Onderzoeksrapport Nuenen c.a. en haar relatie met de omgeving bezien vanuit verplaatsingspatronen

Transcriptie

1 Onderzoeksrapport Nuenen c.a. en haar relatie met de omgeving bezien vanuit verplaatsingspatronen dr. A.R.G. Jansen 11 januari 2018 Zicht op Data Poirterslaan LB Eindhoven Tel.: info@zichtopbezoekers.nl Zicht op Data Nuenen c.a. en haar relatie met de omgeving pag. 1 van 15

2 Managementsamenvatting Op basis van geregistreerde verplaatsingen van inwoners van Nuenen c.a. en Son en Breugel (met behulp van gsm-data), verkrijgt men een goed beeld van de relaties tussen de gemeenten en de omliggende gemeenten. Dit wordt ook wel het daily urban system genoemd. Uit dit onderzoek, dat is gebaseerd op gegevens van de periode november 2016 tot en met oktober 2017, blijkt dat er duidelijke patronen zichtbaar zijn. Een groot deel van de inwoners van Nuenen c.a. en Son en Breugel bezoekt frequent (10 keer per maand of meer) Eindhoven. Omdat pas van een bezoek wordt gesproken, wanneer iemand langer dan 30 minuten op dezelfde plaats blijft (in een gebied), is met behulp van het moment in de week (werkdagen of weekenddagen) een redelijke inschatting te maken van het bezoekdoel. Daaruit blijkt dat de inwoners van Nuenen c.a. en Son en Breugel voornamelijk een werkrelatie of onderwijsrelatie met Eindhoven hebben. Bezoekers uit beide gemeenten zijn voor driekwart frequente bezoekers (op werkdagen), op basis waarvan geconcludeerd kan worden dat Eindhoven zowel op het terrein van werkgelegenheid als op het gebied van onderwijs een belangrijke functie heeft voor de inwoners van Nuenen c.a. en Son en Breugel. De personen die Eindhoven frequent bezoeken, doen dat ook vaak in het weekend. Dit wijst er op dat Eindhoven niet alleen voor werk of onderwijs een functie vervult, maar ook op andere terreinen, zoals winkelen en vrijetijdsbesteding een rol vervult. Wanneer bijvoorbeeld naar de relatie Eindhoven en Son en Breugel wordt gekeken, dan valt op dat Son en Breugel voor de frequente bezoekers vanuit Eindhoven met name door de week een rol van betekenis heeft. Dit wijst erop dat deze relatie vooral gebaseerd is op arbeid (Ekkersrijt). Naast de kenmerken van de bezoekrelaties, is een beeld verkregen van de richting van de bezoekrelaties. Hieruit blijkt dat inwoners van Nuenen c.a. en Son en Breugel in de eerste plaats georiënteerd zijn op Eindhoven, op enige afstand gevolgd door Helmond en Geldrop-Mierlo. Andere buurgemeenten worden verhoudingsgewijs minder bezocht door inwoners van Nuenen c.a. en Son en Breugel. In absolute aantallen gaat het om minder dan bezoekers per dag. Ter vergelijking, Eindhoven trekt dagelijks tussen de en bezoekers uit respectievelijk Son en Breugel en Nuenen c.a. Zicht op Data Nuenen c.a. en haar relatie met de omgeving pag. 2 van 15

3 Introductie In het kader van de provinciale ARHI-procedure Nuenen c.a., Eindhoven en Son en Breugel is het relevant te objectiveren wat de samenhang is van dit gebied mede in relatie tot haar omgeving. Met omgeving worden gemeentelijke netwerken bedoeld zoals het stedelijk gebied Eindhoven, waartoe ook worden gerekend de gemeenten Best, Oirschot, Geldrop-Mierlo, Veldhoven, Waalre en Helmond, het netwerk van de regio Zuidoost-Brabant (MRE) en gemeenten in de regio Noordoost. In november 2017 heeft de provincie Noord-Brabant Zicht op Data gevraagd onderzoek te doen naar de bezoekersstromen tussen de gemeenten Nuenen c.a., Eindhoven en Son en Breugel. Daarnaast wil zij ook inzicht hebben in de relaties tussen Nuenen c.a., Son en Breugel en de andere gemeenten in Zuidoost Brabant. Inzicht in de omvang en aard van bezoekersstromen geeft een indicatie voor de mate waarin inwoners zich verbonden weten met gemeenten in de regio. Het geeft tevens een indicatie van de aard van deze verbondenheid. In dit onderzoek is gekozen voor het analyseren van de bezoekersstromen in algemene zin. Op basis van de onderliggende gegevens zijn verdiepende analyses ook mogelijk. Dit rapport bevat de resultaten van een bezoekersanalyse van de gemeente Nuenen c.a., Eindhoven en Son en Breugel. Er is gebruik gemaakt van gegevens van het mobiele netwerk van Vodafone. Iedere keer dat een mobiele telefoon contact maakt met het netwerk, wordt dit geregistreerd en is bekend in welk gebied de telefoon zich bevindt. Door alle contacten te volgen, wordt een beeld verkregen van bezoekersbewegingen. De gegevens van Vodafone zijn door Mezuro BV geanonimiseerd en geaggregeerd (samengevoegd) en voldoen volledig aan de Wet bescherming persoonsgegevens. 1 De informatie van Vodafone is representatief. Ongeveer een derde van Nederland maakt gebruik van Vodafone. De gebruikers vormen een doorsnee van de Nederlandse bevolking. Dat laatste blijkt ook uit analyses van het CBS. 2 Op landelijk niveau genereert het netwerk circa 500 miljoen datapunten per dag. In dit rapport komen de volgende onderwerpen aan de orde. In de volgende paragraaf lichten wij de bezoekersdata toe. In het tweede deel volgt een bezoekersanalyse van de drie gemeenten en van de te onderscheiden (deel)gebieden (kernen) binnen de gemeente Nuenen c.a. en de gemeente Son en Breugel. 1 Ga voor meer informatie naar 2 Ga voor meer informatie naar F1699E3/0/IMnr09Projectmobieletelefonie.pdf. Zicht op Data Nuenen c.a. en haar relatie met de omgeving pag. 3 van 15

4 Gebruikte gegevens Om inzicht te krijgen in bezoekersstromen, wordt in de analyse een onderscheid gemaakt naar typen bezoekers. Een bezoeker die éénmalig een gemeente bezoekt, heeft een andere relatie met de gemeente, dan iemand die regelmatig (dagelijks) de gemeente bezoekt. Om deze reden worden in de analyses vier groepen bezoekers onderscheiden. Naast het totaal aantal bezoekers, zijn dat: Frequente bezoekers: personen die een bestemmingsgebied 10 of meer keer per maand (gemiddeld meer dan 2 dagen per week) bezoeken. Regelmatige bezoekers: personen die een bestemmingsgebied 3 t/m 9 x per maand (gemiddeld 1 tot 2 dagen per week) bezoeken. Incidentele bezoekers: personen die een bestemmingsgebied 1 of 2 x per maand bezoeken. Een persoon wordt als een bezoeker aangemerkt indien deze tenminste 30 minuten in een bestemmingsgebied verblijft. In dat geval mag men er immers vanuit gaan dat de persoon op de bestemmingslocatie een activiteit verricht en niet uitsluitend het gebied passeert. Van elke maand wordt bepaald tot welke categorie een bezoeker behoort. Het kan dus voorkomen dat een persoon in een bepaalde maand een frequente bezoeker is, en in de andere maanden een incidentele bezoeker. De gebruikte gegevens hebben betrekking op de periode van een jaar, van november 2016 tot en met oktober Voor de gegevens is de gebiedsindeling aangehouden van figuur 1. Dit figuur toont de in- en uitgaande bezoekersstromen van de gemeente Nuenen c.a. van een gemiddelde dag. De dikte van de pijlen geven de verhoudingen in de bezoekersaantallen weer. De bezoekersgegevens van de gemeenten Nuenen c.a. en Son en Breugel zijn verder verbijzonderd naar wijken/kernen, gebaseerd op postcodeviergebieden (zie figuur 1A, bijlage). Figuur 1: In- en uitgaande bezoekersstromen gemeente Nuenen c.a. (gemiddelde dag, nov t/m okt. 2017) Zicht op Data Nuenen c.a. en haar relatie met de omgeving pag. 4 van 15

5 Bezoekersanalyse gemeenten Het vertrekpunt voor de analyse van bezoekersstromen is de herkomst-bestemmingsmatrix van gemeenten. Om de interpretatie van de matrix te vereenvoudigen, zijn de bezoekersaantallen uitgedrukt in gemiddelden per dag. Eventuele uitschieters (als gevolg van bijvoorbeeld een festival) worden hierdoor uitgemiddeld. Het weergegeven beeld is daarmee een goede benadering van een willekeurige dag. Om eventuele afwijkingen in patronen tussen werk- en weekenddagen te analyseren, wordt verderop in de rapportage een uitsplitsing gemaakt. In de bijlage (tabel 1A t/m 1C) treft u de herkomst-bestemmingsmatrices aan van de bezoekersstromen tussen Nuenen c.a., Son en Breugel, en 9 omliggende gemeenten. Bezoekrelaties tussen Nuenen c.a., Son en Breugel en Eindhoven Uit de herkomst-bestemmingsmatrix is af te lezen dat op een gemiddelde dag ruim inwoners van Eindhoven de gemeente Son en Breugel bezoeken (zie tabel 1, laatste kolom). Bijna inwoners van Eindhoven bezoeken daarnaast de gemeente Nuenen c.a. Andersom bezoeken circa inwoners van Nuenen c.a. en ruim inwoners van Son en Breugel de gemeente Eindhoven. De bezoekrelaties van Nuenen c.a. en Son en Breugel met de gemeente Eindhoven zijn voor een gemiddelde dag min of meer aan elkaar gespiegeld (zie figuur 2). Voor de bezoekrelatie tussen Nuenen c.a. en Son en Breugel is zichtbaar dat anderhalf keer zoveel inwoners van Nuenen c.a. dagelijks Son en Breugel bezoeken dan andersom. Figuur 2: Zwaarte bezoekrelaties (totaal aantal bezoekers, gemiddelde dag). Herkomst Bestemming Nuenen c.a. Son en Breugel Eindhoven Nuenen c.a Son en Breugel Eindhoven Tabel 1: Herkomst-bestemmingsmatrix van het totaal aantal bezoekers (daggemiddelden). Zicht op Data Nuenen c.a. en haar relatie met de omgeving pag. 5 van 15

6 Bovenstaande geeft een goed beeld van de omvang van de stromen, maar vertekent ook. Het aantal inwoners van Eindhoven is van een andere orde dan van de gemeenten Nuenen c.a. en Son en Breugel. Door het aantal bezoekers te relateren aan het aantal inwoners, komen de relatieve stromen in beeld. En daarmee wordt ook de impact duidelijker. Circa een kwart van de inwoners van Nuenen c.a. en Son en Breugel bezoekt frequent Eindhoven. Op doordeweekse dagen is dit percentage nog iets hoger (circa 29%, zie tabel 1D, bijlage). Daarnaast bezoekt circa 3,5% van de inwoners van Nuenen c.a. frequent de gemeente Son en Breugel en vice versa. Het percentage inwoners van Eindhoven dat frequent beide buurgemeenten bezoekt bedraagt 2% tot 3%. Figuur 3: Zwaarte bezoekrelaties (totaal aantal bezoekers, als percentage van het aantal inwoners herkomstgemeenten). Herkomst Bestemming Nuenen c.a. Son en Breugel Eindhoven Nuenen c.a. 3,3% 1,7% Son en Breugel 3,6% 2,7% Eindhoven 25,9% 25,3% Tabel 2: Gemiddeld aantal bezoekers per dag als percentage van het aantal inwoners van herkomstgemeenten. Zicht op Data Nuenen c.a. en haar relatie met de omgeving pag. 6 van 15

7 Week- versus weekenddagen Worden de bezoekersstromen ingedeeld naar werk- en weekenddagen, dan kan een indicatie worden verkregen (niet meer dan dat!) van het bezoekmotief. Het is namelijk te verwachten dat bezoeken door de week vooral verband houden met werk en onderwijs en in het weekend vooral verband houden met sociale activiteiten (waaronder ook bezoek van familie en vrienden). De in deze paragraaf weergegeven aantallen, zijn niet gerelateerd aan het aantal inwoners van de herkomstgemeente. Het gaat in deze paragraaf expliciet om het analyseren van frequentie in bezoek op werk- en weekenddagen. Doordeweekse dagen Op doordeweekse dagen is 77% van de bezoekers van Eindhoven, zowel vanuit Nuenen c.a. als Son en Breugel, een frequente bezoeker (zie tabel 3). Dit wijst erop dat het overgrote deel Eindhoven bezoekt vanwege werk of onderwijs. De aandelen frequente bezoekers vanuit Eindhoven naar Nuenen c.a. (43%) en naar Son en Breugel (51%) zijn verhoudingsgewijs lager. Het relatief hoge aandeel frequente bezoekers naar Son en Breugel heeft te maken met de werkgelegenheid op Ekkersrijt. Son en Breugel heeft bijna twee keer zoveel werkgelegenheid als Nuenen c.a. Weekenddagen Op weekenddagen zijn er andere patronen zichtbaar. De frequente bezoekers blijken ook op de weekenddagen relatief vaak Eindhoven te bezoeken. Hieruit kan de conclusie getrokken worden dat wanneer men Eindhoven frequent bezoekt, dit meerdere motieven heeft. Iemand die in Eindhoven werkt, lijkt Eindhoven ook in het weekend te bezoeken. In de relatie tussen Nuenen c.a. en Son en Breugel is dit laatste duidelijk minder het geval. De groep personen die vanuit Nuenen c.a. frequent Son en Breugel bezoekt, doet dit duidelijk vaker op werkdagen, dan op weekenddagen. Dat is een belangrijk verschil in vergelijking met de relatie tussen Nuenen c.a. en Eindhoven. Doordeweeks van Nuenen c.a. naar van Son en Breugel naar van Eindhoven naar Son en Breugel Eindhoven Nuenen c.a. Eindhoven Nuenen c.a. Son en Breugel Incidentele bezoekers 22% 3% 24% 3% 27% 24% Regelmatige bezoekers 24% 20% 28% 19% 30% 25% Frequente bezoekers 54% 77% 49% 77% 43% 51% Weekend van Nuenen c.a. naar van Son en Breugel naar van Eindhoven naar Son en Breugel Eindhoven Nuenen c.a. Eindhoven Nuenen c.a. Son en Breugel Incidentele bezoekers 38% 4% 34% 4% 42% 48% Regelmatige bezoekers 26% 27% 27% 25% 27% 30% Frequente bezoekers 35% 69% 39% 71% 30% 22% Tabel 3: Percentuele verdeling van soorten bezoekers naar herkomst en bestemming, door de week en in het weekend. Zicht op Data Nuenen c.a. en haar relatie met de omgeving pag. 7 van 15

8 Bezoekersanalyse kernen en wijken binnen Nuenen c.a. en Son en Breugel Omdat het niet ondenkbaar is dat bezoekersstromen mede afhankelijk zijn van afstanden, is op basis van de postcodes (die een redelijke benadering geven van de kernen en wijken) een nadere analyse gemaakt van de bezoekersstromen van en naar Nuenen c.a., Eindhoven en Son en Breugel. Vanwege de inzichtelijkheid is Eindhoven als één gebied genomen. De herkomst-bestemmingsmatrix van de postcodegebieden van Nuenen c.a. en Son en Breugel in de combinatie met het gemeentegebied van Eindhoven (tabel 1E, bijlage) laat de volgende resultaten zien. Kijkend naar het totaal van bezoeken, dan valt op dat vanuit Nuenen c.a. op werkdagen met name Ekkersrijt (postcode 5692) wordt bezocht. Op weekenddagen is dat juist het centrum van Son en Breugel. Het gaat hier overigens om kleine aantallen (gemiddeld 828 bezoeken). Kijkend naar de inwoners van Son en Breugel, valt op dat het merendeel van de bezoekers vanuit Son en Breugel het buitengebied van Nuenen c.a. bezoekt. Getalsmatig gaat het echter om nog kleinere aantallen (gemiddeld 564 bezoeken). Omdat er nauwelijks verschillen zijn tussen werkdagen en weekenddagen lijkt het buitengebied (postcode 5674) als zodanig het belangrijkste bezoekmotief te zijn. van Nuenen c.a. naar van Eindhoven naar Son en Breugel, pc4 Doordeweeks Weekend Son en Breugel, pc4 Doordeweeks Weekend % 48% % 19% % 28% % 34% % 24% % 3% van Son en Breugel naar van Eindhoven naar Nuenen c.a., pc4 Doordeweeks Weekend Nuenen c.a., pc4 Doordeweeks Weekend % 16% % 10% % 9% % 9% % 3% % 3% % 72% % 22% Tabel 4: Percentuele verdeling van bezoekers van gemeenten naar postcodeviergebieden van gemeenten, door de week en in het weekend. Zicht op Data Nuenen c.a. en haar relatie met de omgeving pag. 8 van 15

9 Bijlage: Achtergrondgegevens bij bezoekersanalyse Figuur 1A: Indeling postcodeviergebieden. Zicht op Data Nuenen c.a. en haar relatie met de omgeving pag. 9 van 15

10 Figuur 1B: Zwaarte bezoekrelaties (totaal aantal bezoekers, gemiddelde dag) tussen Nuenen c.a. en 10 omliggende gemeenten. Figuur 1C: Zwaarte bezoekrelaties (totaal aantal bezoekers, gemiddelde dag) tussen Son en Breugel en 10 omliggende gemeenten. Zicht op Data Nuenen c.a. en haar relatie met de omgeving pag. 10 van 15

11 Tabel 1A: Bezoekersstromen van herkomst naar bestemming (gemiddelde dag, alle dagen van de week). Zicht op Data Nuenen c.a. en haar relatie met de omgeving pag. 11 van 15

12 Tabel 1B: Bezoekersstromen van herkomst naar bestemming (gemiddelde dag, doordeweekse dagen). Zicht op Data Nuenen c.a. en haar relatie met de omgeving pag. 12 van 15

13 Tabel 1C: Bezoekersstromen van herkomst naar bestemming (gemiddelde dag, weekenddagen). Zicht op Data Nuenen c.a. en haar relatie met de omgeving pag. 13 van 15

14 Tabel 1D: Bezoekersaantallen als percentage van het aantal inwoners van herkomstgemeenten (herkomst in kolommen). Zicht op Data Nuenen c.a. en haar relatie met de omgeving pag. 14 van 15

15 Tabel 1E: Bezoekersstromen van herkomst naar bestemming (postcodeviergebieden, gemiddelde dag, alle bezoekers, alle dagen, herkomst in kolommen). Herkomst Nuenen c.a. Son en Breugel bestemming Eindhoven Helmond Geldrop-Mierlo Laarbeek Best Veldhoven Sint-Oedenrode Waalre Oirschot overig Nuenen c.a Son en Breugel Eindhoven Helmond Geldrop-Mierlo Laarbeek Best Veldhoven Sint-Oedenrode Waalre Oirschot overig Zicht op Data Nuenen c.a. en haar relatie met de omgeving pag. 15 van 15