht bewegingsonderwijs op een praktijkschool en op een school voor z.m.l.k.
Andy van den Berg Vakleerkracht bewegingsonderwijs op een praktijkschool en op een school voor z.m.l.k. In het verleden leerkracht op deze scholen, Ambulant begeleider, stagebegeleider. Docent stichting
Dutch summary (Samenvatting van hoofdstukken)
Dutch summary (Samenvatting van hoofdstukken) 101 102 Hoofdstuk 1. Algemene introductie Het belangrijkste doel van dit proefschrift was het ontwikkelen van de Interactieve Tekentest (IDT), een nieuwe test
Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk. gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen
Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen Executive and social cognitive functioning of mentally
Bepaling van het taalbegrip bij kinderen tot en met 25 maanden. Liesbeth Schlichting Rijksuniversiteit Groningen
Bepaling van het taalbegrip bij kinderen tot en met 25 maanden Liesbeth Schlichting Rijksuniversiteit Groningen Taalstoornissen Primair: specifieke taalontwikkelingsstoornissen (SLI) Secondair: niet-specifiek
Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen
SAMENVATTING Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen klinische populaties, waaronder ook de Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD). Ook al wordt
Vroegtijdige herkenning van taalontwikkelingsstoornissen (TOS)
Vroegtijdige herkenning van taalontwikkelingsstoornissen (TOS) Joyce Rompelberg (Logopedist, Spraak- taalpatholoog) Linda Berben (Pedagogisch Behandelaar, Taalcoach, Relatiebeheer) David https://www.youtube.com/watch?v=1hortdwhtyw
IDS-2. Intelligentie- en ontwikkelingsschalen voor kinderen en jongeren. HTS Report. Jeroen De Vries ID Datum
IDS-2 Intelligentie- en ontwikkelingsschalen voor kinderen en jongeren HTS Report ID 256-867 Datum 27.09.2018 IQ screening Testleider: - INLEIDING IDS-2 - scorehulp 2/5 Inleiding De intelligentie- en ontwikkelingsschalen
Dia 1. Dia 2. Dia 3. Aspecten van cognitief functioneren in Autisme Spectrum Stoornissen. Executieve functies en autisme (Hill, 2004)
Dia 1 Aspecten van cognitief functioneren in Autisme Spectrum Stoornissen Een reactie van Bibi Huskens Dia 2 Executieve functies en autisme (Hill, 2004) Problemen in: Planning Inhibitie Schakelvaardigheid
Dyslexie als algemeen magnocellulair deficit!? Resultaten van recent onderzoek
Dyslexie als algemeen magnocellulair!? Resultaten van recent onderzoek Prof. Dr. Pol Ghesquière & Dr. Bart Boets Centrum voor Orthopedagogiek i.s.m. Prof. Dr. Jan Wouters & Prof. Dr. Astrid Van Wieringen
Werkgeheugen in de praktijk: Ontwikkeling en stoornissen
Werkgeheugen in de praktijk: Ontwikkeling en stoornissen Drs. Berrie Gerrits Ik ga op reis en ik neem mee Centraal executieve systeem Fonologische lus Episodische buffer Visueel- Ruimtelijk kladblok Model
De effectiviteit van het Viertaktmodel voor de passieve woordenschatuitbreiding van kinderen in groep 7 en 8 in het cluster 2 onderwijs
De effectiviteit van het Viertaktmodel voor de passieve woordenschatuitbreiding van kinderen in groep 7 en 8 in het cluster 2 onderwijs NVLF congres 2013 L I E K E K U I P E R S, M S C G E R D A B R U
Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose. Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG
Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG 1 Autisme spectrum stoornissen Waarom dit onderwerp? Diagnostiek
Vroegsignalering taalontwikkelingsstoornissen Symposium Het jonge kind
Vroegsignalering taalontwikkelingsstoornissen Symposium Het jonge kind 15 december 2016 Drs. F. Sobieraj klinisch linguïst / logopedist Kentalis Een landelijke organisatie gespecialiseerd in diagnostiek,
De diagnostiek van vertelvaardigheid bij kinderen met een specifieke taalstoornis
De diagnostiek van vertelvaardigheid bij kinderen met een specifieke taalstoornis Dr. Annette Scheper Klinisch linguist, senior onderzoeker Spraak & Taal Ambulatorium Eindhoven en Utrecht, Specialistische
Neuropsychologische zorg Voor volwassen met NAH Dr. A.A. Duits Klinisch neuropsycholoog
Neuropsychologische zorg Voor volwassen met NAH Dr. A.A. Duits Klinisch neuropsycholoog epilepsie dementie beroerte NAH hersentrauma infecties tumoren MS Parkinsonisme intoxicatie Traumatisch Niet- Traumatisch
Spraak & Taal Ambulatorium
Spraak & Taal Ambulatorium Communicatieontwikkeling van het kind weer snel op het goede spoor Hans Kaffener, Gz-psycholoog h.kaffener@kentalis.nl Wendy Boelhouwer, klinisch linguïst w.boelhouwer@kentalis.nl
Voorspellers van morfosyntaxis bij kinderen met een cochleair implantaat. Overzicht. Introductie (1) Introductie (2) Introductie (3)
Voorspellers van morfosyntaxis bij kinderen met een cochleair implantaat Brigitte de Hoog Overzicht Introductie Huidige studie: Onderzoeksvragen Methode - Participanten - Materialen Resultaten t Conclusie
Kajak Congres Psychiatrie en LVB
WERKEN AAN SAMENSPEL Kajak Congres Psychiatrie en LVB Sammy Roording, Klinisch neuropsycholoog Karakter, Zorglijn LVB Ede/Apeldoorn s.roording@karakter.com Muntgebouw Utrecht, 17 mei 2018 pagina 1 INVENTARISATIE
Inzicht in de behandeling van kinderen met taalontwikkelingsstoornissen
Inzicht in de behandeling van kinderen met taalontwikkelingsstoornissen Bernadette Vermeij Rosanne van der Zee Simea congres 10 april 2014 Monitoren Meer zicht krijgen op de doelgroep en in de effectiviteit
Cogmed Werkgeheugen Training & Transfer & ROI. Cogmed is opgenomen in de Databank Effectieve Jeugdinterventies van het Nederlands Jeugdinstituut.
Cogmed Werkgeheugen Training & Transfer & ROI Cogmed is opgenomen in de Databank Effectieve Jeugdinterventies van het Nederlands Jeugdinstituut. Introductie en inhoud Onderliggende research Voorwaarden
ONDERZOEK OVER EN MET STAP
ONDERZOEK OVER EN MET STAP Anne Baker STAP cursus april 2010 1 Inhoud van deze presentatie Achtergrond: gebruik van spontane taal analyses Het ontstaan van STAP : de verantwoording Verder onderzoek met
CHC - Werkdocument benadering het zeer lage IQ. Talige personen met vermoedelijke ML boven 7 jaar
CHC - Werkdocument benadering het zeer lage IQ Talige personen met vermoedelijke ML boven 7 jaar Naam: School: Klas: CL in maanden: Onderzoeksdatum: Geboortedatum: CL: CL*: Gf: Vloeiende intelligentie
Visuele aandachtspanne. Madelon van den Boer Universiteit van Amsterdam
Visuele aandachtspanne Madelon van den Boer Universiteit van Amsterdam Programma Waarom visuele aandachtspanne (VAS)? Wat is VAS? Relatie met lezen Recente ontwikkelingen Samenvatting Vragen Dyslexie Een
CHC Werkdocument Benadering het zeer lage IQ. Talige personen met vermoedelijke ML tussen 2 en 7 jaar
CHC Werkdocument Benadering het zeer lage IQ Talige personen met vermoedelijke ML tussen 2 en 7 jaar Naam: Onderzoeksdatum: School: Geboortedatum: Klas: CL: CL in maanden: CL*: START met plaatjes concepten
CENTRAAL AUDITIEVE EN COGNITIEVE VERWERKING IN OUDERE VOLWASSENEN: LEEFTIJD EN WERKGEHEUGEN
CENTRAAL AUDITIEVE EN COGNITIEVE VERWERKING IN OUDERE VOLWASSENEN: LEEFTIJD EN WERKGEHEUGEN K. Vermeire L. Schenus S. Auwers M. De Sloovere 1 NVA Wintervergadering, 31 januari 2014, Utrecht, NL INTRODUCTIE
Consensus ten aanzien van kenmerken, comorbiditeit en verwijzing van kinderen met luisterproblemen Hanzehogeschool Margreet Luinge
Consensus ten aanzien van kenmerken, comorbiditeit en verwijzing van kinderen met luisterproblemen De mening van Nederlandse logopedisten en audiologen Hanzehogeschool Margreet Luinge, Ellen de Wit, Karin
Structuur! Voorstellen Autisme anders bekijken Theorie (en ervaringen!) over autisme Kennis maken met workshop Autisme Anders Ervaren
Structuur! Voorstellen Autisme anders bekijken Theorie (en ervaringen!) over autisme Kennis maken met workshop Autisme Anders Ervaren Wie ben ik? De ijsbergtheorie Wie zijn jullie? Even voorstellen Wie
Een talengerichte benadering bij leerlingen met autisme
Een talengerichte benadering bij leerlingen met autisme College bij Zorg II Carla Geveke Autisme Project Lectoraat Curious Minds Onderzoeker en moeder van kind met autisme (10) Doelen van het college Inzicht
Wat zijn de neuropsychologische gevolgen van een hersentumor bij kinderen. Dr Femke Aarsen, klinisch neuropsycholoog
Wat zijn de neuropsychologische gevolgen van een hersentumor bij kinderen. Dr Femke Aarsen, klinisch neuropsycholoog Wat is neuropsychologie? Neuropsychologie is de psychologie die zich bezighoudt met
MWidW bij peuters en kleuters met TOS
MWidW bij peuters en kleuters met TOS Prof. dr. Paul Leseman, promotor (UU) Dr. Maartje Kouwenberg, copromotor (Auris) Dr. Connie Fortgens, copromotor (Auris) Marike Kempen MSc, promovenda (Auris & UU)
Het creëren van een gemeenschappelijke visie m.b.t. executieve functies voor het jonge kind; handvatten voor morgen!
Opbouw workshop Korte geschiedenis Wat zijn executieve functies? Waarom zijn ze belangrijk? Hoe is het gesteld met mijn EF s? Vertalen naar de praktijk Rol van de IB-er (EF en stoornissen) Doel Hoe het
Deel 1 Gebruik van het computerprogramma Behandeldoelen tos. 2 Stappen bij het opstellen van een behandelplan 29
Inhoud Inleiding 15 Deel 1 Gebruik van het computerprogramma Behandeldoelen tos 1 Het computerprogramma 23 1.1 Inleiding 23 1.2 Doel van het computerprogramma Behandeldoelen tos 23 1.3 Doelgroep en gebruikers
Stoornis of breder? De stoornis beschrijven De 5 aspecten in een handzaam schema! Casuïstiek Conclusie
Overzicht diagnostisch instrumentarium spraak-taalonderzoek Edith Hofsteede-Botden Rianneke Crielaard Kentalis Sint-Michielsgestel Team Spraak-Taal Overzicht diagnostisch instrumentarium spraak-taalonderzoek
Audiologisch centrum, spraaktaalteam
TOS en Meertaligheid Onderwijsdag 25 mei 2016 Maaike Diender, klinisch linguïst Els de Jong, teamleider spraaktaalteam/logo-akoepedist Audiologisch centrum, spraaktaalteam Gehooronderzoek Logopedisch onderzoek
Impact van chronische Q-koorts en QVS op Cognitief Functioneren
Impact van chronische Q-koorts en QVS op Cognitief Functioneren Daphne Reukers, Ellen van Jaarsveld, Joris van Loenhout, Jeannine Hautvast, Koos van der Velden Disclosure belangen spreker Geen (potentiële)
Autisme in de levensloop. Conclusies. Overzicht. Hilde M. Geurts Universiteit van Amsterdam Dr. Leo Kannerhuis
in de levensloop Hilde M. Geurts Universiteit van Amsterdam Dr. Leo Kannerhuis Conclusies 1. Het is! om in verschillende levensfases diagnostisch onderzoek te herhalen.. Het is! om comorbiditeit goed in
Neuropsychologisch. Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB
Neuropsychologisch onderzoek (NPO) na een SAB Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB Waarom? Ik wil graag weer aan het werk! Ik ben erg moe en prikkelbaar. Ik kan slecht
Casus. Sinaasappels in de slaapkamer. Neuropsychologisch onderzoek bij een oudere vrouw van Marokkaanse afkomst
Casus Sinaasappels in de slaapkamer. Neuropsychologisch onderzoek bij een oudere vrouw van Marokkaanse afkomst Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV 2016 R. Borra, R. van Dijk, R. Verboom
Voorwoord. Kwaliteitskringproduct Beschrijvingen bij logopedische onderzoeken KK245 Woerden 2
Voorwoord Geachte collega s. Dit kringproduct geeft een beschrijving van de meest gebruikte logopedische tests. Het beschrijft wat de tests / testonderdelen precies inhouden en hoe de scores geïnterpreteerd
Hoe lees je begrijpend?
Inhoud DEEL 1 Theorie taal, lezen, TOS, leesstoornissen, dyslexie DEEL 2 TOS: Diagnostiek en aanpak van technisch lezen en spellen DEEL 3 TOS: Diagnostiek en aanpak van begrijpend lezen 1 1 Hoe lees je
Neurofeedback: een geschikte behandeling voor autisme?
Neurofeedback: een geschikte behandeling voor autisme? Mirjam Kouijzer, MSc Radboud Universiteit Nijmegen Het programma Controversiële behandelingen Wat is biofeedback? Mijn onderzoek naar de effecten
Grammaticaboekje NL. Om een beeld te krijgen van de inhoud: De inhoudsopgave, een paar onderwerpen en de eerste bladzijde van de trefwoorden.
9 789082 208306 van Om een beeld te krijgen van de inhoud: De inhoudsopgave, een paar onderwerpen en de eerste bladzijde van de trefwoorden. Opzoekboekje voor leerlingen in klas 1 tot en met 3 in de onderbouw
Comprehensive Aphasia Test (CAT) CAT workshop juni 2014. Evy Visch-Brink
Comprehensive Aphasia Test (CAT) CAT workshop juni 2014 Evy Visch-Brink Dutch version CAT Comprehensive Aphasia Test, 2004 Kate Swinburn, Gillian Porter, David Howard CAT-NL, 2014 Evy Visch-Brink, Dorien
Diagnostiek en indicatiestelling met het testinstrumentarium ESM. Ludo Verhoeven Expertisecentrum Nederlands Radboud Universiteit Nijmegen
Diagnostiek en indicatiestelling met het testinstrumentarium ESM Ludo Verhoeven Expertisecentrum Nederlands Radboud Universiteit Nijmegen Opbouw Indicatiestelling ESM Begrijpen en produceren van taal Taalleerproblemen
Dutch summary 1. Dutch summary. Dutch summary
http://hdl.handle.net/1765/105797 Dutch summary Dutch summary 1 Dutch summary 2 Erasmus Medical Center Rotterdam Dutch summary 3 Introductie Kinderen die in de neonatale periode zeer ernstig ziek zijn