MEERDIMENSIONAAL BELASTING / BELASTBAARHEID MODEL (mdbb)

Transcriptie

1 MEERDIMENSIONAAL BELASTING / BELASTBAARHEID MODEL (mdbb) Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Nederlands Paramedisch Instituut UMC St Radboud, Center for Quality of Care Vrije Universiteit Brussel UU Fysiotherapie Wetenschap 1

2 UU Fysiotherapie Wetenschap 2

3 Terechte vraag Theoretische plausabiliteit? UU Fysiotherapie Wetenschap 3

4 UU Fysiotherapie Wetenschap 4

5 UU Fysiotherapie Wetenschap 5

6 UU Fysiotherapie Wetenschap 6

7 Self-regulatory model of illness behavior van Leventhal (2002): Identity Causes Timeline Consequences Curability and controllability als leidraad in de methodiek FT UU Fysiotherapie Wetenschap 7

8 UU Fysiotherapie Wetenschap 8

9 UU Fysiotherapie Wetenschap 9

10 MEDISCH-ONVERKLAARBARE en ONVERKLAARDE GEZONDHEIDSPROBLEMEN peripartale bekkenpijn vermoeidheidsyndroom lage-rugpijn nekpijn RSI whiplashsyndroom spanningshoofdpijn fibromyalgie onbegrepen postoperatieve pijn UU Fysiotherapie Wetenschap 10

11 UU Fysiotherapie Wetenschap 11

12 GEMEENSCHAPPELIJKE KENMERKEN aspecifiek versus specifiek : 90% - 10% benigne pijn gunstig beloop / herstel incidentie: hoog; prevalentie: laag Structuurdiagnostiek teleurstellend veelal matig / onvoldoende / geen wetenschappelijke bewijs voor FTinterventie UU Fysiotherapie Wetenschap 12

13 Wat gaan we doen? UU Fysiotherapie Wetenschap 13

14 OPBOUW Inleiding Gezondheid Adaptatiefysiologie Begrippenkaders Operationalisering MDBB voor FT Beloop: prognostische factoren Schade aan regelsystemen Brug naar praktijk Referenties UU Fysiotherapie Wetenschap 14

15 GEZONDHEID WHO (1947) a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the abscence of disease of inifmity UU Fysiotherapie Wetenschap 15

16 Ministerie VWS (2000) NOTA 2000 Gezondheid is een situatie van evenwicht dat wordt bepaald door de omstandigheden waarin mensen verkeren, en door het vermogen dat zij bezitten (of met hulp van anderen kunnen verwerven) om zich te verweren tegen verstoringen UU Fysiotherapie Wetenschap 16

17 KERNBEGRIPPEN Gezondheid is een dynamisch evenwicht en wordt voortdurend bedreigd Gezondheid is een samenspel van biologische, psychologische en sociale invloeden De mens beschikt over adaptieve vermogens UU Fysiotherapie Wetenschap 17

18 Raad Volksgezondheid en Zorg, 2002 Gezondheidsbedreiging Preventieprogramma s BRAVO-beleid, 1998 Bewegen Roken Alcoholgebruik Veiligheid Veilig vrijen Voeding Ontspanning UU Fysiotherapie Wetenschap 18

19 Nederland in beweging? Grootste bedreiging! UU Fysiotherapie Wetenschap 19

20 Pauwelussen Lector Motortechnologie, UU Fysiotherapie Wetenschap 20

21 Pauwelussen Lector Motortechnologie, UU Fysiotherapie Wetenschap 21

22 BIOPSYCHOSOCIAAL MODEL uitgewerkt in termen van Belasting en Belastbaarheid UU Fysiotherapie Wetenschap 22

23 OPBOUW Inleiding Gezondheid Adaptatiefysiologie Begrippenkaders Operationalisering MDBB voor FT Beloop: prognostische factoren Schade aan regelsystemen Brug naar praktijk Referenties UU Fysiotherapie Wetenschap 23

24 BASIS voor HANDHAVING GEZONDHEID ADAPTATIEFYSIOLOGIE HOMEOSTATISCHE REGELSYSTEMEN Motorisch Autonoom Hormonaal Immuun UU Fysiotherapie Wetenschap 24

25 UU Fysiotherapie Wetenschap 25

26 Prof.dr. Gerrit Flik Inauguratie 20 juni 2002 Over leven en overleven, aanpassen en verdwijnen Aan de evolutie van vissen moet een combinatie ten grondslag liggen van een hoog ontwikkeld vermogen zich voortdurend en steeds weer aan te passen aan nieuwe omstandigheden en de ontelbare mogelijkheden om te ontsnappen aan rampen UU Fysiotherapie Wetenschap 26

27 Prof.dr. Gerrit Flik Inauguratie 20 juni 2002 Over leven en overleven, aanpassen en verdwijnen Het vermogen van gewervelde dieren moet dus een heel oud fenomeen zijn. Als we aannemen dat de mens in zijn fysiologie niet wezenlijk afwijkt van vissen, dan kunnen wij, door het bestuderen van vissen, de biologie van het zich-aanpassen in zijn vroegste vorm bestuderen. Vissen bieden ons onderzoeksmodellen om de adaptatiefysiologie in haar oorspronkelijke versie te analyseren UU Fysiotherapie Wetenschap 27

28 ADAPTATIEFYSIOLOGIE Stressoren interne en externe factoren die de homeostase van organismen bedreigen Stress veranderde conditie waarin organismen verzeild raken door stressoren Stressrespons/ -reactie reactie van organismen op een stressor om verstoring van de homeostase tegen te gaan of de verstoorde homeostase te herstellen UU Fysiotherapie Wetenschap 28

29 BELASTING/LOAD GEREGELDE GROOTHEID UU Fysiotherapie Wetenschap 29

30 GEREGELDE GROOTHEID die ons dagelijks leven worden belast Voorbeelden UU Fysiotherapie Wetenschap 30

31 BELASTING/LOAD GEREGELDE GROOTHEID SENSOR UU Fysiotherapie Wetenschap 31

32 BELASTING/LOAD BELASTBAARHEID / TOLERANCE GEREGELDE GROOTHEID SENSOR UU Fysiotherapie Wetenschap 32

33 UU Fysiotherapie Wetenschap 33

34 Wanneer blootstelling aan stressoren aanhoudt, kan dit resulteren in het ontstaan van gezondheidsproblemen (Kasl & Jones, 2001; Ray, 2000; Vingerhoets, 2001) UU Fysiotherapie Wetenschap 34

35 BASIC PREMISES Mueller and Maluf, 2002 Changes in the relative level of physical stress (load) cause a predictable response in all biological tissues. Biological tissues exhibit 5 characteristic responses to physical stress (load) UU Fysiotherapie Wetenschap 35

36 UU Fysiotherapie Wetenschap 36

37 OPBOUW Inleiding Gezondheid Adaptatiefysiologie Begrippenkaders Operationalisering MDBB voor FT Beloop: prognostische factoren Schade aan regelsystemen Brug naar praktijk Referenties UU Fysiotherapie Wetenschap 37

38 Fysiotherapeutische begrippenkaders Biologisch (medisch) begrippenkader. (patho)anatomisch. (patho)fysiologisch Psychologisch begrippenkader Sociaal begrippenkader Terminologie ICF (2001) UU Fysiotherapie Wetenschap 38

39 Interaction of Concepts Health Condition (disorder/disease) Body function&structure (Impairment) Activities (Limitation) Participation (Restriction) Environmental Factors Personal Factors UU Fysiotherapie Wetenschap 39

40 ICF-model in FT Steiner e.a., UU Fysiotherapie Wetenschap 40

41 UU Fysiotherapie Wetenschap 41

42 UU Fysiotherapie Wetenschap 42

43 UU Fysiotherapie Wetenschap 43

44 VLAG TOEVOEGEN? ORANJE VLAG Aanwezigheid van stoornissen in functies van het bewegingssysteem en aan beweging verwante functies zonder stoornissen in anatomische eigenschappen Onderling verband op grond van gemeenschappelijke innervatie (segmentaal verband) en regelsystemen (regulatie / dysregulatie) UU Fysiotherapie Wetenschap 44

45 HOE KOMEN WE HIERUIT? WELKE STRATEGIE? UU Fysiotherapie Wetenschap 45

46 OPBOUW Inleiding Gezondheid Adaptatiefysiologie Begrippenkaders Operationalisering MDBB voor FT Beloop: prognostische factoren Schade aan regelsystemen Brug naar praktijk Referenties UU Fysiotherapie Wetenschap 46

47 OPERATIONALISERING van het BIOPSYCHOSOCIALE MODEL voor de FYSIOTHERAPIE Methodische benadering (Fasen Methodisch Handelen): diagnostisch proces en therapeutisch proces Klinisch redeneren UU Fysiotherapie Wetenschap 47

48 Uitgewerkt in termen van belasting en belastbaarheid UU Fysiotherapie Wetenschap 48

49 Klinisch redeneren Het bewuste denkproces waarlangs het gezondheidsprobleem in kaart wordt gebracht en dat leidt tot het bepalen van de (eventuele) behandeldoelen en behandelstrategieën UU Fysiotherapie Wetenschap 49

50 Vormen van klinisch redeneren procedureel redeneren narratief redeneren interactief redeneren (pragmatisch redeneren) Kastermans e.a. 1999; Silverman e.a., UU Fysiotherapie Wetenschap 50

51 Doel: Het opstellen van een biopsychosociaal GEZONDHEIDSPROFIEL / GEZONDHEIDSPROBLEEM met inbegrip van PROGNOSTISCHE FACTOREN UU Fysiotherapie Wetenschap 51

52 ziekte / aandoening / gezondheidsprobleem Lage-rugpijn functies / anat. activiteiten participatie verminderde mobiliteit en stabiliteit LWK Problemen met fietsen langdurig zitten tv kijken lezen Ziektewet geen participatie in sport en werk persoonlijke factoren externe factoren Ontevredenheid op werk, interne locus of control, HBO opleiding Woonachtig op platteland, net verhuisd UU Fysiotherapie Wetenschap 52

53 OPBOUW Inleiding Gezondheid Adaptatiefysiologie Begrippenkaders Operationalisering MDBB voor FT Beloop: prognostische factoren Schade aan regelsystemen Brug naar praktijk Referenties UU Fysiotherapie Wetenschap 53

54 BELOOP UU Fysiotherapie Wetenschap 54

55 BELOOP? episode / interventie uitkomst prognostische factoren UU Fysiotherapie Wetenschap 55

56 VOORBEELD: Lage-rugpijn UU Fysiotherapie Wetenschap 56

57 PROGNOSTIC HEALTH PROFILE LBP Prognostic favorable factors favorable natural course young age low intensity of pain high level of self-efficacy internal locus of control UU Fysiotherapie Wetenschap 57

58 PROGNOSTIC HEALTH PROFILE LBP Prognostically unfavorable factors unfavorable natural course fear of movement passive coping reduced activity level depression catastrophizing thoughts of pain reduced feelings of self-efficacy UU Fysiotherapie Wetenschap 58

59 RECENTE PROGNOSTISCHE STUDIES Whiplash: Scholten-Peeters e.a., Pain, 2003 Acute lage-rugpijn: Swinkels-Meewisse e.a., Pain, 2003 PostHNP: den Boer e.a., Spine in press NMA: Pieterse e.a., Movement Disorders, in press UU Fysiotherapie Wetenschap 59

60 ANGST Angst voor pijn veroorzaakt meer beperkingen in dagelijkse activiteiten dan de pijn op zich. (Waddell et al. 1992) UU Fysiotherapie Wetenschap 60

61 ALGEMEEN Persoonlijke en omgevingsfactoren zijn méér doorslaggevend voor het beloop dan biomedische factoren. Wat betekent dit voor de FT? UU Fysiotherapie Wetenschap 61

62 Prognostische factoren Beïnvloedbaarheid Zo ja, welke interventie(s) Fysiotherapie: doeltreffendheid doelmatigheid UU Fysiotherapie Wetenschap 62

63 INTERVENTIE- ONDERZOEK GEZONDHEIDSRAAD OEFENTHERAPIE UU Fysiotherapie Wetenschap 63

64 UU Fysiotherapie Wetenschap 64

65 OPBOUW Inleiding Gezondheid Adaptatiefysiologie Begrippenkaders Operationalisering MDBB voor FT Beloop: prognostische factoren Schade aan regelsystemen Brug naar praktijk Referenties UU Fysiotherapie Wetenschap 65

66 REGELSYSTEMEN & FYSIOTHERAPIE Etiologie van ziekten Traumatologie Gezondheidsproblemen bij intacte ontregelde regelsystemen UU Fysiotherapie Wetenschap 66

67 UU Fysiotherapie Wetenschap 67

68 OPBOUW Inleiding Gezondheid Adaptatiefysiologie Begrippenkaders Operationalisering MDBB voor FT Beloop: prognostische factoren Schade aan regelsystemen Brug naar praktijk Referenties UU Fysiotherapie Wetenschap 68

69 EBP WETENSCHAPPELIJKE BRONNEN RICHTLIJNEN FYSIOTHERAPEUT EXTERNAL EVIDENCE BESLISSING PATIËNT UU Fysiotherapie Wetenschap 69

70 Referenties Eckstein F e.a. Functional adaptation of human joints to mechanical stimuli. Osteoarthritis and Cartilage 2002;10: Enoka RM. Neural adaptations with chronic physical activity. J. Biomechanics 1997;30(5): Flik G. Over leven en overleven, aanpassen of verdwijnen. Inaugurele rede, KUN. 20 juni Kempermann G e.a. Neuroplasticity in old age: sustained fivefold induction of hippocampal neurogenesis by long-term enviromental enrichment. Ann Neurol 2002;52: Mueller MJ, Maluf KS. Tissue adaptation to physical stress: a proposed Physical Stress Theory to guide Physcical Therapist Practice, Education and Research. Physical Therapy 2002;82(4): RVZ. Gezondheid en gedrag. Zoetermeer, RVZ, Spece C. Multisensory attention and tactile information-processing. Behavioural Brain Research 2002;135: UU Fysiotherapie Wetenschap 70

71 Fijne feestdagen en een goede start van het Nieuwe Jaar Rob Oostendorp UU Fysiotherapie Wetenschap 71