Opbrengst bestuurstafels over Beroepspraktijkvorming mei 2016

Transcriptie

1 Opbrengst bestuurstafels over Beroepspraktijkvorming mei 2016 Het Kwaliteitsnetwerk mbo organiseert in samenwerking met het NCP EQAVET periodiek bestuurstafels over thema s die de bestuurlijke aandacht vragen. In januari 2016 hebben twee bestuurstafels plaatsgevonden over de kwaliteitscultuur in de onderwijsteams en daarvoor hebben de bestuurders in september 2015 met elkaar gesproken rond het thema bpv. In mei 2016 is een vervolg gegeven aan het gesprek over de bpv, aangezien dit thema juist in 2016 veel bestuurlijke aandacht vergt. Toelichting thema Het belang van praktijkleren behoeft geen betoog. Toch lijkt het bieden van goede leerzame leerwerkplekken aan studenten een weerbarstig vraagstuk. Breed gedragen is het beeld dat het beter kan en moet. Dit bleek ook uit de eerste bestuurstafelronde over de bpv in september Kwam in de eerste bestuurstafelronde over de bpv vooral de weerbarstigheid en de dilemma s aan de orde, in deze bestuurstafels stond de kwaliteit in de praktijk centraal in de driehoek onderwijsteam begeleiding leerbedrijf met de student centraal in het midden van de driehoek. Deze focus op de praktijk past ook bij de fase waarin het mbo zich bevindt. Een verbeterslag staat op de agenda s van de instellingen. De minister stimuleert dit met resultaatafspraken voor een verbetering van de bpv vanaf 2017 in het kader van de kwaliteitsafspraken. Instellingen kunnen voor 1 september 2016 een verbeterplan bpv indienen bij MBO in Bedrijf om in aanmerking te komen voor resultaatbeloning. Dit vraagt om het expliciet benoemen van ambities en concrete maatregelen om deze ambities ook te realiseren. Instellingen dienen zelf aan te geven op welke wijze zij (blijven) leren van elkaar en kennisdeling stimuleren en hoe ze de uitkomsten van de collegiale consultatie benutten voor het verbeteren van de kwaliteit van de bpv. Het gesprek is gevoerd aan de hand van ingebrachte casussen vanuit de instellingen zelf; op 18 mei heeft Rianne van der Mey van het Grafisch Lyceum Rotterdam haar inleiding verzorgd en op 19 mei Liesbeth Vos van het Friesland College. De opbrengsten Vanuit de ingebrachte casussen van het Grafisch Lyceum Rotterdam (GLR) en het Friesland College (FC) bespreken de bestuurders hun uitwerking van de bpv met elkaar. Blz. 1

2 Inhoudelijke invulling bpv De mbo instellingen hebben eigen keuzes gemaakt in de wijze waarop zij hoogwaardige bpv bieden aan studenten vanuit de driehoek onderwijsteam begeleiding leerbedrijf die tot verschillende uitwerkingen leidt. Instellingen hebben eigen keuzes gemaakt aangaande de bpv die te maken hebben met de specifieke kenmerken van de opleidingen, de beroepen waarvoor ze opleiden en de branche specifieke wensen die er leven. Daarnaast is ook de visie van de instelling en van de onderwijsteams op leren en examineren en de rol van de bpv daarin van groot belang. De meer organisatorische aspecten van het slim organiseren van de matching en begeleiding van studenten in de bpv bepalen ook tot welke keuzes een instelling komt. De bestuurders geven aan dat eerder gemaakte keuzes met de hernieuwde aandacht voor bpv op punten aan revisie toe zijn om ook voor de toekomst goed beroepsonderwijs te kunnen blijven verzorgen. In de gesprekken komen verschillende dilemma s aan bod die een directe relatie hebben met de invulling van de bpv. De kwantiteit en kwaliteit van de begeleidingsgesprekken met studenten is cruciaal maar er is meer nodig. De doorvertaling van snelle ontwikkelingen in het beroep waarvoor wordt opgeleid in de opleidingen en de consequenties voor de gevraagde professionaliteit van de docenten staat prominent op de bestuurlijke agenda. Een van de bestuurders merkt op dat het vooral van belang is om aandacht te besteden aan het meekrijgen van de middengroep van docenten; met alleen de pioniers in het onderwijsteam lukt het niet om de gevraagde beweging in gang te zetten. Van belang is voorts om mbo instellingen en leerbedrijven op alle niveaus met elkaar te laten sparren over de invulling van goed onderwijs voor de mbo studenten. Het is zaak dit consequent vast te houden en niet op één van de niveaus te laten verwateren. In een aantal gevallen speelt, dat de mbo instelling voorop loopt met innovaties ten opzichte van de bedrijven waarvoor ze opleiden en dit brengt specifieke uitdagingen voor de instelling met zich mee. De verschillen tussen branches hierin zijn groot. Dit heeft ook zijn weerslag op de onderwijsteams in een mbo instelling. Onderwijsteams zijn bij uitstek het gremium die met hun leerbedrijven na kunnen gaan op welke wijze het beste invulling gegeven kan worden aan de combinatie van leren in de praktijk en leren op school waarmee zo goed mogelijk ingespeeld kan worden op ontwikkelingen in de branche. De bestuurders geven allen aan de relatie met het regionale bedrijfsleven te willen versterken en zoeken wegen om dit in het veranderende landschap van het (georganiseerd) bedrijfsleven, dat steeds meer bestaat uit netwerken van bedrijven, start ups en zzp ers, te realiseren. De vraag dient zich aan hoe met de verschillen van invullingen van de bpv rekening te houden in een mbo instelling die geacht wordt instellingsbrede resultaatafspraken voor te bereiden en te realiseren aangaande de bpv waarbij de smalle focus van tevredenheid van studenten en bedrijven de boventoon voert. Blz. 2

3 Specifiek punt, dat aan de orde komt, is de bpv voor entree en de brede niveau 2 opleidingen. Ten opzichte van de bpv in niveau 3 en 4 opleidingen kent deze bpv meer het karakter van praktijk oriëntatie en vorming dan van competentieontwikkeling die direct gerelateerd is aan de kerntaken van het beroep. De bestuurders leggen de vraag voor of het bpv plan niet alleen zou moeten ingaan op de bpv voor de niveau 3 en 4 opleidingen. In dit kader is het ook van belang om na te gaan hoe ingespeeld kan worden op (regionale) ontwikkelingen die te maken hebben met het schrappen van niveau 2 en 3 functies uit het functiebouwwerk in specifieke branches. Samenwerking met leerbedrijven In de gesprekken zijn verschillende samenwerkingsrelaties met bedrijven met elkaar gedeeld. Het GLR heeft te maken met kleine leerbedrijven die veelal bestaan uit zzp ers waarvoor het GLR als kennisinstituut optreedt. Met vaste buitendienstmedewerkers onderhoudt het GLR de contacten met de bedrijven en studenten. Het FC laat een deel van haar studenten via de praktijkroute starten in een leerbedrijf en verzorgt van hier uit de overige onderdelen van het onderwijsprogramma. Docenten van het FC komen naar de studenten in het leerbedrijf toe voor het verzorgen van onderwijs; studenten volgen ook bpv bij andere leerbedrijven en volgen een aantal programmaonderdelen op school. Het FC verbindt verschillende kleinere bedrijven aan elkaar die allen het belang van het leren van studenten voorop zetten. Aan de bestuurstafels komt het dilemma naar voren van wie er in de bedrijven komen: accountmanagers, studentbegeleiders, vakdocenten en/ of avo docenten. Het is daarbij de vraag of ze de verbetering van de bpv op de verschillende niveaus in goede onderlinge samenwerking en met de leerbedrijven kunnen realiseren. Aan de bestuurstafel komen verschillende voorbeelden langs die allen hun voor en nadelen kennen. Daarbij is het van belang om je als mbo instelling af te vragen wie de passant is: de student of het bedrijf? Het antwoord op die vraag is mede bepalend voor de keuzes die je maakt. In beide casussen dienen de leerbedrijven te voldoen aan de erkenningscriteria voor leerbedrijven. Punt van zorg hierbij is de lijn die SBB nu voorstaat om de eisen aan leerbedrijven en begeleiders naar beneden bij te stellen. Ook de flinke reductie in financiële middelen voor SBB (en eerder de kenniscentra) heeft effect op de aandacht voor de kwaliteit van de leerbedrijven. Het FC stelt een convenant op met de aangesloten leerbedrijven die het gevolg is van het samen werken aan het opleiden van studenten en de ervaringen hiermee zijn positief. Aan de bestuurstafels wordt de vraag gesteld of het werken met opleidingsbedrijven ondersteunend kan werken aan de gevraagde kwaliteitsverbetering van de bpv. De ervaringen zijn verschillend bij de mbo instellingen die aan tafel zitten en hier kan aan tafel geen eensluidend antwoord op geformuleerd worden. Blz. 3

4 Peer review Bestuurders zien het voeren van het gesprek met elkaar aan bestuurstafels als een geschikte vorm van peer review. Daarnaast zijn er binnen het FC goede voorbeelden van peer review tussen bedrijven die goed werken, ook branche overstijgend. Het is wel zaak om rekening te houden met sectorale verschillen in kwaliteit en uitvoering en vooral in te steken op het verhogen van de kwaliteit van de gesprekken met studenten. In juli 2016 verschijnen de eerste resultaten van het participerend onderzoek dat het lectoraat wendbaar vakmanschap van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden uitvoert naar de praktijkroute van het FC. Daarnaast vervullen masterdocenten ook een rol in het bespreken van de effectiviteit van leerprocessen, ook in de bpv. Beide zijn interessante ontwikkelingen die de basis kunnen vormen voor vervolggesprekken en peer reviews op verschillende niveaus van mbo instellingen en leerbedrijven. Zowel het GLR als het FC organiseren kennismomenten voor bedrijven die verzorgd worden door studenten en bedrijven. Dergelijke initiatieven zijn er ook bij de andere bestuurders aan tafel. Bij het FC kunnen ook onderwijskundige aspecten aan bod komen op deze momenten. Sturen op kwaliteitsverbetering bpv maar zorg bij bpv aanpak Bestuurders realiseren zich terdege dat kwaliteitsverbetering bpv een thema is dat bestuurlijk aandacht vergt. Een aantal bestuurders probeert de totstandkoming van het bpv plan aan te grijpen als katalysator hiervoor. In de gesprekken komen echter vooral de beperkingen van de lijn van het opleveren van het bpv plan aan de orde. De bestuurders hebben hun dilemma s met elkaar uitgewisseld en zij hebben geconstateerd dat zij met de stimuleringsaanpak langs de lijn van het bpvplan essentiële beperkingen ervaren. Voor een aantal aspecten werkt de aanpak eerder belemmerend dan stimulerend. Dat is jammer want leren in de praktijk is een essentieel onderdeel van het mbo en vraagt juist in de transitiefase, waarin de arbeidsmarkt zich bevindt, volle aandacht. De bestuurders vinden het van belang om de gesignaleerde zorgpunten voor het voetlicht brengen. De betrokken bestuurders zullen deze zorgpunten op eigen initiatief op gepaste gremia inbrengen en als mogelijke preambule aanbieden bij het bpv plan aan collega bestuurders. Dit initiatief ligt wat buiten het bestek van het Kwaliteitsnetwerk zelf. Als service worden wel de besproken zorgpunten als een aparte opbrengst verwoord. De zorgpunten betreffen: - Scope bpv: te smal en stimuleert innovatie niet - Prikkel: smalle focus belemmert leren en innoveren - Tijdframe: beperkt impact Blz. 4

5 Deelnemerslijst bestuurstafel mei 2016 Alfa college mevr. De Graaf (Christien) Deltion College dhr. Beun (Bert) Drenthe College dhr. Bruins Slot (Albert) Friesland College mevr. Vos (Liesbeth) Gilde Opleidingen mevr. Janssen Reinen (Ingeborg) Graafschap College mevr. Shkolnik (Sarien) Grafisch Lyceum Utrecht dhr. Spronk (Johan) Helicon Opleidingen dhr. De Bont (Gijs) Hoornbeeck College dhr. Van Meeuwen (Dick) MBO Utrecht mevr. Rookmaker (Margreet) Nordwin College dhr. Stierhout (Ton) Rijn IJssel mevr. Oirbons (Kitty) ROC Midden Nederland dhr. Van Maanen (Paul) ROC Mondriaan dhr. Heijnen (Pierre) ROC Nijmegen dhr. Van Mulkom (Peter) ROC Rivor dhr. Brouwer (Cees) ROC ter AA dhr. Van Hooff (Igor) ROC van Twente mevr. Vos (Trudy) SintLucas dhr. Rabelink (Ruud) Blz. 5