Protocol Project Uniforme signalering spraaktaalproblemen. kinderen INHOUD
|
|
- Fien de Kooker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Protocol Project Uniforme signalering spraaktaalproblemen bij jonge kinderen Versie geïntegreerd model van Wiechen 2/jarigen 1 november 2011 INHOUD 1. Inleiding 2. Taal A. De normale taalontwikkeling en taalnormering B. De taalontwikkelingsstoornis 3. Signalering 2-jarigen 4. Taaladvisering 5. Verwijzen 1. Inleiding Een goede taalontwikkeling is van groot belang voor de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van een kind. Uit onderzoek komt naar voren dat vroege verstoringen in de taalontwikkeling voorlopers zijn van latere taal- en leesstoornissen en de oorzaak kunnen zijn van latere leesproblemen. De prevalentie van taal-/spraakproblemen bij jonge kinderen tot 4 jaar is ongeveer vijf procent. Voor Nederland betekent dit dat artsen en verpleegkundigen werkzaam in de Jeugdgezondheidszorg vaak te maken hebben met jonge kinderen die problemen hebben met taal en/of spraak. In de praktijk van de jeugdgezondheidszorg wordt de communicatieve ontwikkeling van kinderen tot nu toe gevolgd via het Van-Wiechenschema (zie bijlage 1). In september 2011 start het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ) in samenwerking met de NSDSK en ondersteund door de Commissie Ontwikkelingsonderzoek, een pilot Uniforme signalering spraak- taalproblemen bij jonge kinderen. De pilot zal plaatsvinden bij 3 tot 5 JGZ-organisaties en 6 maanden in beslag nemen. Het doel van de pilot is het opvolgen van de in 2009 in het standpunt Signalering taalachterstanden door de Jeugdgezondheidszorg gedane aanbeveling, namelijk de mogelijkheid te onderzoeken om het onderdeel communicatie van het Van Wiechen ontwikkelingsonderzoek aan te vullen met items en/of kenmerken van veelbelovende taalspraaksignaleringsinstrumenten (Van 1
2 Wiechenonderzoek, VTO 2-jarigen taalinstrument, G-MS/SNEL en Lexilijsten Nederlands en Begrip) en deze te integreren in het Van Wiechen ontwikkelingsonderzoek. Hiermee wordt optimaal aangesloten bij de werkwijze van de JGZ. In dit pilotonderzoek wordt een model onderzocht op bruikbaarheid en in beperkte mate op effectiviteit en efficiëntie. Het betreft hier een echte integratie van versterkende taalkenmerken in het Van Wiechen op 2-jarige leeftijd. Dit model sluit nauw aan bij de huidige werkwijze van de jgz.. 2. Taal A. De normale taalontwikkeling en taalnormering Bij de taalontwikkeling gaat het passieve taalgebruik vooraf aan het actieve taalgebruik. Het verloop van de taalspraakontwikkeling wordt door verschillende factoren bepaald: gehoor, luistergedrag, aandacht, neurologische ontwikkeling, ontwikkeling van de spraakorganen, motorische beheersing van de spraakorganen, intelligentie, taalgevoeligheid, taalstimulatie vanuit de omgeving. Ieder kind heeft een eigen tempo in het aanleren van een taal, maar zo rond de leeftijd van 5/6 jaar spreken bijna alle kinderen hun moedertaal vloeiend. Het te bereiken niveau van taalvaardigheid hangt af van de mogelijkheden van het kind, de taalstimulatie en het taalniveau van de ouders. Van belang is de duur, frequentie, continuïteit, kwaliteit en regelmaat van het taalaanbod. Het kind heeft een stimulerende taalomgeving nodig om zijn taal te kunnen ontwikkelen. Hoe meer ouders bijvoorbeeld voorlezen en hoe meer ze zelf lezen, des te groter is de kans dat hun kinderen gaan lezen. Het vermogen van een kind om zich redelijk in taal uit te drukken, om informatie te begrijpen en over te brengen, is essentieel voor succes op school. Verdere informatie over communicatieve ontwikkeling is te vinden in het boek Ontwikkelingsonderzoek in de Jeugdgezondheidszorg, hoofdstuk 3. B. De taalontwikkelingsstoornis Onder taalontwikkelingsstoornissen worden die stoornissen in de opbouw van het spraaktaalsysteem verstaan die in vergelijking met leeftijdgenootjes een andere of langzamere ontwikkeling van het taalbegrip en of de taalproductie laten zien. In de logopedie wordt het volgende onderscheid gemaakt. Bij taalontwikkelingsstoornissen wordt onderscheid gemaakt tussen specifieke (SLI) en niet-specifieke taalstoornissen (NSLI). Bij de specifieke of primaire taalontwikkelingsstoornissen is de taalstoornis niet te verklaren vanuit sensorische, cognitieve, neurologische of emotionele problemen. De taalstoornis lijkt de enige handicap te zijn die het kind heeft. Bij kinderen met een niet-specifieke, oftewel secundaire of niet opzichzelfstaande taalontwikkelingsstoornis vertonen de kinderen een achterstand in de taalontwikkeling die het gevolg is van een andere stoornis. Indien er sprake is van een taalontwikkelingsstoornis wordt er in de DSM IV van de 2
3 psychiatrie (classificatie van de psychische stoornissen als richtlijn voor hulpverlening) een verschil gemaakt tussen een expressieve en een gemengd receptieve-expressieve taalstoornis. Een expressieve taalstoornis manifesteert zich met symptomen zoals een duidelijk beperkte woordenschat, fouten maken in de werkwoordsvorm of moeilijkheden in het zich herinneren van woorden of het maken van zinnen met een bij de ontwikkeling passende lengte of ingewikkeldheid. Daarbij worden receptieve-expressieve taalstoornis of pervasieve ontwikkelingsstoornis uitgesloten. Resultaten verkregen door gestandaardiseerde tests van het expressief taalgebruik, liggen aanzienlijk onder het resultaat van de gestandaardiseerde tests van het performale IQ en de ontwikkeling van het taalbegrip. Een gemengd receptieve-expressieve taalstoornis uit zich met symptomen zoals moeilijkheden met het begrijpen van woorden, zinnen of een specifiek soort woorden en ruimtelijke begrippen. Daarbij wordt een pervasieve ontwikkelingsstoornis uitgesloten. Indien er sprake is van verstandelijke handicap, een motorische spraakstoornis, een zintuigelijk defect of omgevingsdeprivatie (= geen stimulerend taalgebruik in directe omgeving) zijn de taalproblemen ernstiger dan die welke hier gewoonlijk bij horen. Taalstoornissen kunnen ook het gevolg zijn van een voor de hand liggende verklaring zoals gehoorverlies, verworven neurologisch letsel, ernstige deprivatie of algehele ontwikkelingsachterstand. Kinderen met een taalstoornis vertonen, naast verlaat en vertraagd aanleren van een taal de volgende eigenschappen: semantisch probleem (geringe woordenschat) morfologisch probleem (beperkt gebruik van vervoegingen en verbuigingen, het kind maakt veel grammaticale fouten) syntactisch probleem (beperkt gebruik en begrip van samenvoeging van woorden tot zinnen) pragmatisch probleem (moeite van het gebruik van een taal in sociale context) Onderzoeken naar de prevalentie van taalstoornissen volgens DSM-IV zijn onbekend, maar naar de prevalentie van de SLI (=specifieke taalontwikkelingsstoornis) is ongeveer 7% (Johnson,1999;Tomblin,1997). Het terrein van de spraakstoornissen omvat de fonologische stoornis (= het niet voldoende gebruiken van spraakgeluiden die bij de leeftijd en het dialect passen), de stoornis in de vloeiendheid van de spraak (stotteren-hoofdstuk 8) en de stoornis in de productie van het stemgeluid (dysfonie of heesheid). Een fonologische stoornis kan het gevolg zijn van: constitutionele factoren, anatomische of neurologische factoren, gehoorstoornis of een verstandelijke handicap. 3. Signalering op 2-jarige leeftijd Monitoring is het volgen en registreren van de taalontwikkeling van kinderen in de Nederlandse taal en de moedertaal, indien dit niet de Nederlandse taal is. Monitoring van de taalontwikkeling gebeurt op individueel niveau en op collectief niveau, vastgelegd in het DD JGZ. Signalering is het tijdig opsporen van een achterstand in taalontwikkeling. Het verloop van de taalontwikkeling wordt in het DD JGZ bijgehouden middels de taalkenmerken van het Van- 3
4 Wiechenonderzoek eventueel aangevuld met andere vragen.. Op 2-jarige leeftijd op de volgende manier. 1. Ontwikkelingskenmerk 41 Van Wiechen: zinnen met 2 of meer woorden (taalproductie) Observatie Onderzoeker observeert of het kind zinnen met 2 of meer woorden zegt of lokt dit zo nodig uit door tegen het kind te praten. Score Zo ja, is de registratie + en de score 2 punten en gaat onderzoeker door naar ontwikkelingskenmerk 42. Anamnese Als de onderzoeker het gewenste gedrag niet tijdens het consult kan observeren, vraagt de onderzoeker hiernaar op gestandaardiseerde wijze conform VTO aan de ouder. De onderzoeker vraagt aan de ouder over drie situaties in het dagelijks leven, hoe het kind dan reageert. Om te beginnen gaat het over de woordjes van.als u aan gisteren denkt. 1. Hoe noemt.. mensen in zijn omgeving? (opwarm vraag-telt niet mee in score) 2. Wat zegt.als hij iets wil eten of drinken? 3. Wat zegt als.met speelgoed wil spelen? Antwoordcategorieën zijn: - zinnetje - woord of naam - noemt bij geluid of duidt dat aan - papa/mama - aanwijzen De score is 1 punt wanneer ouder bij vraag 2 en 3 aangeeft dat het kind op woordniveau produceert of een naam noemt. Score is 2 wanneer ouder aangeeft dat het kind bij vraag 2 en 3 2 woorduiting produceert of wanneer de ouder aangeeft dat het kind bij een van beide vragen op woordniveau produceert of een naam noemt en bij de andere vraag op niveau van een 2 woorduiting. Wanneer het kind niet op woordniveau produceert, is de score 0 punten. Onderzoeker gaat vervolgens door naar ontwikkelingskenmerk 42. 4
5 2. Ontwikkelingskenmerk 42 Van Wiechen: lichaamsdelen aanwijzen/ benoemen (taalbegrip) Observatie De aandacht wordt gevangen door het kind de pop te laten zien en te zeggen: Kijk eens, hier is een popje. En vervolgens te vragen: Waar zijn de oogjes?, Waar is de mond?, Waar is de buik?, Waar is de voet?, Waar is het haar?, Waar is de hand?. De onderzoeker observeert of het kind het gevraagde onderdeel bij de pop aanwijst. Zo nodig mag de onderzoeker het kind aanmoedigen door het gemakkelijkste onderdeel, de neus, bij zichzelf aan te wijzen: Waar is jouw neus? en vervolgens door te gaan met aanwijzen van de neus bij de pop en vervolgens de andere lichaamsdelen bij de pop. Wanneer een vraag niet wordt begrepen kan hij een keer worden herhaald in de zelfde bewoordingen. Score lichaamsdelen. Bij dit onderdeel zijn maximaal 2 punten te behalen. Het kind krijgt 2 punten als het alle lichaamsdelen goed aanwijst. De buik doet in VTO in tegenstelling tot het Van Wiechenonderzoek niet mee in de scoring. Wanneer het kind niet alle lichaamsdelen zelf aanwijst maar de ouder aangeeft dat het kind ze thuis wel goed aangeeft, krijgt het kind 1 punt voor deze vraag. 3. Subscore. Onderzoeker telt de punten van ontwikkelingskenmerken 41 en 42 op. Als het aantal punten 4 punten is gaat onderzoeker verder met de andere secties Van Wiechenonderzoek. Als het aantal punten 1, 2 of 3 is, voert onderzoeker het spelenonderdeel uit. Als de score 0 is hoeft het spelenonderdeel niet uitgevoerd te worden. Het kind dient dan verwezen te worden naar het Audiologisch Centrum. 5
6 4. Spelen (interactie) Vragen Aan de ouder worden vragen gesteld die gaan over ouder-kind interactie en speelgedrag van het kind. Inleiding Deze vragen gaan over samen spelen met uw kind. Als u terug denkt aan de laatste week. Hoe vaak spelen u en samen, schat u? Als het antwoord nooit is, wordt de volgende vraag overgeslagen. Wat spelen jullie het liefst samen? Als de ouder tv kijken antwoord, wordt gevraagd of ouder kind dan ook met elkaar praten. Tot slot: Speelt.graag in zijn eentje? Bij ja vragen wat het kind dan het liefste doet. Score spelen. In deze categorie kan het kind maar 1 punt halen. Beide situaties moeten positief beantwoord worden. 5. Totaalscore De punten van het spelenonderdeel en de subscore (stap 3) worden opgeteld. Bij 0 of 1 punten is de score onvoldoende en is verwijzing naar een Audiologisch Centrum voor verdere diagnostiek noodzakelijk. Kinderen met score 2 en 3 worden begeleid. 4. Taaladvisering Indien er sprake is van het vermoeden van of een gesignaleerde taalstoornis (score 0 of 1), zoals beschreven hiervoor, dient er doorverwezen te worden. Als een kind een score 2-3 heeft krijgt hij begeleiding. 5. Verwijzen Indien een kind een score 0 of 1 heeft, wordt hij naar het Audiologisch Centrum verwezen worden. Welke expertise aanwezig is verschilt per audiologisch centrum maar kan bestaan uit: een audioloog, een jeugdarts, een logopedist en een psycholoog en op indicatie een KNO arts. Deze multidisciplinaire aanpak is belangrijk omdat de oorzaken van taal-/spraakproblemen niet altijd eenvoudig op te sporen zijn. 6. Herbeoordeling op de leeftijd van 2 jaar en 6 maanden De kinderen met een twijfelachtige score (2 of 3) op 2 jarige leeftijd worden op de leeftijd van 2 jaar en 6 maanden opnieuw beoordeeld met behulp van de ontwikkelingskenmerken 41, 43 en 44. Ontwikkelingskenmerk 41: Zegt zinnen van 2 of meer woorden Beoordeling: Observatie van zinnen van 2 of meer woorden + Nee (geen observatie van 2-woordzinnen), dan worden er drie vragen aan de ouder gesteld. 6
7 De onderzoeker vraagt aan de ouder over drie situaties in het dagelijks leven, hoe het kind dan reageert. Om te beginnen gaat het over de woordjes van.als u aan gisteren denkt. Hoe noemt.. mensen in zijn omgeving? (opwarm vraag-telt niet mee in score) Wat zegt.als hij iets wil eten of drinken? Wat zegt als.met speelgoed wil spelen? Als volgens de ouder het kind in beide situaties 2 of meer woorden gebruikt + Ontwikkelingskenmerk 43: Noemt zichzelf mij of ik (M) Beoordeling conform handboek Ontwikkelingsonderzoek JGZ. Ontwikkelingskenmerk 44: Wijst 5 plaatjes aan in boek Beoordeling conform handboek Ontwikkelingsonderzoek JGZ. Totaalscore Indien de gecombineerde score van de 3 ontwikkelingskenmerken < 3 plussen is, wordt het kind naar het AC verwezen. 7
SIGNALERING VAN KINDEREN MET EEN TAALACHTERSTAND
SIGNALERING VAN KINDEREN MET EEN TAALACHTERSTAND Simea, 19 april 2018 Conja Adriaanse, Karin Wiefferink & Noëlle Uilenburg 1 AAN HET EINDE HEBBEN JULLIE Meer kennis over de vroegsignalering (door de JGZ)
Nadere informatieBDS-protocol. JGZ-handreiking Uniforme signalering van taalachterstanden bij jonge kinderen
BDSprotocol Versie BDS: 3.. Versie protocol:. Status: DEFINITIEF Dit BDSprotocol geeft aan hoe handelingsaanbevelingen ten behoeve van de zorg voor het kind conform de meest actuele versie van Basisdataset
Nadere informatieDIFFERENTIAALDIAGNOSTIEK TOS BIJ HET JONGE KIND
DIFFERENTIAALDIAGNOSTIEK TOS BIJ HET JONGE KIND WAP Verschillend Taalvaardig, januari 2018 Els de Jong, klinisch linguïst/logo-akoepedist 1 INHOUD Uniforme Vroegsignalering Taalproblemen door JGZ Verwijzen
Nadere informatieHandreiking. Uniforme signalering van taalachterstanden bij jonge kinderen
Handreiking Uniforme signalering van taalachterstanden bij jonge kinderen Colofon Uniforme signalering van taalachterstanden bij jonge kinderen Een uitgave van Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ)
Nadere informatieBDS-protocol. a) Aanbeveling: Gebruik het taalsignaleringsinstrument Van Wiechen taalonderzoek. BDS Rubriek BDS Element Registratie Opmerking
BDS-protocol JGZ-handreiking Uniforme signalering van taalachterstanden bij jonge kinderen Versie BDS: 3..3 Versie protocol:. Status: DEFINITIEF Dit BDS protocol geeft aan hoe handelingsaanbevelingen ten
Nadere informatieBDS-protocol. kinderen
BDS-protocol JGZ-handreiking Uniforme signalering van taalachterstanden bij jonge kinderen Versie BDS: 3..3 Versie protocol:. Status: DEFINITIEF Dit BDS-protocol geeft aan hoe handelingsaanbevelingen ten
Nadere informatieUNIFORME VROEGSIGNALERING TAALPROBLEMEN DOOR DE JGZ
UNIFORME VROEGSIGNALERING TAALPROBLEMEN DOOR DE JGZ NVA 30 september 2016 Noëlle Uilenburg NSDSK Amsterdam; Senior onderzoeker, Manager O&O - VOG FEITEN OP EEN RIJ o ong 5 % van alle peuters en kleuters
Nadere informatieRapport 295001006/2009 S. Postma. Standpunt Signaleren van taalachterstanden door de jeugdgezondheidszorg
Rapport 295001006/2009 S. Postma Standpunt Signaleren van taalachterstanden door de jeugdgezondheidszorg RIVM-rapport 295001006/2009 Standpunt Signaleren van taalachterstanden door de jeugdgezondheidszorg
Nadere informatieUniforme signalering van taalproblemen en een uniform protocol voor verwijzing en follow up
Uniforme signalering van taalproblemen en een uniform protocol voor verwijzing en follow up Noëlle Uilenburg NSDSK Bettie Carmiggelt & Frans Pijpers Ned Centr JGZ Projectgroep: Bettie Carmiggelt* Frans
Nadere informatieVroegsignalering taalontwikkelingsstoornissen Symposium Het jonge kind
Vroegsignalering taalontwikkelingsstoornissen Symposium Het jonge kind 15 december 2016 Drs. F. Sobieraj klinisch linguïst / logopedist Kentalis Een landelijke organisatie gespecialiseerd in diagnostiek,
Nadere informatieStandpunt. Signaleren van taalachterstanden door de jeugdgezondheidszorg.
Standpunt Signaleren van taalachterstanden door de jeugdgezondheidszorg. RIVM/Centrum Jeugdgezondheid Februari 2009 Inhoud 1. Inleiding 2 2. Begripsbepaling 2 3. Huidige stand van zaken m.b.t. het signaleren
Nadere informatieAudiologisch centrum, spraaktaalteam
TOS en Meertaligheid Onderwijsdag 25 mei 2016 Maaike Diender, klinisch linguïst Els de Jong, teamleider spraaktaalteam/logo-akoepedist Audiologisch centrum, spraaktaalteam Gehooronderzoek Logopedisch onderzoek
Nadere informatieBepaling van het taalbegrip bij kinderen tot en met 25 maanden. Liesbeth Schlichting Rijksuniversiteit Groningen
Bepaling van het taalbegrip bij kinderen tot en met 25 maanden Liesbeth Schlichting Rijksuniversiteit Groningen Taalstoornissen Primair: specifieke taalontwikkelingsstoornissen (SLI) Secondair: niet-specifiek
Nadere informatieAUDIOLOGISCH CENTRUM HOLLAND NOORD ALKMAAR. Het AC als centrum voor Spraaktaaldiagnostiek
AUDIOLOGISCH CENTRUM HOLLAND NOORD ALKMAAR Het AC als centrum voor Spraaktaaldiagnostiek Het spraaktaalteam van het ACHN Multidisciplinair team bestaat uit: Gedragswetenschappers (orthopedagogen/psychologen)
Nadere informatieLaat kinderen met TOS niet in de kou staan: het belang van vroege signalering van taalontwikkelingsstoornissen
Laat kinderen met TOS niet in de kou staan: het belang van vroege signalering van taalontwikkelingsstoornissen Dr. Annette Scheper, klinisch linguïst, senior onderzoeker Symposium Signaleren van Taalontwikkelingsstoornissen
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 23 mei 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 2608 Vragen van de leden
Nadere informatieOmgevingsanalyse ter beoordeling van het taalaanbod in het Nederlands. Bestemd voor professionals werkzaam in de jeugdgezondheidszorg.
Omgevingsanalyse ter beoordeling van het taalaanbod in het Nederlands Bestemd voor professionals werkzaam in de jeugdgezondheidszorg. RIVM/Centrum jeugdgezondheid 26 februari 2009 1 1. Inleiding 1.1 Aanleiding
Nadere informatiePEUTERS MET TOS. Vroeg, 23 mei 2019, Utrecht. Marthe Wijs - van Lonkhuijzen
PEUTERS MET TOS Vroeg, 23 mei 2019, Utrecht Marthe Wijs - van Lonkhuijzen 1 KENNISMAKEN 2 INTRODUCTIE - TEKENING Pen en papier, teken wat ik beschrijf Wat ervaart de tekenaar? Hoe probeerde de spreker
Nadere informatieBDS-protocol JGZ-richtlijn Gehoor
BDS-protocol JGZ-richtlijn Gehoor Versie BDS: 3.2.3 Versie protocol: 1.0 Status: DEFINITIEF Dit BDS-protocol geeft aan hoe handelingsaanbevelingen ten behoeve van de zorg voor het kind conform de meest
Nadere informatieWat is een specifieke taalontwikkelingsstoornis? dr Ellen Gerrits, logopedist Congres TaalStaal 9 november 2012 Koninklijke Auris Groep
Wat is een specifieke taalontwikkelingsstoornis? dr, logopedist Congres 9 november 2012 Koninklijke Auris Groep Over welke kinderen praten we vandaag? Engels: Specific Language Impairment: Is SLI wel zo
Nadere informatieIk heb vragen rond 'expressieve taalstoornis' of 'taalstoornis' alleen en begon nu wat te twijfelen of dat synoniemen zijn voor dysfasie of niet.
Vraag In de aanloop naar volgend schooljaar krijgen we heel wat vragen rond de type 7 taal-spraak groep. Onder andere over welke 'termen' ok of niet ok zijn ifv opmaak gemotiveerd verslag / verslag. Ik
Nadere informatieVan Nul tot Taal. Doelgericht stimuleren van taal en communicatie
Van Nul tot Taal Doelgericht stimuleren van taal en communicatie Even voorstellen Nanja de Rooij - Orthopedagoog-Generalist, NVO geregistreerd - Werkzaam bij Auris vanaf 2001 - Leerkracht Speciaal Onderwijs
Nadere informatieDeel 1 Gebruik van het computerprogramma Behandeldoelen tos. 2 Stappen bij het opstellen van een behandelplan 29
Inhoud Inleiding 15 Deel 1 Gebruik van het computerprogramma Behandeldoelen tos 1 Het computerprogramma 23 1.1 Inleiding 23 1.2 Doel van het computerprogramma Behandeldoelen tos 23 1.3 Doelgroep en gebruikers
Nadere informatieVoorkomen van spraak- en taalachterstand bij kinderen door vroegtijdige signalering
Voorkomen van spraak- en taalachterstand bij kinderen door vroegtijdige signalering Leren praten gaat vaak vanzelf, maar niet altijd. Soms maken kinderen nog fouten met praten, terwijl hun leeftijdsgenootjes
Nadere informatieKan een kind meer talen
Kan een kind meer talen...ook als het een auditieve of co Meertaligheid is geen oorzaak van taalstoornissen de één is er beter in dan de ander dat geldt ook voor kinderen met een zintuiglijke, communicatieve,
Nadere informatieWAT DOET DE LOGOPEDIST?
TAAL Afasie Afasie is een taalstoornis die ontstaat door een hersenletsel in de linker hersenhelft. Dit wordt meestal veroorzaakt door een beroerte (CVA), maar kan ook ontstaan door een hersentumor, een
Nadere informatieKinderen met gehoor-, spraak- en/of taalproblemen
Kinderen met gehoor-, spraak- en/of taalproblemen Afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde Informatie voor verwijzers Kinderen met gehoor-, spraak- en/of taalproblemen Kinderen met problemen of vragen op
Nadere informatieAantekeningen naar aanleiding van de workshop van Ellen Gerrits tijdens het congres TOS in Utrecht op 18 mei 2017
Aantekeningen naar aanleiding van de workshop van Ellen Gerrits tijdens het congres TOS in Utrecht op 18 mei 2017 Kinderen met TOS zijn slimme kinderen die moeite hebben met praten en vertellen, en met
Nadere informatieTaal. Informatie over logopedie
Taal Taal is... Het geheel van de door de spraakorganen, op basis van het taalvermogen voortgebrachte tekens waarvan de mens gebruik maakt om zijn gedachten te articuleren, zijn wereld te ordenen en te
Nadere informatieSpraak & Taal Ambulatorium
Spraak & Taal Ambulatorium Communicatieontwikkeling van het kind weer snel op het goede spoor Hans Kaffener, Gz-psycholoog h.kaffener@kentalis.nl Wendy Boelhouwer, klinisch linguïst w.boelhouwer@kentalis.nl
Nadere informatieChecklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid
170185/1536 April 2017 Checklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid In te vullen door: school (leerkracht/ib er) in overleg met ouders, eventueel met iemand die als tolk kan fungeren. Als er
Nadere informatieOmgevingsanalyse ter beoordeling van het taalaanbod in het Nederlands
Briefrapport 295001008/2009 S. Postma Omgevingsanalyse ter beoordeling van het taalaanbod in het Nederlands Bestemd voor professionals werkzaam in de jeugdgezondheidszorg RIVM-briefrapport 295001008/2009
Nadere informatieChecklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid
Checklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid In te vullen door: school (leerkracht/ib er) in overleg met ouders, eventueel met iemand die als tolk kan fungeren. Als er bij kinderen voor wie Nederlands
Nadere informatieSimea 11 april 2019 Inhoud
Dr. Annette Scheper - Programmalijn TOS Drs. Margreet Verboom - Cluster 2 Skelp Simea 11 april 2019 1 Inhoud Theorie taal,, TOS, leesstoornissen, dyslexie TOS: Diagnostiek en aanpak van technisch en spellen
Nadere informatieLectoraat Kind, Taal & Ontwikkeling
HAAL en Taal Lectoraat Kind, Taal & Ontwikkeling Interactie taalontwikkeling en ander domeinen Auditieve informatie verwerking Sociale interactie Prematuriteit & follow-up TOS Informatieverwerking in de
Nadere informatieTAALSTOORNIS KINDEREN: PROBLEMEN MET DE PRODUCTIE VAN SPRAAKKLANKEN
INFORMATIE VOOR OUDERS/VERZORGERS TAALSTOORNIS KINDEREN: PROBLEMEN MET DE PRODUCTIE VAN SPRAAKKLANKEN Meertaligheid en fonologische stoornis TAALSTOORNIS KINDEREN: PROBLEMEN MET DE PRODUCTIE VAN SPRAAKKLANKEN
Nadere informatieVroegtijdige herkenning van taalontwikkelingsstoornissen (TOS)
Vroegtijdige herkenning van taalontwikkelingsstoornissen (TOS) Joyce Rompelberg (Logopedist, Spraak- taalpatholoog) Linda Berben (Pedagogisch Behandelaar, Taalcoach, Relatiebeheer) David https://www.youtube.com/watch?v=1hortdwhtyw
Nadere informatieZorgtraject na de neonatale gehoorscreening
Zorgtraject na de neonatale gehoorscreening Dr.L.Ruytjens klinisch fysicus-audioloog Sophia Kinderziekenhuis Rotterdam mede namens L.Heijkoop en A.Verbaan logopedisten Inhoud Neonatale gehoorscreening
Nadere informatieINDELING VAN DE SPRAAK- EN TAALSTOORNISSEN
1 INDELING VAN DE SPRAAK- EN TAALSTOORNISSEN INLEIDING Zoals uit het voorgaande is gebleken, is de spraak- en taalontwikkeling een complex proces: verscheidende factoren spelen hierin een rol. Het spreekt
Nadere informatieVroegtijdige detectie van taal- en spraakontwikkelingsstoornissen. Myriam Uyttenhove Leuven 7 december 2007
Vroegtijdige detectie van taal- en spraakontwikkelingsstoornissen in het CLB Myriam Uyttenhove Leuven 7 december 2007 1. Inleiding Onderzoeksvragen 1. Wat is de zinvolheid, de wijze en het ideale tijdstip
Nadere informatieSPRAAK-, STEM- EN TAALSTOORNISSEN BIJ KINDEREN
SPRAAK-, STEM- EN TAALSTOORNISSEN BIJ KINDEREN 541 Inleiding U bent op de polikliniek Keel-, Neus- en Oorheelkunde wegens spraak- of stemproblemen van uw kind. Kinderen die slecht spreken kunnen zich vaak
Nadere informatieSignalering spraak- en taalproblemen. Signalering spraak- en taalproblemen
Signalering spraak- en taalproblemen 1 Inleiding Communiceren en anderen begrijpen is een belangrijk fundament in je leven. Het stelt je in staat grip te krijgen op de wereld om je heen, contacten aan
Nadere informatiePRATEN MET JE KIND: HOE DOE JE DAT?
Lezingen ronde 3: Taalontwikkeling PRATEN MET JE KIND: HOE DOE JE DAT? Wat ouders van late talkers leren tijdens het Hanen ouderprogramma Target Word Congres Jeugd In Onderzoek 13-03-2017 1 Astrid Kruythoff-Broekman
Nadere informatieTOS ervaar en neem mee! SPO de Liemers
TOS ervaar en neem mee! SPO de Liemers Ellen de Vries en Kitty Gieling Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is Koninklijke Kentalis (cluster 2) Specialist op het gebied van diagnostiek, zorg
Nadere informatieTaalontwikkeling bij Tweelingen
TWINSpiratie-avond Taalontwikkeling bij Tweelingen Hoofddorp 17 november 2008 Suzanne Lagerweij TWINSpiratie Taalontwikkeling bij Tweelingen Theorie Pauze Praktijk Afsluiting Taalontwikkeling bij Tweelingen
Nadere informatieBDS-protocol. JGZ-richtlijn Gehoor
BDS-protocol JGZ-richtlijn Gehoor Versie BDS: 3.2.2 Versie protocol: 1.0 Status: DEFINITIEF Dit BDS-protocol geeft aan hoe handelingsaanbevelingen ten behoeve van de zorg voor het kind conform de meest
Nadere informatieWie zijn wij? Werkwijze
Het SpraakTaalteam De ontwikkeling van taal en spraak verloopt niet bij alle kinderen vanzelfsprekend. Sommige kinderen zijn later met hun eerste woordjes, andere kinderen praten al snel maar zijn voor
Nadere informatieHET SPRAAKTAALSPREEKUUR Het belang van vroeg signaleren
HET SPRAAKTAALSPREEKUUR Het belang van vroeg signaleren Dr. Emmy Konst Alle Taal Centraal 2009 1 Opbouw van de presentatie Inleiding Project vroegsignalering door Sint Marie, MEE Zuidoost-Brabant en Zuidzorg
Nadere informatieVragenlijst voor ouders / verzorgers
Vragenlijst voor ouders / verzorgers Betreft: naam: Geb. datum: Vroege spraak- en taalontwikkeling - Start: Is de spraak- en taalontwikkeling op tijd begonnen:. gebrabbeld:. tijdstip eerste woorden:. tijdstip
Nadere informatieStoornis of breder? De stoornis beschrijven De 5 aspecten in een handzaam schema! Casuïstiek Conclusie
Overzicht diagnostisch instrumentarium spraak-taalonderzoek Edith Hofsteede-Botden Rianneke Crielaard Kentalis Sint-Michielsgestel Team Spraak-Taal Overzicht diagnostisch instrumentarium spraak-taalonderzoek
Nadere informatieTaalontwikkeling bij kinderen met 22q11.2DS
Taalontwikkeling bij kinderen met 22q11.2DS STUDIEDAG STICHTING 22Q11 19 NOVEMBER 2017 FRANK WIJNEN 1 cognitieve psychologie neuroscience Taal - spraak - communicatie Taal: mentaal systeem dat mensen in
Nadere informatieZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd 0 tot 4 jaar
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND Leeftijd 0 tot 4 jaar Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Toch is er heel wat voor nodig voordat uw kind goed praat. Soms gaat het niet zo vlot met
Nadere informatieRapportage. Uniforme signalering taalachterstanden bij jonge kinderen. Verslag van de pilot.
Rapportage Uniforme signalering taalachterstanden bij jonge kinderen. Verslag van de pilot. Titel Uniforme signalering taalachterstanden bij jonge kinderen. Verslag van de pilot. Een uitgave van Nederlands
Nadere informatieProblemen in de spraak- en taalontwikkeling consensus, signalering & follow-up
Problemen in de spraak- en taalontwikkeling consensus, signalering & follow-up Margreet Luinge & Margot Visser-Bochane Lectoraat Kind, Taal & Ontwikkeling Overzicht lezing Achtergrond Onderzoeksopzet Ervaringen
Nadere informatieBegin bij de basis: een spraaktaalspecialist aan het woord. Astrid Roest GGD/JGZ Zaanstreek-Waterland
Begin bij de basis: een spraaktaalspecialist aan het woord Astrid Roest GGD/JGZ Zaanstreek-Waterland Workshop in opdracht van NVLF Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie www.nvlf.nl Inhoud
Nadere informatieOnderzoek naar problemen met spraak en taal, ontwikkeling en gedrag
Sara (3) praat slecht en maakt moeilijk contact. Ik maak me zorgen. Wat nu? Onderzoek naar problemen met spraak en taal, ontwikkeling en gedrag Wat is Onderzoek naar problemen met spraak en taal, ontwikkeling
Nadere informatieDe Klinisch Linguïst. Specialist in. Taalontwikkelingsstoornissen Verworven taalstoornissen
De Klinisch Linguïst Specialist in Taalontwikkelingsstoornissen Verworven taalstoornissen Copyright Vereniging voor Klinische Linguïstiek (VKL) April 2000 Secretariaat: Vereniging voor Klinische Linguïstiek
Nadere informatieWegwijs in afasie voor beginnend personeel bij neurologie Inhoudelijke aspecten van afasie
Wegwijs in afasie voor beginnend personeel bij neurologie Inhoudelijke aspecten van afasie 1 Wat ik zeggen wil Eigenlijk wil ik zeggen, wat de bloemen mij zeiden, die ik kreeg, toen ik weer een dagje thuis
Nadere informatieSpraak-, stem- en taalstoornissen
Informatie voor patiënten Spraak-, stem- en taalstoornissen Informatie voor patiënten G456-C CWZ / 09-04 Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Uw behandelend arts heeft voorgesteld om vanwege uw spraak- en/of
Nadere informatieDeze presentatie wordt u aangeboden door:
Deze presentatie wordt u aangeboden door: Presentatie logopedie Wat is logopedie Wat behandelt de logopedist Hoe verloopt de normale spraaktaalontwikkeling Screening en verwijzing Vergoeding Handige websites
Nadere informatieKenmerken van peuters met een taalontwikkelingsstoornis
Kenmerken van peuters met een taalontwikkelingsstoornis Maartje Kouwenberg (Auris) & Bernadette Vermeij (NSDSK) Anne Spliet (Pento) en Karin Wiefferink (NSDSK) Inhoud Doel van het onderzoek Achtergrond
Nadere informatieLogopedie na een beroerte
Logopedie na een beroerte Albert Schweitzer ziekenhuis februari 2011 pavo 0473 Inleiding Veel mensen hebben na een beroerte problemen met praten of slikken. De neuroloog regelt dat u hiervoor naar de logopedist
Nadere informatieStem-, spraak- en taalstoornissen
KNO-HEELKUNDE Stem-, spraak- en taalstoornissen Oorzaken en behandeling van vertraagde taalontwikkeling bij kinderen U bent bij de kno-arts geweest i.v.m. stem- of spraakproblemen van uw kind. Deze folder
Nadere informatieIndicatie cluster 2 bij kinderen met een CI. Rens Leeuw CI-team Nijmegen Sint-Michielsgestel Viataal
Indicatie cluster 2 bij kinderen met een CI Rens Leeuw CI-team Nijmegen Sint-Michielsgestel Viataal Inhoud - Historie van regelgeving en huidige regelgeving - Enige resultaten van kinderen met CI - Overeenkomsten
Nadere informatieMultidisciplinaire diagnostiek op. Renate van den Ende, Teamleider AC R dam
Multidisciplinaire diagnostiek op het Audiologisch Centrum (AC) Renate van den Ende, Teamleider AC R dam Wat is een Audiologisch Centrum (AC)? Organisatie gespecialiseerd in bij kinderen en volwassenen
Nadere informatieDe nieuwe richtlijn otitis media in de tweede lijn: een synopsys. Roger Damoiseaux
De nieuwe richtlijn otitis media in de tweede lijn: een synopsys Roger Damoiseaux Otitis Media bij kinderen in de tweede lijn INITIATIEF: Nederlandse Vereniging voor KNO-heelkunde en Heelkunde van het
Nadere informatieAls praten niet vanzelf gaat
Libra R&A locatie AC Eindhoven Als praten niet vanzelf gaat Niet alle kinderen leren vanzelf goed praten. Daar kunnen verschillende oorzaken voor zijn. In deze folder leest u waar u op moet letten en wat
Nadere informatieAspecten van de non verbale communicatie in Spraak taalproblemen bij een dysfatische ontwikkeling (S TOS / SLI):
Non-verbale communicatie in de differentiële diagnostiek bij spraak-taalstoornissen Ank Verschoor Specifieke moeilijkheden: Secundaire problemen bij een dysfatische ontwikkeling (SLI/S TOS) Comorbiditeit
Nadere informatieBlootstell i ngsachterstand. Moedertaalontwikkeling is adequaat
Dit onderzoek gaat over taalontwikkeling en taalontwikkelingsstoornissen bij jonge kinderen.adequate taalvaardigheid speelt een belangrijke rol bij de sociaal emotionele ontwikkehng en wordt gezien als
Nadere informatieSpraak-, stem- en taal- stoornissen bij kinderen
Spraak-, stem- en taal- stoornissen bij kinderen Deze folder geeft u informatie over stemproblemen bij kinderen. Als u recent bij een keel-, neus- en oorarts (kno-arts) bent geweest wegens spraak- of stemproblemen
Nadere informatieSamenvatting NVLF richtlijn Logopedie bij taalontwikkelingsstoornissen (2017) 1. Inleiding
Samenvatting NVLF richtlijn Logopedie bij taalontwikkelingsstoornissen (2017) 1. Inleiding In de richtlijn taalontwikkelingsstoornissen (TOS) wordt ingegaan op een mogelijke TOS, een vermoedelijke TOS
Nadere informatieDubbeldiagnose dyslexie en dysfatische ontwikkeling. Parallelsessie C: Dubbeldiagnoses: dubbele zorg? Januari 2012 Petra van de Ree
Dubbeldiagnose dyslexie en dysfatische ontwikkeling Parallelsessie C: Dubbeldiagnoses: dubbele zorg? Januari 2012 Petra van de Ree Definitie spraaktaalstoornis Dysfatische ontwikkeling (DO) Specific Language
Nadere informatieTaal in het Kleuterbrein EEG in de praktijk
Taal in het Kleuterbrein EEG in de praktijk Nina Davids & Judith Pijnacker - senior onderzoekers Petra van Alphen - projectleider Expertise & Innovatie, PonTeM Taal in het Kleuterbrein Waarom EEG? Wat
Nadere informatieLezing voor de NVA. Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog. Ontwikkelingsstoornissen Dimence
Lezing voor de NVA Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog Ontwikkelingsstoornissen Dimence Waarom diagnostiek? Hoe doen we eigenlijk diagnostiek? De DSM 5 Wijzigingen in de DSM 5 voor de autisme
Nadere informatieIIIlllllllllllllllllllilII11lllllllIIIII GD1 27.02.2013 0525
ij Samenwerkende logopedisten Dordrecht Dudok erf 8 3315KA Dordrecht III III III11 II111 II lil IIIlllllllllllllllllllilII11lllllllIIIII MPGD12013022709330525 GD1 27.02.2013 0525 Gemeente Dordrecht Tav.
Nadere informatieProtocol Vroegsignalering VVE Alle doelgroepkinderen in beeld
Protocol Vroegsignalering VVE Alle doelgroepkinderen in beeld Inleiding In het kader van het OnderwijsKansenbeleid 1 heeft de gemeente de wettelijke taak om alle kinderen met een (risico op een) taalachterstand
Nadere informatieVVE & CB De rol van het consultatiebureau bij Voor- en Vroegschoolse Educatie
VVE & CB De rol van het consultatiebureau bij Voor- en Vroegschoolse Educatie Documentverantwoordelijke: Dineke Brouwers Datum vaststelling: 17 mei 2011 Inhoudsopgave DE ROL VAN HET CONSULTATIEBUREAU BIJ
Nadere informatieGevolgen van slechthorendheid voor de ontwikkeling, gezinsbegeleiding en samenwerking met het CB
Gevolgen van slechthorendheid voor de ontwikkeling, gezinsbegeleiding en samenwerking met het CB Bettie Carmiggelt Arts M&G - Adviseur NCJ Noëlle Uilenburg Manager Onderzoek en Ontwikkeling & Vroegtijdige
Nadere informatieDE MEDEKLINKER Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
DE MEDEKLINKER Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is Boukje van Gelderen, logopedist Roos Bruin, GZ-psycholoog/behandelcoördinator 12-04-2011 Drie Zorgproducten Vroegbehandeling Naschoolse
Nadere informatieRegeling indicatiecriteria en aanmeldingsformulier leerlinggebonden financiering
Regeling indicatiecriteria aanmeldingsformulier leerlinggebond financiering van 15 Juli 2005 De criteria schematisch weergegev. Schema s criteria per juli 2005 (versie 15 juli) 1 DOV Indicatiecriteria
Nadere informatieKINDER FYSIO THERAPIE
KINDER FYSIO THERAPIE SPELENDERWIJS ONTWIKKELEN KINDEREN HUN ZINTUIGEN EN MOTORIEK. MEESTAL GAAT DAT GOED, MAAR BIJ SOMMIGE KINDEREN DUURT HET LANGER OF WIJKT DE ONTWIKKELING AF VAN WAT GEBRUIKELIJK IS
Nadere informatieInterventies bij slechthorende kinderen
Interventies bij slechthorende kinderen samenwerking met de JGZ Noëlle Uilenburg Onderzoek en Ontwikkeling Vroegtijdige Onderkenning Gehoorstoornissen 6 november 2014 Disclosure belangen spreker Noëlle
Nadere informatieLogopedie bij kinderen met een taalstoornis
PATIËNTEN INFORMATIE Logopedie bij kinderen met een taalstoornis Taalontwikkelingsstoornis Fonologische stoornis Meertaligheid 2 PATIËNTENINFORMATIE Door middel van deze informatiefolder wil het Maasstad
Nadere informatieDyslexie bij nieuwkomers
Dyslexie bij nieuwkomers LOWAN dinsdag 10 en woensdag 11 april 2018 Voorstelrondje Voorstellen workshopleider Wie is leerkracht, IB, RT, andere functie? Hoeveel jaar ervaring met meertaligheid? Hoe vaak
Nadere informatieAanmeldingsformulier ouder(s)/verzorger(s) dyslexieonderzoek. Datum invullen. Ingevuld door. Gegevens ouder/verzorger/voogd* Achternaam.
Aanmeldingsformulier ouder(s)/verzorger(s) dyslexieonderzoek Datum invullen Ingevuld door Gegevens ouder/verzorger/voogd* Achternaam Voorletters Telefoonnummer Mobiele nummer E-mail adres Gegevens kind
Nadere informatieDyslexie bij nieuwkomers
Dyslexie bij nieuwkomers LOWAN woensdag 11 april 2018 Voorstelrondje Voorstellen workshopleider Wie is leerkracht, IB, RT, andere functie? Hoeveel jaar ervaring met meertaligheid? Opbouw workshop Stukje
Nadere informatie1. Wat is taalontwikkeling?
1. Wat is taalontwikkeling? Mensen willen graag hun wensen, gevoelens en ervaringen delen met anderen. Dit doen ze zowel met woorden als met hun lichaam (lachen, huilen, wijzen,...). Een kind leert daarvoor
Nadere informatieBijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1
Bijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1 Moet voldoen aan de criteria A, B, C en D A. Aanhoudende tekorten in sociale communicatie en sociale interactie in meerdere
Nadere informatiePoliklinische kinderrevalidatie
Poliklinische kinderrevalidatie POLIKLINISCHE KINDERREVALIDATIE Het Kennemer Gasthuis heeft de mogelijkheid om kinderen in de leeftijd van 0 tot ongeveer 16 jaar poliklinisch te revalideren. Het gaat
Nadere informatieKNO. Spraak-, stem- en taalstoornissen bij kinderen
KNO Spraak-, stem- en taalstoornissen bij kinderen Inhoudsopgave Inleiding... 4 Hoe belangrijk is spreken?... 4 Spraakstoornissen... 5 Articulatieproblemen...5 Stotteren...6 Stemstoornissen... 7 Kinderheesheid...7
Nadere informatieAutisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016
Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016 Cecile Blansjaar: orthopedagoog/autisme specialist Gedragskundige Stichting de Waerden Mede oprichter De Sociale Bron Wat is Autisme? In Nederland
Nadere informatieCAR netwerk Waas & Dender
CAR netwerk Waas & Dender 2 de lijn van de gezondheidszorg Wat en voor wie? Gespecialiseerd in multidisciplinaire diagnostiek en behandeling van kinderen met neurobiologische ontwikkelingsstoornissen
Nadere informatieTaal en gedrag. Afke Posthuma, logopedist. NVLF congres 18-11-2011. Tine Mersmann
Taal en gedrag NVLF congres 18-11-2011 Afke Posthuma, logopedist Tine Mersmann Programma 1. Inleiding 2. Gedrag bij taalontwikkelingsstoornissen 3. Taal bij gedragsstoonissen 4. Eindbeschouwing 5. Mijn
Nadere informatieGehoorverlies bij kinderen
Libra Audiologie Gehoorverlies bij kinderen Onlangs heeft u de mededeling gekregen dat uw kind slechthorend is. Er komt dan ineens veel op u af, er zijn zoveel vragen te stellen en beslissingen te nemen.
Nadere informatieTOS en Dyslexie. De grenzen van mijn taal....zijn de grenzen van mijn wereld
TOS en Dyslexie De grenzen van mijn taal....zijn de grenzen van mijn wereld Inhoud: Wie zijn wij? Wat is een TOS? TOS en dyslexie, cormobiditeit TOS en dyslexie, dé aanpak Wie zijn wij? Auris: helpt mensen
Nadere informatieJeugdgezondheidszorg en voor- en vroegschoolse educatie (VVE) Een handreiking
Jeugdgezondheidszorg en voor- en vroegschoolse educatie (VVE) Een handreiking Inleiding - Achtergrond van de handreiking - Wijze van tot stand komen van handreiking - Informatie over VVE - Taken JGZ ten
Nadere informatieLEIDRAAD PER WERKVELD
Nummer aanbeveling sterkte aan beveling Signalering 1 zwak Richtlijn TOS Aanbeveling uit richtlijn TOS Preventieve logopedist (tot 4 jaar) Preventieve logopedist in primair onderwijs Logopedist in eerstelijns
Nadere informatieDe Afname, Indexen en Subtests
De Afname, Indexen en Subtests Dé test voor diagnose en evaluatie van taalproblemen bij kinderen van 5 t/m 18 jaar Diagnose stellen Stappenplan om tot diagnose te komen 1. Observatieschaal De Observatieschaal
Nadere informatieAanmeldingsformulier ouder(s)/verzorger(s) in het kader van de vergoede dyslexiezorg M V
Aanmeldingsformulier ouder(s)/verzorger(s) in het kader van de vergoede dyslexiezorg Datum invullen Ingevuld door Gegevens ouder/verzorger/voogd* bij wie het kind verzekerd is Achternaam Voorletters Telefoonnummer
Nadere informatie