JAARSTUKKEN 2010 April 2011

Transcriptie

1 JAARSTUKKEN 2010 April 2011

2

3

4

5 Inhoudsopgave I n h o u d s o p g a v e J a a r s t u k k e n Hoofdstuk 1 Jaarstukken Inleiding Samenvatting en conclusie op de hoofdlijnen Resultaat bestemming Leeswijzer 22 Hoofdstuk 2 Beleidsverantwoording 2.1 Programmaverantwoording Stadsvisie Leeuwarden fier verder! Op weg naar een duurzame stad Meerjaren Investering Programma Programma s 31 Leeswijzer voor de programma s Programma Cultuur (1) Programma Jeugd en onderwijs(2) Programma Economie en toerisme (3) Programma Zorg en opvang (4) Programma Werk en inkomen (5) Programma Wonen (6) Programma Infrastructuur/bereikbaarheid (7) Programma Dienstverlening (8) Programma Politiek bestuur (9) Programma Veiligheid, openbare orde en handhaving (10) Programma Sport (11) Programma Ruimtelijke ordening, wijken en dorpen (12) Programma Milieu, energie, water (13) Programma Woon- en leefomgeving (14) Programma Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien (15) Paragrafen Lokale Heffingen Weerstandsvermogen Onderhoud Kapitaalgoederen Financiering Bedrijfsvoering Verbonden Partijen Grondbeleid Strategisch investerings- en ontwikkelingsfonds 237 Hoofdstuk 3 Financiële rekening en balans 3.1 Financieel resultaat Financieel resultaat 2010 op hoofdlijnen Toelichting op de voor- en nadelen Toelichting op de verschillen tussen rekening en Turap Reserve budgetoverheveling Financiële overzichten Balans Balans Toelichting op de balans Verantwoording specifieke uitkeringen 290 Accountantsverklaring 291 Kerngegevens 293 5

6 Inhoudsopgave Overzicht Bijlageboek bijlagen A Informatieraster 303 B Verbonden Partijen 361 C Verloop reserves en voorzieningen 393 D Overzicht van gewaarborgde geldleningen 399 E Overzicht van de personele sterkte, personeelslasten en inzet van 403 Personeel van derden F Overzicht bezuinigingen (F1 en F2) 411 G Samenvatting uitkomsten auditrapportages 423 H Aanwending onvoorzien 435 I Overzicht incidentele lasten en baten 437 J Monitors Inkomen en Werk & Participatie K Verantwoordingsinformatie Specifieke Uitkeringen (SISA) 443 (wordt opgenomen in de memorie van antwoord) 6

7 Jaarstukken 2010 Samenstelling van het bestuur Samenstelling van het bestuur Burgemeester dhr. drs. F.J.M. Crone Wethouder dhr. M. Florijn MA (loco-burgemeester) Programma s: Programma s: Veiligheid en openbare orde Politiek bestuur Sociaal maatschappelijke ontwikkeling Werk en inkomen Sport Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Wethouder dhr. H.S. Deinum Wethouder mw. I. Diks Programma s: Programma s: Economie Ruimtelijke ordening Wethouder mw. drs. T. Koster Cultuur Toerisme Wonen Milieu, energie en water Woon-en leefomgeving Gemeentesecretaris dhr. drs. C.H.J. Brugman Programma s: Jeugd en onderwijs Publieke dienstverlening Infrastructuur/ bereikbaarheid V.l.n.r. gemeentesecretaris Brugman, wethouder Koster, wethouder Florijn, burgemeester Crone, wethouder Diks en wethouder Deinum. 7

8 8

9 1.1 Inleiding 1. J a a r s t u k k e n Inleiding In 2010 heeft Leeuwarden een nieuw college en een nieuwe raad gekregen. Met het Collegeprogramma Doorpakken in nieuwe tijden is de lijn voor de komende vier jaar ingezet. Ook is er een nieuwe regering aangetreden die heeft aangekondigd vergaande bezuinigingen door te zullen gaan voeren. Die bezuinigingen raken ook Leeuwarden. Een bestuursakkoord hierover tussen Rijk en gemeenten wordt in 2011 verwacht. Hierop vooruitlopend heeft Leeuwarden zichzelf voor een aantal bezuinigingsopgaven gesteld. In het afgelopen jaar zijn de noodzakelijke bezuinigingen op veel terreinen voorbereid. De economische crisis is ook in Leeuwarden merkbaar. De productie van woningen is afgenomen en de werkloosheid toegenomen. De gemeente moet scherpe keuzes maken. Wie hulp nodig heeft van de gemeente, kan dat krijgen. Wie het zelf kan, wordt gestimuleerd eigen initiatief te nemen. Samen met alle partijen: ondernemers, organisaties en inwoners, is naar oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken gezocht. Er is gericht geïnvesteerd in de duurzame economische ontwikkeling van Leeuwarden en in goede bereikbaarheid. Want juist in tijden van bezuinigingen is het belangrijk om te blijven investeren. Met omliggende gemeenten, de provincie Fryslân, in netwerkverband met 32 steden en op Europees niveau is samengewerkt. Leeuwarden heeft gekozen voor een nadrukkelijker profilering van stad en provincie. Daarbij past bijvoorbeeld ook het concept van een universitaire netwerkorganisatie: University Campus Fryslân. Deze ontwikkelingen hebben meegespeeld in de realisatie van doelstellingen en ambities (wat wilden we bereiken?), zoals die in de begroting 2010 van de gemeente Leeuwarden zijn opgenomen. In deze jaarstukken wordt verantwoording afgelegd over de uitvoering van de programmabegroting

10 1.2 Samenvatting en conclusies op hoofdlijnen 1.2 Samenvatting en conclusies op hoofdlijnen Programmaverantwoording Hierna worden op hoofdlijnen de belangrijkste beleidsmatige en financiële afwijkingen en conclusies van de programma s aangegeven. Algemeen De realisatie van de voorgenomen doelstellingen en ambities, zoals die in de begroting 2010 zijn opgenomen, is over het algemeen goed verlopen. Veel ging er goed, maar er zijn ook dingen die beter kunnen: 10 dingen die goed gingen 1. De centra voor jeugd en gezin en het jongerenloket hebben bijgedragen aan de vermindering van het aantal schoolverlaters in de Regionaal meld en coördinatiepunt (RMC)-regio Fryslân-Noord. 2. De ontwikkeling van de Brede scholen en inzet van combinatiefunctionarissen Brede school-sportcultuur loopt goed. Deze scholen vergroten de ontwikkelingskansen van kinderen. 3. Er zijn Europese middelen verworven en rijksbijdragen vanuit Pieken in de Delta voor de Watercampus. 4. Door de wijkgerichte aanpak van inburgering doen 160 inburgeraars mee aan een inburgeringtraject. 5. Ondanks de recessie heeft Leeuwarden de woningvoorraad kunnen uitbreiden. Door het verwerven van 1,84 mln rijksgeld (versnellingsgeld) kunnen locaties als Amicitia en Bolmanterrein toch verder ontwikkeld in Belangrijke projecten ter verbetering van de bereikbaarheid van de stad zijn grotendeels volgens planning verlopen, met uitzondering van de Westelijke invalsweg. 7. Door de succesvolle invoering van het algemene telefoonnummer is de telefonische bereikbaarheid van de gemeente verdergaand verbeterd. 8. Door de inzet van straatcoaches is de jeugdoverlast op straat verminderd bedrijven en instellingen hebben tijdens de Klimaattop een verklaring ondertekend, waarin ze aangeven de aanpak Slim met energie en water te ondersteunen. 10. Het project Zwerfafval heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan een schonere leefomgeving. 10 dingen die nog moeten gebeuren 1. Verdere ontwikkeling van bepaalde bedrijfs- en schoollocaties in Leeuwarden (o.a. Cornelis Trooststraat, Nylansdijk, Schieringerweg en Brandemeer), omdat daar door de recessie vertraging in is opgelopen. 2. Verdergaande verbetering van de samenwerking met het UWV werkbedrijf in het Werkplein om meer mensen aan werk te helpen. 3. Afspraken maken met o.a. de woningcorporaties over het beschikbaar stellen van huurwoningen om de doorstroom in de maatschappelijke opvang en crisisopvang te bevorderen. 4. Uitvoering van duurzaamheidprojecten in de woningbouw, om daadwerkelijk tot aanzienlijke vermindering van het (fossiele) energieverbruik te komen. 5. Verdergaande administratieve lastenverlichting om zo burgers en ondernemers minimaal met bureaucratische rompslomp te belasten. 6. Verdere ontwikkeling van diensten en producten via 7. In de communicatie naar en met burgers meer onderscheid maken. Wie het echt nodig heeft kan rekenen op steun van de gemeente, wie het zelf kan wordt gestimuleerd eigen initiatief te nemen. 8. De gemeentelijke wijkgerichte aanpak veiligheid moet worden geïntegreerd (en daarmee geborgd) in de reguliere wijkaanpak. In het ISV programma dat in 2011 start neemt veiligheid een (prominente) plaats in binnen een samenhangend pakket aan maatregelen. 9. Inhalen van de opgelopen achterstand om bestemmingsplannen te actualiseren. 10. Verbetering van de afvalscheiding, omdat dit bijdraagt aan vermindering van de milieudruk. 10

11 1.2 Samenvatting en conclusies op hoofdlijnen Financieel resultaat 2010 Het rekeningresultaat 2010 bedraagt nadelig. In de Tussenrapportage (Turap) werd een nadelig resultaat gemeld van Het negatieve resultaat wordt voor ruim 9 mln nadelig beïnvloed door stortingen in de reserve budgetoverheveling. Bij de Turap werd nog uitgegaan van een storting van ruim 2,2 mln. Het verschil tussen rekening en Turap 2010 wordt voor een belangrijk deel verklaard door: Een groter voordeel op de apparaatskosten (voordeel 1,8 mln) Een nadeel op de kapitaallasten (nadeel 0,9 mln) Een minder groot nadeel op inkomensvoorzieningen wet Bundeling van uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeenten (BUIG) (voordeel 1 mln) Een storting in de risicovoorziening Caparis (nadeel 0,5 mln) Overige posten (voordeel 0,2 mln) Hieronder worden de belangrijkste mee- en tegenvallers per programma vermeld. x RESULTAAT OP HOOFDLIJNEN Rekening Turap Kapitaallasten 84 N 784 V Apparaatskosten V 721 V Overige verschillen: Nr. Programma 2. Jeugd en onderwijs Onderwijsachterstandenbeleid/Brede scholen 246 V 198 V 3. Economie en toerisme Exploitatie diverse panden vastgoed 312 N 160 V 4. Sociaal maatschappelijke ondersteuning Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) N N 5. Werk en inkomen Sociale werkvoorziening (Caparis NV) 490 N Wet BUIG N N Armoedebestrijding 225 N 386 N 6. Wonen Woonwagenschap 313 V Omgevingsvergunning (Wabo) 825 N 600 N 9. Politiek Bestuur Diverse kosten college van B&W 216 V 137 N 13. Milieu, energie en water Bodem en geluid 118 V 14. Woon- en leefomgeving Straatverlichting 148 V Gladheidbestrijding 132 N 94 N 15. Algemene dekkingsmiddelen Onroerende zaakbelastingen 126 N 65 V Voorziening lopende procedures 206 N Minder kosten automatisering 271 V 260 V Rijksbijdrage grieppandemie 126 V 109 V Algemene uitkering uit Gemeentefonds 232 N Diverse kleinere mee- en tegenvallers < V 661 V Totaal N N *) V = Voordeel / N= Nadeel 11

12 1.2 Samenvatting en conclusies op hoofdlijnen Samenvattingen programma s Hierna is per programma een compacte samenvatting aangegeven, inclusief een toelichting op de belangrijke mee- en tegenvallers. Stadsvisie Leeuwarden, fier verder! Op weg naar een duurzame stad De in de Stadsvisie uitgezette koers wordt geleidelijk aan tot uitvoering gebracht. Het beschikbare geld bepaalt het tempo. De activiteiten van de gemeente op strategisch gebied (Stadsvisie, het Collegeprogramma , de Samenwerkingsagenda en het Regioconvenant) sluiten goed op elkaar aan. Daardoor is het beleid koersvast. Programma Cultuur (1) In 2010 heeft de voorbereiding van de omvorming van cultuureducatie in Leeuwarden centraal gestaan. Een cultureel kwartiermaker is aan deze opdracht begonnen. Op het gebied van cultuur is meer verbinding gezocht met scholen en wijken. Door uitvoering van het Actieplan cultuurbereik is bijvoorbeeld de deelname van middelbare scholieren aan culturele en kunstzinnige vorming groter geworden. Door de bezuinigingsopgave van 1,4 mln in 2013 worden de plannen met wijkgericht cultuureducatie in 2011 anders ingekleurd dan bij de vaststelling van het cultuurbeleid (CultuurVuur). De uitgangspunten van het cultuurbeleid zijn in 2010 door vertaald naar een plan (t/m 2012) en de uitvoering daarvan voor beeldende kunst en vormgeving. Om een extra cultuurimpuls (meer reuring) te geven zijn met incidentele middelen verschillende culturele activiteiten mogelijk gemaakt. Een spraakmakend initiatief was bijvoorbeeld Down South in de Zuidlanden, met locatietheater en openlucht cinema. Er zijn voortvarend plannen uitgewerkt voor huisvesting van een aantal culturele instellingen, waaronder het Filmhuis Leeuwarden in het Harmoniekwartier. Voor de geluidsoverlast van het in 2010 weer druk bezochte Poppodium Romein moet nog een oplossing worden gevonden. Onderzoek heeft uitgewezen dat er in Leeuwarden kansen liggen voor de creatieve economie. Welke ondersteuning de gemeente aan creatieve (startende) ondernemers kan bieden wordt in 2011 nader onderzocht. In 2010 is een aanvullend budget van beschikbaar gesteld om het negatief eigen vermogen van de Harmonie weg te werken. Programma Jeugd en Onderwijs (2) De gemeente heeft in 2010 samengewerkt met onderwijsbesturen en jeugdhulpverlening aan verbetering van de ondersteuning bij het opgroeien en opvoeden van kwetsbare jongeren. De ontwikkeling van de Brede scholen en inzet van combinatiefunctionarissen Brede school-sport-cultuur loopt goed. Drie extra scholen gaan op eigen verzoek een Brede school starten. Ze geven hier met lichte ondersteuning van de gemeente zelf invulling aan. Door lagere afrekeningen zijn de kosten voor Brede Scholen in lager uitgevallen (voordeel van ). Omdat door de aanstaande bezuinigingen besloten is in 2010 niet te investeren in onderwijsachterstandenbeleid (OAB) leverde ook dit een voordeel van op. Met de onderwijsbesturen is overlegd over herziening van het onderwijshuisvestingsplan. Dat wordt op zijn vroegst in 2013 uitgevoerd. Voorlopig is er geen geld voor nieuwe investeringen. De centra voor jeugd en gezin en het jongerenloket hebben in 2010 bijgedragen aan de vermindering van het aantal voortijdig schoolverlaters. Door o.a. het participatiebudget voor jongerentrajecten te benutten, is niet het hele rijksbudget aan de aanpak van het voortijdig schoolverlaten (VSV) opgegaan. Daarom besloot het college in van dit VSV-budget te gebruiken voor een 3-jarig project De School als Werkplaats. Medio 2010 is de wet OKE (Ontwikkelingskansen door kwaliteit en educatie) in werking getreden. Er is een traject gestart om de kwaliteitseisen van het peuterspeelzaalwerk te verhogen en extra in te zetten op voorschoolse educatie van doelgroepkinderen. Provincie en gemeente zijn het eens geworden over de ontwikkeling van de nieuwe University Campus Fryslân (UCF). Dit wordt een netwerkorganisatie voor academisch onderzoek en masteropleidingen over voor Fryslân kansrijke thema s als livability, duurzaamheid en lifesciences. 12

13 1.2 Samenvatting en conclusies op hoofdlijnen Daarnaast zijn drie nieuwe kennisprogramma s (hotspots) gestart rondom de thema s toerisme, water en meertaligheid. Programma Economie en toerisme (3) De bouwcrisis heeft in 2010 de ontwikkeling vertraagd van diverse bedrijfslocaties (Newtonpark IV fase 2, LPFterrein) en schoollocaties. Daardoor zijn de beheerkosten van diverse locaties opgelopen en nemen de risico s voor de gemeente toe. Een actualisatie van het benodigd weerstandsvermogen vindt in het kader van de begroting 2012 plaats. Het budget voor de exploitatie van diverse panden is met overschreden. Onder andere door raming van een jaarlijks bedrag voor onderhoud van de eind 2010 opgeleverde sporthal Kenniscampus, upgrading van de Camminghahal en lagere huuropbrengsten (leegstand). Met de herinrichting van het sportcomplex Kalverdijkje is nog niet begonnen omdat met diverse sportclubs nog gesprekken plaatsvinden. Werkzaamheden aan de gevel van de Westerkerk zijn doorgeschoven naar 2011, omdat de gevraagde monumentensubsidie niet werd toegekend. Het strategisch project Stedelijke economie is per 1 januari 2011 beëindigd. Het stimuleren en aantrekken van bedrijvigheid op het gebied van duurzaamheid is geïntegreerd in de aanpak Slim met energie en water. De intensivering van acquisitie en relatiebeheer is in 2010 voortgezet en krijgt een vervolg in De gemeente heeft in 2010 aan vier beurzen deelgenomen en bijgedragen aan verschillende relatiebijeenkomsten van o.a. de Wateralliantie (netwerkorganisatie met focus op duurzame en innovatieve watertechnologie). Voor ontwikkeling van de Watercampus zijn bijdragen toegezegd vanuit Pieken in de Delta en Europese middelen voor Noord Nederland. Met een door de raad beschikbaar gestelde krediet zijn in 2010 de watersportvoorzieningen in de binnenstad verbeterd. Zo zijn bijvoorbeeld havengeldautomaten vervangen en is de stroom- en watervoorziening verbeterd. Programma Sociaal maatschappelijke ontwikkeling (4) In de begroting 2010 is aangegeven dat het budget voor uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) mogelijk zou worden overschreden. Het budget is overschreden met Inmiddels is een bezuinigingspakket (Veranderagenda Wmo ) vastgesteld om te voorkomen dat ook de komende jaren het budget voor de Wmo wordt overschreden. De wetswijziging van de Wmo is per 1 januari 2010 in werking getreden. Alle cliënten zijn geïnformeerd en hebben een keuze gemaakt over welke vorm van huishoudelijke hulp zij wensen. Met elf aanbieders van huishoudelijke hulp is een nieuwe raamovereenkomst afgesloten. Een integrale tussentijdse evaluatie van het Wmo-beleid is niet uitgevoerd. Enerzijds omdat op verschillende beleidsterreinen al evaluaties hebben plaatsgevonden. Anderzijds omdat een nieuw integraal kader is vastgesteld: Welzijn Nieuwe Stijl. In 2010 is voor het eerst minder rijksbijdrage ontvangen voor maatschappelijke ondersteuning, vrouwenopvang, verslavingszorg en openbare geestelijke gezondheidszorg (MO/VO/VZ/OGGz). Met de directeuren van de opvanginstellingen is constructief overleg geweest over de gevolgen hiervan voor de instellingen. De actualisatie van het beleid op dit gebied (Kompas maatschappelijke opvang) is uitgesteld naar Van het rijk is eind 2010 alsnog incidenteel extra geld ontvangen voor uitvoering van het Kompas maatschappelijke opvang. Een deel daarvan zal in 2011 worden gebruikt voor benodigde wijzigingen en verbeteringen binnen de vrouwenopvang (Blijf van mijn lijf en Asja). In 2010 heeft Zienn een nieuwe locatie voor maatschappelijke opvang geopend: het sociaal pension Bonifatiusplein. Voor voormalig sociaal pension De Bel is een andere locatie gevonden op de Hoekstersingel. Er moet nog een locatie gevonden worden voor de nachtopvang. De Algemene wet bijzondere ziektekosten (AWBZ) -middelen voor begeleiding van mensen met meervoudige problemen- is komen te vervallen. Omdat verwacht werd dat deze mensen hiervoor een beroep zouden doen op de gemeente is van het rijk aan compensatiegeld ontvangen. Een groot deel hiervan is incidenteel gebruikt voor versterking van de sociale wijkteams en interventieteams in het kader van Welzijn Nieuwe Stijl. Daarnaast hebben zorgaanbieders en welzijnsinstellingen de gelegenheid gekregen te experimenteren met tussenvoorzieningen tussen geïndiceerde dagbesteding en vrijwillige activiteiten voor ouderen. 13

14 1.2 Samenvatting en conclusies op hoofdlijnen Programma Werk en inkomen (5) Ondanks dat in de begroting rekening was gehouden met een forse toename van het aantal bijstandsgerechtigden, is in 2010 het budget op dit onderdeel met overschreden. In 2010 kregen weliswaar gemiddeld minder mensen een Wet werk en bijstand (Wwb)-uitkering dan was begroot. Maar de gemiddelde uitkering was hoger door het verhoudingsgewijs hoge aantal oudere uitkeringsgerechtigden. Ook waren de uitgaven voor armoedebestrijding hoger dan begroot, omdat meer mensen werden geholpen om financieel rond te komen. De hulp die de gemeente biedt is zoveel mogelijk laagdrempelig gemaakt en gepromoot door bijvoorbeeld de formulierenbrigade. Door de recessie en tegenvallende inkomsten uit de arbeidsre-integratie is Caparis NV in 2010 in de rode cijfers terecht gekomen. Om dit op te vangen is ten laste van het rekeningresultaat van de gemeente een voorziening ( ) is getroffen. Door een meer integrale aanpak zijn mensen die bij het Werkplein kwamen doelmatiger aan werk geholpen. In 2011 moet de samenwerking met het UWV werkbedrijf in het Werkplein en de aanpak van de hoge jeugdwerkeloosheid nog verder verbeteren. Leeuwarden heeft een nieuw Multicultureel Centrum met een multifunctioneel karakter dat de integratie moet bevorderen. Het pand is in beheer bij Sinne Welzijn en Welzijn Leeuwarden. De wijkgerichte aanpak van inburgering door Leeuwarden is een voorbeeld voor professionals in het land. Inburgeraars werden gemotiveerd door coaches om aan ontmoetingsactiviteiten deel te nemen of een inburgeringtraject te volgen. Vooral het project 1001K(racht) voor allochtone vrouwen had succes. In 2010 zijn vier pilots gestart, gericht op het effectiever maken van schuldhulpverlening. Over de resultaten wordt in 2011 gerapporteerd. Programma Wonen (6) De uitvoering van het woningbouwprogramma is in 2010 afgeweken van het oorspronkelijke plan. Door de stagnatie op de woningmarkt heeft de gemeente zich geconcentreerd op het in beweging houden ervan. Onder andere met 1,84 mln rijksgeld (versnellingsgeld) worden locaties als Amicitia en Bolmanterrein toch verder ontwikkeld in Voor de zes aandachtwijken (Vlietzone, Schepenbuurt, Valeriuskwartier, Oldegalileën/Bloemenbuurt, Tjerk Hiddes/Cambuursterhoek en Nijlân) zijn wijkactieplannen gemaakt. Op basis hiervan worden in 2011 verdere prestatieafspraken met de corporaties gemaakt. Vooral nieuwe woonwijken, zoals Blitsaerd en de Zuidlanden, zijn door de recessie getroffen. De vraag naar woningen is (tijdelijk) meer verschoven naar goedkopere woningen in de stad. Het kost echter tijd om de plannen daarop aan te passen. Op 1 oktober is de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) in werking getreden. De eerste Wabovergunningen zijn inmiddels afgegeven. Door een kleiner aantal bouwvergunningaanvragen en door minder grote bouwprojecten zijn de legesinkomsten lager ( ) dan begroot. In juni 2010 is het handhavingsbeleid vastgesteld voor de Wabo- en bodemtaken en het handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP). De uitvoering is in volle gang. De dienstverlening op het gebied van monumentenzorg en archeologie is verbeterd met de in gebruik name van een monumentendatabase. Opheffing van het Woonwagenschap heeft een voordeel van opgeleverd. Programma Infrastructuur/bereikbaarheid (7) Over het algemeen zijn belangrijke projecten, die de stad over de weg beter bereikbaar moeten maken, volgens planning verlopen. Met uitzondering van de Westelijke invalsweg (WIW) en de (tijdelijke) transferia: Voor verdere uitbouw van de transferia aan de zuidkant van de stad was meer voorbereidingstijd nodig dan voorzien. Tijdens de voorbereidingsfase en vooral de ruimtelijke beroepsprocedure, is vertraging ontstaan in de planning voor de Haak om Leeuwarden. Deze vertraging werkt door in de WIW, die een directe verbinding heeft met de Haak en het westelijk deel van de stad. In de nieuwe planning starten de verdere werkzaamheden naar verwachting in 2012 en is de weg klaar in De plannen met het Drachtstercomplex zijn nader uitgewerkt en de eerste werkzaamheden zijn in 2010 gestart. Iets later dan gepland, wordt in maart 2011 de nieuwe parkeergarage Zaailand geopend. Er zijn in 2010 twee overdekte, bewaakte en gratis te gebruiken fietsenstallingen in de binnenstad geopend. Met de herinrichting 14

15 1.2 Samenvatting en conclusies op hoofdlijnen van de Heliconweg en aanpassing van de rotondes Heliconweg/Snekertrekweg en Heliconweg/Tesselschadestraat (eerste fase project Stadsring) is de verkeersafwikkeling en doorstroom van verkeer door de stad verbeterd. In samenwerking met Rijkswaterstaat Noord Nederland en de provincie Fryslân (project Gebiedsgericht benutten Leeuwarden ) zijn maatregelen getroffen die de verkeersafwikkeling over de Mr. P.J. Troelstraweg hebben verbeterd. Op basis van twee afgesloten convenanten investeren ook 18 grote(re) bedrijven uit de regio mee in een beter bereikbare stad. Zij stimuleren bij hun werknemers bijvoorbeeld reizen buiten de spits met telewerken, flexibele werktijden en fiets- en openbaar vervoer-gebruik. Er is een voorverkenning gedaan naar aanpassing van het busstation bij het NS-station, mede in verband met de herkenbaarheid van de busverbindingen die naar of via de Kenniscampus lopen. Verder onderzoek vindt in 2011 plaats. Programma Dienstverlening (8) De verplichtingen die voortvloeien uit de ondertekening van het Convenant vermindering regeldruk zijn in kaart gebracht. Een deel hiervan is uitgevoerd. Daarnaast hebben verschillende initiatieven geleid tot vermindering van regeldruk voor klanten van de gemeente. Voorbeelden zijn: verkorte afgiftetermijn voor een vergunning voor de commerciële horeca en begeleiding van de ondernemer bij de aanvraag; als er niet tijdig is beslist op een aantal vergunningaanvragen op grond van de APV (Algemene Plaatselijke Verordening), worden deze vergunningen geacht te zijn verleend (Lex silencio positivo). In het project Leesbaar Leeuwarders zijn ongeveer 800 standaardbrieven van de gemeente door briefcoaches beoordeeld op klantvriendelijkheid en aangepast. Het project wordt begin 2011 geëvalueerd. In de afgelopen jaren is het aantal klachten en gegronde bezwaren vrij constant gebleven; 2010 wijkt hierin niet af. 7% van de klachten behoefde meer onderzoek en kon daarom niet binnen 10 weken worden afgehandeld. In alle gevallen is met de indieners telefonisch of persoonlijk over de procedure en verdere afhandeling gesproken. In die gevallen dat de klacht gegrond was, heeft de gemeente met een brief of bloemen excuus gemaakt. Onderzoek naar de tevredenheid over de openingstijden heeft geen aanleiding gegeven de openingstijden aan te passen. Burgers in Leeuwarden bleken gemiddeld meer tevreden te zijn over de openingstijden dan burgers in andere gemeenten. Het kwaliteitshandvest dienstverlening is deels geëvalueerd en wordt in 2011 herzien. In het kader van de ontwikkeling naar een transparante overheid die de burger centraal stelt, is op 1 oktober 2010 het nieuwe gemeentelijke klantcontactcentrum (KCC) geopend. Iedereen kan hier via de website, telefonisch of aan de balie terecht met vragen aan de gemeente. Een groot deel van de vragen wordt via het KCC direct en op uniforme wijze afgehandeld. De uitbreiding van het aantal webdiensten naar 42 is iets vertraagd en wordt in 2011 alsnog voltooid. Om de herkenbaarheid van de gemeente via één ingang nog verder te vergroten is in 2010: een nieuwe gemeentelijke website gelanceerd die in 2011 verder wordt uitgebreid; het nieuwe algemene nummer met succes ingevoerd. Het budget dat beschikbaar is voor de herinrichting van het KCC in de Stadshal is in 2010 naar beneden bijgesteld (van 1 mln naar 0,6 mln). Programma Politiek bestuur (9) In 2010 is sterk ingezet op een aansprekende communicatiecampagne voor de gemeenteraadverkiezingen. Bijvoorbeeld via een aparte website, een stemwijzer en diverse andere manieren. Het is daarom des te teleurstellender dat het opkomstpercentage is blijven steken op 50,6%. Dit is 1,6% lager dan vier jaar geleden. De steeds lagere opkomst is echter een landelijke trend, daar is Leeuwarden dus niet uniek in. Op het gebied van burgerparticipatie is veel gebeurd in Zo is voor de raadsbehandeling van de programmabegroting een hoorzitting georganiseerd omdat de omvangrijke bezuinigingen, die hierin opgenomen zijn, veel burgers en organisaties treffen. Op deze avond hebben veel burgers de kans genomen om in te spreken bij de vergadering van de raad. Daarnaast is er onder andere een Politieke Duurzaamheidsmarkt in de binnenstad georganiseerd. Tevens was 2010 het jaar van het VNG-congres in Leeuwarden, dat zeer succesvol is verlopen. Onder andere door vermindering van het aantal wethouders (van 5 naar 4) en lagere pensioenverplichtingen waren de kosten voor het college van B&W lager dan begroot. 15

16 1.2 Samenvatting en conclusies op hoofdlijnen Programma Veiligheid, openbare orde, handhaving (10) In 2010 zijn verschillende maatregelen tegen criminaliteit en overlast genomen. Door o.a. de inzet van straatcoaches zijn er minder jeugdgroepen op straat en is jeugdoverlast verminderd. Door onder andere flex camera s en inzet van fan coaches is de voetbaloverlast verminderd. In 2010 is gestart met het oplossen van problemen rondom (illegale) kamerverhuur en malafide vastgoedeigenaren, bijvoorbeeld in de Vlietzone. Samen met de politie en het Openbaar Ministerie is in 2010 ook een plan van aanpak gemaakt tegen de aanhoudende drugsoverlast, die zich vooral concentreert in het Weaze gebied. In de wijkactieplannen zijn verdere maatregelen voor een veilige leefomgeving in de zes aandachtwijken opgenomen. Deze worden in 2011 uitgevoerd. In 2011 is van het rijk nog beschikbaar voor veiligheid. Mogelijke oplossingen voor het opvangen van de bezuiniging door het rijk worden in 2011 aan de raad voorgelegd. In 2010 is de samenwerking in brandweerzorg tussen de gemeente Boarnsterhim en de gemeente Leeuwarden verder geoptimaliseerd. Op 1 oktober 2010 is de Wet Veiligheidsregio in werking getreden en is de commandant van het samenwerkingsverband Midden Fryslân formeel commandant van de Brandweer Boarnsterhim. In 2010 zijn incidenten maandelijks geëvalueerd en zijn procedures verbeterd. Om valse meldingen tegen te gaan zijn in 2010 gesprekken gevoerd met de 20 grootste veroorzakers van loze meldingen. Inmiddels is hiertegen een aantal maatregelen genomen. Het project Nieuwbouw brandweerkazerne is volgens planning verlopen. In 2010 is de keuze voor de architect gemaakt. Programma Sport (11) In 2010 is gestart met de uitvoering van de regeling Combinatiefuncties, waarvan zes fte ingevuld zijn met zeven combinatiefunctionarissen. De combinatiefunctionarissen werken vanuit bv SPORT binnen de Brede scholen en zijn het aanspreekpunt voor sport en bewegen in de school en in de wijk. In sportconcentratiegebied Kalverdijkje zijn de ruimtelijke mogelijkheden onderzocht en zijn stappen in het projectplan gezet. De vertraging in de ontwikkeling van de Zuidlanden heeft een vertragende werking op de ontwikkeling van het sportconcentratiegebied daar. Verder waren sportevenementen vaak geconcentreerd binnen bepaalde perioden in het jaar. Om sportevenementen over het jaar te verspreiden en om verlening van subsidies te vergemakkelijken is er een nieuwe regeling subsidie Top- en Breedtesport vastgesteld in In het afgelopen jaar zijn daarnaast verschillende successen behaald. Zo is bijvoorbeeld het EK korfbal 2010 succesvol georganiseerd in Leeuwarden. Daarnaast is de sportwebsite Sporten in Leeuwarden gelanceerd en zijn BOS- Impulsprojecten Vrijheidswijk en Vlietzone succesvol afgesloten en is de subsidie vastgesteld door het ministerie. Hierdoor moeten kinderen en jongeren worden aangemoedigd om te sporten. Programma Ruimtelijke ordening (12) In 2010 zijn in samenhang plannen uitgewerkt voor ruimtelijke ontwikkeling van de oostelijke binnenstad, o.a. voor de herinrichting van de Tweebaksmarkt-Turfmarkt-Druifstreek en de realisatie van de parkeergarage voor het provinciehuis. Het plan voor de Blokhuispoort wordt in 2011 verder ontwikkeld samen met de Rijksgebouwendienst en marktpartijen. Planvorming rond de Amelandsestraat is stilgevallen, omdat de initiatiefnemer (Stadsherstel) zich heeft teruggetrokken. De kanselarij is de beoogde nieuwe locatie voor de University Campus Fryslân. Het besluit over de structuurvisie Nieuw Stroomland is met een jaar vertraagd, omdat een verdiepingsslag nodig was voor het energiepark Schenkenschans. Op 1 januari 2010 is de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro) in werking getreden. Bestemmingsplannen zijn in 2010 digitaal vastgesteld en openbaar gemaakt. Oude plannen (vanaf ongeveer 2000) zijn als PDF via en te raadplegen. De actualisatie van het bestemmingsplan Camminghaburen is vertraagd omdat verwerking van de uitbreiding van het winkelcentrum in het plan meer tijd kostte dan voorzien. Het bestemmingsplan Vossepark is vertraagd omdat de afstemming over de Westelijke invalsweg en de bouwlocaties rond de Tesselschadestraat meer tijd kostte dan voorzien. Om de achterstand in 16

17 1.2 Samenvatting en conclusies op hoofdlijnen actualisatie van plannen in te halen, is met de plannen Zamenhofpark, Indische Buurt en Industriegebied-West eerder begonnen dan gepland. Programma Milieu, energie en water (13) Wettelijke verplichtingen, zoals de inzameling van afval en taken op het gebied van riolering, bodem, geluid en lucht, zijn in 2010 adequaat en doeltreffend uitgevoerd. Omdat onder andere het aantal geluidsadviezen en adviezen over bijvoorbeeld bodemsanering beperkt bleef in 2010, is er minder uitgegeven dan begroot. Kansen zijn benut om bijvoorbeeld het duurzaam verwarmen of koelen van gebouwen met koudewarmte opslagsystemen te stimuleren. In 2010 is de visie op de volledig duurzame stad vastgesteld: Duurzaam Leeuwarden, de sterke stad. In de aanpak Slim met energie en water is concreet aangegeven hoe aan de duurzame ontwikkeling van de stad gewerkt gaat worden. Ook is daarin opgenomen hoe de voorlichting en communicatie plaatsvindt. De aanpak heeft breed draagvlak bij instanties en grote bedrijven. De uitvoering ervan start in Daarnaast lag het accent op: zonnestroom en duurzaam voortbewegen, bijvoorbeeld met een bijdrage aan het zonnepanelenproject met Bedrijvenvereniging De Hemrik; subsidieverstrekking voor het rijden met elektrische scooters en auto s; het plaatsen van LED-feestverlichting in de binnenstad. Het college reikte in 2010 voor het eerst De gouden Oldehove uit, de gemeentelijke Architectuur- en duurzaamheidprijs voor woningbouw. Eind 2010 is, conform afspraken uit het bodemconvenant, een overzicht ingediend bij het Rijk met daarop spoedeisende gevallen van bodemverontreiniging op locaties met risico s voor de mens (humane locaties). Voor de betreffende locaties zijn saneringsmaatregelen uitgevoerd of afgesproken. Het meetproject Bilgaard is deels uitgevoerd. Naar verwachting kan het functioneren van de riolering daar in 2011 worden gemeten. Om beter inzicht in de grondwatersituatie te krijgen is in 2010 is een grondwatermeetnet aangelegd. Uit de metingen kunnen over een jaar conclusies worden getrokken over de hoogte en eventuele problemen met de grondwaterstand. Na een quick scan is besluitvorming over diftar (variabel tarief afvalstoffenheffing naar gelang het aanbod) uitgesteld. Ervaringen met diftar in Hengelo (Overijssel) worden afgewacht. In 2013 wordt het onderzoek hervat. Het tarief van de afvalstoffenheffing is in 2010 gedaald met ongeveer 2%. Er zijn in 2011 aanvullende maatregelen nodig om de afvalscheiding verder te optimaliseren. Programma Woon- en leefomgeving (14) In 2010 is het kwaliteitsniveau van de openbare ruimte in Leeuwarden weer gestegen. Het project Zwerfafval heeft bijvoorbeeld een belangrijke bijdrage geleverd aan een schonere woon- en leefomgeving. Er zijn o.a. extra afvalbakken geplaatst bij grote winkelcentra en bij scholen en in wijken is aandacht voor de zwerfafvalproblematiek gevraagd. Ook de werkzaamheden in Aldlân, Julianapark, Camminghaburen en Wirdum hebben het beeld van het openbaar groen verfraaid. Door het doen van meldingen over hun woon- en leefomgeving leveren burgers en ondernemers ook zelf een belangrijke bijdrage aan het schoon, heel en veilig houden van hun omgeving. In 2010 is de afhandeling van de meldingen nog zorgvuldiger en adequater geworden. Voor alle wijken zijn groenbeheerplannen opgesteld. Deze plannen zijn met de wijkpanels besproken en vormen de basis voor uitvoering van het groenbeheer in de wijken voor de komende jaren. Samen met de wijk- en dorpspanels is ook de bezuiniging op de panelbudgetten voorbereid. Onder het motto meer bomen, minder regels is in 2010 de compensatieplicht bij gekapte bomen en de vereenvoudiging van de regels rond kapvergunningen voorbereid. De uitkomsten van de pilots met energiezuinige verlichting (LED-verlichting en dimmen) worden in 2011 meegenomen in de actualisatie van het beleid rondom openbare verlichting. Door onder andere lagere netbeheerkosten vielen de kosten van straatverlichting in 2010 met lager uit dan begroot. Een waarderingsonderzoek onder bezoekers en gebruikers van de begraafplaatsen is niet uitgevoerd. Er is vooral achterstallig onderhoud op de begraafplaatsen weggewerkt. O.a. verhardingen en parkeervoorziening zijn daardoor verbeterd. 17

18 1.2 Samenvatting en conclusies op hoofdlijnen Door de strenge winter in 2010 zijn de kosten voor gladheidbestrijding hoger uitgevallen dan begroot. Voor het herstel van wegen met vorstschade is extra beschikbaar gesteld. Samenvattingen paragrafen Paragraaf lokale heffingen Door de recessie en leegstand van kantoorgebouwen waren de belastingopbrengsten OZB lager dan begroot. Belastingen en overige heffingen vormden in 2010 circa 12% van de totale gemeentelijke baten. De WOZ-waarden 2010 zijn eind februari 2010 met als waardepeildatum 1 januari 2009 aan alle belanghebbenden meegedeeld. Hierbij is door belanghebbenden bezwaar gemaakt tegen de WOZ-waarde van WOZ-objecten. Het totaal aantal WOZ-objecten is circa zodat bij bijna 12% van de WOZobjecten bezwaar is gemaakt. Dit beeld wordt enigszins vertekenend door een paar bulkbezwaren van de woningcorporaties, exclusief deze bulkbezwaren is bij 3,6% van de objecten bezwaar gemaakt. In 27% van de bezwaren leidde dit tot een verlaging van de WOZ-waarde. De omvang van de openstaande belastingdebiteuren is van circa 5,1 mln eind 2008 teruggelopen tot circa 3,3 mln eind In 2010 zijn de invorderingsinspanningen verder opgevoerd en is de omvang verder teruggebracht tot 3,1 mln. Paragraaf weerstandsvermogen In de jaarrekening was het tot nu gebruikelijk om een actualisatie van de risico s te geven. Zoals bekend is met ingang van de begroting 2011 gestart met een andere opzet en invulling van de paragraaf Weerstandsvermogen. In de rekening wordt volstaan met een terugblik op de, in de programmabegroting genoemde, risico s. Belangrijke risicogebieden zijn: - De omvang en vooral de fasering van de korting op het gemeentefonds is in verband met de bezuinigingen van het kabinet Rutte nog niet duidelijk. Pas in de meicirculaire 2011 komt hierover duidelijkheid. - In de woningmarkt is in 2010 weinig of geen verbetering gekomen. De woningbouwproductie is sterk verminderd, ook in de gemeente Leeuwarden. En in verband met de stagnerende economische ontwikkeling is een aantal verwervingen afgewaardeerd ten laste van de reserve Grondbeleid. Desondanks kan in 2010 ten laste van de reserve Grondbeleid de geraamde afdracht aan het SIOF en de algemene middelen wel plaatsvinden. De afdracht komt echter wel onder druk komt te staan. - Ondanks dat in de begroting rekening was gehouden met een forse toename van het aantal bijstandsgerechtigden is er in 2010 toch sprake van een overschrijding. - Voor gesubsidieerde arbeid en Wwb moet in 2011 rekening gehouden worden met nieuwe en grotere tegenvallers. Na 2011 gaat het rijk hoogstwaarschijnlijk de oude financieringswijze van de Wwb in ere herstellen waardoor, anders dan nu, er altijd sprake zal zijn van een toereikend macrobudget. De risico s die dan resteren, hangen samen met de verdeling van dat budget op basis van het zogenaamde objectieve verdeelmodel. - In de begroting 2010 werd aangegeven dat er rekening mee gehouden moest worden dat het budget voor de Wmo overschreden zou kunnen worden. Dat is in 2010 helaas werkelijkheid geworden. De gemeenteraad heeft inmiddels een bezuinigingspakket vastgesteld om te voorkomen dat ook de komende jaren het budget voor de Wmo wordt overschreden. - In 2010 is Caparis NV weer in de rode cijfers terecht gekomen. Oorzaken hiervoor zijn de economische crisis en de tegenvallende inkomsten uit activiteiten op het terrein van de arbeidsre-integratie. Over 2010 wordt een verlies verwacht waarvoor tlv het rekeningresultaat van de gemeente Leeuwarden een voorziening is getroffen. Paragraaf financiering De rentestand heeft zich gunstig ontwikkeld voor de gemeente. Het percentage voor het opnemen van kort geld (leningen korter dan een jaar) is over 2010 uitgekomen op gemiddeld 0,85%, terwijl 2,7% was begroot. 18

19 1.2 Samenvatting en conclusies op hoofdlijnen De omslagrente die wordt gehanteerd voor de toerekening van rente aan de investeringen en de bespaarde rente op reserves en voorzieningen was begroot op 4,25%. In werkelijkheid is de omslagrente uitgekomen in 2010 op 5,04 %. Belangrijke basis van het treasurybeheer is een goede liquiditeitsplanning. Op jaarbasis bedroeg de afwijking tussen begroting en rekening van de geldstromen (circa 487 mln) uiteindelijk per saldo slechts 1,2 mln Het werkelijke renterisico was in ,2% ( 24,1 mln). Het blijft hiermee ruimschoots onder het wettelijk maximum. Paragraaf bedrijfsvoering Het voordeel op de apparaatskosten wordt in aanzienlijke mate veroorzaakt door het bekostigen van personeel uit specifieke rijksuitkeringen of andere extra middelen (projectbudgetten). Daardoor worden de reguliere personeelsbudgetten ontzien. Ook is deels sprake van het bewust terug brengen van de bezetting in verband met teruglopende dekking (bijvoorbeeld in het geval van de bouwleges). Een deel van het nadeel op de Wabovergunningen wordt dus vanuit dit voordeel op de apparaatskosten gecompenseerd. In de huidige collegeperiode wil de gemeente 3 mln bezuinigen op de bedrijfsvoering. Het uitgangspunt is dat er 5 tot 10% bespaard kan worden op de bedrijfsvoering zonder dat er taken hoeven te worden afgestoten. De besparing wordt gehaald uit versobering van producten en efficiency. De geraamde formatie is in 2010, ten opzichte van 2009, gestegen. Dit geeft echter een geflatteerd beeld, omdat de totale personeelskosten in ,0 mln minder bedroeg dan geraamd. De inhuurkosten van extern personeel ( 11,6 mln) waren daarbij nagenoeg even hoog als in Naar aanleiding van het rapport Externe inhuur van de Rekenkamer zal nog vóór de zomer van 2011 een visiedocument hierover aan de gemeenteraad worden aangeboden. Enkele jaren geleden is projectcontrol geïntroduceerd ter verbetering van de beheersbaarheid van majeure projecten. Hierdoor worden aansturing en uitvoering scherp gehouden en is een tijdige signalering en tussentijdse aansturing op projecten mogelijk. Uit een rekenkameronderzoek, uitgevoerd naar de kwaliteit van de project- en risicobeheersing van het project Nieuw Zaailand, blijkt dat de project- en risicobeheersing goed verloopt. Op het gebied van ICT werkt de gemeente Leeuwarden samen met het ICT Samenwerkingsverband Zuidwest Fryslân (ISZF). De samenwerking verloopt goed en biedt perspectief. Daarom is besloten tot een verdere intensivering. De ICT-samenwerking met de gemeente Boarnsterhim is in 2010 bestendigd en niet verder uitgebouwd. De samenwerking met de vier Friese Waddeneilanden op het terrein van ICT is verder ontwikkeld, met als resultaat dat in januari 2011 een raamovereenkomst is getekend tussen de gemeente Leeuwarden en de Friese Waddeneilanden. 19

20 1. Jaarstukken Resultaatbestemming 1.3 Resultaatbestemming In artikel 11 van de nieuwe financiële verordening 2010, die is vastgesteld op 15 december 2010 door de gemeenteraad, wordt de mogelijkheid gegeven om onder bepaalde voorwaarden bedragen te storten in een nieuw in te stellen reserve budgetoverheveling. In zijn algemeenheid betreft het middelen die niet vrij aan te wenden zijn omdat op voorhand duidelijk is dat het om politieke redenen gewenst is dat zij voor een bepaald doel aangewend worden. In 2010 is 9 mln gestort in de reserve budgetoverheveling. Er zijn geen voorstellen voor een andere resultaatbestemming. Ten opzichte van de Turap wordt ongeveer 6,8 mln meer gestort in de reserve dan toen voorzien. De extra storting wordt grotendeels veroorzaakt door niet bestede incidentele beleidsbudgetten die bij de Turap niet zijn gemeld. In onderstaande tabel vindt u een overzicht van alle stortingen in de reserve budgetoverheveling. x Stortingen in reserve budgetoverheveling Rekening Turap Nr. Programma 1. Cultuur Theater- en filmpodia Jeugd en onderwijs Brede scholen Wet OKE 75 Combinatiefuncties 36 Voortijdig schoolverlaten Speelruimten Aanpak kindermishandeling Economie en toerisme Exploitatie diverse panden vastgoed 50 Stallingsvoorzieningen praamvaren Sociaal maatschappelijke ondersteuning Maatschappelijke opvang vrouwenopvang 387 Bewonersinitiatieven Multicultureel centrum (MCC) 77 Vluchtelingen Werk en inkomen Inburgering 371 Jeugdwerkloosheid Wonen Omgevingsvergunning (Wabo) Openbare orde en veiligheid Vermindering overlast coffeeshops 150 Veiligheidsmiddelen Algemene dekkingsmiddelen Taakmutaties en decentralisatie-uitkeringen 134 Overheveling middelen reserve dienstverlening 604 Herinrichting Stadshal Schenking Haïti (Rainmaker) 71 Totaal