VRIJETIJDSONDERZOEK ZUIDOOST BRABANT. Rapport

Transcriptie

1 VRIJETIJDSONDERZOEK ZUIDOOST BRABANT Rapport

2

3 VRIJETIJDSONDERZOEK ZUIDOOST BRABANT Rapport Projectnummer Aangeboden aan: Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB 28 maart 2013 Auteurs: dr. Janine Caalders Rutger van Raalten MSc. In samenwerking uitgevoerd met Dimensus Beleidsonderzoek BUITEN, Bureau voor Economie en Omgeving Achter Sint Pieter 160 NL 3512 HT Utrecht (0)

4 2

5 SAMENVATTING Opzet onderzoek en respons SRE en ANWB zijn gezamenlijk opdrachtgever voor dit onderzoek naar het gebruik en de waardering van vrijetijdsvoorzieningen in de Regio Eindhoven. Het onderzoek is uitgevoerd door Bureau BUITEN in samenwerking met Dimensus Beleidsonderzoek (enquêtes). Uit elk van de vier subregio s (,,, Stedelijke gebied) was een gemeentelijk beleidsmedewerker vertegenwoordigd in de begeleidingsgroep. Het onderzoek concentreert zich op het vrijetijdsaanbod in de regio, waarbij zowel het stedelijke aanbod aan vrijetijdsvoorzieningen, als het aanbod in de dorpen en het buitengebied zijn meegenomen. Het accent ligt op het groene buitengebied. In totaal zijn mensen geënquêteerd, via internet en telefonisch, in de periode eind oktober eind december Aanvullend zijn vier panelbijeenkomsten georganiseerd, een per subregio. Hiervoor zijn gericht mensen uitgenodigd en per bijeenkomst waren tussen de 10 en 20 deelnemers. Speciale doelgroepen waren de kenniswerkers en ANWB leden, over deze groepen doen we aparte uitspraken in het onderzoek. Belangrijkste resultaten Waardering vrijetijdsaanbod buitengebied: zeer tevreden Gemiddeld geven de inwoners van Zuidoost Brabant het vrijetijdsaanbod in het buitengebied het rapportcijfer 7,8. De verschillen tussen de subregio s en tussen verschillende bewonersgroepen zijn klein. Van de gemeenten krijgen Waalre, Bergeijk en Heeze Leende de hoogste waardering van hun inwoners (8,3), Eindhoven de laagste (7,4). Gebruik vrijetijdsaanbod De meest voorkomende vrijetijdsbestedingen zijn wandelen, fietsen, sporten en paardrijden, en deze activiteiten worden vooral dichtbij huis ondernomen. Ook worden dichtbij huis veel restaurants, cafés en evenementen bezocht. Eindhoven is de populairste bestemming om te winkelen en naar de bioscoop, het theater of een muziekzaal te gaan. Bezoeken aan musea en galerieën, buitenattracties, (in mindere mate) watersportactiviteiten, en wellnesscentra vinden relatief vaak plaats buiten de regio. Jongere inwoners zijn sterker gericht op activiteiten in Eindhoven, oudere inwoners nemen vaker deel aan activiteiten dichtbij huis. Uitzondering daarop is wandelen en fietsen, wat ouderen juist weer vaker buiten de eigen subregio doen. Hoger opgeleiden nemen aan vrijwel alle activiteiten vaker deel dan lager opgeleiden (met uitzondering van winkelen). Zij zijn daarbij meer georiën 3

6 teerd op Eindhoven en gaan ook vaker naar elders in de regio en buiten Zuidoost Brabant. Waardering vrijetijdsaanbod: tevreden, enkele aandachtspunten Gemiddeld voor alle activiteiten geeft 83% van de inwoners aan tevreden te zijn, slechts 5% is ontevreden. Het meest tevreden zijn inwoners over het aanbod om te wandelen, fietsen (inclusief de knooppunten), sporten en paard te rijden, restaurants, bioscopen en filmhuizen te bezoeken. Het aanbod aan musea en watersport / waterrecreatiemogelijkheden in de open lucht scoren het laagst, hoewel ook hier nog steeds een meerderheid tevreden is. Jongere inwoners en hoger opgeleiden zijn over het algemeen minder tevreden over het aanbod dan oudere inwoners en lager opgeleiden. Beschikbaarheid: aandacht voor specifieke doelgroepen 90% van de inwoners geeft aan geen voorzieningen te missen. Inwoners die wel voorzieningen missen noemen het vaakst watergerelateerde voorzieningen. Daarnaast wordt ook het beperkte aanbod aan musea relatief vaak genoemd. Een aantal inwoners geeft aan voorzieningen te missen voor specifieke doelgroepen, namelijk voor jongeren (12 tot 16 / 18 jaar), voor mensen die minder goed ter been zijn en laagdrempelige, overdekte speelmogelijkheden voor kleinere kinderen. Informatiebronnen: verschillen ouderen en jongeren Kranten, huis aan huis bladen en de gemeentegids zijn de meest gebruikte informatiebronnen over het vrijetijdsaanbod, gevolgd door het internet. Daarbij wordt verreweg de meeste informatie via het internet verkregen door het gebruik van zoekmachines. Er zijn grote verschillen in het zoekgedrag tussen jongere en oudere inwoners: voor de eerste groep zijn internet en van horen zeggen belangrijker, de tweede groep maakt meer gebruik van gedrukte media. Veiligheid: onveilige verkeerssituaties Eén derde van de inwoners ervaart wel eens onveilige of gevaarlijke situaties. Vooral het drukke verkeer, te hard rijdende auto s en motoren en onveilige situaties bij oversteekplaatsen worden genoemd. Daarnaast leveren ook het gebrekkig onderhoud van fietspaden en andere weggebruikers op fietspaden onveilige situaties op. Sociale onveiligheid wordt door vrijwel niemand genoemd. ANWB leden: volgen het gemiddelde beeld ANWB leden wijken nauwelijks af van het gemiddelde, zeker niet als er rekening mee wordt gehouden dat ze relatief wat hoger opgeleid en iets vaker van middelbare leeftijd zijn. Wat zoekgedrag betreft is wel leuk om te vermelden dat ze iets vaker gebruik maken van en van VVV ANWB kantoren. Tevens valt op dat hoewel het percentage 4

7 ANWB leden het hoogst ligt in het, zij het minste gebruik maken van het VVV ANWB kantoren als informatiebron. Kenniswerkers: minder tevreden Kenniswerkers nemen aan veel activiteiten vaker deel dan nietkenniswerkers. Uitzonderingen daarop zijn wandelen, fietsen, sporten en paardrijden activiteiten die juist weer minder door kenniswerkers worden ondernomen. Ook maken kenniswerkers meer gebruik van horeca en pleisterplaatsen in het buitengebied. Kenniswerkers zijn over vrijwel al het aanbod minder tevreden dan nietkenniswerkers, voornamelijk over het aanbod aan cafés en musea. Ook over de wandelmogelijkheden in het buitengebied zijn kenniswerkers minder positief. Daarnaast vormen zij de groep die het vaakst aangeeft voorzieningen te missen (24% tegenover 10% gemiddeld). Het ontbreken van een technisch museum wordt daarbij meerdere malen genoemd. Kenniswerkers zijn meer georiënteerd op Eindhoven. Informatievoorziening over het vrijetijdsaanbod krijgen kenniswerkers vooral via het internet, uit eigen ervaring en kennis van anderen. Kranten, huis aan huis bladen en de gemeentegids worden minder gebruikt. Aanbevelingen Beschikbaarheid Zorg voor voldoende aanbod van wandel en fietsmogelijkheden in de directe woonomgeving. Dat aanbod is veelal beschikbaar, maar staat hier en daar ook onder druk. Investeren in wandel en fietsinfrastructuur levert een meerwaarde voor een grote groep bewoners. Aandacht voor vrijetijdsvoorzieningen bij ruimtelijke ingrepen. bewoners zijn gemiddeld zeer tevreden over de groene vrijetijdsvoorzieningen in hun woonomgeving. Ze wijzen er wel op dat er sprake is van bedreigingen (oprukkende verstedelijking, infrastructuur). Creëer vrijetijdsaanbod voor jongeren in de dorpen. Zowel in de sport en culturele sfeer als qua buitenactiviteiten (groene voorzieningen) is hier winst te behalen. Brainport tot uitdrukking laten komen in vrijetijdsaanbod. Een aantal respondenten is van mening dat de Brainport regio vraagt om een techniekmuseum of attractie, en dat een dergelijke attractie het aanbod van de regio enorm zou versterken. Bruikbaarheid Behoud en verbeter de kwaliteit van bestaande voorzieningen. De wandel en fietsmogelijkheden in de regio worden door inwoners erg gewaardeerd. Verbeteringen zijn mogelijk in het onderhoud van fietspaden, het verbreden van fietspaden, meer vrijliggende fietspaden en het scheiden van doelgroepen. 5

8 Specifieke aandachtspunten: maak een gezamenlijk plan. Hoewel het algemene beeld positief is, impliceren de resultaten van het onderzoek dat het goed zou zijn om op een aantal specifieke punten na te gaan welke verbeteringen kunnen worden doorgevoerd. Het gaat dan om specifieke voorzieningen (paarden, aangespannen rijden, waterrecreatie in de openlucht), specifieke locaties en / of specifieke doelgroepen (mensen met een beperking, jongeren). Om precies in beeld te krijgen welke voorzieningen waar ontbreken is het raadzaam hier met de doelgroep (belangenorganisatie en/of actieve recreanten) apart naar te kijken en gezamenlijk een plan uit te werken, bij voorkeur op zo n manier dat de doelgroep ook medeverantwoordelijkheid wil nemen voor realisatie van de voorzieningen. Bereikbaarheid Zorg voor voldoende toegankelijkheid voor mensen met een beperking. Op een aantal plekken wordt vervoer voor deze doelgroep georganiseerd door lokale organisaties van (veelal) vrijwilligers: dit kan ook op andere plekken een goede aanvulling zijn op het reguliere aanbod. Zorg voor aantrekkelijke recreatieve verbindingen tussen natuurgebieden. Dit zijn nu vaak eilandjes die niet altijd op een goede manier met elkaar in verbinding staan, waardoor het minder aantrekkelijk is om recreatie (bijvoorbeeld fietsen) in en tussen verschillende natuurgebieden te combineren. Parkeren Eindhoven: promoot P&R terrein/ en. Het beter onder de aandacht brengen van de P&R mogelijkheden en van de mogelijkheden om (een deel van) de reis per openbaar vervoer af te leggen. Bekendheid Houd rekening met verschillen in zoekgedrag (internet, gedrukte media) tussen verschillende doelgroepen. Jongeren en ouderen maken gebruik van verschillende media. Zorg voor voldoende Engelstalige informatie over vrijetijdsmogelijkheden. Dit is met name voor kenniswerkers van belang. Ontsluit informatie via een centraal punt. Door informatie over het aanbod te bundelen is dit beter vindbaar. Betrokkenheid Faciliteer particulier initiatief van bewoners en bedrijven. Er zijn veel actieve bewoners en met krimpende overheidsbudgetten worden particuliere initiatieven steeds belangrijker. Stel de initiatieven van bewoners centraal en zorg voor een goede overheidsparticipatie. Kenniswerkers. We hebben gemerkt dat het lastig is om kenniswerkers te benaderen. Het afstemmen van onderzoeksprogramma s met hightech bedrijven en/of het instellen van een panel van kenniswerkers op regionaal niveau kan een manier zijn om dit ook voor andere onderzoeken te verbeteren. 6

9 INHOUD SAMENVATTING 3 Opzet onderzoek en respons 3 Belangrijkste resultaten 3 Aanbevelingen 5 1. INLEIDING Aanleiding Gebruikersonderzoek vrijetijdsvoorzieningen Opzet onderzoek Respons Analyse RESULTATEN ENQUÊTE Activiteiten in Zuidoost Brabant Activiteiten in het buitengebied RESULTATEN PANELS Algemeen Doelgroepen CONCLUSIES Waardering vrijetijdsaanbod buitengebied Gebruik en waardering specifieke voorzieningen Verschillen tussen doelgroepen Kenniswerkers AANBEVELINGEN Beschikbaarheid Bruikbaarheid Bereikbaarheid Bekendheid Betrokkenheid 51 BIJLAGEN 53 7

10 8

11 1. INLEIDING 1.1 Aanleiding In de Brainport 2020 Strategie heeft de regio Zuidoost Brabant de ambitie vastgelegd om uit te groeien tot een kennis en innovatieregio die hoort tot de top van de wereld. Hierbij past een kwalitatief hoogwaardig woon, werk en leefmilieu. Een aantrekkelijk recreatief aanbod maakt hier onlosmakelijk onderdeel van uit. Aandacht voor vrijetijdsvoorzieningen is in de beleidspraktijk echter niet altijd vanzelfsprekend. SRE Monitor Vrijetijd Om beter inzicht te krijgen in de toegevoegde waarde van de vrijetijdseconomie hebben de SRE gemeenten in 2011 een nulmeting verricht naar de economische betekenis van de vrijetijdssector. Hieruit bleek onder andere dat de jaaromzet van de sector 1,3 miljard euro bedraagt en dat de sector goed is voor 7% van het aantal banen. Volgend op dit onderzoek ligt nu de vraag voor in hoeverre het huidige recreatieve aanbod voldoet aan de vraag en welke verbeteringen mogelijk zijn. ANWB behartigt de belangen van de recreant De ANWB is bezorgd over tekorten aan recreatieve voorzieningen in de Randstad en rond de grote steden. Zij maakt zich daarom sterk voor een kwalitatief hoogwaardige leefomgeving met voldoende recreatiemogelijkheden. De ANWB stelt daarom in haar visie op recreatie voor 2033, dat zij als organisatie graag onderdeel wil uitmaken van processen die gaande zijn daar waar het gaat om het bevorderen van de kwaliteit van de recreatieve omgeving van haar leden. Door middel van dit onderzoek wil de ANWB beter inzicht krijgen in hoe hun leden aankijken tegen de vele ontwikkelingen (o.a. Brainport) in Zuidoost Brabant en wat deze betekenen voor de recreatiemogelijkheden dichtbij huis. Aandachtspunten hierbij vormen de (on)tevredenheid van de inwoners en de mogelijke knelpunten en verbeterpunten in recreatieve voorzieningen en hoe deze gezamenlijk opgelost kunnen worden. Daarbij kunnen de lessen die geleerd zijn uit Zuidoost Brabant ook toegepast worden op andere regio s. 1.2 Gebruikersonderzoek vrijetijdsvoorzieningen Vanuit deze achtergrond hebben SRE en de ANWB opdracht gegeven voor een onderzoek naar het gebruik en de waardering van het huidige vrijetijdsaanbod in de regio Zuidoost Brabant. Het onderzoek is uitgevoerd door 9

12 bureau BUITEN in samenwerking met Dimensus Beleidsonderzoek (enquêtes). We hebben gekeken naar zowel het stedelijke aanbod aan vrijetijdsvoorzieningen, als het aanbod in de dorpen en het buitengebied, waarbij het accent lag op het groene buitengebied. De focus ligt bovendien op die zaken waarop gemeenten, de ANWB of overige maatschappelijke organisaties direct invloed kunnen uitoefenen. Onderzoeksvragen zijn : Wat zijn de belangrijkste persoonskenmerken van de inwoners? Welke activiteiten ondernemen de inwoners van Zuidoost Brabant? Hoe beoordelen de gebruikers het huidige aanbod aan vrijetijdsvoorzieningen (inclusief verbeterpunten)? Wat is het gebruik en de waardering van de recreatieve infrastructuur? Welke wensen en behoeften hebben de gebruikers? 1.3 Opzet onderzoek Vragenlijst In samenspraak met een brede begeleidingsgroep is een vragenlijst opgesteld voor het onderzoek. De vragenlijst is opgenomen in het bijlagerapport (bijlage 1). Voor kenniswerkers is ook een Engelstalige vragenlijst opgesteld. Inwoners, kenniswerkers, ANWB leden Het onderzoek is uitgevoerd onder inwoners van de regio Zuidoost Brabant. Een aparte groep binnen het onderzoek vormen de kenniswerkers. Daarnaast zijn er ook voldoende ANWB leden in de steekproef geweest om die als aparte categorie te kunnen analyseren. Definitie kenniswerkers Er bestaan verschillende definities voor kenniswerkers. In dit onderzoek verstaan we onder kenniswerkers degenen die een inhoudelijke functie vervullen bij een van de technische, kennisintensieve bedrijven in de regio (de zogeheten HRST bedrijven, Human Resources in Science and Technology). We hebben deze bedrijven geselecteerd en rechtstreeks benaderd voor deelname aan het onderzoek. Deze respondenten hebben de enquête ingevuld via internet. Daarnaast is ook een beperkt aantal enquêtes onder kenniswerkers telefonisch afgenomen. Subregio s Het onderzoek is zodanig opgezet dat we uitspraken kunnen doen op regionaal niveau en op het niveau van de vier subregio s:,, de en het Stedelijk gebied. 10

13 Figuur 1 Kaart SRE regio met gemeenten Gemeenten Een viertal gemeenten wilde daarnaast ook inzicht in het gebruik en de waardering van de eigen inwoners. Het gaat om Helmond, Cranendonck, Nuenen en Deurne. Voor die gemeenten is een paar extra vragen toegevoegd aan de enquête. Voor deze gemeenten is de steekproef opgehoogd, zodat voldoende mensen ondervraagd zijn om zelfstandige uitspraken te kunnen doen op gemeentelijk niveau (zie 1.4). Gestratificeerde steekproef Voor de enquêtes is een gestratificeerde steekproef getrokken onder de inwoners van de regio Zuidoost Brabant, waarbij is gezorgd voor een verdeling van de respons over de 21 gemeenten. Als basis voor de steekproef is gebruik gemaakt van de databestanden van Cendris. De geselecteerde personen hebben een brief ontvangen van het SRE en de ANWB met daarin een inlogcode waarmee de enquête via internet kon worden ingevuld. De overige inwoners zijn vervolgens telefonisch benaderd door Dimensus. Daarnaast was er ook voor inwoners die niet in de steekproef zaten de mogelijkheid om de enquête in te vullen via de website van de ANWB. Kenniswerkers zijn deels telefonisch benaderd en ook rechtstreeks via HRST bedrijven in de regio. De enquête is door deze bedrijven verspreid via hun websites, social media pagina s (Facebook, LinkedIn, Twitter), intranet en/of via hun nieuwsbrief. Ook zijn er organisaties benaderd die zich speciaal richten op expats (o.a. Hub Holland) om ook de internationale kenniswerkers goed vertegenwoordigd te laten zijn in het onderzoek. Ten slotte zijn kenniswerkers rechtstreeks benaderd op de HighTech Campus via een flyer actie. De enquêtes zijn afgenomen tussen eind oktober 2012 en eind december Panelbijeenkomsten Na een eerste analyse van de enquêteresultaten is een viertal panelbijeenkomsten gehouden een in elke subregio. Bij deze bijeenkomsten wa 11

14 ren tussen de 10 en 20 inwoners aanwezig. Deze mensen zijn geworven onder degenen die in de enquête hadden aangegeven mee te willen werken aan een vervolgonderzoek en hun mailadres hadden vermeld. Voor de selectie van de panelleden hebben we geprobeerd een divers samengesteld gezelschap te creëren, op basis van geslacht, leeftijd, gemeente en de enquête scores op waardering van het buitengebied in de eigen woonomgeving (zowel positieve als negatiever scorende inwoners zijn uitgenodigd). Per subregio is deze opzet wisselend geslaagd, met de grootste diversiteit in het. Er is voor gekozen geen aparte bijeenkomsten te houden voor kenniswerkers en/of expats, aangezien het aantal respondenten in deze groep beperkt is en een (te) lage opkomst bij de bijeenkomsten werd verwacht. Aangezien zij een onderdeel vormen van de selecties per subregio, zijn enkelen van hen wel aanwezig geweest bij de gehouden bijeenkomsten. Er is voor de panels niet speciaal geselecteerd op ANWB lidmaatschap. Doel van de panels was om, mede aan de hand van de enquêteresultaten, dieper in te gaan op met name de verbetermogelijkheden. De 5 B s (beschikbaarheid, bruikbaarheid, bereikbaarheid, bekendheid en betrokkenheid) vormden daarbij een rode draad. Om de kwaliteit van recreatieaanbod te beoordelen maken wij gebruik van de 5 B s: 1. Beschikbaarheid: is er voldoende aanbod voor verschillende doelgroepen en in alle subregio s? 2. Bruikbaarheid: kunnen alle doelgroepen in een gebied doen wat ze willen doen, vinden ze er de faciliteiten en de beleving die ze zoeken? 3. Bereikbaarheid: zijn de vrijetijdsvoorzieningen voldoende goed bereikbaar? 4. Bekendheid: zijn inwoners voldoende bekend met het aanbod? 5. Betrokkenheid: is er verbondenheid met het aanbod, wordt actief meegewerkt aan bijvoorbeeld het beheer? 1.4 Respons De totale populatie van de regio bedraagt circa inwoners (CBS, 2011 tabel 1). Onder deze populatie is een steekproef gehouden via verschillende methoden (telefonisch, internet, social media, intranet, fysiek). Inwoners van de regio zijn per brief opgeroepen om deel te nemen aan de enquête. In totaal betreft deze bruto steekproef circa inwoners. De respons uit deze steekproef betreft inwoners (35%). Daarnaast hebben bewoners die niet per brief zijn benaderd ook de enquête ingevuld (o.a. kenniswerkers en ANWB leden via de website). Het totale aantal respondenten komt op inwoners (zie tabel 1 en 2). Ongeveer een derde van de kenniswerkers heeft de Engelse vragenlijst ingevuld. Het aandeel jongeren onder de respondenten is, zoals te verwachten was, relatief laag 1. Daarnaast zijn vrouwen onder de respondenten iets overver 1 Dit ondanks het feit dat bij de telefonisch afgenomen enquêtes consequent is geprobeerd deze door de jongste persoon in huis te laten beantwoorden. 12

15 tegenwoordigd (wat vrij gebruikelijk is). Respondenten die de enquête via internet hebben ingevuld zijn relatief jonger. Bijna 60% van de respondenten is ANWB lid. Tabel 1 Inwoneraantallen en respons per subregio en gemeenten Regio s Stedelijk gebied De Inwoners Inwoners % regio % Inwoners % regio % Inwoners % regio % Inwoners % regio % Respons Helmond 561 Eindhoven 329 Cranendonck 305 Bergeijk 72 Deurne 311 Nuenen 300 Valkenswaard 154 Eersel 72 Gemert Bakel 91 Geldrop Mierlo 93 Heeze Leende 82 Bladel 73 Someren 84 Veldhoven 73 Oirschot 60 Asten Laarbeek Best Son en Breugel Waalre Reusel De Mierden Totaal % 31% 18% 11% 47 Tabel 2 Verdeling respons naar gebruikte methode Verdeling respons Methode abs. % Telefonisch (excl. kenniswerkers) % Internet (algemeen) % Internet (ANWB) 134 4% Kenniswerkers 146 5% Totaal % Figuur 2 Verdeling respons naar geslacht 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 58% Vrouwen 50% 50% 42% Mannen Respons Zuidoost Brabant 13

16 Figuur 3 Verdeling respons naar leeftijdsklassen 50% 40% 30% 20% 10% 0% > 65 Respons Zuidoost Brabant Figuur 4 Verdeling respons naar opleidingsniveau Geen/lagere school/basisschool LBO VMBO/MAVO/Mulo HAVE/VWO MBO HBO WO Overig 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Figuur 5 Huishoudenssamenstelling Samenwonend met partner Samenwonend met kinderen Alleenstaand Alleenstaand met kinderen Thuiswonend met ouders Overig 0% 10% 20% 30% 40% 50% 14

17 Figuur 6 ANWB Lidmaatschap 44% 56% Ja Nee Tabel 3: Kenmerken respondenten Zuidoost Brabant naar subregio Eigenschap Gebied Groote Stedelijk Heide Gebied Geslacht Mannen 48% 52% 50% 56% Huishoudenssamenstelling Vrouwen 52% 48% 50% 44% Alleenstaand 14% 16% 17% 18% Samenwonend met partner 39% 43% 38% 38% Alleenstaand met kinderen 2% 3% 3% 3% Samenwonend met kinderen 41% 32% 36% 36% Overig 5% 6% 5% 5% Leeftijd < 36 jaar 22% 19% 20% 22% Opleidingsniveau jaar 40% 40% 40% 46% > 55 jaar 37% 41% 40% 32% Laag 25% 25% 30% 16% Middelbaar 40% 33% 35% 28% Hoog 36% 42% 36% 57% ANWB lid ANWB 52% 57% 54% 62% Weging resultaten Om te compenseren voor de ondervertegenwoordiging van jongeren en de oververtegenwoordiging van vrouwen zijn de resultaten gewogen voor geslacht en leeftijd. Daarnaast is voor de vragen waarin de inwoners een bestemming in of buiten Zuidoost Brabant aan konden geven, gewogen voor inwonersaantallen per subregio. Voor de overige vragen is deze extra weging op inwonersaantallen niet toegepast, omdat de respons per subregio hoog genoeg is om betrouwbare uitspraken te doen en een extra weging zou leiden tot informatieverlies qua data. De toegepaste wegingen zijn gebaseerd op de populatiegegevens voor Zuidoost Brabant van het CBS in

18 Verschillen kenmerken respondenten subregio s De kenmerken van de respondenten hebben over het algemeen dezelfde verhoudingen in de vier subregio s. Het vormt op enkele kenmerken een uitzondering, wat name te verklaren is door de aanwezigheid van de universiteit en instellingen voor hoger onderwijs. Zo kent het stedelijk gebied een oververtegenwoordiging van mannen (56%). Daarnaast kent deze subregio een hoger aantal respondenten van middelbare leeftijd en ligt het percentage ANWB leden er hoger dan gemiddeld. Het grootste verschil tussen het en de andere subregio s is te vinden voor het opleidingsniveau, waarbij 57% hoog opgeleid is ten opzichte van 48% gemiddeld in Zuidoost Brabant. kent relatief veel respondenten die lager opgeleid zijn. Leeftijd en opleiding Wanneer leeftijd en opleidingsniveau worden gekruist, valt op dat de jongere bewoners (<36 jaar) gemiddeld hoger opgeleid (53%) zijn dan de gemiddelde respondent uit Zuidoost Brabant (44% hoog opgeleid). Ook kennen zij een lager aandeel lager opgeleiden (8%) ten opzichte van het gemiddelde (24%). Lager opgeleiden vallen voornamelijk onder de oudere inwoners (>55 jaar / 44%). Kenmerken kenniswerkers Kenniswerkers zijn voornamelijk mannen (84%) en wonen vooral in het (82%). In vergelijking tot de respondenten Zuidoost Brabant en in het, bestaat de groep kenniswerkers uit een hoger aantal personen van middelbare leeftijd en kennen zij gemiddeld een hoger opleidingsniveau. Tabel 4 Kenmerken kenniswerkers Eigenschap Gebied % Woonlocatie 82% 8% 8% 2% Geslacht Mannen 84% Vrouwen 16% Huishoudenssamenstelling Alleenstaand 18% Samenwonend met partner 32% Alleenstaand met kinderen 2% Samenwonend met kinderen 46% Overig 3% Leeftijd < 36 jaar 18% jaar 59% > 55 jaar 9% Opleidingsniveau Laag 4% Middelbaar 18% Hoog 79% 16

19 ANWB leden ANWB leden zijn iets vaker tussen de 36 en 55 jaar (63%). Van de inwoners boven de 55 jaar is 59% ANWB lid, onder jongere inwoners (<36 jaar) ligt dit percentage op 51%. Er is ook een verschil naar opleidingsniveau: 67% van de hoger opgeleiden is lid van de ANWB, tegenover 42% van de lager opgeleiden. Respons per vraag In de analyse van de enquête vragen staat per vraag of per antwoordcategorie het aantal antwoorden vermeld dat door de respondenten is gegeven. Er is hiervoor gekozen omdat met name het aantal antwoorden per antwoordcategorie bij enkele vragen sterk uiteen loopt. Het aantal antwoorden is gebaseerd op het aantal originele, ongewogen antwoorden. De figuren geven de gewogen resultaten weer. 1.5 Analyse De resultaten zijn geanalyseerd met behulp van SPSS. Voor alle vragen zijn allereerst de rechte tellingen uitgedraaid. Vervolgens zijn relevante kruistabellen gemaakt, waarbij is gekeken naar verschillen tussen doelgroepen naar leeftijd, opleidingsniveau, kenniswerkers/overigen 2, ANWB leden en niet leden, en daarnaast naar verschillen tussen subregio s. In de rapportage zijn alleen resultaten opgenomen als er sprake is van een significant verschil (analyse met Chi kwadraat toets, een betrouwbaarheid van minimaal 95% / α = 0,05; in de meeste gevallen lag de betrouwbaarheid echter aanmerkelijk hoger, boven de 0,001). Bij een aantal vragen was het mogelijk om open antwoorden te geven. Bij de meeste vragen is het aantal verschillende antwoorden zeer groot. We hebben ervoor gekozen om in de rapportage alleen de meest voorkomende en/ of de meest opvallende reacties weer te geven. In de rapportage wordt tenzij expliciet anders vermeld onder jongeren verstaan de inwoners tot en met 35 jaar. Middelbare leeftijd ligt tussen de 36 en de 55 jaar, senioren/ouderen houdt in boven de 55 jaar. Lager opgeleiden zijn de inwoners die geen opleiding hebben of alleen basisschool, LBO of VMBO/MAVO/Mulo. Middelbaar opgeleid zijn de inwoners met HAVO/VWO of MBO en hoger opgeleid is HBO/ WO. 2 Met kenniswerkers bedoelen we die respondenten die we via de social media en flyeren op de hightech campus hebben geworven en die zelf hebben aangegeven kenniswerker te zijn. Daarnaast zitten er in de algemene enquête ongetwijfeld ook kenniswerkers die echter niet als zodanig geïdentificeerd zijn. Dat houdt in dat waar er een significant verschil wordt gevonden tussen kenniswerkers en de rest van de populatie, we kunnen veronderstellen dat dit verschil nog groter zal zijn als de kenniswerkers uit algemene groep eruit gefilterd zouden worden. 17

20 18

21 2. RESULTATEN ENQUÊTE In dit hoofdstuk presenteren we de resultaten van de enquête. Daarbij houden we de volgorde aan van de vragenlijst (zie bijlage 1). In dit hoofdstuk hebben we voor de leesbaarheid en presenteerbaarheid van de resultaten soms gekozen voor een verkorte weergave van antwoordcategorieen. In de bijlage zijn de uitgebreidere omschrijvingen te vinden zoals die zijn voorgelegd aan de respondenten. 2.1 Activiteiten in Zuidoost Brabant De eerste vragen richten zich op hoe de respondenten hun vrijetijd besteden in Zuidoost Brabant. Daarbij is onder meer gevraagd hoe vaak en waar zij hun vrijetijd besteden en wat zij vinden van de voorzieningen die daarbij beschikbaar zijn. 2a. Hoe vaak onderneemt u de volgende activiteiten? (n=3026) Wandelen, fietsen, sporten, paardrijden, etc. Winkelen voor plezier Restaurant, eetcafé of lunchroom Café, terras of discotheek Binnenattractie (speelparadijs, zwembad etc.) Watersport en waterrecreatie in de open lucht Buitenattractie (dierentuin, speeltuin etc.) Evenement Wellness centrum Bioscoop of filmhuis Theater of muziekzaal Musea, galerieën, bezienswaardigheden etc. 0% 20% 40% 60% 80% 100% Vaak (één of meer keer per week) Regelmatig (één of een paar keer per maand) Af en toe (één of een paar keer per jaar) (Bijna) Nooit Wandelen, fietsen, sporten en/of paardrijden is de meest beoefende activiteit: 43% doet dit vaak, 28% regelmatig. Watersport en waterrecreatie in de open lucht (78%) en wellnesscentra (76%) zijn vrijetijdsbestedingen waaraan een grote meerderheid van de inwoners (bijna) nooit zijn of haar vrijetijd aan besteedt. 19

22 Inwoners van het brengen vaker een bezoek aan een restaurant, café, theater, bioscoop, museum, binnenattracties en wellnesscentra dan inwoners van de andere regio s. Ook in ligt het theater en bioscoopbezoek hoger. Naast het Stedelijk gebied worden ook in de cafés vaker bezocht. Kenniswerkers en hoger opgeleiden nemen aan vrijwel alle vrijetijdsbestedingen vaker deel dan niet kenniswerkers en lager opgeleiden. Uitzonderingen vormen winkelen (vaker gedaan door lager opgeleiden) en wandelen, fietsen, sporten, paardrijden etc. (meer deelname door niet kenniswerkers). Mannen brengen vaker een bezoek aan een restaurant, café, bioscoop en een museum dan vrouwen. Ook doen zij meer aan watersport en waterrecreatie. Het aandeel voor winkelen als vrijetijdsbesteding ligt hoger voor vrouwen. Jongere inwoners van Zuidoost Brabant winkelen gemiddeld meer en bezoeken vaker een restaurant, café, bioscoop, evenement, binnen en buitenattracties en wellnesscentrum en doen meer aan watersport en waterrecreatie. Oudere inwoners gaan vaker naar het theater en museum, en hebben een hoger aandeel in de categorie wandelen, fietsen, sporten en paardrijden. ANWB leden verschillen vooral met niet ANWB leden op het gebied van het aantal personen dat (bijna) nooit deelneemt aan activiteiten. Voor restaurants (16% ANWB 28% Niet ANWB), cafés (44% 51%), theaters (49% 61%), bioscopen (51% 61%), musea (58% 74%), buitenattracties (52% 60%) en wandelen (12% 21%) ligt dit percentage voor ANWB leden lager dan voor niet ANWBleden leden. 2.b Waar onderneemt u deze activiteiten vooral? Wandelen, fietsen, sporten, paardrijden, etc. (2546) Café, terras of discotheek (1719) Restaurant, eetcafé of lunchroom (2228) Evenement (1416) Watersport en waterrecreatie open lucht (582) Binnenattractie (speelparadijs, zwembad etc.) (806) Winkelen voor plezier (2080) Buitenattractie (dierentuin, speeltuin etc.) (1148) Wellness centrum (623) Theater of muziekzaal (1331) Bioscoop of filmhuis (1208) Musea, galerieën, bezienswaardigheden etc. (1053) 0% 20% 40% 60% 80% 100% Dichtbij huis Helmond Elders in Zuidoost Brabant Eindhoven Elders in eigen sub regio Buiten Zuidoost Brabant 20

23 Figuur 1b is, naast leeftijd en geslacht, gewogen naar de inwonersaantallen per subregio. Wandelen, fietsen, sporten en paardrijden (70%) worden vooral dichtbij huis gedaan. Ook worden daar veel restaurants (40%), cafés (40%) en evenementen (36%) bezocht. Eindhoven wordt het meest bezocht voor het gebruik van de bioscoop (65%), om te winkelen (49%) of om naar een theater of muziekzaal (56%) te gaan. Musea en galerieën, buitenattracties en (in mindere mate) watersportactiviteiten en bezoeken aan wellnesscentra vinden relatief vaak plaats buiten Zuidoost Brabant. Inwoners van en de zijn meer georiënteerd op vrijetijdsvoorzieningen dichtbij huis (bijvoorbeeld om te winkelen, restaurant en café bezoek, evenementen en watersportactiviteiten). Hoger opgeleiden en kenniswerkers zijn meer georiënteerd op Eindhoven. Daarnaast wandelen, fietsen, sporten en paardrijden hoger opgeleiden vaker elders in de regio en buiten Zuidoost Brabant. Voor een theaterbezoek blijft men meestal in de eigen subregio of gaat men naar Eindhoven. Inwoners van gaan, net als voor bioscoop bezoek, vaak naar Helmond toe. Inwoners uit de andere regio s gaan maar heel weinig naar Helmond voor een theaterbezoek. Jongere inwoners zijn sterker gericht op Eindhoven; oudere inwoners zoeken vaker vrijetijdsbestedingen op in hun eigen buurt. Er zijn geen opvallende verschillen tussen ANWB leden en niet ANWB leden. Wandelen, fietsen, sporten, paardrijden, etc. (2477) Restaurant, eetcafé of lunchroom (2182) Bioscoop of filmhuis (1120) Winkelen voor plezier (1970) Café, terras of discotheek (1335) Evenement (1348) Theater of muziekzaal (1564) Buitenattractie (dierentuin, speeltuin etc.) (1052) Wellness centrum (540) Binnenattractie (speelparadijs, zwembad etc.) (655) Watersport en waterrecreatie in de open lucht (496) Musea, galerieën, bezienswaardigheden etc. (886) 3a. Hoe tevreden bent u over het aanbod aan vrijetijdsvoorzieningen? 0% 20% 40% 60% 80% 100% Tevreden Deels tevreden/ontevreden Ontevreden 21

24 Over het algemeen zijn de inwoners van Zuidoost Brabant heel tevreden over het aanbod aan vrijetijdsvoorzieningen. Gemiddeld voor al het aanbod geeft 83% van de inwoners aan tevreden te zijn; slechts 5% is ontevreden Het meest tevreden zijn de inwoners over het aanbod om te wandelen, fietsen, sporten en paard te rijden (89%), het aanbod aan restaurants (89%) en het aanbod aan bioscopen en filmhuizen (84%). De inwoners zijn minder tevreden over het aanbod aan musea en watersport en waterrecreatiemogelijkheden in de openlucht. Respectievelijk 11% en 12% geeft aan hierover ontevreden te zijn). Nog steeds een ruime meerderheid van de inwoners is positief over het aanbod (respectievelijk 69% en 72%). Tussen de vier subregio s zijn vrijwel geen significante verschillen te vinden. Alleen de tevredenheid over cafés, terrassen of discotheken ligt hoger in (90%) ten opzichte van het Stedelijk Gebied (82%). Vrouwen zijn over vrijwel al het aanbod aan voorzieningen iets vaker tevreden dan mannen Kenniswerkers zijn over vrijwel al het aanbod minder tevreden (met uitzondering van binnen en buitenattracties en wellnesscentra) dan niet kenniswerkers. Opvallende verschillen zijn te vinden voor het aanbod aan cafés (74% t.o.v. 87%) en musea (43% t.o.v. 72%). Hoger opgeleiden zijn over het algemeen iets minder tevreden dan lager opgeleiden, bijvoorbeeld over het aanbod aan winkelmogelijkheden, musea, watersport en waterrecreatie en wandel, fiets, sport, en paardrijdmogelijkheden. Jongere inwoners zijn minder tevreden over het aanbod aan wandel, fiets, sport, en paardrijdmogelijkheden, buitenattracties, cafés en musea. Zo is 16% van de inwoners onder de 35 jaar ontevreden over het aanbod van musea ten opzichte van 7% onder oudere inwoners (ouder dan 55 jaar). Daarnaast valt voor musea op dat veel jongere inwoners geen mening hebben/niet bekend zijn met het aanbod. De waardering van ANWB leden over het aanbod van vrijetijdsvoorzieningen wijkt niet veel af van dat van niet ANWB leden. Kleine verschillen zijn te vinden voor theaters (minder vaak ontevreden) en buitenattracties (vaker deels tevreden). 22

25 Wandelen, fietsen, sporten, paardrijden etc. (4482) Restaurant, eetcafé of lunchroom (4036) Bioscoop of filmhuis (1808) Winkelen voor plezier (3526) Café, terras of discotheek (2163) Evenement (1959) Theater of muziekzaal (1923) Buitenattractie (dierentuin, speeltuin etc.) (1514) Wellness centrum (778) Binnenattractie (speelparadijs, zwembad etc.) (868) Watersport en waterrecreatie in de open lucht (645) Musea, galerieën, bezienswaardigheden etc. (1162) 3b. Waarover bent u tevreden (meerdere antwoorden mogelijk) 0% 20% 40% 60% 80% 100% Voldoende mogelijkheden/voorzieningen Goede kwaliteit Goede bereikbaarheid Voldoende variatie Overig Aan de inwoners die hebben aangegeven tevreden te zijn over het aanbod is vervolgens gevraagd waarom zij hier tevreden over zijn. Inwoners geven vooral aan tevreden te zijn omdat het aanbod voldoende is (45%) en omdat de kwaliteit van de voorzieningen goed is (25%). De respons voor een aantal antwoordcategorieën ligt laag omdat inwoners hier geen gebruik van maken of omdat de respondenten geen specifieke reden aangaven waarom zij tevreden zijn. Bij de open antwoorden worden vooral gezelligheid en een goede, plezierige sfeer vaak door inwoners genoemd als redenen voor hun tevredenheid. Ook de goede service en prijs kwaliteit van restaurants en de wandelmogelijkheden door een mooie, groene omgeving met goede routes, worden regelmatig genoemd. 23

26 3c. Waarom bent u ontevreden (meerdere antwoorden mogelijk)? Wandelen, fietsen, sporten, paardrijden etc. (271) Restaurant, eetcafé of lunchroom (322) Bioscoop of filmhuis (169) Winkelen voor plezier (444) Café, terras of discotheek (226) Evenement (264) Theater of muziekzaal (319) Buitenattractie (dierentuin, speeltuin etc.) (263) Wellness centrum (129) Binnenattractie (speelparadijs, zwembad etc.) (149) Watersport en waterrecreatie in de open lucht (199) Musea, galerieën, bezienswaardigheden etc. (322) 0% 20% 40% 60% 80% 100% Onvoldoende mogelijkheden/voorzieningen Slechte kwaliteit Slechte bereikbaarheid Onvoldoende variatie Slecht onderhouden Te duur Overig Inwoners die aangaven (gedeeltelijk) ontevreden te zijn is de vraag voorgelegd waarom ze ontevreden zijn. Ontevredenheid van inwoners hangt vooral samen met onvoldoende aanbod (26%) en een gebrek aan variatie (22%) in aanbod. Onderhoud (2%) en bereikbaarheid (6%) zijn minder vaak genoemde antwoordcategorieën. Relatief veel inwoners geven aan ontevreden te zijn over het onderhoud voor wandel, fiets, sport of paardrijdactiviteiten (14%). Ook in de open antwoorden geven mensen regelmatig aan dat ze ontevreden zijn, met name over het onderhoud van fietspaden en over de beperkte breedte van de fietspaden. Ook in de panelbijeenkomsten zijn deze aandachtspunten vaak naar voren gebracht. Voor watersport en waterrecreatie (38%), binnen en buitenattracties (beide 35%) en musea (35%) wordt vaak aangegeven dat er onvoldoende mogelijkheden en voorzieningen zijn. De inwoners vinden variatie vooral ontbreken in het aanbod aan musea (33%), winkels (30%), evenementen (29%) en buitenattracties (26%). Opvallend is dat restaurants (32%), cafés (26%) en binnenattracties (22%) relatief vaak te duur worden bevonden (100 mensen geven dit aan). Ruim 200 respondenten noemen andere redenen. Er zijn weinig verschillen in ontevredenheid over het aanbod tussen de vier subregio s. Wel valt op dat inwoners van het Stedelijk Gebied relatief gezien vaker ontevreden over de variatie in het winkel, café en museumaanbod en vinden zij de kosten voor 24

27 theaters en buitenattracties vaker te hoog. Daarnaast zijn er ook relatief meer inwoners ontevreden over de kwaliteit van de buitenattracties. In zijn inwoners minder tevreden over de kwaliteit van de theaters en de bereikbaarheid van musea ten opzichte van de andere regio s. Bioscopen en filmhuizen scoren relatief slecht op bereikbaarheid. Enkele inwoners geven daarbij aan (open antwoorden) dat de slechte bereikbaarheid van theaters en muziekzalen (en in minder mate winkelgebieden) een gevolg is van de hoge parkeertarieven en slechte parkeeropties, het beperkte aantal goede OVmogelijkheden en de locatie van deze voorzieningen in de stad Eindhoven, waardoor de afstand tot de voorziening te groot wordt. Ook zijn de transportmogelijkheden niet altijd geschikt voor mensen met een beperking. Een vergelijking tussen de meer stedelijke gemeenten (Eindhoven, Helmond, Veldhoven) en de landelijke, laat alleen een verschil in ontevredenheid over de bereikbaarheid zien voor winkelen, waarbij inwoners van de meer landelijke gemeenten (licht) meer ontevreden (3%) zijn dan bewoners uit het stedelijke gebied (1%). Daarnaast wordt door enkele inwoners in de open antwoorden aangekaart dat er weinig gedaan wordt met het industriële verleden van de omgeving en dat er behoefte bestaat aan een uniek/apart museum waarin de historie en de specialisatie van de regio op techniek tot uiting kan komen. Ten slotte geven enkele inwoners aan dat zij het aanbod voor zwemmen in de open lucht en voor naturisten tekort vinden schieten. De antwoorden van de ANWB leden op de redenen achter ontevredenheid wijken niet of van de niet ANWB leden. 4a. Mist u voorzieningen voor vrijetijdsbesteding buitenshuis? (n=3026) 10,1% Ja Nee 89,9% 90% van de respondenten geeft aan geen voorzieningen te missen. 10% van de inwoners geeft aan voorzieningen te missen. Voor dit percentage is geen verschil te vinden tussen de subregio s. Jongere inwoners (tot 35 jaar) geven vaker aan voorzieningen te missen (13%) dan oudere inwoners (55+) (7%). Verder geldt dat hoe hoger het opleidingsniveau, hoe meer voorzieningen worden gemist: 5% van de lager opgeleiden mist voorzieningen, tegenover 15% van de hoger opgeleiden. 25

28 Kenniswerkers, ten slotte, vormen de groep die het vaakst aangeven voorzieningen te missen (24%). Bij de open antwoorden worden veel uiteenlopende redenen gegeven. Een veel genoemd thema is water: veel inwoners hebben behoefte aan een (beter) zwembad bij hen in de buurt, een buitenzwembad en allerlei vormen van waterrecreatie en watersport (zeilen, strand, etc.). Ook een nabijgelegen bioscoop en een ruimer aanbod aan toegankelijke musea (zoals een technisch museum) zijn voorzieningen die meerdere malen worden genoemd in de open antwoorden. ANWB leden geven vaker aan (12%) voorzieningen te missen dan niet ANWB leden (8%). 4b. Mist u voorzieningen voor een bepaalde doelgroep? (n=260) Kinderen (0 12 jaar) Jongeren (12 25 jaar) Volwassenen (>25 jaar) Senioren/Ouderen Minder validen Geen speciale doelgroep 0% 10% 20% 30% 40% 50% In de open antwoorden wordt een breed scala aan voorzieningen genoemd die ontbreken per doelgroep, waarbij sommige voorzieningen en thema s meerdere malen terug komen (zie hieronder). Een compleet overzicht van de ontbrekende voorzieningen per doelgroep en regio is terug te vinden in bijlage 6. Veel inwoners geven aan dat er voorzieningen ontbreken die niet speciaal voor één doelgroep zijn. De verschillende leeftijdsdoelgroepen vinden zelf veel vaker dat voorzieningen voor de eigen doelgroep ontbreken dan wanneer naar de totale respons wordt gekeken. Zo geeft 65% van de inwoners uit de leeftijdscategorie aan dat er voorzieningen ontbreken voor hun doelgroep jongere inwoners jaar, terwijl in de totale respons 22% aangeeft dat er voorzieningen ontbreken voor jongere inwoners tussen de jaar. Ook door volwassenen en senioren/ouderen wordt aangegeven dat er voorzieningen voor de eigen doelgroep ontbreken. Een vergelijking voor kinderen en mensen met een beperking is op basis van de enquête helaas niet mogelijk. Voor kinderen tot en met 12 jaar zijn het vooral (indoor) speelgelegenheden die genoemd worden als ontbrekende voorzieningen. Een ruimer aanbod aan festivals, bioscopen en ontmoetingsplekken zijn veel genoemde voorzieningen in de open antwoorden die ontbreken voor jongere inwoners. 26

29 In de open antwoorden wordt ook voor volwassenen aangegeven dat zij meer behoefte hebben aan bioscopen of filmhuizen en op zoek zijn naar meer mogelijkheden voor waterrecreatie. Er zijn geen verschillen voor het ontbreken van voorzieningen per doelgroep te vinden tussen de subregio s. Bereikbaarheid vormt in de open antwoorden een belangrijk thema voor senioren, waarbij de behoefte bestaat aan geschikt vervoer om senioren op hun recreatieve bestemming te laten komen. Er zijn geen verschillen te vinden voor de antwoorden over het ontbreken van voorzieningen per doelgroep tussen ANWB leden en niet ANWB leden. 5a. Hoe komt u aan informatie over het vrijetijdsaanbod in de regio Zuidoost Brabant en uw eigen omgeving? (n=3019) Krant/ bladen/gemeentegids Internet Van horen zeggen Eigen ervaring/kennis Folders, flyers, posters e.d. Radio / tv Bewegwijzering / borden VVV kantoor / ANWB winkel Overig 0% 20% 40% 60% 80% 5b. (Specificatie van internet ) Welke media gebruikt u voor informatievoorziening over het vrijetijdsaanbod in de regio Zuidoost Brabant en uw eigen omgeving? (n=1037) Overige sites Website van de gemeente Website uit in Brabant Website(s) van de VVV landvananwb.nl (ANWB) Apps voor smartphone/tablet 0% 20% 40% 60% 80% Kranten, huis aan huis bladen en de gemeentegids zijn de meest gebruikte informatiebronnen. Meer dan 60% van de inwoners geeft aan kranten, huis aan huis bladen en/of de gemeentegids te gebruiken voor informatie over het vrijetijdsaanbod. Ook internet vormt een belangrijke informatiebron. Van de inwoners die informatie zoeken via het internet, vindt ongeveer 20% van hen deze op de websites van de gemeente, uit in Brabant of 27

30 de website van de VVV. Verreweg het meeste informatie wordt verkregen op andere sites waarbij vooral zoekmachines zoals google en sociale media zoals Facebook veelvuldig genoemd worden in de open antwoorden. Naast media voor informatievoorziening, vormen ook de eigen ervaring en kennis en het doorgeven van informatie over het vrijetijdsaanbod door anderen belangrijke informatiebronnen, gevolgd door folders, flyers en posters. Radio en televisie, bewegwijzering en het VVV kantoor en de ANWB winkel vormen minder gebruikte informatiebronnen voor inwoners. Inwoners van het maken minder gebruik van het VVV kantoor/anwb winkel en meer van het internet. In maakt men meer gebruik van de bewegwijzering/informatieborden. Een vergelijking tussen verschillende demografische kenmerken laat zien dat senioren meer gebruik maken van kranten, huis aanhuis bladen en gemeentebladen als informatiebron. Zo geeft 73% van de 65+ers aan hiervan gebruik te maken, tegenover 42% onder jonge inwoners. Daarnaast vormen ook radio, televisie en het VVV kantoor/de ANWB winkel informatiebronnen die meer door oudere inwoners worden gebruikt. Jongere inwoners daarentegen verkrijgen meer informatie door van horen zeggen (53% tegenover 32%). Het grootste verschil tussen leeftijdsgroepen en hun informatievoorziening zit echter in het gebruik van internet, waarbij senioren (55+) in slechts 17% van de gevallen informatie opzoeken via internet, tegenover 48% door de rest de populatie. Ook opleidingsniveau speelt een rol bij de informatievoorziening. Zo maken hoger opgeleiden in het algemeen meer gebruik van verschillende bronnen voor het vrijetijdsaanbod en met name meer gebruik van het internet, folders, flyers en posters en bewegwijzering. Een hoger gebruik van bewegwijzering als informatiebron is ook te vinden onder mannen, die daarnaast ook iets meer gebruik maken van hun eigen ervaringen/kennis en het internet. Kenniswerkers vinden informatie over het vrijetijdsaanbod voornamelijk op het internet (66%) en maken minder gebruik van kranten. Daarnaast komen zij in vergelijking tot nietkenniswerkers ook meer over het vrijetijdsaanbod te weten doordat anderen hun kennis en ervaring met hen delen. ANWB leden maken vaker gebruik van verschillende informatiebronnen dan niet ANWB leden. Zo gebruiken zij vaker de krant (67% niet ANWB 58%)), VVV/ANWB kantoor (7% niet ANWB 3%), brochures (17% niet ANWB 12%) en het internet (48% niet ANWB 34%). Dit kan worden verklaard uit het hogere aandeel hoger opgeleiden onder ANWB leden. Daarnaast geven zij aan meer informatie te hebben uit eigen kennis. In het gebruik van verschillende websites verschillen de ANWB leden voor het gebruik van de eigen website, die zij vaker gebruiken (12%) dan niet ANWB leden (5%). 28

31 2.2 Activiteiten in het buitengebied Voor de volgende vragen zijn de respondenten gevraagd naar hun gebruik en waardering van activiteiten die zij in hun vrijetijd ondernemen in de natuur, de groene omgeving of het water. Daarbij is gevraagd hoe vaak zij deze activiteiten ondernemen, waar zij deze activiteiten ondernemen en wat zij vinden van de voorzieningen die daarbij beschikbaar zijn. 6a. Hoe vaak onderneemt u gemiddeld de volgende activiteiten in de natuur, de groene omgeving of bij het water? (n=3016) Wandelen Recreatief fietsen, gewone fiets Horeca/terras (bij andere acitiviteiten) Joggen/ hardlopen Zwemmen, zonnen, luieren Mountainbiken Recreatief fietsen, elektrische fiets Wielrennen Paardrijden Boerderij gerelateerde activiteiten Watersport, zoals kanoën, roeien, surfen e.d. Schaatsen Vissen Skaten 0% 20% 40% 60% 80% 100% Vaak (één of meer keer per week) Regelmatig (één of een paar keer per maand) Af en toe (één of een paar keer per jaar) (Bijna) Nooit Wandelen is met afstand de activiteit die de inwoners van Zuidoost Brabant het vaakst ondernemen. 42% van de inwoners geeft aan ten minste één keer per week te wandelen, en 68% wandelt tenminste één keer per maand. Ook recreatief fietsen is een populaire activiteit, vooral met een gewone fiets. In totaal trekt 40% van de bewoners er regelmatig of vaak op uit met de gewone fiets. Voor mountainbiken en de elektrische fiets ligt dit percentage op 6%, met de racefiets op 4%. De meeste activiteiten (waaronder paardrijden, vissen, skaten, watersport en wielrennen) worden door de meeste inwoners (bijna) nooit ondernomen, maar kennen wel een kleine groep die deze activiteiten vaak ondernemen. Er zijn weinig verschillen tussen de vier subregio s. Kleine verschillen zijn te vinden in een iets lagere deelname aan wandel en recreatieve fietsactiviteiten (met een gewone fiets)in het Stedelijk Gebied. In wordt relatief gezien iets meer gewandeld 29

32 en gefietst en hier wordt, samen met het meest gebruik gemaakt van de mountainbike. Vrouwen wandelen vaker, de meeste andere activiteiten worden vaker door mannen ondernomen. Zo gaan mannen vaker recreatief fietsen (zowel met de gewone als met de wielrenfiets en mountainbike), hardlopen en vissen. Kenniswerkers wandelen minder dan niet kenniswerkers, maar kennen een hoger percentage dat ten minste af en toe recreatief fietst met een gewone fiets (70%) dan niet kenniswerkers (56%). Daarnaast gaan zij vaker mountainbiken, wielrennen, hardlopen, zonnen en schaatsen. Ook brengen zij tijdens de activiteiten vaker ten minste één keer per jaar een bezoek aan de horeca of het terras (74% ten opzichte van 52% voor niet kenniswerkers). Lager opgeleiden geven vaker aan (bijna) nooit te gaan wandelen (28%) of recreatief te fietsen met een gewone fiets (56%) ten opzichte van hoger opgeleiden (respectievelijk 12% en 36%). Verder gaan hoger opgeleiden vaker mountainbiken, wielrennen, hardlopen en schaatsen en maken zij vaker gebruik van horeca /terras voorzieningen tijdens recreatieve activiteiten. Meer oudere inwoners geven aan vaak te wandelen (48%) dan jongere inwoners (32%) Ook maken ouderen meer gebruik van de (elektrische) fiets. Zo geeft 54% van de oudere inwoners aan vaak of regelmatig te gaan fietsen tegenover21% onder jongere inwoners. Van de elektrische fiets maakt 8% van de ouderen vaak of regelmatig gebruik, terwijl geen enkele van de jongere inwoners aangeeft deze regelmatig of vaak te gebruiken. Verder gaan oudere inwoners vaker zonnen en vissen. Vissen wordt ook vaker gedaan door inwoners van middelbare leeftijd, die daarnaast ook meer wielrennen. Inwoners van middelbare leeftijd en jonge inwoners gaan vaker hardlopen dan oudere inwoners. Daarnaast gaan jongere bewoners vaker mountainbiken. Meer ANWB leden geven vaker aan vaak te wandelen (45%) en fietsen (19%) dan niet ANWB leden (respectievelijk 37% en 15%). Daarnaast geven minder ANWB leden aan dat ze (bijna) nooit gebruikmaken van voorzieningen voor wandelen, fietsen, zonnen, schaatsen en van horecavoorzieningen. 30

33 Joggen/ hardlopen (330) Skaten (71) Wandelen (2467) Recreatief fietsen, gewone fiets (1699) Paardrijden (80) Schaatsen (344) Zwemmen, zonnen, luieren (774) Horeca/terras (bij andere activiteiten) (1557) Mountainbiken (179) Boerderij gerelateerde activiteiten (337) Vissen (100) Recreatief fietsen, elektrische fiets (248) Wielrennen (112) Watersport, zoals kanoën, roeien, surfen e.d. (122) 6b. Waar gaat u meestal naar toe wanneer u activiteiten onderneemt in de natuur, de groene omgeving of bij het water? 0% 20% 40% 60% 80% 100% Dichtbij huis Elders in de eigen sub regio Elders in Zuidoost Brabant Buiten Zuidoost Brabant Voor de activiteiten die de inwoners wel eens ondernemen is ze gevraagd waar zij dit meestal doen. De antwoorden op deze vragen zijn, naast voor geslacht en leeftijd, ook gewogen naar inwonersaantallen per subregio. De meeste activiteiten (63%) worden ondernomen in de buurt van het eigen huis. Vooral joggen/hardlopen, skaten en wandelen worden veel gedaan in de directe woonomgeving. Van alle activiteiten vindt 90% plaats binnen Zuidoost Brabant. Watergerelateerde activiteiten zoals vissen en watersport worden relatief vaak ondernomen buiten de regio. Slechts 15% van de watersport activiteiten wordt ondernomen dichtbij huis. Inwoners van ondernemen vaker activiteiten elders in hun eigen subregio dan inwoners in de andere subregio s. Het gaat hierbij om wandelen, fietsen, zwemmen en het gebruik van horeca voorzieningen tijdens de recreatieve activiteiten. Zo geeft 98% van de inwoners van aan meestal in de eigen subregio te wandelen. Ter vergelijking, in het Stedelijk gebied ligt dit percentage op 11%. Inwoners uit het gaan relatief vaak elders in Zuidoost Brabant wandelen en recreatief fietsen. Ook schaatsen doen zij vaker buiten de subregio dan inwoners van de andere subregio s. Inwoners van en de zijn meer georiënteerd op horecavoorzieningen in hun eigen subregio (als onderdeel van een uitstapje in de natuur, groene omgeving of water) dan inwoners van en het. Laatstgenoemden 31

34 maken vaker gebruik van horeca voorzieningen elders in Zuidoost Brabant. Hoewel de verschillen beperkt zijn, is het algemene patroon dat vrouwen dichter bij huis recreëren dan mannen. Zo zijn verschillen te vinden voor wandelen, hardlopen, zwemmen en schaatsen. Kenniswerkers zijn voor meerdere activiteiten (wandelen, hardlopen, zwemmen, schaatsen, boerderijgerelateerde activiteiten en het gebruik van horeca voorzieningen) minder georiënteerd op hun eigen woonomgeving en subregio. Wandelen doen zij vaker dan gemiddeld buiten Zuidoost Brabant; de overige activiteiten ondernemen zij elders in Zuidoost Brabant. Aangezien de meeste kenniswerkers in het Stedelijk gebied wonen, wil dit zeggen in De Kempen, of de. Lager opgeleiden blijven vaker in de buurt van het eigen huis om te wandelen en te schaatsen. Hoger opgeleiden gaan vaker elders in Zuidoost Brabant fietsen, terwijl gemiddeld opgeleiden dichterbij huis blijven om te fietsen. Oudere inwoners gaan vaker buiten de eigen subregio fietsen, zowel recreatief als met de elektrische fiets. Ook zwemmen zij vaker buiten Zuidoost Brabant. ANWB leden vertonen weinig verschillen met niet ANWB leden. Wel gaan zij iets minder vaak fietsen en wandelen dichtbij hun huis en gaan zij om te zwemmen/zonnen vaker naar een andere bestemming in de eigen subregio dan niet ANWB leden, die vaker buiten Zuidoost Brabant gaan zwemmen/zonnen. Mogelijkheden recreatief fietsen (1627) Wandelmogelijkheden (2395) Fietsknooppuntennetwerk (1074) Mountainbikemogelijkheden (176) Joggen/hardloopmogelijkheden (312) Wandelknooppuntennetwerk (998) Horeca/pleisterplaatsen in het buitengebied (1487) Vismogelijkheden (87) Schaatsmogelijkheden (321) Boerderijgerelateerde activiteiten (304) Zwem/zonmogelijkheden (706) Wielrenmogelijkheden (109) Oplaadpunten elektrische fietsen (56) Paardrijdmogelijkheden (76) Skatemogelijkheden (66) Vaar/watersport mogelijkheden (98) 7a Hoe tevreden bent u over de mogelijkheden en voorzieningen voor de volgende activiteiten in de natuur, groene omgeving en bij het water in Zuidoost Brabant? 0% 20% 40% 60% 80% 100% Tevreden Deels tevreden/ontevreden Ontevreden 32

35 Deze vraag is alleen gesteld als respondenten aangaven de activiteit wel eens te ondernemen. Over het algemeen zijn de inwoners van Zuidoost Brabant heel tevreden over de mogelijkheden en voorzieningen voor het ondernemen van activiteiten in de natuur, de groene omgeving of bij het water in Zuidoost Brabant. Gemiddeld genomen over alle activiteiten geeft 78% aan tevreden te zijn; 9% is ontevreden. De mogelijkheden om recreatief te fietsen en te wandelen scoren gemiddeld het hoogst (92% van de inwoners is tevreden). Minder dan 1% geeft aan over deze voorzieningen ontevreden te zijn. Ook over het fiets en wandelknooppuntennetwerk is een ruime meerderheid tevreden (respectievelijk 91% en 89%). Van de inwoners die wel eens paardrijden, varen/watersporten of gebruik maken van de elektrische fiets (een beperkt aantal op het totaal) geeft een groot gedeelte aan hierover deels tevreden of ontevreden te zijn. Zo geeft minder dan helft van deze groep aan tevreden te zijn over de mogelijkheden voor skaten en varenwatersporten, waarbij 30% aangeeft ontevreden te zijn over de mogelijkheden om te skaten en 32% over de vaar/watersport mogelijkheden. Er zijn geen grote verschillen te vinden tussen de vier subregio s. Alleen op het gebied van wandelmogelijkheden zijn de inwoners van het iets minder tevreden (84%) dan in de andere subregio s ( 93%, 90% en De Peel 92%). Opvallend is dat in geen enkele bewoner aangeeft ontevreden te zijn over het fietsknooppuntennetwerk. Overigens, ook in de andere subregio s geven slechts enkele inwoners aan ontevreden te zijn. Vrouwen zijn licht positiever over de wandelmogelijkheden (92%) dan mannen (87%) en positiever over schaatsmogelijkheden (88%) dan mannen (74%). Kenniswerkers zijn minder tevreden over wandel, zwem, vaar, en horecavoorzieningen dan niet kenniswerkers. Vooral het verschil voor de waardering van wandelmogelijkheden (77% positief t.o.v. 91% onder niet kenniswerkers) en schaatsmogelijkheden (67% positief t.o.v. 84% onder niet kenniswerkers) is opvallend. Lager opgeleiden zijn meer tevreden over de wandel en fietsmogelijkheden dan hoger opgeleiden. Zo is 94% van de lager opgeleiden tevreden over de wandelmogelijkheden, terwijl dit percentage onder hoger opgeleiden op 86% ligt. Daarnaast zijn hoger opgeleiden ook minder tevreden over horeca en pleisterplaatsen in het buitengebied. Ook jongere inwoners zijn minder tevreden over de horeca en pleisterplaatsen. Verder zijn zij minder tevreden over de mogelijkheden om te wandelen, de wandelknooppunten en zwemmogelijkheden. Er is geen verschil te vinden in waardering tussen ANWB leden en niet ANWB leden. 33

36 Mogelijkheden recreatief fietsen (2872) Wandelmogelijkheden (3614) Fietsknooppuntennetwerk (1820) Mountainbike mogelijkheden (329) Joggen/hardloopmogelijkheden (441) Wandelknooppuntennetwerk (1515) Horeca/pleisterplaatsen in het buitengebied (2293) Vismogelijkheden (116) Schaatsmogelijkheden (396) Boerderijgerelateerde activiteiten (424) Zwem/zonmogelijkheden (956) Wielrenmogelijkheden (193) Oplaadpunten elektrische fietsen (65) Paardrijdmogelijkheden (100) Skatemogelijkheden (40) Vaar/watersport mogelijkheden (95) 7b.Waarom bent u tevreden (meerdere antwoorden mogelijk)? 0% 20% 40% 60% 80% 100% Voldoende mogelijkheden/voorzieningen Goede kwaliteit Goede bereikbaarheid Voldoende variatie Overig Als vervolg op de vraag of inwoners tevreden zijn, is gevraagd naar de redenen voor deze tevredenheid. Inwoners zijn vooral tevreden omdat er voldoende mogelijkheden en voorzieningen zijn. Voldoende variatie in de mogelijkheden wordt minder vaak aangegeven als reden voor tevredenheid. In de open antwoorden geven de inwoners aan tevreden te zijn over de mooie omgeving, de duidelijke en goed aangegeven knooppunten en de gezelligheid en sfeer bij de horeca en pleisterplaatsen. Er zijn weinig verschillen in de antwoorden die inwoners van de vier subregio s geven. In geven de inwoners vaker dan gemiddeld in heel Zuidoost Brabant als reden aan tevreden te zijn over mogelijkheden en de bereikbaarheid van het wandelknooppuntennetwerk en de bereikbaarheid van horeca en pleisterplaatsen in het buitengebied. De inwoners van geven minder vaak aan dat ze tevreden zijn over de kwaliteit van de zwem/zon mogelijkheden. 34

37 Mogelijkheden recreatief fietsen (146) Wandelmogelijkheden (210) Fietsknooppuntennetwerk (129) Mountainbike mogelijkheden (23) Joggen/hardloop mogelijkheden (46) Wandelknooppuntennetwerk (139) Horeca/pleisterplaatsen in het buitengebied (23) Vismogelijkheden (21) Schaatsmogelijkheden (72) Boederijgerelateerde activiteiten (66) Zwem/zonmogelijkheden (223) Wielrenmogelijkheden (33) Oplaadpunten elektrische fietsen (20) Paardrijdmogelijkheden (57) Skatemogelijkheden (56) Vaar/watersport mogelijkheden (67) 7c. Waarom bent u ontevreden (meerdere antwoorden mogelijk)? 0% 20% 40% 60% 80% 100% Onvoldoende mogelijkheden/voorzieningen Kwaliteit voorzieningen niet goed Bereikbaarheid onvoldoende Onvoldoende variatie Niet goed onderhouden Te duur Overig Inwoners die aangeven ontevreden te zijn is gevraagd om aan te geven waarom zij dit zijn. Inwoners geven als reden voor ontevredenheid relatief vaak aan dat er onvoldoende oplaadpunten voor elektrische fietsen en mogelijkheden voor vaar/watersport, vis, schaats en boerderijgerelateerde activiteiten te vinden zijn. Daarbij wordt door meerdere inwoners aangegeven (open antwoorden) dat er weinig of geen mogelijkheden zijn voor naturisten om te recreëren in Zuidoost Brabant. Veel inwoners geven aan ontevreden te zijn om een andere reden, die niet onder één van de categorieën valt. Hierbij zijn in de open antwoorden veel uiteenlopende redenen genoemd. Enkele inwoners maken zich bijvoorbeeld zorgen over het verdwijnen van het groen en het ontbreken van bankjes in de recreatiegebieden. Daarnaast geven enkele inwoners aan dat sommige activiteiten lastig of niet bereikbaar zijn met het openbaar vervoer. Inwoners geven vooral voor boerderijgerelateerde aan ontevreden te zijn over de variatie. Voor fietsgerelateerde activiteiten, paardrijdmogelijkheden en het wandel en fietsknooppuntennetwerk wordt aangegeven dat deze 35

38 niet altijd goed onderhouden worden. Zo wordt door meerdere inwoners aangekaart dat het onderhoud van fietspaden tekort schiet en dat de fietspaden te smal zijn. Daarnaast zijn knooppunten en kaarten niet altijd up to date en de bewegwijzering ontbreekt soms. Sommige inwoners vinden dat het door gebruik van nummers lastig is om zich te oriënteren. 26% van de ontevredenheid over horeca en pleisterplaatsen hangt samen met de prijs (te duur). Verder geven enkele inwoners aan (open antwoorden) dat de zij de openingstijden van deze voorzieningen te kort vinden. De antwoorden van de ANWB leden op de redenen achter ontevredenheid wijken niet of van de niet ANWB leden. 8a. Ervaart u als u gaat fietsen of wandelen, of als u andere activiteiten onderneemt in het buitengebied, wel eens gevaarlijke of onveilige situaties? (n=3005) 8% 17% 7% 68% Nee Ja, vaak Ja, soms Ja, bijna nooit Ruim twee derde van de ondervraagden geeft aan geen gevaarlijke of onveilige situaties te ervaren. Eén derde van de inwoners heeft deze ervaringen wel, waarvan 7% aangeeft vaak onveilige situaties mee te maken. De locatie van het ervaren van een onveilige situatie verschilt sterk in de open antwoorden: een uitgebreid overzicht van alle locaties kan gevonden worden in bijlage 5. Er zijn vrijwel geen verschillen tussen mannen en vrouwen. Kleine verschillen zijn er wel tussen leeftijdscategorieën; iets meer inwoners tussen de jaar geven aan vaak of soms onveilige of gevaarlijke situaties te ervaren (25%) in het buitengebied ten opzichte van 22% andere jongere en oudere bewoners. Een vergelijking voor verschillen per subregio levert nauwelijks verschillen op. Kenniswerkers ervaren niet meer onveilige situaties dan nietkenniswerkers. Het percentage ANWB leden dat onveilige situaties ervaart ligt iets hoger (19%) dan gemiddeld voor de categorie soms (15%). 36

39 8b. Waardoor ervaart u onveilige situaties? (n=603) Overige factoren Te hard rijden auto's / motoren Te veel verkeer / te druk (groepen) Wielrenners Onoverzichtelijke verkeerssituatie Brommers / scooters Sociale onveiligheid 0% 10% 20% 30% 40% De meest voorkomende factoren die volgens de inwoners leiden tot gevaarlijke situaties tijdens activiteiten in het buitengebied, zijn te hard rijdende auto s en motoren en te veel verkeer en drukte. De inwoners geven in de open antwoorden aan dat veel van deze ongewenste situaties worden veroorzaakt doordat auto s te hard rijden langs fietspaden, te drukke fietspaden en onveilige situaties bij oversteekplaatsen. Ook is er een tekort aan vrijliggende fietspaden. De onveilige situaties bij oversteekplaatsen worden veelvuldig genoemd als onoverzichtelijke verkeerssituatie. Deze onoverzichtelijke verkeerssituaties worden daarnaast vaak veroorzaakt door te smalle fietspaden en fietspaden die opeens smaller worden (genoemd in de open antwoorden). Een ander kritisch punt dat onder de noemer overige factoren veel wordt genoemd bij de open antwoorden, is het ontstaan van onveilige situaties door slecht of gebrekkig onderhoud van met name fiets en wandelpanden, waaronder gaten in het wegdek en losliggende tegels. Ook paaltjes op en naast het fietspad kunnen leiden tot gevaarlijke situaties. In de open antwoorden geven de inwoners aan dat wielrenners, brommers en scooters met name voor onveilige situaties zorgen wanneer zij zich op het fietspad begeven en zonder veel rekening te houden met hun medeweggebruikers op hoge snelheid passeren. Meerdere inwoners geven daarbij aan zich te storen aan wielrenners die zich asociaal verbaal gedragen en geen gebruik maken van een bel. Daarnaast geven meerdere inwoners aan dat ook crossmotoren in de bossen voor gevaarlijke situaties en geluidsoverlast zorgen. Van alle inwoners geeft bijna 2% aan sociale onveiligheid te ervaren, voornamelijk vrouwen. In de meeste gevallen valt deze ervaring samen met het tijdstip op de dag en de locatie (parken, bossen). Er worden in de open antwoorden echter geen locaties genoemd die meerdere malen voorkomen. Ondanks dat ANWB leden aangeven zich (iets) vaker onveiliger te voelen, zijn er geen verschillen te vinden met niet ANWB leden wanneer gekeken wordt naar de redenen achter onveiligheid. 37

40 9. Als u gaat wandelen of fietsen, of andere activiteiten onderneemt in het buitengebied bij u in de buurt, naar welk gebied of gebieden gaat u dan het liefst/ het meest? Het type gebied in Zuidoost Brabant dat het meeste genoemd wordt (open antwoorden) is bosgebied, gevolgd door heidegebied. Deze typen komen ook terug in de analyse per subregio. Tabel 5 Meest genoemde locaties per subregio (n=2571) Subregio Gebied 1 Gebied 2 Gebied 3 Stedelijk gebied Langs de Dommel Strabrechtse hei Nuenense broek Buitengebied Bladel Cartierheide Landgoed De Utrecht De De De Pan Achelse hei/kluis Bakelse Bossen Bossen bij Deurne 9a. Kunt u een rapportcijfer geven voor het (groene) buitengebied bij u in de buurt/uw woonomgeving? (n=3001) 9 8,5 8 7,5 7 Stedelijk Gebied De Grootte Heide Subregio Zuidoost Brabant Uit het gemiddelde rapportcijfer voor de regio Zuidoost Brabant blijkt dat inwoners de recreatiemogelijkheden in het buitengebied als goed beoordelen, met een 7,8 als gemiddeld rapportcijfer. Dit cijfer verschilt enigszins tussen de vier subregio s. Het hoogste gemiddelde voor het buitengebied wordt gegeven door inwoners van (7,9). De subregio 38

41 scoort relatief het laagst met een 7,7. Echter, de verschillen tussen de regio s zijn minimaal en de beoordeling van het buitengebied kan voor alle subregio s worden beschouwd als goed. Een vergelijking tussen de verschillende gemeenten levert meer variatie in rapportcijfers op. Zo blijkt dat de meer stedelijke gemeenten (Eindhoven, Helmond, Veldhoven) lager scoren dan gemiddeld in Zuidoost Brabant en dat er tussen de gemeenten in de subregio s relatief grote verschillen bestaan in rapportcijfer. De gemeenten met de hoogste rapportcijfers zijn Waalre, Bergeijk en Heeze Leende met een 8,3, gevolgd door Someren en Oirschot (beide 8,1). 9b. Rapportcijfer (groene) buitengebied per gemeente (n=3001) 9 8,5 8 7,5 7 Eindhoven Veldhoven Nuenen Best Geldrop Mierlo Son en Breugel Waalre Gemert Bakel Helmond Laarbeek Asten Deurne Someren Reusel De Mierden Bladel Eersel Oirschot Bergeijk Cranendonk Valkenswaard Heeze Leende Gemeenten per subregio Zuidoost Brabant Er is geen verschil in het rapportcijfer tussen mannen en vrouwen. Leeftijd speelt echter wel een rol in de beoordeling, waarbij vooral jongere leeftijdsgroepen een lager cijfer geven. De laagste gemiddelde beoordeling (7,5) wordt gegeven door inwoners onder de 25 jaar, de hoogste waardering door de groep jarigen (7,9). Minder verschillen zijn te vinden tussen de beoordeling voor verschillende opleidingsniveaus, waarbij alleen inwoners zonder opleiding of de lagere school als hoogst afgeronde opleiding afwijken van de gemiddelde beoordeling voor Zuidoost Brabant (7,5). Ook huishoudenssamenstelling speelt een kleine rol; alleenstaanden, alleenstaanden met kinderen en inwoners die thuis wonen bij hun ouders geven een licht lagere beoordeling dan gemiddeld (7,5). Samenwonenden met kinderen zijn het meest positief: zij beoordelen het buitengebied met gemiddeld een 7,9. Het rapportcijfer dat kenniswerkers geven aan het buitengebied wijkt niet af van het gemiddelde. Er is geen verschil te vinden tussen het gemiddelde rapportcijfer dat ANWB leden geven en dat niet ANWB leden geven. Een koppeling tussen rapportcijfer en de deelname aan wandelactiviteiten dichtbij huis, laat geen verband zien met gemeenten die hoger en lager scoren. Het lijkt er daarom op dat voor landelijke gemeenten die lager scoren, dit niet veroorzaakt wordt door de mogelijkheden om te wandelen dichtbij huis. 39

42 40

43 3. RESULTATEN PANELS In dit hoofdstuk worden (beknopt) de belangrijkste resultaten uit de panels weergegeven. Een uitgebreider overzicht, geordend volgens de 5 B s, is te vinden in bijlage Algemeen In voelt iedere dag weer een beetje als vakantie gebied is interessant en divers, maar niemand weet het De bewoners zijn over het algemeen erg tevreden met de vrijetijdsmogelijkheden. Zuidoost Brabant kent een divers, aantrekkelijk landschap voor veel doelgroepen. Er is een ruim aanbod aan evenementen in de regio. De verweving van groene en rode functies is een issue. Uitbreiding van de stad bedreigt groengebieden, bewoners maken zich zorgen om de kwetsbaarheid van Zuidoost Brabant. Er moet gefocust worden op het behouden en uitbreiden van de kernkwaliteiten. De nadruk van het gebied ligt en moet liggen op kleinschaligheid. De bekendheid van het gebied moet bij zowel bewoners als bezoekers worden verbeterd, door onder meer betere informatievoorziening en tweetalig aanbod (met name rond Eindhoven/website). Er is behoefte aan een centraal punt voor informatievoorziening (website). Een duidelijk meldpunt ontbreekt, er moet duidelijk gemaakt worden welke instantie bereikt kan worden bij verschillende issues. Er is behoefte aan meer informatievoorziening in/aan de rand groengebieden, ter vermaak en educatie (ook voor kinderen). Er is te weinig aanbod van voorzieningen voor pubers (12 18) jaar De bewoners hebben behoefte aan ontwikkeling van meer activiteitenbossen/speelbossen voor kinderen. De bewoners zijn actief en willen vaak ook betrokken zijn. Er ligt hier een rol voor de gemeenten in het faciliteren en koppelen van de betrokken inwoners, o.a. door het leveren van (kleine) subsidies/materiaal en het uitspreken van waardering over de betrokkenheid. Er moet daarbij gezorgd worden voor een juiste afstemming met andere beleidsvelden. Er is behoefte aan het verbeteren van fietspaden (onderhoud, vrij liggende paden, verbreden paden). Ook dienen (enkele) paden toegankelijker gemaakt te worden voor mensen met een beperking. Dit hoeft niet per se door asfaltering, maar kan ook door halfverharde/schelpen paden. Er ontbreken vaak goede verbindingsfietspaden tussen steden en natuurgebieden. Bewoners hebben de wens dat er meer rustmogelijkheden/bankjes/picknickplaatsen worden ontwikkeld. 41

44 Hoe behouden we de kernwaarden? Het behoud en de stimulering aantrekkelijke landschapselementen (bruggetjes, wallen, beemden) vormt een belangrijk thema voor de bewoners. Er bestaat behoefte aan meer wandelpaden door boerenland en langs riviertjes/stromen. Natuur en recreatie moet aansluiting zoeken bij Brainport 2020/Eindhoven Culturele Hoofdstad. Er moet meer gebruik gemaakt worden van de historie/cultuur van het gebied, bijvoorbeeld door ontwikkelen van een technisch of historisch museum. 3.2 Doelgroepen Jongeren Zorg voor informatievoorziening in de natuur (educatief), meer betrokkenheid met de natuur vanuit scholen en mogelijkheden voor belevenis recreatie (speelbos, belevenisroute etc.). Daarnaast is er behoefte aan meer mogelijkheden voor (betaalbare) binnenattracties. Senioren Oplaadpunten voor elektrische fietsen in natuurgebieden ontbreken van. Ook kan meer gebruik gemaakt worden van de betrokkenheid van ouderen. Kleine initiatieven missen rugdekking vanuit de gemeenten Mensen met een beperking Er is behoefte aan meer toegankelijke paden door natuurgebieden en een uitbreiding van de mogelijkheden om naar gebieden toe te komen (taxibus vrijwilligers). Kenniswerkers Voor kenniswerkers zou het goed zijn als er meer informatievoorziening over activiteiten en voorzieningen zouden komen in Eindhoven en op de HighTech Campus. Zorg daarbij ook voor Engelstalige informatievoorziening. Paardrijders De mogelijkheden voor het veilig uitstallen van een paard bij horecavoorzieningen is beperkt. Daarnaast moeten enkele ontbrekende delen van de ruiterroute rond Heeze Leende worden aangevuld. Wandelaars Er ontbreken rustmogelijkheden (bankjes) en prullenbakken. Verder is er een wens voor meer paden door landelijke/boeren terreinen en langs rivieren en stroompjes, en behoefte aan meer informatievoorziening in de natuur. Fietsers Het onderhoud, de beperkte breedte en de veiligheid van fietspaden (paaltjes/vrijliggende fietspaden) dienen verbetert te worden. De oriëntatiemogelijkheden zouden verbetert kunnen worden door duidelijkere kaarten bij fietsknooppunten. Ook zouden natuurgebieden meer met elkaar verbonden kunnen worden door verbindende fietspaden. 42

45 4. CONCLUSIES 4.1 Waardering vrijetijdsaanbod buitengebied: zeer tevreden Opwaarderen wat je hebt en koester de kwaliteit die er is Inwoners van Zuidoost Brabant zijn over het algemeen (zeer) tevreden over het vrijetijdsaanbod en het buitengebied in hun regio en woonomgeving. Gemiddeld geven de Inwoners van Zuidoost Brabant het buitengebied een 7,8 als rapportcijfer. De verschillen tussen de subregio s en tussen verschillende bewonersgroepen zijn klein. De inwoners van geven het hoogste cijfer (7,9), inwoners van het het laagste (7,7). Van de gemeenten krijgen Waalre, Bergeijk en Heeze Leende de hoogste waardering van hun inwoners (8,3), Eindhoven de laagste (7,4). Inwoners onder de 25 jaar geven gemiddeld het de laagste cijfer (7,5), de hoogste beoordeling wordt gegeven door inwoners tussen de 46 en 55 jaar (7,9). Er zijn geen verschillen in rapportcijfer dat wordt toegekend door mannen en vrouwen en ook opleidingsniveau speelt geen rol. Als wordt ingezoomd op specifieke activiteiten en voorzieningen zijn die verschillen er overigens wel (zie verderop). 4.2 Gebruik en waardering specifieke voorzieningen Er is altijd wel wat te doen Wat doen inwoners en waar doen ze dat De meest genoemde categorie van voorkomende vrijetijdsbestedingen is wandelen/fietsen/sporten/paardrijden. Aan watersport en waterrecreatie en wellness centra besteedt een grote meerderheid (bijna) nooit tijd. Wandelen, fietsen, sporten en paardrijden worden vooral dichtbij huis ondernomen. Ook worden daar veel restaurants, cafés en evenementen bezocht. Niet verrassend is Eindhoven de populairste bestemming om te winkelen en naar de bioscoop, het theater of een muziekzaal te gaan. Een bezoek aan musea en galerieën, buitenattracties en (in mindere mate) watersportactiviteiten en bezoeken aan wellness centra vinden relatief vaak plaats buiten Zuidoost Brabant. Wanneer wordt ingezoomd op de deelname aan activiteiten in het groene buitengebied, blijken vooral wandelen en recreatief fietsen populair te zijn: een meerderheid van inwoners doet dit ten minste één keer per maand. Andere activiteiten zijn seizoensafhankelijk (zonnen, zwemmen) of worden slechts door een minderheid regelmatig of vaak ondernomen. De meeste activiteiten worden dichtbij huis ondernomen. Van alle activiteiten in het groene buitengebied geeft gemiddeld 90% van de respondenten aan die meestal in Zuidoost Brabant te ondernemen. 43

46 Waardering vrijetijdsaanbod Gemiddeld voor alle activiteiten geeft 83% van de inwoners aan tevreden te zijn, slechts 5% is ontevreden. Het meest tevreden zijn inwoners over het aanbod voor de categorie wandelen, fietsen, sporten en paardrijden, en de categorieën restaurants en bioscopen en filmhuizen. Een groter percentage inwoners is niet of matig tevreden over het aanbod van musea en watersport/waterrecreatiemogelijkheden in de open lucht, hoewel ook hier nog steeds een meerderheid tevreden is. De kracht van de regio is het aanbod van vele gespreide kleine voorzieningen en activiteiten Inzoomend op voorzieningen in het groene buitengebied is gemiddeld genomen over alle antwoordcategorieën 78% van de inwoners tevreden. Daarbij zijn voor het buitengebied wandelen, fietsen en paardrijden beschouwd als aparte categorie, zodat onderscheid gemaakt kan worden tussen deze activiteiten. Vooral mogelijkheden om te wandelen en recreatief te fietsen worden erg gewaardeerd. Ook fiets en wandelknooppunten kunnen rekenen op veel tevredenheid. Van de relatief kleine groep respondenten die aangeeft een elektrische fiets te hebben, paard te rijden, te skaten of te varen/watersporten is een relatief groot deel ontevreden of matig tevreden over de voorzieningen. In de open antwoorden geven inwoners verder aan voorzieningen te missen voor naturisten, wijzen ze op het ontbreken van bankjes en het slechte onderhoud van fietspaden en paardrijdmogelijkheden. Ook worden suggesties gedaan voor verbetering van het wandel en fietsknooppuntennetwerk: de bewegwijzering is niet altijd up to date en het is soms lastig oriënteren omdat op de kaarten niet altijd goed weergeven wordt waar je je bevindt. Waarom zijn mensen tevreden of ontevreden De inwoners die tevreden zijn over de voorzieningen is de vraag voorgelegd waarom ze tevreden zijn. De meest ingevulde antwoordcategorieën bij deze vraag zijn dat er voldoende mogelijkheden en voorzieningen zijn, en dat de kwaliteit van de voorzieningen goed is. Gezelligheid, een goede sfeer en een mooie, groene (wandel)omgeving worden ook vaak genoemd. Er is veel natuur in Brabant, maar het zijn allemaal eilandjes. Ik zou het fantastisch vinden als er verbindende fietsroutes zouden komen tussen deze gebieden Ontevreden inwoners geven aan dat het aanbod aan watersport en waterrecreatiemogelijkheden beperkt is en dat er weinig binnen en buitenattracties en musea zijn. Verder geven de minder tevreden inwoners aan dat er weinig variatie is in het aanbod van musea, winkels, evenementen en buitenattracties. Het onderhoud en de beperkte breedte van fietspaden zijn aspecten die in de open antwoorden meerdere malen worden genoemd. Beschikbaarheid 90% van de inwoners geeft aan geen voorzieningen te missen. Inwoners die wel voorzieningen missen noemen het vaakst watergerelateerde voorzieningen. Daarnaast wordt ook het beperkte aanbod aan musea vaak genoemd. In de antwoorden op de open vraag geven meerdere inwoners aan het jammer te vinden dat er geen techniekmuseum is in de regio. Ook in de panelbijeenkomsten is dit een aantal keren naar voren gebracht. 44

47 Ontbreken van voorzieningen voor specifieke doelgroepen Als respondenten specifiek wordt gevraagd voor welke doelgroepen het aanbod verbeterd zou moeten worden dan worden jongeren het vaakst genoemd. Ook in de panelbijeenkomsten werd het ontbreken van voorzieningen voor jongeren (ruwweg tussen de 12 en de 16 / 18 jaar) genoemd, met name in en de. Daarnaast werd in de panelbijeenkomsten ook het beperkte aanbod aan laagdrempelige, overdekte speelmogelijkheden voor kleinere kinderen genoemd, en het beperkte recreatieaanbod voor mensen met een beperking (verharde of half verharde paden in natuurgebieden, korte rondjes, etc.). Informatiebronnen Kranten, huis aan huis bladen en de gemeente gids zijn de meest gebruikte informatievoorziening over het vrijetijdsaanbod, gevolgd door het internet. Verreweg de meeste informatie via het internet wordt verkregen door het gebruik van zoekmachines. Veiligheid Eén derde van de inwoners ervaart wel eens onveilige of gevaarlijke situaties. Vooral het drukke verkeer, te hard rijdende auto s en motoren en onveilige situaties bij oversteekplaatsen worden genoemd. Daarnaast leveren ook het gebrekkig onderhoud van fietspaden en andere weggebruikers op fietspaden onveilige situaties op. Sociale onveiligheid wordt door vrijwel niemand genoemd. Favoriete bestemming Als wordt gevraagd naar de favoriete bestemming in het groene buitengebied (inclusief water), dan noemen de meeste mensen bos of heidegebieden in de nabije woonomgeving. 4.3 Verschillen tussen doelgroepen Ik ben een echte natuurliefhebber en heb overal in Nederland gewoond. Ik was verrast door de afwisseling van natuurgebieden in de omgeving van Helmond. Subregio s De verschillen in gebruik en waardering tussen de vier subregio s zijn over het algemeen klein en veelal ook voor de hand liggend. Zo brengen inwoners van het vaker een bezoek aan bijvoorbeeld restaurants, musea en binnenattracties dan inwoners uit de andere subregio s. Inwoners uit het Stedelijke Gebied zijn ook iets vaker ontevreden over vrijetijdsvoorzieningen. Het kent een iets lagere deelname aan wandel en fietsactiviteiten. Deelname aan deze activiteiten ligt het hoogst in, dat samen met ook het gebied vormt waar het meest wordt gemountainbiked. Inwoners van en de maken iets vaker gebruik van horecavoorzieningen in het buitengebied. In en de maken inwoners iets meer gebruik van voorzieningen dichtbij huis. In het gaat men vaker wandelen en fietsen buiten de eigen subregio. Inwoners van het maken minder gebruik van het VVV kantoor/anwbwinkel en meer van het internet. In maakt men meer gebruik van bewegwijzering. 45

48 In tabel 6 wordt een overzicht gegeven van de getallen per subregio met betrekking tot de respons en de enquêtevragen. Tabel 6 Resultaten per subregio Indicatoren Respons Hoog opgeleiden 36% 42% 57% 36% Lager opgeleiden 52% 52% 16% 30% Kenniswerkers 2% 8% 82% 8% Jongere bewoners (<36) 22% 19% 20% 22% Oudere bewoners (55+) 37% 41% 40% 32% ANWB lid 52% 57% 62% 54% Rapportcijfer buitengebied 7,9 7,9 7,7 7,7 Gemeente met hoogste rapportcijfer Bergeijk (8,3) Heeze Leende (8,3) Waalre (8,3) Someren (8,1) buitengebied Gemeente met laagste rapportcijfer Reusel De Cranendonck (7,8) Eindhoven (7,5) Gemert Bakel (7,6) buitengebied Mierden (7,6) Ontbreken voorzieningen 10% 9% 12% 9% Ervaren onveilige situaties 34% 29% 30% 26% Krant/huis aan huis blad als 61% 64% 60% 64% informatiebron VVV/ANWB kantoor als informatiebron 5% 7% 3% 7% Gebruik internet als informatiebron 37% 43% 51% 36% Tevredenheid aanbod voorzieningen 83% 84% 81% 83% algemeen Ontevredenheid aanbod voorzieningen 4% 5% 5% 7% algemeen Tevredenheid voorzieningen 83% 79% 79% 78% buitengebied Ontevredenheid voorzieningen 7% 10% 8% 10% buitengebied Activiteiten in groene buitengebied dichtbij huis 61% 74% 64% 70% Geslacht Mannen nemen aan veel activiteiten vaker deel dan vrouwen. Dat geldt zowel voor de meer stedelijke activiteiten als voor de vrijetijdsactiviteiten in het buitengebied (o.a. restaurantbezoek, café en bioscoop bezoek, fietsen, hardlopen, vissen). Vrouwen gaan wel vaker winkelen en wandelen meer. Over het algemeen zijn vrouwen over vrijwel alle activiteiten iets vaker tevreden dan mannen. Hoewel de verschillen klein zijn, geven iets meer vrouwen aan activiteiten meestal dichtbij huis te doen. 46

49 Er is vrijwel geen verschil in de mate waarin mannen en vrouwen onveilige of gevaarlijke situaties ervaren. Leeftijd Jongere inwoners (<36 jaar) gaan vaker winkelen, naar een restaurant, café, bioscoop, evenement, binnen en buitenattracties en wellness centra en doen meer aan watersport en waterrecreatie. Inwoners van middelbare leeftijd en jonge inwoners gaan vaker hardlopen. Oudere inwoners (>55 jaar) gaan vaker naar het theater en museum en hebben een hoger aandeel in wandelen, fietsen, sporten en paardrijden. Jongere inwoners zijn sterker gericht op activiteiten in Eindhoven, oudere inwoners nemen vaker deel aan activiteiten dichtbij huis. Uitzondering daarop is wandelen en fietsen, wat ouderen juist weer vaker buiten de eigen subregio doen. Jongere inwoners zijn minder tevreden over het aanbod aan wandel, fiets, sport, en paardrijdmogelijkheden, buitenattracties, cafés, horeca / pleisterplaatsen in het buitengebied, het wandelknooppuntennetwerk en de mogelijkheden om te zwemmen. Ook over het aanbod aan musea zijn zij minder te spreken, en een grotere groep onder jonge Inwoners geeft aan hier niet bekend mee te zijn. Jongere inwoners geven vaker aan voorzieningen te missen (13%) dan oudere (7%). Laat de stad stedelijk blijven en het dorp dorps Internet en van horen zeggen vormen veel belangrijkere bronnen van informatievoorziening over het vrijetijdsaanbod voor jongere Inwoners dan voor oudere Inwoners. Oudere inwoners maken daarentegen meer gebruik van kranten, huis aan huis en gemeentebladen als informatiebron. Inwoners van middelbare leeftijd (36 55 jaar) ervaren het vaakst onveilige en gevaarlijke situaties. Opleidingsniveau Hoger opgeleiden nemen aan vrijwel alle activiteiten vaker deel dan lagere opgeleiden (met uitzondering van winkelen). Zij zijn daarbij meer georiënteerd op Eindhoven en gaan ook vaker naar elders in de regio en buiten Zuidoost Brabant. Over het algemeen zijn hoger opgeleiden iets minder tevreden over het aanbod aan activiteiten dan lager opgeleiden. Ook missen zij (15%) vaker voorzieningen dan lager opgeleiden (5%). Hogere opgeleiden maken meer gebruik van verschillende bronnen van informatievoorziening over het vrijetijdsaanbod, en met name van het internet, folders, flyers, posters en bewegwijzering. Het aantal lager opgeleiden dat aangeeft (bijna) nooit te wandelen of fietsen ligt duidelijk hoger dan bij hoger opgeleiden. Lager opgeleiden zijn echter wel meer tevreden over de wandelmogelijkheden. Daarnaast nemen hoger opgeleiden meer deel aan verschillende activiteiten in het buitengebied (o.a. wielrennen, hardlopen en gebruik van horeca voorzieningen). ANWB leden ANWB leden zijn over het algemeen vaker van middelbare leeftijd en kennen gemiddeld een iets hoger opleidingsniveau. Wanneer ANWB leden 47

50 vergeleken worden met niet ANWB leden, zijn weinig verschillen waar te nemen. Wel geven ANWB leden minder vaak aan dat ze (bijna) nooit gebruikmaken van voorzieningen. Dit betekent dat voor veel voorzieningen het percentage ANWB leden dat ten minste één keer per jaar gebruik maakt van veel voorzieningen en activiteiten, iets hoger ligt dan voor niet ANWB leden. Verder maken ANWB leden vaker gebruik van meerdere informatiebronnen, zoals de krant, VVV/ANWB kantoor, brochures en het internet. Ook maken zij meer gebruik van de ANWB website Tevens valt op dat hoewel het percentage ANWBleden het hoogst ligt in het, zij het minste gebruik maken van het VVV ANWB kantoren als informatiebron. 4.4 Kenniswerkers Kenniswerkers nemen aan veel activiteiten vaker deel dan nietkenniswerkers. Uitzonderingen daarop zijn wandelen, fietsen, sporten en paardrijden activiteiten die juist weer minder door kenniswerkers worden ondernomen. Ook maken kenniswerkers meer gebruik van horeca en pleisterplaatsen in het buitengebied. Kenniswerkers zijn over vrijwel al het aanbod minder tevreden dan nietkenniswerkers, voornamelijk over het aanbod aan cafés en musea. Daarnaast vormen zij de groep die het vaakst aangeeft voorzieningen te missen (24%), voornamelijk voor volwassenen (vanaf 25 jaar). Ter vergelijking, gemiddeld geeft 10% van de Inwoners van Zuidoost Brabant aan voorzieningen te missen. Ook opvallend is dat 77% van de kenniswerkers positief is over de wandelmogelijkheden in het buitengebied, terwijl dit gemiddeld voor Zuidoost Brabant op 91% ligt. Kenniswerkers zijn meer georiënteerd op Eindhoven. Informatievoorziening over het vrijetijdsaanbod krijgen kenniswerkers vooral via het internet en uit de eigen ervaring en kennis van anderen. Kranten, huis aan huis bladen en de gemeentegids worden minder gebruikt. 48

51 5. AANBEVELINGEN Op basis van de enquêteresultaten en de panelbijeenkomsten doen we de volgende aanbevelingen. We maken daarbij onderscheid naar de beschikbaarheid van recreatievoorzieningen, de bruikbaarheid, de bereikbaarheid, de bekendheid en de betrokkenheid. 5.1 Beschikbaarheid Zorg voorvoldoende aanbod van wandel en fietsmogelijkheden in de directe woonomgeving Traditionele vrijetijdsactiviteiten als wandelen en fietsen zijn nog steeds de meest beoefende vrijetijdsactiviteiten. Wandelen, maar ook fietsen vindt vooral plaats in de directe woonomgeving. Het is erg belangrijk voor het woon en leefklimaat in de regio dat vanuit de eigen wijk makkelijk ommetjes gemaakt kunnen worden in een aantrekkelijke groene omgeving. Dat aanbod is veelal beschikbaar, maar staat hier en daar ook onder druk. Investeren in wandel en fietsinfrastructuur levert een meerwaarde voor een grote groep bewoners. Aandacht voor vrijetijdsvoorzieningen bij ruimtelijke ingrepen Bewoners zijn gemiddeld zeer tevreden over de groene vrijetijdsvoorzieningen in hun woonomgeving. Ze wijzen er wel op dat er sprake is van bedreigingen. In de panelbijeenkomsten werd onder andere gewezen op het aanleggen van nieuwe wegen. Ook het oprukken van de stad / bebouwing werd genoemd. In gebiedsontwikkelingsprocessen is aandacht voor vrijetijdsvoorzieningen niet vanzelfsprekend. Juist waar sprake is van ruimtelijke ingrepen (aanleg nieuwe woonwijk, nieuwe infrastructuur) is het belangrijk te zorgen voor behoud en/of ontwikkeling van voldoende groene recreatiemogelijkheden. Creëer vrijetijdsaanbod voor jongeren in de dorpen en overdekte speelmogelijkheden voor kinderen Er zijn weinig inwoners die aangeven vrijetijdsvoorzieningen te missen. In de panelbijeenkomsten werd wel gewezen op het ontbreken van voorzieningen voor jongeren tussen de 12 en 16 jaar. In veel dorpen is voor deze doelgroep een zeer beperkt vrijetijdsaanbod. Zowel in de sport en culturele sfeer als qua buitenactiviteiten (groene voorzieningen) is hier winst te behalen. Door sommigen wordt aandacht gevraagd overdekte speelmogelijkheden voor kleinere kinderen (onder de 12 jaar). Techniekmuseum / attractie Het ontbreken van een techniekmuseum (vergelijkbaar met NEMO, of vroeger het Evoluon) wordt een aantal keren genoemd zowel in de enquête als in de panelbijeenkomsten. Een dergelijke trekker zou het aanbod van de regio versterken. 49

52 5.2 Bruikbaarheid Behoud en verbeter de kwaliteit van bestaande voorzieningen De wandel en fietsmogelijkheden in de regio worden door inwoners erg gewaardeerd. Verbeteringen zijn mogelijk in het onderhoud van fietspaden, het verbreden van fietspaden, het ontwikkelen van meer vrijliggende fietspaden en het scheiden van doelgroepen. Ook in de panelbijeenkomsten wordt gewezen op het belang van goed beheer en onderhoud van de bestaande voorzieningen, en investeringen in de kwaliteitsverbetering hiervan. Specifieke aandachtspunten: maak een gezamenlijk plan In de panelbijeenkomsten werd een aantal keren gewezen op heel specifieke voorzieningen voor een beperkte doelgroep. Zo werd in de bijeenkomst voor gewezen op een heel specifieke locatie waar het routenetwerk voor paarden (aangespannen) niet optimaal is. Ook het ontbreken van voorzieningen voor paarden bij horeca werd genoemd. Een andere doelgroep betreft mensen die minder goed ter been zijn (mensen met een beperking / ouderen): op sommige plekken zijn goede paden, geschikte wandelrondjes en voldoende bankjes aanwezig, op andere plekken ontbreken deze. Ook watersport (zwemmen in de openlucht, vaar en aanlegmogelijkheden) is een thema dat meerdere keren genoemd wordt. Daarnaast lijkt parkeren bij een aantal groengebieden een aandachtspunt bij andere gebieden is het juist goed geregeld. Om precies in beeld te krijgen welke voorzieningen waar ontbreken is het raadzaam hier met de doelgroep (belangenorganisatie en/of actieve recreanten) apart naar te kijken en bij voorkeur gezamenlijk een plan voor uit te werken. De doelgroep zal in veel gevallen ook medeverantwoordelijkheid willen nemen voor realisatie van de voorzieningen. 5.3 Bereikbaarheid Zorg voor voldoende toegankelijkheid voor ouderen en mensen met een beperking: faciliteer lokaal initiatief Vooral in de panelbijeenkomsten werd gewezen op het belang van voldoende voorzieningen voor ouderen en mensen die minder goed ter been zijn. Ook de bereikbaarheid van voorzieningen werd hierbij genoemd: openbaar vervoer van deur tot groengebied is begrijpelijkerwijs niet altijd voorhanden en regiotaxi s bieden niet altijd een geschikt alternatief. Op een aantal plekken wordt vervoer voor deze doelgroep georganiseerd door lokale organisaties van (veelal) vrijwilligers. Het faciliteren van dit lokale initiatief (communicatie, ondersteuning) biedt voor specifieke doelgroepen een belangrijke meerwaarde. Zorg voor onderlinge verbinding tussen natuurgebieden In panelbijeenkomsten werd naar voren gebracht dat het goed zou zijn om niet alleen aandacht te hebben voor aantrekkelijke recreatieve verbindingen, niet alleen in natuurgebieden, maar ook tussen natuurgebieden. Een van de respondenten maakte de opmerking dat Eindhoven als het ware wordt omringd door allemaal groene gebieden, maar het zijn nu eilandjes. 50

53 Parkeren Eindhoven: promoot P&R terrein/ en De bereikbaarheid van Eindhoven, en dan met name de parkeermogelijkheden (en kosten) in de binnenstad, werd in de panelbijeenkomsten door een aantal personen naar voren gebracht als aandachtspunt. Het beter onder de aandacht brengen van de P&R mogelijkheden en van de mogelijkheden om (een deel van) de reis per openbaar vervoer af te leggen kan hier wellicht soelaas bieden. 5.4 Bekendheid Hou rekening met verschillen in zoekgedrag tussen verschillende doelgroepen Kranten, bladen en de gemeentegids vormen voor veel inwoners een belangrijke bron van informatie. Vooral oudere inwoners maken hier veel gebruik van. Jongere inwoners, hoger opgeleiden, inwoners van het Stedelijk Gebied en kenniswerkers gebruiken vaker het internet als informatiebron. Om de doelgroepen goed te kunnen bedienen is het belangrijk om rekening te houden met deze verschillen in zoekgedrag. Zorg voor voldoende Engelstalige informatie over vrijetijdsmogelijkheden In meerderde panelbijeenkomsten werd aangegeven dat er behoefte is aan meer Engelstalige informatievoorzieningen voor zowel buitenlandse medewerkers van bedrijven uit de regio als buitenlandse bezoekers in de regio. Ontsluit informatie via een centraal punt De versnippering en vindbaarheid van het aanbod was een punt dat in alle panelbijeenkomsten als verbeterpunt benoemd werd. Ook de integratie van informatie over cultuur en over groen werd aangedragen. Voor veel recreatietypen geldt dat inwoners vooral gebruik maken van de voorzieningen in de eigen subregio ontsluiting van het aanbod op dat niveau ligt dan ook het meest voor de hand. Voor een aantal voorzieningen ligt vanuit gebruikersperspectief bundeling op regionaal niveau meer voor de hand. Het is prettig als er ook aandacht kan zijn voor de kernen die aan de rand van de regio liggen (in het zuiden van wordt veel gebruik gemaakt van voorzieningen in Limburg, inwoners van gaan regelmatig naar Vlaanderen, etc). 5.5 Betrokkenheid Faciliteer bewoners, zorg voor goede communicatie en voor optimale afstemming met gemeentelijke activiteiten en beleid In de regio zijn uiteenlopende voorbeelden van wat betrokkenheid van bewoners en ondernemers kan opleveren (bijvoorbeeld Groendomein het Wasven en Vereniging Promotie Bergeijk). Bij de panelbijeenkomsten was een aantal zeer betrokken mensen aanwezig. Ook zij gaven aan dat particulier initiatief van bewoners en ondernemers een belangrijke meerwaarde kan bieden voor het recreatieve aanbod. Veel mensen zijn bereid om 51

54 zich hiervoor vrijwillig in te zetten. Dat kan gaan om het signaleren van gebrekkig onderhoud van routestructuren (bijvoorbeeld ontbrekende routebordjes), het actief/mee ontwikkelen van nieuwe paden, het organiseren van activiteiten voor specifieke doelgroepen of van evenementen, etc. Het belang van particulier initiatief zal in de komende tijd onder andere vanwege bezuinigingen op de overheidsbegrotingen alleen maar toenemen. De gemeente komt daarmee in een andere rol: van organisator naar facilitator. Het gaat niet meer om bewonersparticipatie, maar om overheidsparticipatie. Het initiatief ligt steeds vaker bij bewoners of bij de markt, gemeenten ondersteunen deze initiatieven waar wenselijk en nodig. Uit de bijeenkomsten blijkt dat dit nog niet altijd soepel verloopt en dat goede initiatieven daardoor gehinderd kunnen worden. Bijvoorbeeld omdat onduidelijk is waar bewoners met klachten terecht kunnen, dat tips niet goed worden afgehandeld, of dat de gemeente een eigen initiatief naast of bovenop een bestaand bewonersinitiatief onderneemt. De transitie naar overheidsparticipatie vraagt een andere instelling en organisatie van de kant van de overheden. Relatie met hightech bedrijven Het bleek heel lastig om kenniswerkers te benaderen voor dit onderzoek. Veel bedrijven waren afhoudend in het openstellen van hun interne communicatiesystemen voor het doen van een oproep richting kenniswerkers. Ook de vele intermediaire organisaties (die voor ons de eerste contacten hebben gelegd) kwamen hier niet doorheen. We hebben begrepen dat dit een algemeen probleem is waar ook andere onderzoekers mee kampen. Omdat het een cruciale doelgroep is voor de regio lijkt het ons wenselijk om op regionaal niveau na te denken hoe hiermee om te gaan. Bijvoorbeeld door bedrijven nauw te betrekken bij het opstellen van onderzoeksprogramma s (het is immers ook in hun belang dat de doelgroep goed gefaciliteerd wordt), of door panels van kenniswerkers samen te stellen die voor onderzoeken kunnen worden benaderd. 52

55 53 BIJLAGEN

56 BIJLAGE 1 Vragenlijst

57 Vragenlijst recreatieonderzoek Zuidoost Brabant De ANWB en de samenwerkende gemeenten in uw regio (SRE) zijn benieuwd van welke voorzieningen u in uw vrije tijd gebruik maakt en of u hier tevreden over bent. Voor het welzijn van mensen is het immers van belang dat er in de woonomgeving voldoende, goede en verschillende voorzieningen zijn voor vrijetijdsbesteding. Die voorzieningen moeten dan wel zoveel mogelijk aansluiten op de wensen en behoeften van de bewoners. Deze vragenlijst is bedoeld om in beeld te krijgen wat u in hun vrij tijd ondernemen (buitenshuis), van welke vrije tijdsvoorzieningen u gebruik maakt, welke voorzieningen u goed vindt en welke niet en welke voorzieningen u mist. Met de uitkomsten van het onderzoek kan het aanbod aan vrije tijdsvoorzieningen in Zuidoost Brabant beter worden afgestemd op de wensen en behoeften van de bewoners. Met Zuidoost Brabant bedoelen we het ruime gebied rondom Eindhoven en Helmond (voor de web-versie: zoals aangegeven op het onderstaande kaartje). In het gebied liggen 21 gemeenten. Sommige vragen hebben betrekking op de regio, waarbinnen uw gemeente valt. Dat kan zijn: De regio Eindhoven (SGE),, De (A2-gemeenten) of.

58 Vaak (Eén of meer keer per week) Regelmatig (Eén of een paar keer per maand) Af en toe (Eén of een paar keer per jaar) (bijna) nooit Dichtbij huis (in de eigen buurt/ wijk/dorp Eindhoven elmond Ergens anders In <<de eigen regio>>(voorcoderenobv pc*) Ergens anders in Zuidoost Brabant Buiten Zuidoost Brabant De eerste vragen gaan over hoe u buitenshuis uw vrijetijd besteedt, hoe vaak en waar u dat doet en wat u vindt van de voorzieningen die hiervoor beschikbaar zijn. 1. Hoe vaak onderneemt u de onderstaande [telefonisch: de volgende]activiteiten in uw vrije tijd? En waar doet u dat dan vooral? a. Hoe vaak doet u dit gemiddeld? b. Waar gaat u dan meestal naar toe? (behalve bij (bijna) nooit) 1. Winkelen voor je plezier 2. Bezoek aan een restaurant, eetcafé of lunchroom 3. Bezoek aan een café, terras of discotheek 4. Bezoek aan een theater of muziekzaal 5. Bezoek aan bioscoop of filmhuis 6. Bezoek aan musea, galerieën, bezienswaardigheden of monumenten 7. Bezoek aan een evenement (bijv. braderie, kindermarkt, festival of muziekevenement) 8. Bezoek aan een buitenattractie, zoals dierentuin, speeltuin of pretpark of kinderboerderij 9. Bezoek aan een binnenattractie, zoals een speelparadijs, zwembad, lasergames of karting 10. Bezoek aan wellness-centrum (bijv. sauna, kuuroord, beautycentrum) 11. Watersport en waterrecreatie in de open lucht, zoals zwemmen, varen, vissen, surfen 12. Wandelen, fietsen, sporten, paardrijden of andere activiteiten in een groene omgeving (natuur, park, landelijk gebied) * Regio Eindhoven,, of als: overal (bijna) nooit: dan door naar vraag 3 en vervolgens naar vraag

59 Tevreden Deels tevreden, deels ontevreden Ontevreden Geen mening / weet niet Er zijn voldoende voorzieningen / mogelijkheden De kwaliteit van de voorzieningen is goed De bereikbaarheid is goed Er is voldoende variatie Iets anders, namelijk: Er zijn niet genoeg voorzieningen / mogelijkheden De kwaliteit van de voorzieningen is niet goed De bereikbaarheid is niet goed / het is te ver weg Er is niet voldoende variatie Niet goed onderhouden Zoals Te duur Iets anders, namelijk: 2. Kunt u aangeven hoe tevreden u bent over het aanbod aan onderstaande voorzieningen in Zuidoost Brabant? En kunt u ook toelichten waarover u tevreden of juist ontevreden bent? (als vraag 1= (bijna) nooit: dan overslaan) a. Hoe tevreden bent u over het aanbod aan vrijetijds voorzieningen? b. Ik ben tevreden want: (meerdere antwoorden mogelijk) c. Ik ben ontevreden want: (meerdere antwoorden mogelijk) 1. Mogelijkheden om te winkelen voor je plezier 2. Restaurants, eetcafé s of lunchrooms 3. Café s, terrassen of discotheken 4. Theater of muziekzaal 5. Bioscoop of filmhuis 6. Musea, galerieën, bezienswaardigheden of monumenten 7. Evenementen (bijv. braderie, kindermarkt, festival of muziekevenement) 8. Buitenattracties, zoals dierentuin, speeltuin of pretpark of kinderboerderij 9. Binnenattracties, zoals een speelparadijs, lasergames of karting 10. Wellness-centrum (bijv. kuuroord, zonnebank, beautycentrum) 11. Watersportmogelijkhedenin de open lucht, zoals zwemmen, varen, vissen, surfen 12. Mogelijkheden om te wandelen, fietsen, paardrijden of andere activiteiten in een groene omgeving

60 3. Mist u voorzieningen voor vrije tijdsbesteding buitenshuis in Zuidoost Brabant en is dat specifiek voor bepaalde doelgroepen? a. Mist u voorzieningen? b. Voor welke doelgroep? c. Kunt u een voorbeeld geven? 1. Nee : 2. Ja 1. Kinderen (0-12 jaar) 2. Jongeren (12-25 jaar) Kinderen 3. Volwassenen (vanaf 25 jaar) 4. Senioren / ouderen 5. Minder validen d. Bijvoorbeeld e. Bijvoorbeeld: 4. Hoe komt u meestal aan informatie over het vrijetijdsaanbod in de regio Zuidoost Brabant en in uw woonomgeving (meer antwoorden mogelijk)? a. Welke media gebruikt u? b. Welke site(s)? c. 1. Krant / huis- aan huis bladen / de gemeentegids 2. Van horen zeggen 3. VVV-kantoor / ANWB-winkel 4. Radio / tv 5. Brochures, folders, flyers, posters e.d. 6. Internet, namelijk website van de gemeente 7. Door bewegwijzering / bordjes 8. Ik woon hier (dus ik weet het) 9. Anders, namelijk website(s) van de VVV (ANWB) website uit in Brabant apps voor smartphone/tablet andere site(s), namelijk:

61 Vaak (Eén of meer keer per week) Regelmatig (Eén of een paar keer per maand) Af en toe (Eén of een paar keer per jaar) (bijna) nooit Dichtbij huis (in/vlakbij de eigen buurt/ wijk/dorp Ergens anders In <<de eigen regio>>(voorcoderenobv pc*) Ergens anders in Zuidoost Brabant Buiten Zuidoost Brabant De volgende vragen gaan over de activiteiten in uw vrije tijd in de natuur, de groene omgeving of bij water: hoe vaak en waar doet u dat en wat vindt u van de voorzieningen die hiervoor beschikbaar zijn. 5. Hoe vaak onderneemt u de onderstaande [telefonisch: de volgende]activiteiten in uw vrije tijd en waar gaat u dan vooral naar toe? a. Hoe vaak doet u dit gemiddeld? b. Waar gaat u dan meestal naar toe? (behalve bij (bijna) nooit) 1. Wandelen 2. Recreatief fietsen voor het plezier, met een gewone fiets 3. Recreatief fietsen voor het plezier, met een elektrische fiets 4. Mountainbiken 5. Wielrennen 6. Joggen/ hardlopen 7. Paardrijden 8. Skaten 9. Zwemmen, zonnen, luieren 10. Vissen 11. Watersport, zoals kanoën, roeien, surfen e.d. 12. Schaatsen 13. Boerderij-gerelateerde activiteiten (boerengolf, koe knuffelen e.d.) 14. Bezoek aan horeca / terras (tijdens bovenstaande activiteiten) * Regio Eindhoven,, of

62 Tevreden Deels tevreden, deels ontevreden Ontevreden Geen mening / weet niet Er zijn voldoende mogelijkheden De kwaliteit van de voorzieningen is goed De bereikbaarheid is goed Er is voldoende variatie Iets anders, namelijk: Er zijn niet genoeg mogelijkheden De kwaliteit van de voorzieningen is niet goed De bereikbaarheid is niet goed / het is te ver weg Er is niet voldoende variatie Niet goed onderhouden Te duur Iets anders, namelijk: 6. Kunt u voor de activiteiten die u wel eens onderneemt aangeven of u tevreden bent over de mogelijkheden en voorzieningen hiervoor in Zuidoost Brabant? En kunt u ook toelichten waarover u tevreden of juist ontevreden bent? (als vraag 5= (bijna) nooit: dan overslaan) a. Hoe tevreden bent u over de mogelijkheden? b. Ik ben tevreden want: (meerdere antwoorden mogelijk) c. Ik ben ontevreden, want (meerdere antwoorden mogelijk): 1. Mogelijkheden om te wandelen 2. Het wandelknooppuntennetwerk 3. Mogelijkheden om (recreatief) te fietsen 4. Het fietsknooppuntennetwerk 5. Oplaadpunten voor elektrische fietsen 6. Mogelijkheden om te mountainbiken 7. Mogelijkheden om te wielrennen 8. Mogelijkheden om te joggen / hard te lopen 9. Mogelijkheden om paard te rijden 10. Mogelijkheden om te skaten 11. Mogelijkheden om te zwemmen / te zonnen 12. Mogelijkheden om te varen / te watersporten 13. Mogelijkheden om te vissen 14. Mogelijkheden om te schaatsen 15. Boerderij gerelateerde activiteiten 16. Horeca / pleisterplaatsen in het buitengebied

63 7. Ervaart u als u gaat fietsen of wandelen, of als u andere activiteiten onderneemt in het buitengebied, wel eens gevaarlijke of onveilige situaties? a. Onveilige situaties? b. Waardoor komt dat? c. Waar is dat precies? 1. Nee 2. Ja Te veel verkeer / te druk 3. Niet van toepassing Te hard rijden door auto s / motoren (groepen) wielrenners Brommers / scooters Onoverzichtelijke verkeerssituatie Sociale onveiligheid (bijv. hang/jeugd plek) Iets anders, namelijk 8. Als u gaat wandelen of fietsen, of andere activiteiten onderneemt in het buitengebied bij u in de buurt, naar welke gebied of welke gebieden (maximaal 3) gaat u dan het liefst / het meest? Gebied 1 Gebied 2 Gebied 3 Niet van toepassing Kunt u een rapportcijfer (1 tot 10) geven voor het (groene) buitengebied bij u in de buurt / in de woonomgeving? Rapportcijfer tussen 1 en 10.

64 Tot slot hebben we nog een aantal vragen over uzelf: 10. Bent u een man of een vrouw (bij telef. enquête niet vragen maar invullen) Man Vrouw 11. Mag ik u vragen wat uw leeftijd is? Jonger dan 25 jaar jaar jaar jaar jaar Ouder dan 65 jaar 12. Wat is uw hoogst genoten opleiding? geen / lagere school / basisschool LBO VMBO / MAVO / Mulo HAVO/VWO Middelbaar beroepsonderwijs (MBO) Hoger beroepsonderwijs (HBO) Wetenschappelijk onderwijs (WO) Iets anders

65 13. Hoe is uw huishouden op dit adres samengesteld? Alleenstaand Samenwonend met partner Alleenstaand met kinderen Samenwonend met kinderen Thuiswonend met ouders Anders 14. Bent u lid van de ANWB? Ja Nee 15. Wat zijn de vier cijfers van de postcode van uw huisadres: Tot slot: wij willen graag met een aantal bewoners nog wat dieper ingaan op de verbetermogelijkheden van het vrijetijdsaanbod in Zuidoost Brabant. Hiervoor organiseren we een aantal groepsgesprekken. Daarvoor zoeken we bewoners die graag met ons meedenken en meepraten. We vragen dan van u om een middag of avond op locatie met ons mee te denken. U krijgt hiervoor een attentie. 16. Mogen wij u benaderen voor dit vervolgonderzoek? Ja Nee Zo ja, wilt u hier dan uw adres of naam en telefoonnummer invullen: NB: Wij gebruiken deze gegevens uitsluitend voor het benaderen van mensen voor een vervolgonderzoek. Ook als u nu ja invult kunt u uiteraard kunt u te zijner tijd alsnog besluiten om niet aan dit vervolgonderzoek deel te nemen. 17. Ruimte voor eventuele opmerkingen Dank voor uw medewerking!

66 BIJLAGE 2 Aankondingsbrief

67

68 BIJLAGE 3 Resultaten panels bijdragen van aanwezige bewoners

69 Bijeenkomst Gemeentehuis Eersel 28 februari 2013 Aandachtspunt Gebied +/- Input Betrokkenheid + Veel te doen in de Beerzen, mede door actieve inzet van bewoners zelf + Kansen voor regio in aansluiting bij Eindhoven Europese Culturele Hoofdstad 2018 Maak gebruik van crowdfunding (niet alleen geld, ook ideeën en vrijwillige inzet); meer bijeenkomsten met bewoners organiseren zoals deze De horeca moet beter meedenken met de informatievoorziening richting de bezoekers van de regio (zoals in Vlaanderen) Bruikbaarheid - Bladeren op de weg - Aanslag (algen) op informatie-/verkeersborden, slechte leesbaarheid - Onveiligheid door (te hard rijdende) auto s o.a. Heilige Eik - Er moeten meer veilige fietspaden komen (gevaar van autoverkeer) - Routes dwars door het landschap en over de velden dragen bij aan meer variatie - Zandpaden vaak slecht te befietsen (verbeteren door bijvoorbeeld schelpenpaden aan te leggen er naast) - Fietsborden vermelden vaak niet goed waar je bent (slecht te oriënteren, vooral voor bezoekers gebied) - Veel voorzieningen (borden, wegen etc.) worden slecht bijgehouden + Heerlijk gebied voor rust, ruimte en vrijheid - Ontbreken bankjes en picknickplaatsen in natuurgebieden - Mogelijkheden om paard veilig vast te zetten, uitstallen van paard bij horeca voorzieningen - Te smalle en te weinig vrijliggende fietspaden (in Lommel, België veel beter), onderhoud vaak slecht. - Onderhoud wandelroutes wisselend - Paaltjes midden op fietspad Bij de Beerze - Nieuwe wandelpaden langs rivier sluiten niet aan op bestaande paden - Onderhoud speeltoestellen niet goed - Geen educatief aanbod voor kinderen (zoals in Drenthe) Bladel + Bladel speelbos is goed, maar zorg voor goed onderhoud! speelbos Speelvijver + Speelvijver voor kinderen - Te veel bewegwijzering - Visuele vervuiling, landschap verdwijnt door oprukkende stad Oirschot - Druk, maar goed dat stromen worden geleid 1

70 - Behoefte aan losse/aparte paden per gebruiksgroep Bergeijk - Monumenten/cultuur erfgoed niet altijd goed onderhouden (bijv. gebouwen van Rietveld) - Motorcrossers zorgen voor veel overlast (herrie en rijden wandelpaden kapot) - Wielrenners op te smalle fietspaden, asociaal gedrag wielrenners. Laat zich moeilijk verenigen andere weggebruikers. - Niet veel goede wegen voor minder-validen (natuur niet of nauwelijks ingericht voor mensen met een beperking) Oirschot - Weinig vrij liggende fietspaden - Angst: teveel bordjes overal (telkens nieuwe initiatieven) - Zwerfvuil/afval Bekendheid - Te weinig bekendheid van het gebied bij bewoners taak voor onder meer de VVV. Koppeling / ontsluiting van de informatie over het aantrekkelijke aanbod - Transferia rond Eindhoven niet goed bekend - Bekendheid met voorzieningen ontbreekt vaak + maar als je zelf op zoek gaat is er veel te vinden - Kleine initiatieven niet altijd bekend (niet altijd medewerking VVV) Centraliseren data-voorziening (koppeling aan Uit in Brabant). Informatie over het gebied meer bundelen en meer in een keer of via een website aanbieden aan de inwoner/bezoeker. - Bekendheid meldpunt voor overlast, fouten. waar kunnen welke informatie kwijt? Binnen de gemeente gaat het goed, maar als het om andere beheerders gaat, waar dan het meldpunt? Bereikbaarheid - Slecht bereikbare/onderhouden parkeerplaatsen (kuilen, gaten) Oirschot + Bereikbaarheid Eindhoven vanuit Oirschot goed Eersel e.o. - Slechte bereikbaarheid (OV) Eindhoven en tussen de kernen zelf (maar misschien niet helemaal realistisch gezien het aantal inwoners) - Geen goede fietsenstallingen bij ingangen natuurgebieden Beschikbaarheid + Er wordt heel veel georganiseerd - Gebied wordt opgeslokt door andere functies (bedrijventerreinen bij Hapert) + Beken- en heidelandschappen - Tekort aan ontspanningsmogelijkheden/terras/horeca, parkeerplaatsen Hapert/Eersel - Weinig te doen voor jonge pubers (12-16 jarigen) Aanbod culturele mogelijkheden verschilt per dorp Verdwijnen winkelvoorziening, maar stad wordt nu ook een uitje. Als noodzakelijke, dagelijkse voorzieningen (supermarkt, bakker) maar behouden blijven - Parcours voor motorcrossers - Ontbreken wandelpaden langs beekjes 2

71 Overig - Mogelijkheden opladen elektrische fietsen in de natuur (bij picknickplaatsen) moet een gebied zijn waar je verwelkomd wordt, gastvrijheid hoog in het vaandel: dus zorg voor goed onderhouden voorzieningen Er moet beter gecommuniceerd worden tussen verantwoordelijke partijen (waterschap, regio) Opwaarderen wat je hebt + In de Kempen voelt iedere dag weer een beetje als vakantie Hoe behouden we de kernwaarden? - Geen integrale aanpak op ambtelijk niveau + Fantastisch om te wonen, geen problemen - Toenemende vergrijzing zorgt voor druk op natuurgebieden/voorzieningen Prachtig, maar kwetsbaar gebied. Waar ligt de grens voor uitbreiding van andere functies? + In Vlaanderen/Lommel, veel meer te doen op cultureel/recreatief gebied, meer activiteiten voor de jeugd + Kernkwaliteit is het kleinschalige landschap Meekijken over de schouders bij Belgische buren. Grensoverschrijdende veel meer benutten / dat maakt het voor de recreant juist aantrekkelijk en avontuurlijk Kwaliteit boven kwantiteit Zorg voor breed aanbod terrasjes/parkeerplaatsen in buitengebied (ook bij particulieren) Niet alles willen cultiveren of alle voorzieningen willen bieden; ook de eenvoud is de charme van het gebied. Geen nieuwe investeringen doen, maar geef meer uitstraling van datgene wat we hebben Windmolens in Arendonk (aantrekkelijkheid natuur onder Reusel de Mieren wordt minder hierdoor) Weinig scheiding van de verschillende typen recreanten in de Kempen Bied ook ruimte aan niet-boeren om in het buitengebied voorzieningen te realiseren koester de kwaliteit die er is Ik erger me uit principe niet, maar toch valt er nog wel wat te verbeteren hier en daar Landgoed ten Vorsel is een mooi, maar erg kwetsbaar Nederland liep altijd voorop met fietspaden, maar de gemeente Lommel heeft ons ingehaald Recreatie is belangrijk, maar er is ook ruimte nodig voor de natuur. Het is goed dat niet alle gebieden optimaal toegankelijk zijn. Speelbos Bladel is ideaal voor kinderen. Onderhoud dat alsjeblieft goed Biedt ook ruimte aan niet-boeren om in het buitengebied voorzieningen te realiseren. 3

72 Bijeenkomst Kantoor stadspromotie Helmond 27 februari 2013 Aandachtspunt Gebied +/ Input Betrokkenheid Particuliere initiatieven krijgen weinig/geen subsidie meer + Er wordt veel georganiseerd door vrijwilligers Bruikbaarheid Brandevoortse hoeve Aarlese visvijver Aarlese visvijver Aarlese visvijver + Hoeve en labyrint goed voorbeeld van hoe ondernemers aantrekkelijke en betaalbare attractie voor kinderen kunnen ontwikkelen Omgeving is erg rommelig komt toeristische poort Onderhoud van met name secundaire wegen is slecht. Vaak zijn 60 km wegen niet als zodanig ingericht Onderhoud voorzieningen slecht, voorzieningen weggehaald Onderhoud buitengebied wisselend. Ook regelmatig redelijk slecht onderhouden natuur / landschap. Hard rijden op binnen weggetjes Er wordt weinig rekening gehouden met fietsers ATB ers gaan in de toekomst een groot probleem geven, onbehoorlijk gedag Illegale activiteiten + Je kunt hier geweldig fietsen Motorcrossers idem + Veel knooppunten routes Berkendonk Onaantrekkelijk gebied. Geen horeca aanwezig. Niet duidelijk waar je met de racefiets terecht kunt (geasfalteerde paden) Verlichting op uitvalswegen Bekendheid Het zou goed als er meer informatievoorziening komt in de natuur zelf (bijv. informatieborden bij bezienswaardigheden, verhalen over de omgeving). Zodat het landschap etc. ook meer gaat leven. Geen centraal punt voor informatie. Veelheid aan sites. Men ziet door de bomen het bos niet meer. Aanbod is weinig bekend. maar ligt het aan de mensen of aan het aanbod? + Kranten en weekbladen worden goed gelezen, stat veel informatie in Koppeling met cultureel erfgoed, uitbuiten van je eigen roots Helmond + In Helmond is dat bijv. goed gedaan door poëzie in het openbaar Bereikbaarheid De Biezen Slecht toegankelijk, geen goede paden. Toegankelijkheid Grotelse Heide t Hurkske (ligt + Goed toegankelijk, aanwezigheid rolstoel pad 1

73 niet in de Peel zelf) + Veel (vrijliggende) fietspaden in de regio Te smalle fietspaden (o.a. tussen Deurne en Liessel) Deurne Ontoegankelijkheid gebieden bij Deurne Weinig mogelijkheden minder validen om er op uit te trekken, naar buiten te gaan (taxibus, OV). Idee ANWB: Feel good bus! Ideeën zijn welkom! Er gaat een bus vol ANWB vrijwilligers mensen met een beperking helpen. We hebben nog ideeën nodig. Weinig verbindingen tussen natuurgebieden, natuurgebieden zijn eilanden (recreatief gezien) Geen fietspaden door natuurgebieden heen (o.a. de Peel, Stiphoutse bossen) Niet alle fietspaden zijn goed onderhouden Behoefte aan aanleg verbindings fietspaden, fietssnelweg naar Eindhoven Behoefte aan betere fietskaarten (up to date) Verbetering fietspaden door asfaltering Behoefte aan vrij liggende fietspaden naar stadscentra, vrije van uitlaatgassen Groote Peel Alle bezoekersstromen worden geleid via het Bezoekerscentrum. + Goed netwerk aan fietspaden, heerlijk gebied om te fietsen Beschikbaarheid Berkendonk Geen horeca aanwezig, alleen containers + Het gebied is erg afwisselend, veel verschillende mogelijkheden om te recreëren Helmond Te weinig mogelijkheden pleziervaart Helmond (paar simpele voorzieningen zou al mooi zijn) Griendtsveen Brug weggehaald, erg jammer want mooie verbindingen verdwenen Mariapeel Bruggetjes, voorzieningen weggehaald Helmond Markt Helmond gezelliger maken + Veel natuur beschikbaar in directe omgeving Maar vaak duur + Goede buitenspeelvoorzieningen voor kinderen in de wijk Behoefte aan natuurlijke speeltuinen Er zijn weinig overdekte speelgelegenheden voor kinderen, de voorzieningen die er zijn zijn duur voor gezinnen Natuuractiviteiten/attracties ontwikkelen om kinderen de natuur in te krijgen. O.a. Wi Fi masten voor kinderen Zandbos + Goed voorbeeld van activiteiten/voorzieningen voor kinderen in de natuur Voor waterrecreatie genoeg mogelijkheden buiten de regio (o.a. Maas). Tekort aan vaarmogelijkheden Te weinig banken en prullenbakken (maar zijn prullenbakken ook nodig?), ontbreken op cruciale punten natuurlijke banken creëren 2

74 Overig Strabrechtse heide + Er is altijd wel wat te doen Passen deze suggesties binnen reconstructie beleid? Afstemming met andere beleidsvelden noodzakelijk Richt een kindertrefpunt in in natuurgebieden, een uitvalsbasis voor alle kinderactiviteiten. Juiste inpassing andere functies (megastallen, kassengebied) noodzakelijk. Bijvoorbeeld Kassen bij Laarbeek, aanleg infrastructuur Wilhelminakanaal. Veel diversiteit aan natuur dichtbij de woonomgeving Kinderen wat meer aandacht voor de natuur bij te brengen door hen zelf wat te laten rommelen in evt. eigen tuin of mogelijk op een volkstuincomplex. Op een aangegeven stukje grond zouden ze kunnen experimenteren met wat groenten of bloemen. De Strabrechtse Heide is vergelijkbaar met de Veluwe en andere fantastische natuurgebieden in Nederland Je kunt hier geweldig fietsen Er is veel natuur in Brabant, maar het zijn allemaal eilandjes. Ik zou het fantastisch vinden als er verbinden fietsroutes zouden komen tussen deze gebieden Ik ben een echte natuurliefhebber en heb overal in Nederland gewoond. Ik was verrast door de afwisseling van natuurgebieden in de omgeving van Helmond. 3

75 Bijeenkomst Gemeentehuis Valkenswaard 4 maart 2013 Aandachtspunt Gebied +/- Input Betrokkenheid Gluren bij de buren ; maak gebrek van kennis van bewoners aanliggende gemeenten/gebieden over recreatiemogelijkheden Kleine initiatieven missen rugdekking vanuit de gemeenten Rol voor scholen in voorlichting/informatie over de naturen Schoolprogramma s IVN Bij gebrek aan geld, maak gebruik van ideeën peloton aan ouderen die kunnen helpen komt eraan Maak gebruik van grensoverschrijdende samenwerking Heeze Lokale initiatieven zoals vrienden van Heeze Bruikbaarheid - Betere informatie over lengte fietsroutes, informatie op knooppunten Benutten vernatting rond Budel, combinatie met wandelmogelijkheden mogelijk maken - Verharding/toegankelijkheid paden voor minder-validen Cranendonck, + Gebieden kennen goed ruiterroutenetwerk De Pan, Achelse Hei Heeze-Leende - Ontbrekende onderdelen ruiterroutenetwerken rond Heeze-Leende-Someren. Obstakels (slagbomen) verhinderen doorgaande ruiterroutes. Suggestie voor voorlopige openstelling, verwijderen slagbomen Hebertusbossen - Slecht toegankelijk voor paarden - Over het algemeen goede fietspaden, maar deel fietspaden slecht onderhouden. Te smalle fietspaden. - Ontwikkelen belevenisroutes voor kinderen - Elektrische fietsen vormen soms een gevaar op fietspaden Bekendheid - Onbekendheid aanbod bewoners en bezoekers - Verbetering informatie wandelmogelijkheden - Informatie gebied ook Engelstalig beschikbaar maken (o.a. voor expats), ook om aan te sluiten op Brainport strategie (NB: dit gebeurt al) - Ruiterroutes via internet aanbieden - Genoeg evenementen, maar duidelijk maken via evenementenkalender Uitagenda aanvullen met natuur, buitenactiviteiten Aanbod van arrangementen (cafetaria-model) gebied is interessant en divers, maar niemand weet het. Wordt hier en daar wat geprobeerd, maar gaat moeizaam. - Meer toelichting/informatieborden bij interessante natuurobjecten Hoe is de bekendheid van het gebied voor buitenstaanders? 1

76 Zorg voor goede zoektermen op websites Bereikbaarheid - Parkeren Leenderbos op niet alle plekken even veilig Beschikbaarheid - Weinig aanbod voor leeftijdsgroep jaar. Behoefte aan stoerder aanbod, buitenactiviteiten (bijv. GPS) (komt al wel steeds meer) - Weinig camperplaatsen + Apps die beschikbaar zijn in Leenderbos zijn goed, graag meer van dit soort mogelijkheden ook in andere gebieden Ontwikkeling van een belevenispad. Moet (helaas) wel hufter-proof zijn. - Oude wandelpaden terugbrengen - Wandelpunten langs de Aa, incl. verharding paden en aanleg bruggetjes Landgoed - Veel landschapselementen verdwenen (bijv. beemden en Overig Molhout Heeze-Leende heggen), kijken of die teruggebracht kunnen worden. Pilot glasvezel/ WiFi biedt mogelijkheden + Genoeg kaarten/routes beschikbaar + Genoeg afwisseling Openbaarheid van informatie boothellingen, inlaatplaatsen - (centraal) Meldpunt voor calamiteiten, klachten natuur en buitengebied - Cultuuraanbod kinderen vanaf 10 jaar ontbreekt Cranendonck + Ontwikkeling Hof van Cranendonck zorgt voor uitbreiding cultureel aanbod. Een private partij investeert hier fors in. Eindhoven + Eindhoven is goed bezig op het gebied van evenementen en het Wasven is een pareltje Verweving rood en groen, recreatie dichtbij huis Ook de individuele recreant als doelgroep Laat het stedelijke stedelijk blijven en het dorp dorps 2

77 Bijeenkomst Stadhuis Eindhoven 25 februari 2013 Aandachtspunt Gebied +/ Input Betrokkenheid Schoonmaakdagen/jaarlijkse schoonmaakdag Met schoolklassen naar gebieden toe fietsen. Meer educatie van scholen in en rondom Eindhoven richting natuur. Hier valt nog een hoop in te ontwikkelen. Betrek jongeren al op lagere school leeftijd bij natuur. Bruikbaarheid Nuenense Loslopende honden heide/broek Ontbreken regelgeving gebruik groengebieden s nachts Overlast crossmotoren (met name ten noorden van Nuenen) + maar crossmotor rijders gedragen zich meestal zeer vriendelijk Eindhoven Groene vingers Eindhoven staan onder druk N69 Doorsnijdingen groengebieden door wegen (HOV, N69) Bos beter gebruiken: meer waarden creëren voor kinderen (speelbos, waterpartijen etc.) Nuenen Speeltuinen voor kinderen Nuenen Meer overdekte slechtweer voorzieningen Sociale onveiligheid s avonds Sommige fietspaden te druk Meer mountainbike routes Winkelaanbod Eindhoven Leegstand Philipsgebouw/museum + Nooit te druk in groengebieden in de omgeving Malpie Malpie te druk Stiphoutse Filelopen, met name in het weekend bossen Achelse Kluis Rondom Achelse Kluis teveel magneetwerking. Dus probeer nadruk te leggen op andere gebieden zodat bepaalde gebieden ontlast worden. Dus meer ontsluiting alle natuur rondom Eindhoven. Drukke fietspaden Bekendheid Programma om mensen naar buiten te krijgen Eindhoven Beleving groen vanuit centrum Eindhoven Bekendheid stedelijk cultureel aanbod Bekendheid activiteiten buitengebied voor expats Bekendheid regio promoten door tentoonstelling die publiek trekt, bijv. wisseltentoonstellingen in het Van Abbe museum Expats websites ook aandacht besteden aan groen aanbod High Tech regio meer laten terugkomen + Ontwikkeling en bekendheid stad Eindhoven al een stuk be 1

78 ter dan tien jaar geleden Promotie groengebieden op de zelfde manier (via social media) als technology week, design week Bekendheid buitengebied onder expats is beperkt Veel onbekendheid over tentoonstellingen Nuenen Bekendheid speeltuinen Promoten activiteiten via social media + Kaarten voldoende beschikbaar Overlast crossmotoren door onbekendheid met geschikte terreinen Natuur rondom Eindhoven zou zich meer kunnen profileren als kralensnoer. Nu ieder voor zich profilering. Zou je veel meer koppelingen in kunnen zoeken (idee ANWB: stadsrecreatiekaart Eindhoven en omgeving). Afstanden natuur rondom Eindhoven te groot om ze aaneen te rijgen? Gerwen Erg druk op wandelpaden bij Gerwen Online beschikbaarheid van kaarten, o.a. voor verhoging bekendheid fietsroutes Bereikbaarheid Bereikbaarheid groen vanuit de stad, aantrekkelijk parkeren Eindhoven Slechte bereikbaarheid gebied ten oosten van Eindhoven vanuit de stad Eindhoven Bereikbaarheid Eindhoven met de auto (meer P+R), promoten transferia Idee: fiets bus naar groengebieden Minder validen paden / rolstoelen/rollator. Meer aandacht voor mensen met een beperking verbreden fietspaden zodat ook scoot mobielers terecht kunnen. Skeelerpaden Middengebied Slechte bereikbaarheid middengebied Algemeen: problemen met scooters op fietspaden Nuenen Parkeren station Nuenen Beschikbaarheid Hondenlosloopgebieden geen hinder voor anderen Mogelijkheden om paarden uit te spannen Ontbreken techniek museum +/ Er zijn voldoende wandel en fietsroutes (echter veel te smal, breedte zou voor de toekomst moeten worden aangepast). Vrije zwemmogelijkheden (kinderen!) en activiteiten met water te weinig (alleen kano) Strabrechtse Horeca in groengebieden, weinig verblijfvoorzieningen Heide Meer activiteiten voor kinderen in het buitengebied Overdekte speelmogelijkheden voor kinderen (bij slecht weer) Ontbreken historisch museum o.a. Nuenen Te weinig bankjes en rustplekken, prullenbakken Eindhoven Ontmoetingsplek voor expats in Eindhoven/binnenstad Horeca voor jarigen in wijken buiten het centrum Avontuurlijk bos voor kinderen 2

79 Overig Meer beekjes en vennetjes Speelopties voor water & kinderen Verhogen aantrekkelijke culturele activiteiten expats Eindhoven Weinig groen, ontbreken goed stadspark in de binnenstad + Glow Festival Techniekmuseum wordt gemist. Evoluon meer ontwikkelen. Aansluiten bij Brainport Groen overschot Eindhovense regio niet als groen bekend, meer promoten Tekort aan kleine recreatieve voorzieningen groengebieden, kwaliteit versterken Weinig picknick /rustmogelijkheden in natuur rondom Eindhoven Gebruikersgroepen mixen Hoe geven we elkaar de ruimte om in de toekomst te kunnen recreëren? Gemeenten: coördineren verschillende routesystemen Kracht regio zijn vele gespreide kleine voorzieningen en activiteiten: dat verder stimuleren/uitbouwen Ontwikkelen een centrale site/online kaart met alle activiteiten per doelgroep 3

80 BIJLAGE 4 Ontbrekende voorzieningen open antwoorden respondenten

81 4.1 Ontbreken van voorzieningen (algemeen) Kinderen (0 12 jaar) Activiteiten voor kinderen. Buitenspeeltuin in de wijk of een kinderboerderij. een speelhal voor kinderen. Pannenkoekenhuis. Meer speeltuinen en buitenzwembaden meer te doen voor kinderen zoals speeltuinen Paardrijden. speelgelegenheid in park. SPEELTUIN Speeltuin voor de kinderen. Speeltuinen in budel. Speeltuinen, voorzieningen voor kinderen in het algemeen. Speeltuinen. Veilige speelvoorzieningen in de buurt, zoals speelplaatsen,trapveldjes Voetbalveld in gastel We missen een grote buitenspeeltuin. Zwembad. Zwemparadijs grote speeltuin / kinderboerderij speeltuinen voor kinderen. Grote speelvoorzieningen voor kinderen. Binnen speeltuin Binnenattracties voor kinderen vanaf 8 jaar. binnenspeeltuin/ kinderboerderij. Buitenzwembad een buitenzwembad een goed afgeschermde en modernere speeltuin,niet gelegen naast of in een hondenuitlaatterrein een openbare plek of instelling waar je je kinderen onder professioneel toezicht pedagogisch verantwoord en onbezorgd kunt afgeven en laten spelen voor een aantal uurtjes Er is te weinig te doen voor jonge kinderen, 'binnen'. Zoals binnespeeltuin, of overdekte plaatsen. Goede speeltuin in onze wijk speelvoorzieningen was pas in engeland (Cambridge) en zag daar in elke wijk afgebakende trapveldjes met goals en daarom heen klimrekken en ander speel voorzieningen,wij hebben een groen grasveld maar daar blijft het bij Indoor speelparadijs ontbreekt vindt meneer Kinderboerderij missen we!!! Kinderparadijs. Lasergamen. Leuk zwembad met glijbanen e.d. (subtropisch zwemparadijs of zo) en vooral missen wij in Helmond een goed buitenzwembad met ligweiden evt. glijbanen om lekker buiten te zwemmen als he mooi weer is! Leuke zwembad voor de kinderen of skatebanen in Helmond. om met kinderen indoor veilige speelgelegenheid te bezoeken Speeltuin. Speelveld Sportmogelijkheden voor de kinderen We missen openbare speeltuinen. Ook missen we een grote zwembad dicht in de buurt. Zwembad voor kleine kinderen. De De De De De De De De De De De De De De De De De

82 Betere speeltuinen voor de kinderen om te spelen en niet alle toestellen weghalen! een mooie zwembad voor de kinderen. en een speelparadijs voor kinderen. In onze wijk, Nuenen West, een jaren 60 wijk, is geen enkele speeltuin voor de kinderen. Wel de kievit in het centrum maar die is betaald en beperkt open. In andere wijken van Nuenen zit er op elke hoek wel een en hier is er niet een waar de kinderen altijd even naar toe kunnen. Onze wijk verjongt zich en de we vragen al jaren om een paar leuke speeltuintjes voor de kinderen en in deze wijk zijn echt wel enkele veldjes geschikt om een speeltuin aan te leggen. Meer activiteiten meer betaalbare educatieve voorzieningen voor Kinderen. Schoolzwemmen. Er zijn onvoldoende mogelijken om vrij te zwemmen. De openingstijden zijn beperkt. De prijzen zijn te hoog. Speeltuinen op een veldje/in de buurt. Sportmogelijkheden en mogelijkheden voor verschillende hobby's is hier best beperkt. Vermaak mogelijkheden Jongeren (12 25 jaar) bioscoop Meer diversiteit aan kleding en schoenenwinkels. Ontspanningsruimte voor de jongeren. trefpunten zonder alcohol en drugs onder 18jr, sociaal veilige trefpunten en/of route er naar toe Uitgaanscentrum Voetbalveld in gastel We missen een bioscoop in Valkenswaard Bioscoop een gelegenheid waar geen alcohol geschonken wordt en waar jeugd < 16 jaar toch een avondje kunnen stappen Goede verbinding met de bus naar de bijgelegen dorpen Een plek waar ze elkaar op een leuke, toegankelijke manier kunnen ontmoeten zonder dat ze overlast veroorzaken Ontspanningsmogelijkheden voor de jeugd. Activiteitendag in een ruimte waar jongeren elkaar kunnen ontmoeten.hier kunnen zij verschillende activiteiten doen. Bowlen. een buitenzwembad een goed buiten zwembad Goed georganiseerde voorziening voor tieners, zodat ze niet op straat hangen en toch het idee hebben om "op stap" te kunnen. Grote sporthal/sportcentrum. Idem als 4c2 Leuk zwembad met glijbanen e.d. (subtropisch zwemparadijs of zo) en vooral missen wij in Helmond een goed buitenzwembad met ligweiden evt. glijbanen om lekker buiten te zwemmen als he mooi weer is! Ook een overdekte schaatsbaan in de winter is leuk! Theater. Uitgaansgelegenheden. zwembaden bioscoop, wat meer terasjes Meer activiteiten Meer activiteiten voor jeugd organiseren. musea skatebanen filmhuis De De De De De De De

83 jongerencentrum café(s) Poolbiljart, bowlingbaan e.d. Zorg voor een soos voor de jeugd of iets dergelijks zodat ze actief kunnen zijn binnen de gemeente en iets leuks te doen hebben. Volwassenen (vanaf 25 jaar) Activiteiten voor de volwassenen, zoals golven. een uitgaanscentrum. Een winkel voor handwerkartikelen. Gezellige lunchroom/terras Graag meer winkels In de eigen gemeente is het meer uitgaansgelegenheden dus meer ontspanning is gewenst. Winkelmogelijkheden zijn ook beperkt. Meer horeca en eethuizen. musea, bioscopen rustig, grand cafe sauna/wellnes We missen een bioscoop in Valkenswaard Bioscoop een plek waar je ook al volwassene, midden 30 er naartoe kunt om andere te ontmoeten en te ontspannen bioscoop centrum voor binnenattracties voor bowlen etc. een buitenzwembad. een warenhuis zoals de V&D Fietspaden in het bosgebied Lieshout/Gerwen/Stiphout Fitnessruimte en wellness hobby activiteiten, lezingen Idem alls 4c3 Leuk zwembad met glijbanen e.d. (subtropisch zwemparadijs of zo) en vooral missen wij in Helmond een goed buitenzwembad met ligweiden evt. glijbanen om lekker buiten te zwemmen als he mooi weer is! Schaatsbaan in de wintermaanden. Mooi Theater mtb routes; er is er maar een in helmond en die is nogal kort. Schoenenwinkels, kledingswinkels en supermarkten. sportmogelijkheden voor volwassenen. teveel winkels staan leeg, dus meer winkels Theater met goed programma en plaatsen die je kunt reserveren, dus niet binnen hollen voor de beste plaats. Uitgelegenheden voor 40 plussers, zoals de 'Rode Leeuw'. Voornamelijk lokale winkels. In Helmond zit voornamelijk de goedkopere massawinkels. De stad mist karakter vind ik, Den Bosch heeft bijvoorbeeld veel meer lokale winkels. Ligt ook deels aan huurprijzen in o.a. Brandevoort, die bijna net zo hoog zijn als op de Demer in Eindhoven. In deze tijden is dat dus ook niet stimulerend om iets op te starten als ondernemer. Grote landelijke ketens zijn de enige die het aandurven, maar bepaalt dus nu mede het (saaie) winkelbeeld. Weinig te doen voor ouderen. Wellnes centrum. welness welness centrum De De De De De De De De De De De

84 zie voorgaand antwoored Activiteiten. Best heeft geen gezellige kom of centrum. Er is geen gezellige uitgaans gelegenheid. Cafe's met terras een muziek/jazz cafe Het beeldende kunst aanbod in eindoven is erg schaars. Ik mis het RC vliegen daarvoor moet ik buiten eindhoven kijken. rustige, groene terrassen variatie in lunchrooms, eetcafés Winkels voor dagelijkse boodschappen. Zwemvoorzieningen zijn ontoegankelijk. Beperkte openingstijden en te hoge prijzen. Senioren / ouderen diversiteit in cafés (speciaal bier) met live optreden, alles vaak meer van hetzelfde van dezelfde brouwerijen. Voorbeeld aan studentensteden en België Een winkel voor handwerkartikelen. Evenementen, er is niks te doen Gezellige lunchroom/terras niet genoeg gelegenheden buiten de horeca voor sociale contancten. sauna/wellnes we missen een Activiteitencentra.In het gemeenschapshuis missen we de activiteiten die normaal gesproken worden georganiseerd. We missen een bioscoop in Valkenswaard Muziekactiviteiten en uitvoeringen te weinig voorzieningen voor ouderen in het buitengebied van oirschot Aquajoggen, iets van een watersport speciaal voor ouderen. Betaalbaar zwemmen. Bibliotheek. Buurthuis voor ouderen. Ontmoetingsplek. Een golfbaan in Deurne zelf. hobby activiteiten, lezingen Idem als 4c4 We missen een bejaardetehuis voor senioren. welness winkel aanbod Ze voelt zich in de avonden eenzaam, en wil activiteiten geregeld hebben voor ouderen. zelfde zie 4c.3 Zwembad incl. buitenbad Zwemmen voor ouderen. Het zou fijn zijn als er wel eens een evenementen voor ouderen georganiseerd word. En het moet goedkoper. autovrije wandelwegen bridgeactiviteiten Cafe's met terras Geen gezellig centrum jeu de boules. meer activiteiten voor oueder mensen. Niks te doen, geen bezienwaardigheden. Alleen een van Gogh museum recreatieve sportmogelijkheden. De De De De De De De De

85 Theater, bioscoop, terrasjes, winkels, gezelligheid. we missen in eindhoven bepaalde hangplekken voor ouederen. wellness film Mensen met een beperking Beter toegankelijk maken voor invaliden. Geen specifieke doelgroep Bioscoop gemist. Bioscoop in Valkenswaard. Bioscoop! echte speeltuin voor kinderen, film en/of theaterzaal, VVV arrangementen (bezoek monumenten, wandel en fietsroutes, voorlichtin / publiciteit algemeen een Aldi Supermarkt Een buitenzwembad. Een goede sportschool in Heeze. een grotere sporthal Een zwembad. Er zijn te weinig winkels en de gezelligheid is weg. een winkelcentrum zou erg leuk en gezellig zijn. Groot zwembad. Het is een dorp, dus er zijn niet veel voorzieningen zoals theaters, bioscopen, etc. Het winkelen zou gezelliger mogen en niet in zo'n saaie straat. Het zwembad moderniseren. Hotelaccomodatie. Ik mis de winkels in dubel dorplein. Ook missen we horeca gelegenheden. mac donalds, cafeetjes Meer organiseren zoals festivals, bioscopen, meer gelegenheid om uit te gaan. Musea! Muziekzaal. Open zwembad. Sport gelegenheden. Sportmogelijkheden. Cursussen. Trottiors beter maken. van alles wat (dooi dorp) We missen een bioscoop en macdonald. Weinig restaurantjes. Wellness centrum. Welness centrum in valkenswaard zwembad Maarheeze Discotheek. een goed zwembad Zwembad. Bioscoop. Bakker, geen postkantoor, geen drogistrij. Betaalbare zwembad. Binnen en buiten zwembad. Binnensport mogelijkheden binnen de gemeente. De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De

86 Bioscoop De bus die te weinig rijdt Een gezellig, sfeervol centrum, dat uitnodigt om een terrasje te pikken, te lunchen of wat te eten. Goede wegwijzering om te wandelen. Kinderboederij in de buurt. Meer gezellige lunchrooms in Bergeijk e.o. Meer sportvoorzieningen. Multifunctioneel gebouw. Sportaccomodatie in Wessem Aangelegd betegeld zwembad Accomodaties. Banken om op te zitten. Bankjes om uit te rusten. Bepaalde winkels. Beter aanbod van restaurants. binnenzwembad en buitenzwembad. bioscoop Bioscoop en weinig evenementen. Bioscoop in de buurt en mogelijkheden voor tieners. Bowlingcentrum en een cultuurcentrum Buiten zwembaden missen we in Helmond Buitenbad in de directe omgeving, betaalbaar! Buitenzwembad en ligweide Culureel centrum breder aanbod willen hebben, zoals toneelgezelschappen, muziek Brabantsorkest. Curcus voor mode of recreactie (knutselen). De bibliotheek gaat weg. Discotheek of muziekcentrum voor jongeren. Ook missen wij een plek speciaal voor de gehandicapten. Een (sub tropisch) zwembad. een bowlingbaan,kartbaan,en een indoor ijsbaan ontbreken nog in Helmond zelf Een buiten zwembad. En er zijn weinig speeltuinen. een buitenzwembad een cultuurhuis waar meer activiteiten worden aangeboden zodat je meer keuze heb om een activiteit te volgen. een fatsoenlijk zwembad met binnenbad en een mooi theater Een goed zwembad Een goed zwembad! Een mogelijkheid voor bridge en zingen voor mijn vrouw. Een mooi groot zwembad. Een openlucht zwembad. Een theater zoals het afgebrande Speelhuis met meer variatie in het aanbod, dus niet alleen muziek. Er mag meer georganiseerd worden voor allerlei groepen, activiteiten op sportgebied, op uitgaansgebied. Bijvoorbeeld waterski. Dit is 1x georganiseerd en daarna nooit meer. Heel erg jammer. Fietspaden verbreden en harder maken en vrij van overig verkeer. Goed openbaar vervoer. Goed optreden en culturele voorzieningen goed zwembaden grotere winkelgebied

87 Meer evenementen voor verschillende doelgroepen jong en oud. Meer variatie tussen de winkels meer winkels inde buurt Meer winkels vooral kledingzaken. Multifunctioneel Centrum inclusief theater/muziekzaal/zalen voor ontvangsten etc. Niet specifiek, weinig keuze algemeen Openlucht zwembad voor in de zomer. Paardrijden. Restaurant Slecht winkelaanbod sport, bij voorbeeld fitness Theater en binnenattractie. Theater is afgebrand. Theater. Theaters. V%d Veel winkels staan leeg. Een kruidvat of action zou wel fijn zijn. vliegveld voor de sport voor ouderen jeu de boule banen bevoorbeeld en wat meet bankje`s en bv een picnicktafel op een grasveld wat meer luxe zaken (winkels, restaurants) en grotere theaterproducties (opera, musicals) Welness centrum Winkels voor jongens. Zwembad incl. buitenbad Zwembad moet vaker open, nu te beperkt. Zwembad, Helmond. Zwembaden en een openluchtzwembad. Zwemmogelijkheden in zomer. Accomodatie die als zaal gebruikt kan worden voor activiteiten en voorstellingen e.d.. Bioscoop in Nuenen Buiten zwembad. CD winkel de horecamogelijkheden zijn niet goed gestructureerd en moeten dichter bij elkaar liggen. Een natuurwinkel en gezondheiscentra. Een zwembad voor openstelling baantjes trekken in de avond. Er zijn niet veel voorzieningen, er is vooral bos. Gezellig centrum met voldoende voorzieningen Horecamogelijkheid in het buitengebied. Ik mis bepaalde winkels voor dagelijkse bboodschappen. Ik vind de winkels te eentonig. Ik zou graag betere kleding willen van betere en mooiere kwaliteit. In haar eigen omgeving is niet veel te doen, daarbuiten wel. Kunstgebieden, Musea's, Zwembad, Sportacomodatie. Leuk terrassen en café's in Best. Meer groen, water en wandel en fietsroutes. Meer restaurants in Best. Op dit moment moet je snel uitwijken naar omliggende gemeenten/dorpen Meer varaiatie wat betreft winkels. Meer variatie in het aanbod van schoenenzaken in Nuenen.

88 Meer winkels Sauna strand/zee Supermarkt in de wijk. Uitspanning bij wandelgebieden Visvijver is ineens weg gehaald. Voorzieningen voor vechtsporten. wandelpaden. Weinig aanbod aan terras. Wellness centrum in NUNENEN zie 4c 4 Theater Winkels.

89 4.2 Ontbreken van voorzieningen zoals aangegeven door kenniswerkers Kinderen (0 12 jaar) Bigger free playgrounds Bioscoop Mountainbike (verhuur) mogelijkheden voor jongere kinderen Outdoor climbing Jongeren (12 25 jaar) A running track for the public. There are a lot of people who like running, but don't want to be member of an athletic club. A running track would be an outcome. In Belgium there are a lot of finish running track (made of soft material) It would be a good idea to make a few in Brabant as well. Any? What is there for this group in the area of Veldhoven? Especially around 12, they are too young to go to Eindhoven for a hobby. Bioscoop City parcs Geen toeristische attracties zoals b.v. het evoluon, toegankelijke musea zoals het DAF museum en het nog te openen Philips museum, muziek festivals ( fiesta del sol, folkwoods, etc ) Indoor Skating Musea missing. Especially in this high tech region a technical museum is missing! Park concerten, evenementen groot stedelijk. Volwassenen (vanaf 25 jaar) An indoor running track Bioscoop City parcs De specifieke (natuur)eigenschappen van de Peel beter benutten/tonen. De bio-industrie, belangrijke drager van de welvaart in ZO-brabant, beter ontsluiten. De zee Good watersports centres, areas for fun group activities Musea. Especially technical museum. Muziek festivals No nearby zoos, other recreation s like sight seeking, no historical venues Paintball, trance music concerts, hills for extreme mountain biking (maybe indoor "fake" hill like the one for skiing?), karaoke bars Parachutespringen, quads rijden, dat soort zaken Park concerten, evenementen groot stedelijk. Strand Vrij rijden in bos omgeving voor Auto 4wd en Motor cross vrij rijden en of betaald op circuit met eigen auto Senioren / Ouderen Bioscoop De senioren/ouderen hebben over het algemeen tijd en geld. En zijn bereid voor kwaliteit te betalen en vormen een groeiende groep. De maatschappelijke relevantie, anders dan werken, van deze groep moet worden herontdekt. Vraag is Hoe? Musea met een toegankelijke collectie

90 Mensen met een beperking Toegankelijkheid in zijn algemeenheid. Maar ook fiets/ en wandelpaden Geen speciale doelgroep Duik mogelijkheden in vrije waterplassen Een goed buiten zwembad in Helmond, en tevens is het binnenbad in Helmond beperkt. Fiets high ways Paaltjes aan het einde van een fietspad verwijderen, levensgevaarlijk Goede fietspaden om recreatief te kunnen fietsen. Groot open water, als het eens vriest moet je ver rijden om te schaatsen Huisdiervriendelijke voorzieningen. Het zou leuk zij om je hond ook soms mee te nemen. Manege Mooie musea, zoals in steden als Amsterdam, Leiden, Keulen, Antwerpen, b.v. rondom "natuurhistorie", "volkenkunde", "techniek" (Evoluon was vroeger leuk), "oudheden", "oude meesters" Waterrecreatie buiten Watervoorziening in de buitenlucht. Windsurfing Zee, bergen

91 BIJLAGE 5 Onveilig situaties open antwoorden respondenten

92 Locaties onveilige situaties Te veel verkeer / te druk algemeen Als je de hond uitlaat, goed verlicht zijn auto's because there are no running tracks for the public binnen wegen binnen wegen borkel en malpie crossen in de bossen De wandelroute gaat via drukke wegens. Dit is zeer gevaarlijk. doorgaande wegen zonder fietspad b.v. de Knegselsedijk fietspad langs de straat fietspaden in de bossen fietspaden langs een rijbaan fsdafsdaf in bosgebieden Kempenland in de kom in en rond Hoogeloon in en rond Hoogeloon Knegselsedijk landwegen zonder fietspad/trottoir Men houdt zich niet aan de verkeersregels. Molenvelden. N395 door De Beerzen oirschot Postelseweg Eersel Postelseweg Eersel ruilverkavelingswegen Schepersweg vooral door trekkers vooral op N-wegen Automobilisten houden geen rekening met de fietsers. Bebouwde kom bij drukke wegen die je over moet steken Bij oversteken erg gevaarlijk voor ouderen. In laarbeek binnen de bebouwde kom van Deurne binnenwegen Binnenwegen, die smalle wegen. Bos. bosrijke omgeving Brandevoort rotondes Broek in Mierlo Brouwhuis in Helmond buitengebied Deurne buitengebiedwegen zonder fietspad buitenwegen rondom kleine kernen zoals Liessel/Neerkant

93 croy, hoog strijp de dorpstraat de middelbare scholen. Deurne/Griensveen. fietsen fietspaden bij door heel Deurne. fietspaden, kruispunten grote landbouwmachines. haast overal, met name binnen de bebouwde kom. Heb hierover al vaak de politie gebeld, maar het heeft "geen prioriteit"! heikant, richting bakel. het bosgebied in Beek en Donk. Hoofdstraat Ijseweg richting Deurne op de bossen aan. In de binnenstad van Helmond. In de Molenstraat in Lieshout in de geemente Laarbeek in haar eigen straat, auto's stoppen niet waar dat hoort In mijn straat wordt te hard gereden. In Someren Jongeren. Kasteel Croy Kasteel Croy, buurtschap Heikant in Aarle-Rixtel Laan ten Roode Someren landelijke straatjes bubeko Lieshouts; Zonseweg. Molenstraat in Lieshout in de gemeente Laarbeek Motorcrossers en paarden Onverwacht kruisen van paden voor fietsers, voetgangers etc. op alle 80 km wegen waar wandelpaden langs liggen op b-wegen op de (sluip) landwegen Op de weg. opb-wegen openbare weg Overal een beetje in de buurt. oversteken van drukke wegen Peeldijk Aarle-Rixtel Recreatief fietsen met een grote groep is gevaarlijk naast bepaalde wegens. Richting Helmond e.o. achter brouwhuis het industrieterrein en daar is een fietspad levensgevaarlijke weg. ook geen verlichting. rode stoplichten zijn geen belemmering rotondes rotondes & oversteekplaatsen Rotondes. Scouting/Voetbal Brandevoort slievenstraat, kouterstraat, je mag daar 80 Sluis 13 smalle wegen sommige overstekpunten Sonseweg Son-Lieshout

94 Stiphout stiphout,zomeren en lierop en deurne zandbos komen wildcrossers voor Stiphout; Mierlo Vooral op de zebrapaden. Vrachtwagen reed door rood en reed mij bijna aan. wandel- en fietspaden die vlak langs 80 km wegen lopen zijn gevaarlijk weg tussen Deurne en Griendtsveen wegen en ruiterpaden wegen in het buitengebied, waar geen apart fietspad is wegen zonder fietspaden.hobbemalaan+ Vondellaan etc. wegwerkzaamheden in heel Helmond, er staan geen waarschuwingsborden erbij!! Vooral 's avond kan dat gevaarlijk zijn... X, komt in het algemeen overval tegen. zowel binnen als buiten de bebouwde kom van Deurne 30 km wegen Bergeijk. buiten bebouwde kom (die 80km per uur wegen waar al die mensen worden dood gereden - zie bloemetjes langs de kant van de weg, b.v. op diverse wegen tussen valkenswaard en Bergeijk ) buitengebied Budel centrum dorp de Berg (Budel), Burgemeester van Houtstraat (Budel) De bossen. De heide Drukke fietspaden. drukte van verkeer Eindhovenseweg in Valkenswaard fietspad op zondag door de Malpie het dorp het industrieterrein. In de drop soerendonk. In de drop soerendonk. in het algemeen als fietser in buitengebied op 80 km. wegen. Kruispunt van Burgemeester houtstraat. Maastrichterweg Mij in de straat N69, Bergstraat Dommelen op de markt en winkelcentrum valkenstaete Op de schoolroute;aan de Meewortel.. op fietspad heel erg druk als het mooi weer is. Met kleine kinderen is dat vrij gevaarlijk. Dus de fietspaden mogen breder zijn om elkaar makkelijker te passeren. De Malphie vooral (natuurgebied). op provinciale wegen op wegen alwaar snel verkeer niet gescheiden is langzaamverkeer Peedijk philipsweg Poelderstraat in Budelschoot randweg randweg randweg naar budel

95 rotondes en kruispunten smalle wegen in het buitengebied smalle wegen rondom cranendonck Somerense weg Somerensweg thv kraaienven Sportpark Budel (druk en veel overstekende kinderen) Te drukke verkeer in Eindhoven. T-splitsing van de hoofdstraat en de fabrieksstraat in Budel-Dorplein. Dit is een gevaarlijk punt voor kinderen, want er staan ook geen klaar-overs. tussen de A2 en de A67 venbergse molen, malpie, achelse kluis Vrachtverkeer over de buitenwegen met slechte bermen Wielrenners in het bos. afgelegen weggetjes in het buitengebied. Bij het broek. Heel veel verkeer dat te hard rijdt en niet alleen bestemmeningsverkeer. Bij mij om de hoek bij de Dunnersstraat, sterrenlaan. bijna overal Binnen de bebouwde kom. buitengebied helmond Buitengebied Veldhoven collse watermolen de drempels de uitvalswegen De wegens. dillenburgstraat diverse plekken in buitengebied bv. bij Gerwen Eindhoven Fietspad. fietspaden n bos en hei fietspaden op Stratumse Hei Fuutlaan het vliegveld, slecht wegdek.. Hoofdstraat in Best (met de fiets) huis en omgeving huis en omgeving in 30 km zones In de buurt krijgen wij geen voorrang van de auto's. In de buurt. in de natuur in de stad eindhoven in the city area kruisingen Laan der 4 heemskinderen landwegen en 's avonds in de stad landweggetjes Langs de grote wegen in het algemeen en bij zebrapaden wordt vrijwel altijd doorgereden. Nederwetten - Hoekstraat nuenen

96 nuenen helmond Onvoorzichtige kruisingen bij de polders. op de wg fietsen buiten een plaats, dus geen fietspad aanwezig. op fietspaden met mooi weer op het brabantse platteland op het brabantse platteland Op landelijke wegen Op straat. oversteken met fiets N69 oversteken provinciale wegen oversteken weg plaatsen waar geen fietspaden zijn prov. wegenaf Quats in het bos, gevaar voor paard. rondje eindhoven Scherpenering Scherpenering smallere wegen zonder fietspad Snelheid. snelweg A2 Son en Breugel. Er wordt hard gereden op kleine wegen. speeding cars are always dangerous Te druk op de wegens. Te hard rijdende motors in Mosbulten. te veel verkeer Terraweg in Best (met de fiets) Tussen Nuenen en Eindhoven (buitengebied) wordt er erg hard gereden. Mevrouw vindt dat onveilig, zij zit in een scootmobiel. Voor de kinderen, gevaarlijk vrijwel alle buitenwegen zonder fietspad woonerven zie boven buitenwegen overal Eindhoven overal Te hard rijden door auto s / motoren algemeen Als je de hond uitlaat, goed verlicht zijn binnen wegen crossen in de bossen doorgaande wegen zonder fietspad b.v. de Knegselsedijk fietspad langs de straat fietspaden langs een rijbaan fsdafsdaf in bosgebieden Kempenland in en rond Hoogeloon landwegen zonder fietspad/trottoir

97 Men houdt zich niet aan de verkeersregels. Molenvelden. oirschot Postelseweg Eersel ruilverkavelingswegen Schepersweg vooral door trekkers vooral op N-wegen binnenwegen Binnenwegen, die smalle wegen. Broek in Mierlo buitengebied Deurne buitengebiedwegen zonder fietspad croy, hoog strijp de dorpstraat Deurne/Griensveen. fietsen haast overal, met name binnen de bebouwde kom. Heb hierover al vaak de politie gebeld, maar het heeft "geen prioriteit"! Ijseweg richting Deurne op de bossen aan. In de binnenstad van Helmond. In de Molenstraat in Lieshout in de geemente Laarbeek in haar eigen straat, auto's stoppen niet waar dat hoort In mijn straat wordt te hard gereden. Kasteel Croy, buurtschap Heikant in Aarle-Rixtel Laan ten Roode Someren landelijke straatjes bubeko op b-wegen op de (sluip) landwegen Op de weg. opb-wegen openbare weg Overal een beetje in de buurt. Peeldijk Aarle-Rixtel Recreatief fietsen met een grote groep is gevaarlijk naast bepaalde wegens. Richting Helmond e.o. achter brouwhuis het industrieterrein en daar is een fietspad levensgevaarlijke weg. ook geen verlichting. rode stoplichten zijn geen belemmering rotondes & oversteekplaatsen Rotondes. Scouting/Voetbal Brandevoort slievenstraat, kouterstraat, je mag daar 80 smalle wegen Sonseweg Son-Lieshout Stiphout stiphout,zomeren en lierop en deurne zandbos komen wildcrossers voor Vooral op de zebrapaden. Vrachtwagen reed door rood en reed mij bijna aan. wandel- en fietspaden die vlak langs 80 km wegen lopen zijn gevaarlijk

98 weg tussen Deurne en Griendtsveen wegen en ruiterpaden wegen in het buitengebied, waar geen apart fietspad is wegen zonder fietspaden.hobbemalaan+ Vondellaan etc. X, komt in het algemeen overval tegen. zowel binnen als buiten de bebouwde kom van Deurne 30 km wegen buiten bebouwde kom (die 80km per uur wegen waar al die mensen worden dood gereden - zie bloemetjes langs de kant van de weg, b.v. op diverse wegen tussen valkenswaard en Bergeijk ) buitengebied Budel de Berg (Budel), Burgemeester van Houtstraat (Budel) De bossen. het industrieterrein. In de drop soerendonk. Kruispunt van Burgemeester houtstraat. Maastrichterweg Mij in de straat op de markt en winkelcentrum valkenstaete Op de schoolroute;aan de Meewortel.. op provinciale wegen Peedijk Poelderstraat in Budelschoot randweg randweg naar budel rotondes en kruispunten Somerense weg afgelegen weggetjes in het buitengebied. Bij het broek. Heel veel verkeer dat te hard rijdt en niet alleen bestemmeningsverkeer. Bij mij om de hoek bij de Dunnersstraat, sterrenlaan. bijna overal Binnen de bebouwde kom. buitengebied helmond Buitengebied Veldhoven dillenburgstraat diverse plekken in buitengebied bv. bij Gerwen Eindhoven fietspaden n bos en hei Fuutlaan huis en omgeving in 30 km zones In de buurt krijgen wij geen voorrang van de auto's. in de natuur kruisingen Laan der 4 heemskinderen landwegen en 's avonds in de stad landweggetjes Langs de grote wegen in het algemeen en bij zebrapaden wordt vrijwel altijd doorgereden.

99 Nederwetten - Hoekstraat nuenen nuenen helmond op de wg fietsen buiten een plaats, dus geen fietspad aanwezig. op het brabantse platteland Op landelijke wegen Op straat. prov. wegenaf Scherpenering smallere wegen zonder fietspad Snelheid. snelweg A2 Son en Breugel. Er wordt hard gereden op kleine wegen. speeding cars are always dangerous Te hard rijdende motors in Mosbulten. Terraweg in Best (met de fiets) Tussen Nuenen en Eindhoven (buitengebied) wordt er erg hard gereden. Mevrouw vindt dat onveilig, zij zit in een scootmobiel. vrijwel alle buitenwegen zonder fietspad woonerven buitenwegen overal (groepen) Wielrenners algemeen Boswachterij de Kempen en Leenderbos Bredasebaan Bredasebaan Bladel de wegen tussen Hoogeloon en Eindhoven het fietsen op fietspaden en wegen, roepen aan de kant terwijl ze nog ver weg zijn, zonder te (kunnen?) bellen In buitengebieden, daar komen de wielrenners ook. Heel varierend. Hun reactie is zeer zeer vervelend. in het buiten gebied landgoed de Utrecht richting Bokkenrijder. landwegen malpie op smalle fietspaden overheersend passeren smalle fietspad nabij de Cartierheide smalle fietspaden bij de Pals achterop-of tegemoetkomend op fietspaden zonder te bellen.x de aangegeven verplichte fietspaden de pan fietsen fietspad langs Eindhovens kanaal fietspad langs Wilhelminakanaal fietspad Provinciale weg

100 Fietspaden fietspaden algemeen fietspaden in de bossen fietspaden langs wegen en kanalen Fietspaden van Deurne naar Liessel en van Deurne naar Bakel en van Deurne naar Venray geen bel hebben geldropseweg mierlo gerwenseweg Stiphout Helmond stippehout honden wandelen langs het kanaal Ik ben slechthorend en hoor ze niet aankomen, maar heb wel een SH-plaatje op mijn fiets. Ze weten waarschijnlijk niet wat dát betekent!. Lierop net waar persoon fiets Op de fietspaden rijden de wielrenners erg hard. op de rijbaan op de weg, ze zijn BRUTAAL in het weggebruik. Duwen je zo van de weg!! op knooppuntroute Stiphout toeristische routes/binnenwegen trimmen op openbare weg tussen Vlierden en Liessel zij rijden zonder genade langs wandelaars. houden geen rekening met wandelaars en reageren agressief achelse kluis bij mooi weer fietsen ze hard en zijn ongeduldig. borkel en schaft Cranendonck en de grote heide de Berg - Achelse Kluis (Budel), Burgemeester van Houtstraat (Budel) De Malpie denken dat de weg van hen is door-de-weekse avonden in de zomer duwen je van de weg En ouderen op elektrische fietsen. Zij fietsen te hard in de omgeving. geen fietsbel In de drop soerendonk. Kempenweg en Geuzendijk Leender heide malpie luikerweg maastrichterweg leenderweg,... Malpie Net over de Belgische grens. nieuwstrtaat -bm.v.houtstraat, achelse kluis Overal omgeving leende overall smalle fietspaden in de bossen toeristische fietspaden. Groepen en gezinnen met kleine kinderfietsen verdragen elkaar slecht. wandele op buitenwegen afzonderlijke fietspaden bijna alle fietspaden

101 bijna het gehele gebied. bospaden Eersel fietspad geldrop-mierlo fietspad zuidwillemsvaart fietspaden, die vaak smal zijn heel erg vaak het fietsen op een fietspad het recreatief fietsen hoort ze niet aankomenm, hebben of gebruiken geen bel huis en omgeving In de buurt van de Hut van Mien Pils In de Vleut en in Aarelen. In heel Brabant. lastige wielrenners die over markt fietsen zorgen voor onveilige situaties. Mensen met racefietsen die asociaal gedrag vertonen door af te dwingen dat recreatiefietsers maar geacht worden de berm in te vliegen..begin daar na afgelopen zomer eigenlijk wel meer dan genoeg van te krijgen.. on local cycle paths their speed is too high op fietspaden overal Overal in bos Te hoge snelheid touren met de motor buitengebied fietspaden Brommers / scooters de wegen in Eindhoven fietspaden 80 km per uur voorbijrijden fietspaden buiten beb.kom smalle fietspaden Fietspad langs Eindhovens Kanaal fietspaden Fietspaden fietspaden algemeen fietspaden tegemoet-of achterop komend.x Fietspaden van Deurne naar Liessel en van Deurne naar Bakel en van Deurne naar Venray honden wandelen langs het kanaal In de binnenstad van Helmond. lange fietspaden (doorgaande wegen) lopen op openbare weg met name als scholen uit zijn. de route van de scholen naar het dorp overal Richting Geldrop Scooters die op de fietspaden rijden. stad stippelberg bos door het dorp

102 Fietspad Geldrop-Eindhoven, komen met 80km/u inhalen terwijl je met 2 naast elkaar fietst omgeving Cranendonck snorfietsen storen zich niet aan bord/route Fietspad Bord G13 afzonderlijke fietspaden dus niet als ze een deel vd weg zijn algemeen alle fietspaden, brommers horen daar niet Eindhoven emopad geldrop fietsen op een fietspad fietspaden in bos en hei huis en omgeving in de bossen van waalre In de buurt. in de natuur in het dorp kanaal Eindhoven geldrop linksrijden op rechtse fietspaden Nuenen - Sterrenlaan overal m.n. opgevoerde te hard rijden op fietspaden te hard rijdende motors. zijn te breed voor de fietspaden. op fietspaden Onoverzichtelijke verkeerssituatie Als fietser de weg op moeten bij de binnenwegen door tussen na Hoge loon en naar Veldhoven. bij het heycke zijn de fietspaden slecht onderhouden. ( wortels groeien door het asfalt). Er wordt overal in valkenswaard gewerkt, dit is zeer gevaarlijk voor de fietsers. Omleidingsborden zijn niet duidelijk. Er zijn geen trottiors in de buurt. Hierdoor kan men niet veilig wandelen. Fietspad in het bos. (te smal) Landgoed Utrecht. Fietspaden niet goed onderhouden. oversteek voor fietsers Esso Hapert situaties waar fietspaden ontbreken. Sniederslaan - kruising Victor de Bucklaan Bladel spoorrangseweg Uitgangswegen naar het dorp daar heb je geen fietspaden. versmallingen in de wegen voor fietsers levengevaarlijk. Voorrangsituaties worden niet goed gevolgd en het ontbreken van fietspaden. Bebouwde kom Bij mij in de buurt, richting het bos. bij oversteekpunten, maar dat is sporadisch Brouwhuis naar Vlierdense bossen. Brug Deensehoek Lieshout is zeer gevaarlijk door het diverse keren op gevaarlijke plek te moeten oversteken burgemeester van Houtlaan. croy ivm maisvelden

103 daar waar de mtb-route het bos uitkomt bij vakantiepark de bikkels De fietspadden zijn niet breed genoeg. Deelseweg en de Singel. Slechte verlichting speelt ook een rol. Door boomstroken fietspad drukke weg over (brouwhuis ten oosten van heldmond) Fietspadden zijn slecht onderhouden. Hoofdstraat/Elsenstraat In de binnenstad van Helmond. knooppunt ten N en ten Z van Eindhoven waar wegen samenkomen kruisingen met vrijliggende fietspaden en afwijkende voorrangsregeling rotondes Helmond Net buiten Brouwhuis. onveilige fietspaden. ( geen spec plek in groengebieden). Onveilige manier van rijden en fietsers die op de verkeerde baan fietsen. oversteek bij fietspaden oversteekpunten in bochten Oversteken bij grote wegens. oversteken provinciale weg Vlierdense bossen naar Brouwhuis oversteken van wegen Prinshendriklaan, de bocht naar de steenweg. richting Bakel (binnendoor) daar heb je smalle fietspaden en veel verkeer Zondags en dan moet je echt goed oppassen dat je niet aangereden wordt. richting heleneveen en mariapeel mag de aanduiding verbeterd worden. Rooseveltaan - Steenweg Helmond Rotondes. snoeibeleid deurne zorgt voor gevaar bij oversteken straatverlichting werkt niet altijd Ventweg (zijstraten niet zichtbaar). Vinkelaan is het heel gevaarlijk voor fietsers. Wilhelminaplein Someren X, in het algemeen zijn er veel smalle fietspaden, wortels van de bomen waardoor paden ophoog komel en door de aanleg van glasvezel worden paden niet goed terug gelegd. Aan broekkant is er fietspad die niet is doorgelegd. dit is erg gevaarlijk bochten in wegen buitengebied Budel de fietspaden in omgeving cranendonk zijn erg smal. drukte en smalle paden Fietspaden die aan de groteweg die aan 1 weg liggen. Die zijn zeer gevaarlijk. Gevaarlijk. Kranendonk zijn geen fietspaden. kruispunt Burgemeester van Houtstraat-Deken van Baarstraat-Meemortel (Budel) kruizing esso oversteek Karel Mollenstraat-Bakkerstraat in centrum Vwaard Poelderstraat in Budelschoot Te smalle fietspaden in Cranendonk en de regio. Versmallde rijbanen voor te fietsen op de Leenderheide. Bij de Aalseweg. Bij Eeneind vlakbij Gelderop heb je geen voetpaden. Dan loop je echt op de weg en dat geeft gevaarlijke situaties Eindhoven

104 fietstunnel bij de centrale bushalte in Nuenen flight forum Gerwen. het nieuwe winkelcentrum parkmeerhoven in eindhoven. zowel voor auto- als fietsverkeer is het erg gevaarlijk. Hofke- Koudenhovenseweg Z. In de Meerhoeven en omgeveing. in het centrum van eindhoven. Kruising fietspad/zesgehugten /eindhovenseweg /nabij de DAf kruising Kromstraat/Nieuwstraat Veldhoven Kruisstraat Eindhoven kuilen in de wegen. ( leenderbos bij de hutdijk) Na schooltijd is het heel druk en de kinderen letten niet goed op. nuenen zuid zijn een paar plekken die onoverzichtelijk zijn; kernkwartier naar het zuiden. onduidelijk wie er voorrang heeft op het brabantse platteland overal oversteken Antoon Coolen laan ter hoogte zwembad en ter hoogte paviljoen Overteek op het Bogaardeind waar de weg zich in tweeen splits is heel gevaarlijk voor overstekende fietsers. Richting vliegveld weg bij Oirschot bij oversteken. rotonde Floraplein Te smalle fietspaden. te veel rotondes die zowel voor fietsers als voor automobilisten gevaarlijk zijn: je weet niet goed wat ze doen en ze geven vaak geen richting aan. verschillende rotondes in Best, dan weer voorrang als fietser en dan weer niet. En dat zelfs verschillend op 1 rotonde bijv. bij de kruising Willem de Zwijgerweg/ Koningin Julianaweg. wegwerkzaamheden ed wijk gestel Sociale onveiligheid (bijv. hang/jeugd plek) Hangjeugd in de nabijheid van het Ploegpark in Bergeijk. Ook loslopende grote honden die je verhinderen rustig van het park te genieten. Zo jammer! Het wild (konijnen) wordt er continu verstoord. Hofveld Hoogeloon Aarlesche Visvijver Als er veel bladeren op de fietspad liggen. Anthoniusbosje Brandevoort Asten en Ommel bankjes waar je je brood wilt eten Brouwhuis in Helmond. Bruggetjes en parkjes De Donck in Someren. Gebruikers van drugs! de vijver in de wijk De weg in mijn straat is slecht. door de binnenstad, 's avonds Mensen geven geen voorrang bij zebra paden in helmond. parken

105 Stiphoutse bossen voelt zich niet veilig alleen op straat x, algemeen dat ik 's-avonds niet over straat durf Bergeijk Hangjongeren in het park. wandelen in schemering/het donker Alleen in bos wandelen niet veilig. Anne Frank Platsoen, in de buurt van Stadswandelpark Bij Schemering 's-avonds maar ook overdag. Te stille plekjes komen we liever niet. Bij tunneltjes. Eindhoven er kan altijd iets gebeuren gat van waalre In de buurt. Mijn tas is gestolen. In de omgeving. niet nader te benoemen not so often anymore compared to a few years ago onverantwoord gedrag overlast jongeren Park bij de Gender bij belangstingkantoor parkeergarages, of als ik terug moet fietsen naar huis na een avondevenement slechte verlicht, door een bos (nuenen eindhoven) sommige stadswijken Vooral door hangjongeren. weinig sociaal veilige hardlooppaden Winkelcentrum dommel Andere onveilige situatie bij de vlaes zijn de fietspaden te smal, deze mogen veel breder worden aangelegd. fietspaden zijn te smal Geen licht bij het fietspad op de weg Dommelen Bergeijk. Het gras dat bij de fietspaden is gegroeid, hierdoor valt een groot weg. illegale crossmotoren in de bossen In het bossen, smalle fietspaden. knooppuntenroutes beavatten soms slecht onderhouden bospaden kuilen in de weg. ( mvr weet niet in welk gebied dit is). kuilen/gaten in wegdek Meer verlichting met kleine kinderen is gevaarlijk in het dorp bijvoorbeeld op de markt Niet veel voetpadden. ongeoefende fietsers op e-bike Paaltjes paaltjes op fietspaden zijn heel gevaarlijk in Zuid-Oost Brabant. paaltjes!! palen midden op het fietspad slechte trottoirs en boomwortels in fietspaden Smalle fietspaden. soms slechte paden.

106 Stoepranden niet goed. te smalle fietspaden in de bossen te smalle fietspaden in de bossen (De Pan, De Pals) en vervuilde paden door vallende bladeren (Bredasebaan bij Ten Vorsel) Tegenliggers bij te smalle fietspaden Veeeel te grote tractoren met machines veel gaten in de weg, wortels van de bomen bij echt fietsroutes Waneer autos en tractoren op de zelfde weg rijden als de fietsers dus als er geen fietspad aanwezig is Wij rijden met een tandem als we bij een hek komen op een fietspad moeten we altijd afstappen om om het hek heen te gaan wortels onder paden. zwerfvuil 1.Losliggende bladeren van boven zorgen gladheid 2. loslopend wild (hangbuikzwijntje tegen de fiets gehad waardoor mevrouw een gebroken knieschijf aan overhield) Aarleriskol, daar is het weinig/slecht verlicht. Net buiten de bebouwde kom is het zicht heel slecht. achterstallig onderhoud fietspad Als een tractor langs komt en meneer is aan he fietsen dan moet hij afstappen omdat de tractor er anders niet langs kan als je de fietsroute niet pakt, dan kan fietsen best gevaarlijk zijn. Andere mensen die elkaar in de weg zitten automobilisten die geen voorrang verlenen auto's die te dicht lansgs rijden blad op de weg bubeko en vrijliggende fietspaden: gladheid voor fietsers Bospaden zijn niet goed onderhouden, waardoor ik niet veilig kan lopen. Brug Deensehoek Laarbeek, als fietser moet je 2 keer onveilig ovcersteken. Sonseweg Laarbeek: chauffeurs landbouwvoertuigen in buitengebied cross-motoren in natuurgebieden De paaltjes die in het midden op de fietspaden staan. de stoep is ongelijk. Fietspaden liggen los. Diverse problematieken. Kan specifiek met internet kaarten uitgelegd worden Elektrische fietsen gaan heel hard op de fietspaden. Vooral door de smalle fietspaden. Er ontbreken voetpaden fietsers fietsen aan de verkeerde kant fietspaaltjes zorgt voor hinder bij het fietsen. fietspaden in de stad zijn dichtbij de autoweg. dit is heel gevaarlijk als mevrouw wil fietsen met kinderen geen mogelijkheden voor off the roadmotoren,waardoor de natuur schade wordt aangedaan gevaarlijke kruisingen of fietspaden die slecht onderhouden zijn. Grintveenseweg, auto's rijden te hard. grote groepen jeugd die zich nerges wat van aantrekken hangjongeren rondom appartementen tot late avonduren die op bankjes hangen. deze jongeren laten ook veel rommel achter. Omwonenden voelen zich onveilig. Harder fietsende anderen Het fietspad van Deurne en Helmond is weinig verlichting homorecreatie en veel oost-europeanen Hondenbezitters vooral bij Zandbos die hun honden te ver los laten lopen als het

107 druk is. in het park in helmond loopt een verhard fietspad door maar die is amper verlicht in zandbos motorrijders. kinderen zonder licht loslopende honden op plaatsen waar ook bv gefietst wordt Losse tegels. mannen die je begluren of bij je in de buurt blijven. Met name bij het Keelven! Voel me daar niet veilig! mensen die door rood rijden Mensen die regelmatig met honden fietsen en hond loopt los in Veranda park in Helmond. Honden mogen niet los lopen daar. Mensen moeten elkaar respecteren. Fietsers, wandelaars, paardrijders hebben begrip voor elkaars activiteiten. met oud en nieuw word er veel vuurwerk gegooifd tijdens het fietsen door jongeren midden op fietspaden paaltjes die erg gevaarlijk zijn. In een groepsverband levensgevaarlijk. ongelijke fietspaden, slechte voorrangverlening door auto's in de buurt van het centrumgedeelte van Helmond op de rotonde fietsers geen voorrang paaltjes paaltjes die ineens tevoorschijnkomen. Slecht onderhouden fietspaden. Paarden. Ruiters die de wandelroute's gebruiken ipv ruiterroute's. met name de ripse bossen,beestenveld. 's avonds is er niet genoeg licht, dat is heel gevaarlijk slecht onderhouden berm langs paden in de bossen slecht onderhouden wegen in sommige gebieden. Slecht uitzicht. Slecht wegdek. slechte straatverlichting in de winter Slechte verlichting Slechte wegen. smalle fietspaden smalle wegen en te weinig wegen. Stoepen bij het station zijn steeds open gebroken. Stoplichten. Struikelen over boomwortels te smalle fietspaden te smalle fietspaden/mierlo bos te weinig straatverlichtig Te wijnig verlichting tegemoetkomende scholieren/fietsers e.a. op zelfde fietspad.x Trottiors. Verkeer let niet op vrachtwagens in het dorp Wegen zonder fietspaden Wielrennersn rijden hard. X, loslopende honden. Auto s die ondanks autoverbodsborden toch de weg inrijden bij de Loonderweg/Dommelseweg Valkenswaard. De Politie en gemeente laat alles maar toe (daar baal ik enorm van) terwijl het een stiltegebied is. Als je daar met kinderen

108 wandelt in de veronderstelling dat er geen auto's mogen rijden schrik je je kapot als er ineens toch auto's langs komen scheuren. automobilisten die het fietspad blokkeren tijdens het afslaan Auto's rijden over fietspaden. bij de rotondes. bij Rotondes, omdat je in het ene geval wel voorrang krijgt en in het andere geval niet. Dit zou eigenlijk overal hetzelfde moeten zijn. cross motoren De fietspaden zijn te smal, door de hoeveelheid fietsers Donker in de bossen. door de begroeing langs het fietspad worden deze te smal. elektrische fietsers die te hard gaan/ ongecontroleerd fietspad Fietspaden vaak te smal fietspas soms heel smal, en dan komt er ineens veel op je af: onveilig. geen fietspaden in buitengebied Budel Het bos. In alle bossen te smalle fietspaden, rijden ook motors e.d. in de buurt van cranendonk laten de mensen hun honden uit zonder lijn. En dit vind ik best gevaarlijk. In het dorp, erger ik mij aan de stoeptegels. Ze liggen niet goed en dit is zeer gevaarlijk. Mensen snel inhalen zonder geluid nauwelijks uitwijkende auto's op smalle buitenwegen niet goed onderhouden fietspaden paaltjes op fietspaden in het bos prikkeldraad lans fietspad quads en jeeps in bosgebieden en op stilte gebieden. Slecht fietspad Cranendonk bij de molen Slecht onderhoud paden. slecht onderhouden paden, onduidelijke verkeerssituaties slecht onderhouden voetpaden. slechte wegen smalle fietspaden grote heide sommige fietspaden te smal Sommige fietspaden mogen breeder. soms onverklaarbaar ineens geen fietspad meer e.d. soms slecht onderhouden tegels. soms te smalle fietspaden op drukke routes stoep niet goed onderhouden. Busbanen. Te hoge snelheid van e bikers. Te hoge stoepranden, valgevaar te smalle fietspaden op routes b.v. grote heide Te veel werkverkeer. Tussen budel dorpplein en het industrieterrein is geen fietspad aangelegd. Wielrenners geven geen voorrang. X, Brede fietspaden nodig. Zandverstuiving en los zand op het fietspas op de Bergweg zeer hindelijk; loslopende te kort aangelijnde honden zeer slecht onderhouden fietspaden waardoor men elkaar niet fatsoenlijk kan

109 passeren Als fietser kwetsbaar, andere rijden heel hard. Autombilisten geven geen voorrang bij het Katerinaziekenhuis. auto's die de rode fietsstrook negeren 'bedreigende' mannen in het bos Bij de Manage is de weg te gevaarlijk om op te lopen vooral in de avond Bomen liggen dwars over het pad. En fietspaden zijn niet goed aangelegd. centum Son met name Nieuwstraat zeer gevaarlijk crossmotoren in bos tijdens mountainbiken en wandelen crossmotoren in de natuur Cycling paths too narrow (Leenderheide area) de kruisingen met veilige fietspaden en de wegen kruisen De rotonde bij de Floralaan voor fietsers gevaarlijk om over te steken de rotondes voor de fietsers. de wegen zijn niet altijd goed. donker op sommige plekken door rood stoplicht rijden Druk verkeer. electrische fietsen, wielrenners, recreatiefietsers, brommers ze maken allemaal gebruik van hetzelfde fietspad elektrische fietsen rijden te hard, gevaarlijk voor de gewone fietsen Fietsers en auto's op dezelfde rijbaan fietsers letten soms niet goed op Fietsers zonder licht Fietspaaltjes moeten weg, ik ben er vaak tegenaan gefietst. fietspaden in de natuurgebieden binnen zuidoostbrabant zijn niet veilig; te smal en hobbelig door de uitgroeiende wortels. gladheid door modder Hekwerken op fietspad om auto's te weren en hekwerken op stoep om fietsers te weren, levensgevaarlijk als je gezellig aan het keuvelen bent Helmondweg, je mag daar 130 rijden maar daarna komt er een verkeersbord waar staat dat he 80 moet rijden. honden die niet naar baasje luisteren, soms weinig verlichting in de bossen In de Willemstraat is mevrouw al een paar keer beroofd. Er is een aantal keren ingebroken bij haar huis. Ook is zij thuis een keer ''afgeperst'', zij werd verplicht haar losgeld en bankpasje af te staan. In het Neunensbroek, sluipverkeer dat ook nog eens te hard rijdt. Gevaarlijk omdat je er geen wegverkeer mag verwachten. Kogelgaten in 2 grote knooppuntborden Komen busbanen dus wegen onbegaanbaar, moeilijk laagvliegende helikopters links afslaan in de molenstraat bij het stoplicht wat niet mag zelf regelmatig bijna op een andere auto gezeten die heel snel voor mij wilden afslaan terwijl dit niet mag Losliggende stoeptegels of stoeptegels die omhoog liggen, bladeren zorgen voor onveilige situaties. losliggende tegels, verzakkingen loslopende honden, tijdens hardlopen Losvliegende stoeptegels, te drukbezette terassen zorgen ervoor dat mevrouw niet meer met de rollator langs kan en dus genoodzaakt is om op de weg te lopen, dit is gevaarlijk. motoren die veel te veel herrie maken, te veel vervuilen geeft onveilig milieu in de

110 toekomst. motoren in bos Oppasen waar honden mogen vrij lopen, zijn veel fietspaden. Overheersen geur van verbranding van beesten in bossen. Heel vervelend. paaltjes aan het einde van een fietspad PAARDRIJDERS!!!!!!!!!!! prikkeldraad/afval op de grond in het bos. Regelmatig tegenliggende fietsers op fietspaden die daarvoor niet geschikt zijn. (soms scooters of zelfs 2 fietsen naast elkaar!) bijv. het fietspad langs de Julianaweg en het Wilhelminaplein in Best. richting geldrop liggen te smalle fietspaden. schade ad weg slecht onderhoud Slecht onderhoud van de wegen in Neunen e.o. wat tot ongelukken kan leiden. slecht onderhouden paden, overal in de omgeving slecht wegdek Slechte fietspaden Slechte fietspaden. slechte regelkennis Slechte trottoir. Smalle paden. Soms lopen er zogenaamde tammen koeien los. Ik vind ze echt gevaarlijk. te druk met fietsers op de heide Te smalle fietspaden in bosgebied. Met name voor kleine kinderen. Zij zijn nog niet stuurvast en daar hebben ouderen en wielrenners vaak geen begrip voor. Wielrenners minderen geen vaart en ouderen mopperen! te smalle fietspaden, heel gevaarlijk met tegenliggers in omgeving Geldorp-Mierlo. te smalle vluchtheuvels voor fietsers bijv. bij rotondes tegels die omhoog staan in heel eindhoven. Tegels. trottoir verkeersdrempels van stoep naar stoep, in winter gevaarlijk Weinig fietspaden! slecht onderhouden fietspaden loslopende honden

111 BIJLAGE 6 Voorstellen voor verbetering vrijetijdsaanbod door bewoner Helmond

112

113 BIJLAGE 7 Eerder onderzoek

114 EERDER ONDERZOEK NAAR VRIJETIJDSVOORKEUREN VAN KENNISWERKERS Er is heel weinig onderzoek gedaan naar vrijetijdsvoorkeuren van kenniswerkers en expats. Hieronder een paar voor dit onderzoek relevante conclusies uit de literatuur. Quick scan kenniseconomie in Noord-Holland Input voor de provinciale structuurvisie Decisio: In opdracht van de provincie Noord- Holland Citaat: `Alfa s kiezen voor stedelijk kosmopolitisch woongebied, maar hebben vaak geen ruim budget. Ze zien het liefst hun woon- en werkomgeving met elkaar vervlechten. Bèta s hebben vaak een redelijk ruim woonbudget en zijn meer gericht op buitenstedelijke gebieden met ruimte en gemak. Ze hechten minder belang aan ontmoetingsplaatsen en cultuur. Gamma s hebben ook vaak een redelijk woonbudget. De jonge ambitieuze en vaak tweeverdienende gamma s wonen het liefst hoogstedelijk. De oudere arrivés met gezinnen wonen het liefst in een hoogwaardige suburbane omgeving. De internationale kenniswerkers hebben ook behoefte aan de nabijheid van internationale scholen. Aziatische kenniswerkers (Japanners, Chinezen en Indiërs) hechten vooral waarde aan een eigen woongemeenschap. Research voor beleid (2006). Attracting and embedding international knowledge workers in the Eindhoven Region: A study on the composition, perceptions and expectations Onder andere enquête onder 445 kenniswerkers van 18 verschillende bedrijven en instellingen in de region Eindhoven. Breed onderzoek, recreatie en vrijetijd was een van de onderwerpen die aan bod kwamen. Meest relevant conclusie in relatie tot het onderhavige onderzoek: kenniswerkers vinden pubs-nachtleven-restaurants, winkelvoorzieningen, theater en sporten / bewegen in een natuurlijke omgeving erg belangrijk. Op deze onderwerpen zit er echter een groot gat tussen het belang dat eraan wordt gehecht en de mate van tevredenheid (ze zijn er relatief ontevreden over). `Especially the items pubs /nightlife/restaurants, shopping facilities, natural environment and theatre show an enormous gap between the level of satisfaction and level of importance (10 till 15 percent). Apparently these items do not fulfil the wishes of the IKWs and need to be improved in the coming years`. De kenniswerkers geven de volgende suggesties voor verbeteringen:

115 Improvements regarding recreation, sports, culture and religious facilities Improving atmosphere and image of the city Eindhoven, more international character More diversity in night life (pubs and restaurants) More international / English programme s (festivals, theatre plays etc.) More restaurants with an international kitchen More information about cultural and sport activities in English More flexible opening hours of shops and cafes (evening and weekends) Lower prices of theatre and sport facilities More social gatherings for intercultural contacts More open places for recreation (natural environment)`

116