Waarom richtlijnen lage-rugpijn? - Sociale Geneeskunde - Radboud Universiteit Nijmegen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Waarom richtlijnen lage-rugpijn? - Sociale Geneeskunde - Radboud Universiteit Nijmegen"

Transcriptie

1 Waarom richtlijnen lage-rugpijn? - Sociale Geneeskunde - Radboud Universiteit Nijmegen Documenten Waarom richtlijnen lage-rugpijn - Sociale Geneeskunde - Radboud Unive.. Pag. 2

2 INTRODUCTIE WAAROM RICHTLIJNEN LAGE-RUGPIJN? lange onderzoekstraditie groot aantal RCT s groot aantal systematische literatuurstudies kloof tussen wetenschappelijk onderzoek en dagelijkse praktijk NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 1

3 RICHTLIJNEN LAGE-RUGPIJN Verenigde Staten - Groot Brittannië - Nederland - Nieuw Zeeland Israël - Finland - Duitsland - Zwitserland - Australië - Denemarken - Nederland NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 2

4 RICHTLIJNEN LAGE-RUGPIJN NEDERLAND Richtlijnen voor bedrijfsartsen NVAB Richtlijnen voor fysiotherapeuten KNGF Multiprofessionele richtlijnen CBO NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 3

5 KNGF-richtlijn Lage-rugpijn Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie 2001;111(3): supplement NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 4

6 Expert groep I drs. Trudy Bekkering dr. Erik Hendriks prof.dr. Bart Koes prof.dr. Rob Oostendorp drs. Raymond Ostelo Jan Thomassen dr. Maurits van Tulder NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 5

7 Expert groep II dr. PF van Akkerveeken, orthopedisch chirurg drs. RM Bakker-Rens, bedrijfsarts drs. AJ Engers, psycholoog prof.dr. L Göeken, revalidatiearts dr. J Mens, arts HHCFM van Maasakkers, fysiotherapeut drs. ACM Romeijnders, huisarts MA Schmitt MSc, fysiotherapeut dr. JWS Vlaeyen, psycholoog dr. A de Wijer, fysiotherapeut NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 6

8 CONSISTENTIE in RICHTLIJNEN ASPECIFIEKE LAGE-RUGPIJN natuurlijk beloop indien voorhanden, wetenschappelijke onderbouwing tijd-as centraal. stimuleren tot activiteiten / participatie. voorlichten en adviseren NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 7

9 CONSISTENTIE in RICHTLIJNEN ASPECIFIEKE LAGE-RUGPIJN actieve benadering. oefenen en sturen van functies. oefenen en sturen van activiteiten vermijd langdurige interventies met een passief karakter gedragsgeoriënteerde benadering NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 8

10 HOE VER is FYSIOTHERAPIE met EVIDENCE-BASED PRACTICE bij LAGE-RUGPIJN? VOORMETING Graag invullen op een VAS NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 9

11 UITGANGSPUNTEN KNGF-richtlijn Lage-rugpijn incidentie en prevalentie indeling in tijd verwijzing FT bewegend functioneren (ICIDH-2) dynamische afstemming tussen belasting en belastbaarheid NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 10

12 UITGANGSPUNTEN KNGF-richtlijn Lage-rugpijn veranderde en veranderende inzichten in benigne pijn (lage-rugpijn) prognostische factoren wetenschappelijke verantwoording van fysiotherapeutisch handelen NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 11

13 LAGE-RUGPIJN INDELING in de TIJD kort (acuut): < 6 weken middellang (subacuut): 6-12 weken lang (chronisch): > 12 weken NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 12

14 VERWIJZING FT (N=267) Engers e.a < 6 w 6-12 w > 12 w NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 13

15 BELOOP LAGE-RUGPIJN interventie uitkomst effectmodificatoren NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 14

16 AFSTEMMING BELASTING / BELASTBAARHEID dynamische balans belasting / belastbaarheid in fysieke en mentale zin zelfregulerende mechanismen. zelfcontrole (self regulation). zelf-effectiviteit (self efficacy) generieke en specificieke health beliefs NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 15

17 AFSTEMMING BELASTING / BELASTBAARHEID (tijdelijk) tekortschietende zelfregulerende mechanismen disbalans belasting / belastbaarheid belemmerende factoren? NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 16

18 VERANDERDE / VERANDERENDE INZICHTEN in (CHRONISCH) BENIGNE PIJN NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 17

19 BENIGNE PIJN WAT IS HET?

20 DEFINITIE PIJN pijn is een onplezierige sensorische en emotionele ervaring welke geassocieerd wordt met actuele of dreigende weefselschade of beschreven wordt in termen van zo een schade (IASP) pijn is een lichamelijke sensatie pijn wordt altijd ergens in het lichaam gevoeld NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 19

21 BENIGNE PIJN natuurlijk beloop gunstig pijnklachten die langer duren dan op grond van het natuurlijk herstel is te verwachten prevalentie 10-40% (afhankelijk van definitie) duur: > 3 maanden kritieke fase: 4-7 weken NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 20

22 UITGANGSPUNTEN FT en MT 1. nocisensoriek 2. pijnwaarneming 3. pijnbeleving 4. pijngedrag NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 21

23 PAIN PROCESSING normal pain processing aberrant pain processing central sensitization misinterpretation as pain NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 22

24 BENIGNE PIJN NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 23

25 ONDERLINGE RELATIES TUSSEN stoornissen onderling beperkingen onderling participatieproblemen onderling stoornissen, beperkingen en participatieproblemen NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 24

26 VERBANDEN tussen Stoornissen, Beperkingen, Participatieproblemen P S B S B P NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 25

27 CHRONISCH BENIGNE PIJN Terug naar startpagina

28 PAIN PROCESSING normal pain processing aberrant pain processing central sensitization misinterpretation as pain NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 27

29 BENIGNE versus CHRONISCH BENIGNE PIJN benigne pijn chronisch benigne pijn NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 28

30 CHRONISCH BENIGNE PIJN voorbeelden gerelateerd aan anatomische structuur? gerelateerd aan fysiologische functie? gerelateerd aan psychische functie? natuurlijk beloop? factoren die bedreigend zijn voor het beloop? (prognostische factoren) NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 29

31 KLACHTANALYSE somatische gegevens klachtgerelateerde gedachten klachtgerelateerde gevoelens klachtgerelateerd gedrag of handelen klachtgerelateerde omgevingsfactoren NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 30

32 PROGNOSTISCHE FACTOREN gunstig / ongunstig bevorderend / belemmerend beïnvloedbaar / niet-beïnvloedbaar NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 31

33 somatisch gedachten, gevoelens benigne pijn gedrag omgeving NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 32

34 SOMATISCHE DIMENSIE NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 33

35 SOMATISCHE DIMENSIE localisatie, aard en intensiteit aandoening / ziekte moment van ontstaan tijdas beloop samenhang met houding en beweging eerdere periode met soortgelijke klacht eerdere diagnostiek en behandeling NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 34

36 DIMENSIE GEDACHTEN en GEVOELENS NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 35

37 DIMENSIE GEDACHTEN en GEVOELENS eigen verklaring (attributie) verwachtingen (externe locus of control) klachtenverergerend denken (catastroferen) ideeën over eigen invloed (zelfcontrole en zelfeffectiviteit; interne locus of control) gevoelens van onmacht, hulpeloosheid (belief) NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 36

38 DIMENSIE GEDRAG NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 37

39 DIMENSIE GEDRAG omgaan met pijn (coping) ervaren beperkingen in activiteiten ervaren participatieproblemen vermijdingsgedrag (kinesiophobia) praten over klachten NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 38

40 DIMENSIE OMGEVING NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 39

41 DIMENSIE OMGEVING aandacht en zorg steun reactie verklaring van de klachten adviezen wilde verhalen NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 40

42 BELANGRIJK!!! GENOEMDE DIMENSIES ZIJN VEELAL ONAFHANKELIJK VAN ELKAAR

43 VERBANDEN tussen DIMENSIES G&G G S O S G O G&G NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 42

44 GEZONDHEIDSPROBLEEM stoornissen in: in termen van eigenschappen van anatomische eigenschappen fysiologische functies psychologische functies beperkingen in activiteiten en participatie NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 43

45 ONDERLIGGENDE FACTOREN aandoenings gebonden factoren persoonsgebonden factoren omgevingsgebonden factoren NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 44

46 BEÏNVLOEDBAARHEID van het PIJN -PROBLEEM aard van de aandoenings gebonden factoren aard van de persoonsgebonden factoren aard van de omgevingsgebonden factoren NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 45

47 BEÏNVLOEDBAARHEID van het PIJN -PROBLEEM aard van de aandoenings gebonden factoren aard van de persoonsgebonden factoren aard van de omgevingsgebonden factoren NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 46

48 SOMATISCHE DIMENSIE op de voorgrond PIJNBESTRIJDING? pijnmedicatie anesthesiologische behandeling fysiotherapie. TENS manuele therapie. technieken gericht op articulaire stoornissen in het bijzonder WK NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 47

49 ANDERE DIMENSIES op de voorgrond GEDRAGSVERANDERING! pas op fixatie somatische dimensie gedragsgeoriënteerde begeleiding. FT: gericht op bewegen, belasten. MT: geen NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 48

50 GEZONDHEIDSPROBLEEM als Terug naar startpagina UITGANGSPUNT voor het THERAPEUTISCH PROCES welke prognostische factoren zijn niet beïnvloedbaar? welke prognostische factoren zijn wel beïnvloedbaar? door fysiotherapeutische interventie? door andere interventies? NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 49

51 FYSIOTHERAPEUTISCHE INTERVENTIE diagnostisch proces therapeutisch proces NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 50

52 NIVEAU van WETENSCHAPPELIJKE EVIDENTIE FYSIOTHERAPEUTISCHE VERRICHTINGEN bij LAGE-RUGPIJN (Van Tulder e.a., 2000) indeling vlgs. Sackett et al, 2000 research based evidence consensus based evidence expert based evidence onderscheid < 12 weken > 12 weken Terug naar startpagina NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 51

53 sterk FT-VERRICHTINGEN LAGE-RUGPIJN < 12 weken. activiteiten en participatie opbouwen matig. manuele therapie tegenstrijdig. fysische therapie i.e.z., massage geen (ineffectiviteit). tractie / bedrust NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 52.

54 sterk FT-VERRICHTINGEN LAGE-RUGPIJN > 12 weken. activiteiten en participatie opbouwen onder begeleiding: graded activities en graded exposure matig. oefenen in water, gedrgasgeoriënteerde therapie NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 53

55 FT-VERRICHTINGEN LAGE-RUGPIJN > 12 weken tegenstrijdig. fysische therapie i.e.z., massage, manuele therapie, myofeedback geen (ineffectiviteit). tractie, bedrust NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 54

56 HOE VER is FYSIOTHERAPIE met EVIDENCE-BASED PRACTICE bij LAGE-RUGPIJN? NAMETING Graag invullen op een VAS NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 55

57 WAT BETEKENT DIT? behandeldoelen behandelstrategie verrichtingen evaluatie NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 56

58 BEHANDELSTRATEGIEËN cognitieve benadering grijpt aan op verwachtingen en denkbeelden van de patiënt respondente benadering grijpt aan op het herkennen van eigen signalen uit het lichaam NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 57

59 BEHANDELSTRATEGIEËN operante benadering grijpt aan op (uitbreiding van) activiteiten en op (vermindering) van pijngedrag NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 58

60 BELEMMERENDE FACTOREN PAIN PROCESSING normal pain processing aberrant pain processing central sensitization misinterpretation as pain Main & Spanswick, NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 60

61 ONDERLIGGENDE FACTOREN aandoenings gebonden factoren? persoonsgebonden factoren? omgevingsgebonden factoren? NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 61

62 BELOOP LAGE-RUGPIJN interventie uitkomst effectmodificatoren NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 62

63 DIAGNOSTISCH PROCES bevragen lichamelijk onderzoek probleemanalyse samenhang tussen stoornissen in functies, beperkingen in activiteiten en participatieproblemen? beloop? NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 63

64 DIAGNOSTISCH PROCES aard belemmerende factoren voor optimale participatie beïnvloedbaar / niet-beïnvloedbaar beïnvloedbaar door welke interventie?. bedrijfsarts?. huisarts?. fysiotherapeut? NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 64

65 VERBANDEN tussen Stoornissen, Beperkingen, Participatieproblemen P S B S B P NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 65

66 GEZOND BEWEGEN KUN JE LEREN (Balm, 2000) open-stellen begrijpen willen kunnen doen blijven-doen NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 66

67 THERAPEUTISCH PROCES behandeldoelen verrichtingen evaluatie afsluiting NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 67

68 DIMENSIES van BEHANDELDOELEN in % KLACHTENEPISODE LAGE-RUGPIJN (N=237) < 6 w w. > 12 w. totaal functie activiteiten participatie NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 68

69 TOEPASSING FT-VERRICHTINGEN in % KLACHTENEPISODE < 6 weken (n=172) 1. informeren 2. oefenen 3. massage 4. art.beweging 5. elektro 6. rest NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 69

70 TOEPASSING FT-VERRICHTINGEN in % KLACHTENEPISODE 6-12 weken (N=58) 1. informeren 2. oefenen 3. massage 4. art.beweging 5. elektro 6. rest NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 70

71 sterk FT-VERRICHTINGEN LAGE-RUGPIJN > 12 weken. activiteiten en participatie opbouwen onder begeleiding matig. oefenen in water, gedragsgeoriënteerde therapie NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 71

72 TOEPASSING FT-VERRICHTINGEN in % KLACHTENEPISODE > 12 weken (n=37) 1. informeren 2. oefenen 3. massage 4. art.beweging 5. elektro 6. rest NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 72

73 START BINNEN ZES WEKEN INDIEN NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 73

74 Operante benadering door de FT startfase oefenfase generalisatiefase

75 STARTFASE uitleg doel samen met patiënt opstellen basislijn bepalen (wat kan de patiënt) kenmerk: PIJNCONTINGENT

76 ACTIVITEIT LOPEN startfase oefenfase Min. basislijn dagen

77 OVERLEG met de HUISARTS en/of BEDRIJFSARTS NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 77

78 OEFENFASE activiteiten belastbaarheid toepassen van gedragsmatige principes - successieve approximatie - shaping - positief bekrachtigen - extinctie kenmerk: TIJDCONTINGENT

79 GENERALISATIEFASE afbouw contact vervangende activiteiten transfer naar activiteiten dagindeling

80 BELOOP LAGE-RUGPIJN interventie uitkomst effectmodificatoren NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 80

81 UITKOMST FYSIOTHERAPEUTISCHE INTERVENTIE behandelepisode behandelfrequentie niveau van activiteiten niveau van participatie NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 81

82 BEHANDELEPISODE FT IN % KLACHTENEPISODE LAGE-RUGPIJN (N=237) Terug naar startpagina < 3 w. 3-6 w. > 6 w < 6 w w. > 12 w. totaal NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 82

83 AANTAL BEHANDELINGEN FT in % KLACHTENEPISODE LAGE-RUGPIJN (N=237) Terug naar startpagina < 9 beh beh. > 18 beh < 6 w w. > 12 w. totaal NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 83

84 UITKOMST in % PARTICIPATIE (N = 237) < 6 w. (172) 6-12 w. (58) > 12 w. (37) 0% 50% 75% 100% NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 84

85 (dis)ability UITKOMST VRAGENLIJSTEN. Roland Disability Questionnaire (RDQ). Oswestry Disability Questionnaire (ODQ). Quebec Back Pain Disability Scale (QBPDS)` NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 85

86 UITKOMST VRAGENLIJSTEN (in)adequaat ziektegedrag. Pijn Coping Inventarisatielijst (PCI). Tampa Scale for Kinesiophobia (TSK). Fear Avoidance Belief Questionnaire (FABQ) NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 86

87 VERSLAGLEGGING aan HUISARTS NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 87

88 BELOOP LAGE-RUGPIJN interventie uitkomst effectmodificatoren NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 88

89 EFFECTMODIFICATOREN Nachemson & Jonsson, 2000 Neck and Back Pain Aandoening -gebonden factoren. ernst, duur, aard, plaats, pathologie NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 89

90 EFFECTMODIFICATOREN Nachemson & Jonsson, 2000 Neck and Back Pain Peroonsgebonden factoren. leeftijd, geslacht, opleiding, inkomen, beroep, verwachting, attributie, zelfeffectiviteit, verantwoordelijkheid, bewegingsgedrag, coping, locus of control, (bewegings)angst, steun, werksatisfactie (Linton, 2000) NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 90

91 EFFECTMODIFICATOREN Nachemson & Jonsson, 2000 Neck and Back Pain Werkgerelateerde factoren. Vingård & Nachemson, 2000 Sociaal gerelateerde factoren. Waddell & Waddell, NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 91

92 EFFECTMODIFICATOREN Hendriks e.a., 1999 Interventie-gerelateerde factoren. fysiotherapeut: leeftijd, geslacht, scholing, ervaring, informatiebereidheid. praktijk: gebouw, inrichting, outillage, voorlichtingsmateriaal NPi Fysiotherapie en Lage-rugpijn 92

93 DANK voor uw AANDACHT Terug naar startpagina

LAGE-RUGPIJN EN FYSIOTHERAPIE IN EEN NIEUW PARADIGMA

LAGE-RUGPIJN EN FYSIOTHERAPIE IN EEN NIEUW PARADIGMA LAGE-RUGPIJN EN FYSIOTHERAPIE IN EEN NIEUW PARADIGMA Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp drs. Trudy E. Bekkering dr. Erik J.M. Hendriks Nederlands Paramedisch Instituut UMC St Radboud WOK EMGO Instituut Kennismanagement,

Nadere informatie

HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE

HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Vrije Universiteit Brussel UMC St Radboud, Nijmegen NPi, Amersfoort 1 NVMT 4e LUSTRUM VAN HARTE PROFICIAT 2 WAAROM

Nadere informatie

ADDENDUM 1: HAND-OUTS I

ADDENDUM 1: HAND-OUTS I ADDENDUM 1: HAND-OUTS I Functionele syndromen Biomedisch en biopsychosociaal model Begrippenkaders ICF Patroonherkenning / patiëntprofiel Vlaggenparade Functionele syndromen Geen goede (medische) verklaring

Nadere informatie

MULTIDISCIPLINAIRE VISIE op DIAGNOSTIEK en BEHANDELING van het LUMBOSACRAAL RADICULAIR SYNDROOM

MULTIDISCIPLINAIRE VISIE op DIAGNOSTIEK en BEHANDELING van het LUMBOSACRAAL RADICULAIR SYNDROOM MULTIDISCIPLINAIRE VISIE op DIAGNOSTIEK en BEHANDELING van het LUMBOSACRAAL RADICULAIR SYNDROOM 1 HNP-onderzoek UMC St Radboud Evidence-based handelen bij postoperatief LRS: een uitdaging! Prof.dr. Rob

Nadere informatie

LAGE-RUGPIJN: parade van richtlijnen. Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp

LAGE-RUGPIJN: parade van richtlijnen. Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp LAGE-RUGPIJN: parade van richtlijnen Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp PARADE van RICHTLIJNEN KNGF-richtlijn MT en Lage-rugpijn, in druk Richtlijn Aspecifieke lage-rugklachten, 2003 KNGF-richtlijn Lage-rugpijn,

Nadere informatie

DE RUG GEKEERD. Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp

DE RUG GEKEERD. Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp 1 DE RUG GEKEERD Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp 2 Wat gaan we doen? Beroeps- en arbeidsrelevante aandoeningen In de weg zitten Beloop Lage-rugpijn De rug gekeerd De vlaggenparade Gele vlaggen Prognostische

Nadere informatie

TOEKOMSTVISIE FYSIOTHERAPIE CIVIEL

TOEKOMSTVISIE FYSIOTHERAPIE CIVIEL TOEKOMSTVISIE FYSIOTHERAPIE CIVIEL SYMPOSIUM TOEKOMSTVISIE FYSIOTHERAPIE DEFENSIE 20 NOVEMBER 2002 Defensie 1 Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp wetenschappelijk directeur Nederlands Paramedisch Instituut hoogleraar

Nadere informatie

KNGF-richtlijnen bij Lage-rugpijn: Fysiotherapie of Manuele therapie? Dr. Erik J.M. Hendriks Prof. Dr. Rob A.B. Oostendorp

KNGF-richtlijnen bij Lage-rugpijn: Fysiotherapie of Manuele therapie? Dr. Erik J.M. Hendriks Prof. Dr. Rob A.B. Oostendorp KNGF-richtlijnen bij Lage-rugpijn: Fysiotherapie of Manuele therapie? Dr. Erik J.M. Hendriks Prof. Dr. Rob A.B. Oostendorp 1 2 Met dank aan de auteurs KNGF-richtlijn Manuele therapie (2003) Heijmans M,

Nadere informatie

Fysiotherapie en Benigne Pijn: Welke vraag?

Fysiotherapie en Benigne Pijn: Welke vraag? Fysiotherapie en Benigne Pijn: Welke vraag? Prof. dr. Rob A.B. Oostendorp Nederlands Paramedisch Instituut Amersfoort UMC St Radboud, Nijmegen Werkgroep Onderzoek Kwaliteit AANDACHTSPUNTEN doel conventionele

Nadere informatie

Paramedisch OnderzoekCentrum

Paramedisch OnderzoekCentrum Kinesiofobie bij lage-rugpijn: een eenvoudige manier Prof.dr. Rob Oostendorp Nancy Demolon, MSc Olaf van der Zanden, MSc Prof.dr. William Duquet Wat te verwachten? Interagerende factoren van acute naar

Nadere informatie

NVMT - kaderdag 25 april

NVMT - kaderdag 25 april NVMT - kaderdag 25 april 2002 1 RICHTLIJNEN MANUELE THERAPIE en LAGE-RUGPIJN een huwelijk uit liefde of een gedwongen huwelijk? NVMT - kaderdag 25 april 2002 2 Inhoud Algemene inleiding richtlijnen NVMT-richtlijn

Nadere informatie

Bewegingsangst: een sterk invaliderende factor

Bewegingsangst: een sterk invaliderende factor Bewegingsangst: een sterk invaliderende factor Definitie: Bewegingsangst is een specifieke cognitie, gekoppeld aan een emotie en gekoppeld aan gedrag Eén van de yellow flags is: vrees-vermijdingsgedrag

Nadere informatie

Biopsychosociaal model

Biopsychosociaal model Biopsychosociaal model binnen de behandeling van whiplash-patiënten Wendy Peeters, MScMT Dr. Arianne Verhagen Prof. dr. Rob Oostendorp 1 23-03-2001 Doel presentatie State of the art wetenschappelijke evidentie

Nadere informatie

Welkom op de implementatie cursus KNGF-richtlijn Manuele Therapie bij Lage-rugpijn

Welkom op de implementatie cursus KNGF-richtlijn Manuele Therapie bij Lage-rugpijn Welkom op de implementatie cursus KNGF-richtlijn Manuele Therapie bij Lage-rugpijn Samengesteld door: Marcel Heijmans, MSc Leo Hagenaars Dr. Erik Hendriks Prof.dr. Rob Oostendorp 2 Opzet van de cursus

Nadere informatie

Kinesiofobie bij lage-rugpijn: een eenvoudige manier

Kinesiofobie bij lage-rugpijn: een eenvoudige manier Paramedisch Onderzoek Centrum POC Kinesiofobie bij lage-rugpijn: een eenvoudige manier Prof.dr. Rob Oostendorp Nancy Demolon, MSc Olaf van der Zanden, MSc Prof.dr. William Duquet Fysiotherapie werkt Wat

Nadere informatie

Whiplash en duizeligheid: een paar apart Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp

Whiplash en duizeligheid: een paar apart Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Whiplash en duizeligheid: een paar apart Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Wat te vewachten? 1. Praktijkervaring en registratie 2. Whiplash-trial 3. Prognostische factoren 1. Patiëntgegevens 1998 2003 Praktijk

Nadere informatie

Welkom op de implementatie cursus KNGF-richtlijn Manuele Therapie bij Lage-rugpijn

Welkom op de implementatie cursus KNGF-richtlijn Manuele Therapie bij Lage-rugpijn Welkom op de implementatie cursus KNGF-richtlijn Manuele Therapie bij Lage-rugpijn Samengesteld door: Marcel Heijmans, MSc Leo Hagenaars Dr. Erik Hendriks Prof.dr. Rob Oostendorp RESPONSIE Richtlijn m.b.t.

Nadere informatie

Conclusies Orthopedie

Conclusies Orthopedie Conclusies Orthopedie Grote interdokter variatie, bij vrijwel gelijke incidentie GC Marne is bovengemiddeld duur voor Z&Z : 8% duurder Hoge kosten orthopedie wordt veroorzaakt door: 34% meer verwijzingen

Nadere informatie

SYMPOSIUM voor FYSIOTHERAPEUTEN Elk z n rol

SYMPOSIUM voor FYSIOTHERAPEUTEN Elk z n rol SYMPOSIUM voor FYSIOTHERAPEUTEN Elk z n rol AFDELING FYSIOTHERAPIE Academisch Ziekenhuis Maastricht 14 september 2001 1 FYSIOTHERAPIE, WELKE ROL BIJ POSTTRAUMATISCHE DYSTROFIE? 2 RICHTLIJNEN en UITGANGSPUNTEN

Nadere informatie

Arbocuratieve fysiotherapie: een effectieve beweging?

Arbocuratieve fysiotherapie: een effectieve beweging? Arbocuratieve fysiotherapie: een effectieve beweging? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Even voorstellen Even voorstellen: Rob Oostendorp 1942: geboren in Nijmegen 1961: gymnasium Canisius College, Nijmegen

Nadere informatie

Gebruik van meetinstrumenten bij whiplash: een casestudy

Gebruik van meetinstrumenten bij whiplash: een casestudy Gebruik van meetinstrumenten bij whiplash: een casestudy Wendy Scholten-Peeters Arianne Verhagen Karin Neeleman-vd Steen Rob Oostendorp 1 Doel Inzicht geven in bruikbaarheid vragenlijsten Hoe Wat Waarom

Nadere informatie

Paramedisch OnderzoeksCentrum

Paramedisch OnderzoeksCentrum BIOPSYCHOSOCIALE MANUELE THERAPIE: hoe is de implementatie op de werkvloer? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Prof.dr. William Duquet Welke verrassing? Aanleiding Vraagstelling SCEGS-systematiek Biopsychosociale

Nadere informatie

Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma

Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma Hans Allaart Fysiotherapeut Sport Fysiotherapeut Orthopedische Manueel Th. Dryneedling Hans Allaart Fysiotherapeut Sport Fysiotherapeut Orthopedische Manueel Th. Dryneedling Fysiotherapie na acceleratie

Nadere informatie

Verschuiving in fysiotherapie bij whiplash -patiënten: werkelijkheid of theorie?

Verschuiving in fysiotherapie bij whiplash -patiënten: werkelijkheid of theorie? Verschuiving in fysiotherapie bij whiplash -patiënten: werkelijkheid of theorie? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Mary J.M. Oomen, MSc Edith O.G.C. Rietra, MSc Olaf C.M.W. van der Zanden, MSc KNGF 3-11-2000

Nadere informatie

Klinisch redeneren moeilijker dan het lijkt! Em. prof. dr. Rob Oostendorp Drs. Geert Rutten Dr. Janneke Harting Prof. dr. Ria Nijhuis van der Sanden

Klinisch redeneren moeilijker dan het lijkt! Em. prof. dr. Rob Oostendorp Drs. Geert Rutten Dr. Janneke Harting Prof. dr. Ria Nijhuis van der Sanden Klinisch redeneren moeilijker dan het lijkt! Em. prof. dr. Rob Oostendorp Drs. Geert Rutten Dr. Janneke Harting Prof. dr. Ria Nijhuis van der Sanden Wat kunt u verwachten? Spreek- en behandelkamer van

Nadere informatie

Beroepsprofiel FT, KNGF 2005 Competentieprofiel, SROF Wat doen we ermee? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp

Beroepsprofiel FT, KNGF 2005 Competentieprofiel, SROF Wat doen we ermee? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Beroepsprofiel FT, KNGF 2005 Competentieprofiel, SROF 2005 Wat doen we ermee? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Beroepsprofiel FT 2005 Domein Fysiotherapie Waarom een beroepsprofiel? Een nieuw beroepsprofiel?

Nadere informatie

voer eventueel de ULTT uit voor de plexus brachialis en n. medianus (uitsluittest)

voer eventueel de ULTT uit voor de plexus brachialis en n. medianus (uitsluittest) Diagnostisch proces Anamnese/lichamelijk onderzoek screenen op rode vlaggen rode vlaggen: vermoeden van ernstige pathologie (nekpijn graad IV) geen rode vlaggen huisarts of verwijzend specialist Vaststellen

Nadere informatie

EVIDENCE-BASED HANDELEN in de Fysiotherapie

EVIDENCE-BASED HANDELEN in de Fysiotherapie EVIDENCE-BASED HANDELEN in de Fysiotherapie Prof. dr. Rob A.B. Oostendorp Drs. Hans Elvers RI Nederlands Paramedisch Instituut UMC St Radboud Center for Research of Quality Care (WOK) Hogeschool van Arnhem

Nadere informatie

KNGF-richtlijn. Lage-rugpijn. Lage-rugpijn. Supplement bij het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie. jaargang 115 / nummer 1 / 2005

KNGF-richtlijn. Lage-rugpijn. Lage-rugpijn. Supplement bij het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie. jaargang 115 / nummer 1 / 2005 Supplement bij het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie jaargang 115 / nummer 1 / 2005 KNGF-richtlijn Lage-rugpijn Lage-rugpijn Inhoudsopgave Praktijkrichtlijn 3 Inleiding 3 I Diagnostisch proces

Nadere informatie

Rita Schiphorst Preuper DEPARTMENT OF REHABILITATION MEDICINE / CENTER FOR REHABILITATION

Rita Schiphorst Preuper DEPARTMENT OF REHABILITATION MEDICINE / CENTER FOR REHABILITATION Rita Schiphorst Preuper DEPARTMENT OF REHABILITATION MEDICINE / CENTER FOR REHABILITATION Chronische pijn en hulpmiddelen, voorzieningen en aanpassingen Chronische pijn 3 miljoen Nederlanders Kosten Medische

Nadere informatie

Protocol Lage-rugpijn

Protocol Lage-rugpijn Protocol Lage-rugpijn Best Evidence Based protocol voor een eenduidige, uniforme diagnostiek en behandeling tussen manueel- en Opdrachtgever: Kerngezond te Lelystad Beroepsopdracht door: Leon Lamslag Rutger

Nadere informatie

Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold

Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn

Nadere informatie

Praktijkrichtlijn 3. III Literatuur 13. Verantwoording en Toelichting 14

Praktijkrichtlijn 3. III Literatuur 13. Verantwoording en Toelichting 14 Inhoudsopgave Praktijkrichtlijn 3 Inleiding 3 I Diagnostisch proces 7 I.I Verwijzing en aanmelding 7 I.II Anamnese 7 I.III Analyse ter formulering van de onderzoeksdoelstellingen 8 I.IV Onderzoek 8 I.V

Nadere informatie

KNGF-richtlijn. Manuele Therapie bij Lage-rugpijn. Supplement bij het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie

KNGF-richtlijn. Manuele Therapie bij Lage-rugpijn. Supplement bij het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie Supplement bij het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie nummer 6 / 2003 KNGF-richtlijn Manuele Therapie bij Lage-rugpijn Manuele Therapie bij Lage-rugpijn Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie

Nadere informatie

Whiplash: Van structuur naar gezondheidsprofiel Waarom deze titel?

Whiplash: Van structuur naar gezondheidsprofiel Waarom deze titel? Whiplash: Van structuur naar gezondheidsprofiel Waarom deze titel? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp wetenschappelijk directeur, Nederlands Paramedisch Instituut, Amersfoort; bijzonder hoogleraar Paramedische

Nadere informatie

Functionele diagnostiek bij langdurige eetstoornissen

Functionele diagnostiek bij langdurige eetstoornissen Functionele diagnostiek bij langdurige eetstoornissen OP BASIS VAN ICF MARIETA VERHOEVEN VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST I.O. COGNITIEF GEDRAGSTHERAPEUTISCH WERKER VGCT Ernstige en langdurige eetstoornis Definitie

Nadere informatie

Paramedisch OnderzoekCentrum

Paramedisch OnderzoekCentrum Pijngerelateerde vrees voor (her)letsel: inschatten of meten? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Ronald van de Ven MSc Olaf van der Zanden MSc Prof.dr. Willen Duquet Wat te verwachten? Inleiding / probleemstelling

Nadere informatie

FYSIOTHERAPIE en het behandelen van patiënten met ASPECIFIEK LAGE RUGPIJN. September 2011, blok 6, Gerard Koel.

FYSIOTHERAPIE en het behandelen van patiënten met ASPECIFIEK LAGE RUGPIJN. September 2011, blok 6, Gerard Koel. FYSIOTHERAPIE en het behandelen van patiënten met ASPECIFIEK LAGE RUGPIJN. September 2011, blok 6, Gerard Koel. GRADED ACTIVITY & GRADUAL EXPOSURE. 1. Aanleiding / implicatie / modellen; respondente &

Nadere informatie

Symposium Anno 2014: kansen en uitdagingen. Balans in het biopsychosociaal model

Symposium Anno 2014: kansen en uitdagingen. Balans in het biopsychosociaal model Symposium Anno 2014: kansen en uitdagingen Balans in het biopsychosociaal model Prof dr. J. Devulder Multidisciplinair pijncentrum UZ Gent Het Pand, 10 oktober 2014 Balans in het biopsychosociaal model

Nadere informatie

25 jaar whiplash in Nederland

25 jaar whiplash in Nederland 25 jaar whiplash in Nederland Vanuit een fysiotherapeutisch perspectief Maarten Schmitt M.Sc 1 2 Fysiotherapeut & manueeltherapeut Hoofd van de Divisie Onderwijs Stichting Opleidingen Musculoskeletale

Nadere informatie

Landelijke Eerstelijns Samenwerkings Afspraak Aspecifieke lagerugpijn

Landelijke Eerstelijns Samenwerkings Afspraak Aspecifieke lagerugpijn LESA VvOCM Landelijke Eerstelijns Samenwerkings Afspraak Aspecifieke lagerugpijn Faber E, Custers JWH, Van Ederen C, Bout J, Cinjee G, Kolnaar BGM, Schotsman R, Spinnewijn WEM, Staal JB, Ten Cate A, Wildervanck-Dekker

Nadere informatie

KNGF-richtlijn Fysiotherapie en osteoporose: aansluiting bij bestaande richtlijnen?

KNGF-richtlijn Fysiotherapie en osteoporose: aansluiting bij bestaande richtlijnen? KNGF-richtlijn Fysiotherapie en osteoporose: aansluiting bij bestaande richtlijnen? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp, hoogleraar Paramedische Zorg, Centre for Quality of Care Research, UMC St Radboud, Nijmegen;

Nadere informatie

DIRECTE TOEGANKELIJKHEID MANUELE THERAPIE VANUIT WETENSCHAPPELIJK PERSPECTIEF

DIRECTE TOEGANKELIJKHEID MANUELE THERAPIE VANUIT WETENSCHAPPELIJK PERSPECTIEF DIRECTE TOEGANKELIJKHEID MANUELE THERAPIE VANUIT WETENSCHAPPELIJK PERSPECTIEF Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp 18-2-2013 Jaarcongres Fysiotherapie 2003 1 BESTAAT ER EVIDENCE VOOR DIRECTE TOEGANKELIJKHEID MANUELE

Nadere informatie

behandeling volgens de KNGF-richtlijn bij mensen met artrose aan de heup en/of knie.

behandeling volgens de KNGF-richtlijn bij mensen met artrose aan de heup en/of knie. Samenvatting De primaire doelstelling van het onderzoek was het onderzoeken van de lange termijn effectiviteit van oefentherapie en de rol die therapietrouw hierbij speelt bij patiënten met artrose aan

Nadere informatie

Paramedisch OnderzoekCentrum

Paramedisch OnderzoekCentrum Paramedische zorg per definitie multiprofessioneel maar hoe? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Dr. Margreet Oerlemans Dr. Ria Nijhuis-van der Sanden UITGANGSPUNTEN Leerstoel Paramedische Wetenschappen 2000

Nadere informatie

Back on Track: eerste ervaringen met geprotocolleerde pijnrevalidatie in de eerste lijn. Reni van Erp, MSc

Back on Track: eerste ervaringen met geprotocolleerde pijnrevalidatie in de eerste lijn. Reni van Erp, MSc Back on Track: eerste ervaringen met geprotocolleerde pijnrevalidatie in de eerste lijn. Reni van Erp, MSc Disclosure slide Companies No relations Research funding CZ Fonds Provincie Limburg Adelante epartment

Nadere informatie

INTER&PSY*Lente*Symposium*2013!

INTER&PSY*Lente*Symposium*2013! INTER&PSYLenteSymposium2013! Angst voor Pijn Paul van Wilgen PhD Gezondheidspsycholoog Fysiotherapeut Epidemioloog Workshop -Wat is pijn -Wat is chronische pijn -Sensitisatie -De rol van angst -Bewegingsangst

Nadere informatie

Chronische pijn bij kinderen en jongeren.

Chronische pijn bij kinderen en jongeren. Pijn Chronische pijn bij kinderen en jongeren. Pain is an unpleasant sensory and emotional experience associated with actual or potential tissue damage, or described in terms of such damage (IASP). Pijn

Nadere informatie

Paramedisch OnderzoekCentrum

Paramedisch OnderzoekCentrum Hoorcollege 3 maart 2006 Thema: lage-rugpijn Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Opbouw Langdurige lage-rugpijn (profiel 3a) versus (lage-rugpijn met chronisch pijngedrag (profiel 3b) Relevantie van classificaties

Nadere informatie

Paramedisch OnderzoekCentrum

Paramedisch OnderzoekCentrum Van bruine klapper tot Extremiteiten. Manuele therapie in enge en ruime zin Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Boekpresentatie 25 augustus 2006 Wat kunt u verwachten? Boekzwangerschap: van knop naar extremiteit

Nadere informatie

Inhoud. inleiding de schouder 1 9. Redactie 1 0. Auteurs 1 1. Voorwoord 1 6

Inhoud. inleiding de schouder 1 9. Redactie 1 0. Auteurs 1 1. Voorwoord 1 6 Redactie 1 0 Auteurs 1 1 Voorwoord 1 6 inleiding de schouder 1 9 1 Patiënten met schoudersyndromen in de huisarts- en fysiotherapiepraktijk 2 1 Inleiding 2 2 Patiënten met schoudersyndromen in de huisartspraktijk

Nadere informatie

Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest

Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Van DSM IV naar DSM 5 DSM IV - somatisatie stoornis, - somatoforme

Nadere informatie

Centre for. Care Research (WOK, KWAZO) (CEBP) Universiteit Maastricht. Centre for Evidence Based Physiotherapy

Centre for. Care Research (WOK, KWAZO) (CEBP) Universiteit Maastricht. Centre for Evidence Based Physiotherapy Centre for Evidence Based Physiotherapy Centre Universiteit for Maastricht Quality of Care Research Universiteit Maastricht Karin Neeleman-van der Steen Jozé Braspenning Rob de Bie Rob Oostendorp 9 november

Nadere informatie

WAT NEMEN WE MEE NAAR HUIS

WAT NEMEN WE MEE NAAR HUIS NVMT-Congres 2003 1 WAT NEMEN WE MEE NAAR HUIS PROF.DR. Rob A.B. Oostendorp NVMT-Congres 2003 2 OMVANG van het GEZONDHEIDSPROBLEEM NEKPIJN NVMT-Congres 2003 3 OMVANG van NEKPIJN GUEZ e.a., Acta Orthop

Nadere informatie

Bewegingsvrijheid in het dagelijkse functioneren als uitgangspunt voor een meetinstrument voor patiënten met schouderklachten

Bewegingsvrijheid in het dagelijkse functioneren als uitgangspunt voor een meetinstrument voor patiënten met schouderklachten Bewegingsvrijheid in het dagelijkse functioneren als uitgangspunt voor een meetinstrument voor patiënten met schouderklachten RAB Oostendorp JWH Elvers IN Sierevelt KWAP van der Heijden Nederlands Paramedisch

Nadere informatie

Acute Low Back Pain Screenings Questionnaire (ALBPSQ)

Acute Low Back Pain Screenings Questionnaire (ALBPSQ) Acute Low Back Pain Screenings Questionnaire (ALBPSQ) S.J. Linton en K. Halldén, 1996 Instructie DOEL(GROEP): Prognostische en inventariserende vragenlijst De Acute Low Back Pain Screening Questionnaire

Nadere informatie

KNGF-richtlijn Manuele Therapie bij Lage-rugpijn. Supplement bij het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie Jaargang 113 Nummer

KNGF-richtlijn Manuele Therapie bij Lage-rugpijn. Supplement bij het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie Jaargang 113 Nummer KNGF-richtlijn Manuele Therapie bij Lage-rugpijn Supplement bij het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie Jaargang 113 Nummer 6 2003 KNGF-richtlijn Manuele Therapie bij Lage-rugpijn Praktijkrichtlijn

Nadere informatie

Klinisch behandelprogramma chronisch pijn (Graded Exposure)

Klinisch behandelprogramma chronisch pijn (Graded Exposure) Heliomare Relweg 51 1949 EC Wijk aan Zee T 088 920 88 88 E Info-revalidatie@heliomare.nl Klinisch behandelprogramma chronisch pijn (Graded Exposure) Doel van dit document: Betreft de diagnosegroep(en):

Nadere informatie

Gedragsverandering door de patiënt: een uitdaging voor de manueeltherapeut

Gedragsverandering door de patiënt: een uitdaging voor de manueeltherapeut Gedragsverandering door de patiënt: een uitdaging voor de manueeltherapeut drs. O.C.M.W. van der Zanden drs. F.J.C.M. Verhulst Jaarcongres NVMT 2002 1 Lastige patiënten bestaan niet, onvoldoende kennis

Nadere informatie

Iedereen is anders: de invloed van persoonlijke factoren na hersenletsel Caroline van Heugten

Iedereen is anders: de invloed van persoonlijke factoren na hersenletsel Caroline van Heugten Iedereen is anders: de invloed van persoonlijke factoren na hersenletsel Caroline van Heugten Geprikkeld brein 19 okt. 2016, Swalmen Dept P&N, MHeNS, FHML Dept NP&PP, FPN Kent u haar? Kent u haar? Marlou

Nadere informatie

Acute Low Back Pain Screening Questionnaire (ALBPSQ) S.J. Linton & K. Halldén (1996)

Acute Low Back Pain Screening Questionnaire (ALBPSQ) S.J. Linton & K. Halldén (1996) Acute Low Back Pain Screening Questionnaire (ALBPSQ) S.J. Linton & K. Halldén (1996) DOEL(GROEP): Inventariserende vragenlijst De Acute Low Back Pain Screening Questionnaire (ALBPSQ) is een biopsychosociaal

Nadere informatie

Educatie bij chronische pijn, een systematische aanpak met een model van gevolgen en beïnvloedende factoren.

Educatie bij chronische pijn, een systematische aanpak met een model van gevolgen en beïnvloedende factoren. Educatie bij chronische pijn, een systematische aanpak met een model van gevolgen en beïnvloedende factoren. Carla Palmen, psychosomatisch fysiotherapeut Adelante Zorgroep, Volwassenen, Afd. pijn, Hoensbroek

Nadere informatie

Kennisdag NGS september Van harte welkom. Thema: Heup / lies

Kennisdag NGS september Van harte welkom. Thema: Heup / lies Kennisdag NGS 2016 17 september Van harte welkom Thema: Heup / lies Bennie Theunissen: theunissenbennie@gmail.com 1 2 3 Een weekje rust (ziekte) Jongeren werden een week aan bed gekluisterd: Ze verloren

Nadere informatie

EVIDENCE-BASED ALLIED HEALTH CARE. Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp

EVIDENCE-BASED ALLIED HEALTH CARE. Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp EVIDENCE-BASED ALLIED HEALTH CARE Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Nederlands Paramedisch Instituut UMC St Radboud Hogeschool van Arnhem en Nijmegen NVLF 1 ORIËNTATIE op LOGOPEDIE NVLF Visie 2000-2005 NVLF

Nadere informatie

ADDENDUM 2 bij HAND-OUTS I

ADDENDUM 2 bij HAND-OUTS I ADDENDUM 2 bij HAND-OUTS I BABYLONISCHE SPRAAKVERWARRING? EENHEID van TAAL! WELKE TAAL / TERMINOLOGIE? ICD Al heel lang behoefte aan gestructureerd vastleggen van gegevens: ca. 1880: ICD, International

Nadere informatie

Werkplekadvies en -begeleiding. Kort multidisciplinaire aanpak (2 mnd) Lang multidisciplinaire aanpak (3 mnd) Kort psychologische aanpak (2 mnd)

Werkplekadvies en -begeleiding. Kort multidisciplinaire aanpak (2 mnd) Lang multidisciplinaire aanpak (3 mnd) Kort psychologische aanpak (2 mnd) WorkWell 1. Intake en diagnostiek 2. (Secundaire) Preventie 3. Re-integratie Z1 Z2 Z3 Expertise Consult WoW ZR Intake door WoW ZR Diagnostiek: P1 P2 P3 Werkplekadvies en -begeleiding Back to Work Kort

Nadere informatie

Onderscheid door Kwaliteit

Onderscheid door Kwaliteit Onderscheid door Kwaliteit 2010 Algemeen Binnen de intensieve overeenkomst fysiotherapie 2010 verwachten wij van u 1, en de fysiotherapeuten vallend onder uw overeenkomst, een succesvol afgeronde toets

Nadere informatie

KNGF-richtlijn. Lage rugpijn

KNGF-richtlijn. Lage rugpijn KNGF-richtlijn Lage rugpijn KNGF-richtlijn Lage rugpijn Praktijkrichtlijn Onder redactie van: J.B. Staal E.J.M. Hendriks M. Heijmans H. Kiers A.M. Lutgers-Boomsma G. Rutten M.W. van Tulder J. den Boer

Nadere informatie

Behandelprogramma chronische pijn. Almere

Behandelprogramma chronische pijn. Almere Behandelprogramma chronische pijn Almere Voor wie is het behandelprogramma zinvol? Als eerdere behandelingen zoals fysiotherapie of een operatie niet geholpen hebben komen mensen met chronische pijn vaak

Nadere informatie

TUSSEN PRAKTRIJK EN WETENSCHAP: dé uitdaging voor de paramedische zorg. Inaugurele rede prof. dr. Rob A.B. Oostendorp 12 januari 2001

TUSSEN PRAKTRIJK EN WETENSCHAP: dé uitdaging voor de paramedische zorg. Inaugurele rede prof. dr. Rob A.B. Oostendorp 12 januari 2001 TUSSEN PRAKTRIJK EN WETENSCHAP: dé uitdaging voor de paramedische zorg Inaugurele rede prof. dr. Rob A.B. Oostendorp 12 januari 2001 1 GESCHIEDENIS NIJMEEGSE LEERSTOEL 1978: eerste aanvraag leerstoel Fysische

Nadere informatie

Whitepaper aspecifieke lage rugpijn. Martijn Groot, orthopedisch manueel therapeut Daniel Righard, master manueel therapeut i.o.

Whitepaper aspecifieke lage rugpijn. Martijn Groot, orthopedisch manueel therapeut Daniel Righard, master manueel therapeut i.o. Whitepaper aspecifieke lage rugpijn Martijn Groot, orthopedisch manueel therapeut Daniel Righard, master manueel therapeut i.o. (co-writer) Inhoud Inleiding De praktijk Het trainingsprogramma De ervaringen

Nadere informatie

De Spit Gids. 20 januari. De Gids naar een snel herstel van Spit!

De Spit Gids. 20 januari. De Gids naar een snel herstel van Spit! De Spit Gids 20 januari 2015 Spit is de meest voorkomende klacht in het bewegend functioneren. Dit boek over spit geeft je alle basis informatie met betrekking tot wat het inhoud, hoe lang het normaal

Nadere informatie

Kwaliteitsindicatoren in de paramedische zorg

Kwaliteitsindicatoren in de paramedische zorg Kwaliteitsindicatoren in de paramedische zorg Prof.dr. Rob Oostendorp, Afdeling Kwaliteit van Zorg (WOK), UMC St Radboud, Nijmegen Nederlands Paramedisch Instituut, Amersfoort Op weg naar kwaliteit Sinds

Nadere informatie

7/11/2016. HersenletselCongres B7 - Iedereen is anders: aandacht voor de persoonlijke factoren na hersenletsel. Succes Marlou van Rhijn?

7/11/2016. HersenletselCongres B7 - Iedereen is anders: aandacht voor de persoonlijke factoren na hersenletsel. Succes Marlou van Rhijn? Disclosure belangen sprekers B7 - Iedereen is anders: aandacht voor de persoonlijke factoren na hersenletsel Caroline van Heugten & Ieke Winkens (Potentiële) belangenverstrengeling De betrokken relaties

Nadere informatie

Multidisciplinair Aspecifiek Rugpijn Spreekuur (MARS) Zuyderland Revalidatie

Multidisciplinair Aspecifiek Rugpijn Spreekuur (MARS) Zuyderland Revalidatie Multidisciplinair Aspecifiek Rugpijn Spreekuur (MARS) Inleiding U bent doorverwezen naar het Multidisciplinair aspecifiek lage rugpijn screeningsteam (MARS) bij. Binnen dit team wordt samen met u bekeken

Nadere informatie

Het ICF schema ziet er als volgt uit. (Schema uit hoofdtekst hier opnemen)

Het ICF schema ziet er als volgt uit. (Schema uit hoofdtekst hier opnemen) 1 International Classification of Functioning, Disability and Health Het ICF-Schema ICF staat voor; International Classification of Functioning, Disability and Health. Het ICF-schema biedt een internationaal

Nadere informatie

Niets aan de hand toch

Niets aan de hand toch Niets aan de hand toch (Kinder-) Manuele Therapie Psychologie Nek- en hoofdpijn bij kinderen en jongeren met NAH Presentatie BAW 'Niets aan de hand toch' Opbouw van de Presentatie Verzoek aan jullie Vraagstelling

Nadere informatie

Richtlijn Nekpijn. Jasper Bier. Inhoud. Waarom deze richtlijn. Diagnosecodes. Doelstellingen. Alle interventies

Richtlijn Nekpijn. Jasper Bier. Inhoud. Waarom deze richtlijn. Diagnosecodes. Doelstellingen. Alle interventies Inhoud Richtlijn Nekpijn Jasper Bier Doelstellingen en uitgangspunten richtlijn De richtlijn Indeling van patiënten, subgroepen en diagnostiek Interventies en behandelprofielen Klinimetrie Stand van zaken

Nadere informatie

Dankwoord. Maurits van Tulder en Bart Koes

Dankwoord. Maurits van Tulder en Bart Koes 219 Dankwoord Evidence-based handelen bij lage rugpijn is het resultaat van een jarenlange samenwerking van de auteurs, niet alleen met elkaar maar ook met vele collega s in binnen- en buitenland. De verschillende

Nadere informatie

Nederlandse standaarden voor de verzekeringsarts

Nederlandse standaarden voor de verzekeringsarts Nederlandse standaarden voor de verzekeringsarts Drs. A.E. DE WIND Leuven, 27-04-2007 WIA: wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen: Hervorming en verbetering claimbeoordelingsproces Gebruik wetenschappelijk

Nadere informatie

Behandeling bij Interaktcontour. Pagina 1 14 oktober 2013 www.interaktcontour.nl

Behandeling bij Interaktcontour. Pagina 1 14 oktober 2013 www.interaktcontour.nl Behandeling bij Interaktcontour Pagina 1 14 oktober 2013 www.interaktcontour.nl Wij zijn: * Wouter de Boer, neuropsycholoog * Marieke van der Ent, orthopedagoog Pagina 2 14 oktober 2013 www.interaktcontour.nl

Nadere informatie

Inhoud. H.E. van der Horst. T.C. olde Hartman en P.L.B.J. Lucassen. A.H. Blankenstein. H. Woutersen-Koch

Inhoud. H.E. van der Horst. T.C. olde Hartman en P.L.B.J. Lucassen. A.H. Blankenstein. H. Woutersen-Koch VII 1 Inleiding SOLK in de huisartsenpraktijk: begrippen en epidemiologie... 1 H.E. van der Horst 1.1 Wat is SOLK?... 2 1.2 Andere (veel)gebruikte termen.... 3 1.3 Relatie tussen SOLK en somatisatie....

Nadere informatie

SOLK. Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten. Nancy Stokkers, Kinderfysiotherapeut

SOLK. Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten. Nancy Stokkers, Kinderfysiotherapeut SOLK Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten Nancy Stokkers, Kinderfysiotherapeut SOLK klachten en behandeling bij kinderen. Definitie SOLK? Prevalentie Chronische pijn Gevolgenmodel Probleeminventarisatie

Nadere informatie

Chronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek

Chronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek Chronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek Stefaan Van Damme - er is geen enkel belangenconflict of financiële band met de industrie - slaapproblemen angst werkverzuim/conflict

Nadere informatie

Zorgstandaard Chronische Pijn een leidraad tot betere zorg? Albère Köke

Zorgstandaard Chronische Pijn een leidraad tot betere zorg? Albère Köke Zorgstandaard Chronische Pijn een leidraad tot betere zorg? Albère Köke Disclosure Companies Research funnding GEEN GEEN Dr. RSGM Perez Projectgroep Drs. A.H. van Dalen-Kok (vanaf 9-12-2014), Verenso M.G.

Nadere informatie

Let s talk. Trea Broersma psychiater

Let s talk. Trea Broersma psychiater Let s talk about SOLK Trea Broersma psychiater SOLK??? Let s talk about..solk SOLK in de huisartsenpraktijk Lichamelijke klachten zonder somatische oorzaak SOLK en somatisatie Problemen bij SOLK en somatisatie

Nadere informatie

Chronische Pijn Groep

Chronische Pijn Groep Chronische Pijn Groep Geldermalsen Deze folder gaat over de behandeling van chronische pijn en over de manier waarop de Chronische Pijn Groep Geldermalsen deze klacht aanpakt. In deze folder wordt uitgelegd

Nadere informatie

Pijn en MS in de medische literatuur. Omschrijving probleem. Prevalentie. Prevalentie 63 % (nl populatie 19 %)

Pijn en MS in de medische literatuur. Omschrijving probleem. Prevalentie. Prevalentie 63 % (nl populatie 19 %) Pijn en MS in de medische literatuur Roger Haenen, Revalidatiearts Orbis Medisch Centrum Sittard - Geleen Omschrijving probleem Prevalentie 63 % (nl populatie 19 %) RRMS 50% PPMS 70% SPMS 70 % 25 % ervaart

Nadere informatie

KNGF-richtlijn Whiplash. Supplement bij het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie nummer3/jaargang111

KNGF-richtlijn Whiplash. Supplement bij het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie nummer3/jaargang111 Supplement bij het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie nummer3/jaargang111 KNGF-richtlijn Whiplash Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie KNGF-richtlijn Whiplash G.E. Bekkering I, H.J.M.

Nadere informatie

Aspecifieke lage rugklachten

Aspecifieke lage rugklachten Aspecifieke lage rugklachten Orthopedie alle aandacht Chronisch aspecifieke lage rugpijn Veel mensen hebben pijn onderin de rug. Van de westerse bevolking krijgt 60 tot 90% ten minste een keer in het leven

Nadere informatie

Duurzame Re-integratie

Duurzame Re-integratie Duurzame Re-integratie van mensen met aanhoudende vermoeidheidsklachten Margot Joosen Monique Frings-Dresen Judith Sluiter Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid Academisch Medisch Centrum, Amsterdam

Nadere informatie

Herstel en Balans. Kanker zet je leven op zijn kop. De rol van de psycholoog. Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010

Herstel en Balans. Kanker zet je leven op zijn kop. De rol van de psycholoog. Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010 Herstel en Balans De rol van de psycholoog Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010 Kanker zet je leven op zijn kop 1 Kanker, gevolgen voor de patiënt Heftige emoties. Verlies van controle

Nadere informatie

Cobi Oostveen Bedrijfsarts Bedrijfsartsconsulent oncologie. Nascholing NVAB Noord 6 april 2017

Cobi Oostveen Bedrijfsarts Bedrijfsartsconsulent oncologie. Nascholing NVAB Noord 6 april 2017 Cobi Oostveen Bedrijfsarts Bedrijfsartsconsulent oncologie Nascholing NVAB Noord 6 april 2017 De brug van kanker naar arbeid Aanleiding Arbeidsparticipatie van mensen die behandeld worden of zijn voor

Nadere informatie

KNGF-richtlijn Whiplash. Supplement bij het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie nummer3/jaargang111

KNGF-richtlijn Whiplash. Supplement bij het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie nummer3/jaargang111 Supplement bij het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie nummer3/jaargang111 KNGF-richtlijn Whiplash Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie KNGF-richtlijn Whiplash G.E. Bekkering I, H.J.M.

Nadere informatie

Behandelingen. 1 Multidisciplinaire screening Zorg op Maat. Doel van de screening. De screeningsdag

Behandelingen. 1 Multidisciplinaire screening Zorg op Maat. Doel van de screening. De screeningsdag 19/01/2019 Behandelingen 1 Multidisciplinaire screening Zorg op Maat Uw revalidatiearts kan u aanmelden voor de multidisciplinaire screening Zorg op Maat. Hierbij gaan we met meerdere behandelaren uw problemen

Nadere informatie

Informatie over de lastmeter

Informatie over de lastmeter Longgeneeskunde Informatie over de lastmeter www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud De lastmeter... 3 Waar kunt u terecht?... 4 Overzicht diverse hulpverleners binnen het ziekenhuis... 5 Vragen... 7 Contactgegevens...

Nadere informatie

Pijneducatie Chronische pijn: hoe leg je dat uit? Agenda. Nociceptieve pijn 11/06/2014. Harkema. Dr. Doeke Keizer, huisarts

Pijneducatie Chronische pijn: hoe leg je dat uit? Agenda. Nociceptieve pijn 11/06/2014. Harkema. Dr. Doeke Keizer, huisarts Pijneducatie Chronische pijn: hoe leg je dat uit? Dr. Doeke Keizer, huisarts Harkema Geen sponsoring vanuit industrie Agenda Even voorstellen Soorten pijn Chronische pijn > sensitisatie Pijneducatie Anderhalvelijnszorg

Nadere informatie

Graded exposure behandeling van jongeren met pijn en hun ouders

Graded exposure behandeling van jongeren met pijn en hun ouders Graded exposure behandeling van jongeren met pijn en hun ouders Emmelien Spek & Marielle Goossens Inleiding Graded exposure in vivo; achtergrond Graded exposure in vivo; in de praktijk Ouderprogramma

Nadere informatie

optimale meetinstrument?

optimale meetinstrument? 1 Klachten in het hoofdhalsgebied: hoe kies ik het optimale meetinstrument? Raymond Swinkels Samenvatting» Klachten in het hoofd-halsgebied hebben in veel gevallen een multidimensionaal karakter waarbij

Nadere informatie

Regionale Transmurale Afspraken Rugexpertiseteam RTA t.b.v. het rugexpertiseteam van Bernhoven

Regionale Transmurale Afspraken Rugexpertiseteam RTA t.b.v. het rugexpertiseteam van Bernhoven Regionale Transmurale Afspraken Rugexpertiseteam Versie Beheer 1.0, Synchroon Voor het laatst bijgewerkt op dinsdag 8 maart 2016 Distributielijst Fysiotherapeuten, huisartsen en specialisten van Datum:

Nadere informatie