Geachte voorzitter, DSO RIS Aan de voorzitter van de Commissie Bestuur. Dienst Stedelijke Ontwikkeling.

Transcriptie

1 Typ teksttyp teksttyp tekst drs. K.P. Klein Wethouder van Stedelijke Economie, Zorg en Havens 040 Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Aan de voorzitter van de Commissie Bestuur RIS Contactpersoon Datum 11 juli 2016 Dienst Dienst Stedelijke Ontwikkeling Afdeling Economie Doorkiesnummer adres Onderwerp Voortgang Scheveningen Haven Geachte voorzitter, Met dit voortgangsbericht breng ik u op de hoogte van de meest recente ontwikkelingen in Scheveningen Haven. Uitgangpunt zijn de ambities zoals verwoord in Scheveningen haven, is en blijft haven (RIS ). Te lange tijd is dit gebied onvoldoende gezien als een gebied met economische potentie. Een economisch motorblok voor de Haagse economie waar veel ondernemers hun bedrijfsvoering leiden en waar veel mensen uit onze stad een baan kunnen vinden. Met de koers van Scheveningen haven is en blijft haven hebben wij samen met het bedrijfsleven deze herwaardering van het havengebied ingezet. Ik constateer dat er voor de economische potentie van de haven vele initiatieven van de grond komen. Periodiek zal ik u over de voortgang blijven informeren. Over de evaluatie van de pitstop 2015 van The Volvo Ocean Race (RIS ), het binnenhalen van de finish van de race van 2017/18 (RIS ) en over de ontwikkeling van het innovatieve cluster Innoport (RIS ) bent u reeds eerder afzonderlijk geïnformeerd. Daarnaast zal er veel nieuws tot u gekomen zijn via de reguliere media. Zo zorgden de start van de bouwontwikkelingen op diverse locaties, de start en de voortzetting van de Watertaxi, de diverse grote en kleine evenementen in het havengebied, het enkele malen binnenvaren van de deelnemers aan The Race of the Classics (tall-ships) en de ontwikkelingen rondom de diverse innovaties in de haven voor veel aandacht in de pers. Meest recentelijk kreeg de lancering van het prototype van The Ocean Cleanup veel nationale en internationale publiciteit. De haven van Scheveningen vormde het decor voor de perspresentatie en de beelden werden veelvuldig gedeeld. De verschillende initiatieven worden gefaciliteerd in de haven, door zowel de gemeente als door private initiatieven. Het zijn de ondernemers die kansen zien, gebruik maken van de kwaliteiten van de haven en hiermee zorgen voor werkgelegenheid. Gemeente Den Haag Postbus T Spui DJ Den Haag Den Haag

2 Korte terugblik Na jaren van stilstand en zelfs achteruitgang, waarbij de haven meer en meer het decor van woningbouw werd, hebben wij deze periode de maritieme toekomst van de haven van Scheveningen nieuw leven in geblazen. Wat wij voor ogen hebben staan is een werkende haven met veel maritieme bedrijvigheid. Veel scheepsverkeer, veel af- en aanvoer van goederen en mensen, veel reuring. Een haven die gebruikt wordt voor maritieme economische bedrijvigheid. Een haven die wordt gebruikt waar die ooit voor is gegraven. Geen museumhaven of een haven alleen om op uit te kijken, maar een haven die ondernemers kansen biedt te ondernemen en die voor de inwoners van Scheveningen én Den Haag een toekomst op een baan biedt. De afgelopen jaren zien we ook een toename van toeristen naar de haven, de bedrijvigheid in het havengebied mag ook vanuit het toeristisch belang niet uit het oog wordt verloren Ook dat genereert immers werkgelegenheid. Omdat de haven bescheiden van omvang is hebben wij vorig jaar een kansenonderzoek laten verrichten. De haven is relatief klein maar heeft een aantal unieke kenmerken zoals: diepzeegang, binnen 3 minuten op open zee en gelegen in een kennisintensieve en internationaal georiënteerde omgeving. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat de profilering van de haven zich het beste kan richten op: - visserij - watersport - offshore dienstverlening - maritieme innovaties Hiermee hebben wij de koers van de haven voor de komende jaren vastgelegd. Gestarte woningbouwprogramma s worden afgemaakt maar nieuwe worden niet meer opgestart. Voorrang wordt gegeven aan de bedrijvigheid, waar mogelijk maritiem van karakter. Sindsdien is het nodige geschied. Hier een overzicht van de recente ontwikkelingen. 1. Visserij De visserij vormt de oudste en ook in economisch opzicht belangrijkste functie van de haven. Bovendien is de visserij bepalend voor de identiteit van Scheveningen en draagt het bij aan het imago van Den Haag als stad aan zee. Hiermee is de visserij ook toeristisch relevant. Er is in de afgelopen periode een aantal ontwikkelingen tot stand gekomen die de positie van de visserij verder versterken en het belang ervan accentueren. Ontwikkeling Noordelijk Havenhoofd Gemeente, vispartijen op het Noordelijk Havenhoofd en ontwikkelaar Volker Wessels Vastgoed zijn al geruime tijd in overleg over een herontwikkeling van het gebied. In het programma voor de nieuwbouw voor het Viscluster en de te renoveren visafslag aan het Noordelijk Havenhoofd biedt Volker Wessels Vastgoed m2 extra bedrijfsruimte voor de visserij, leisure en horeca. Voor Scheveningen zeer belangrijke bedrijven gaan in dit gebied starten met de herontwikkeling van hun bedrijfsruimten. Hiermee wordt de traditioneel belangrijkste bedrijfstak van de haven, de visserij, klaar gemaakt voor de toekomst. Dit is hard nodig gelet op de toegenomen belangstelling en omzet van de vissector. Een impuls die de werkgelegenheid ten goede zal komen. Omtrent de voortgang van het project zal ik u naar verwachting kort na het reces informeren. De vestiging van het Nationaal Visbureau in het kopgebouw van de Visafslag levert een belangrijke bijdrage aan het nog beter op de kaart zetten van Scheveningen als visserijhaven. 2/13

3 Scheveningse Vis In de Oude Rokerij aan de Tweede Haven hebben op initiatief van Rabobank Regio Den Haag een aantal bijeenkomsten plaatsgevonden, waarvan twee in het eerste halfjaar van Rabobank geeft hiermee ook lokaal invulling aan haar strategie Banking for Food, waarmee zij een bijdrage levert aan het oplossen van de wereldvoedselproblematiek. De bijeenkomsten zijn gericht op samenwerking en verbreding van coalities rondom het verhaal en de beleving van Scheveningse Vis. Beoogd wordt om een community te creëren. Partners van het initiatief zijn het Nederlands Visbureau en het NBTC. Afgesproken is dat de partijen gezamenlijk een internationale campagne opbouwen voor Scheveningen, met name gericht op de culinaire, viskant van Scheveningen. Ook tijdens het culinaire festival VIS SCH gaan ze samen optrekken. Daarnaast gaan de partijen werken aan een eerste concretisering van een Fish Experience (onderdeel van de ontwikkeling op het Noordelijk Havenhoofd). De gemeente steunt het initiatief van harte. Met name voor deze laatstgenoemde stap gaat de gemeente samenwerken met deze community. Visafslag De omzet van de visafslag Scheveningen steeg het afgelopen jaar voor het derde jaar op rij (een stijging van 35%). Inmiddels vormt Scheveningen qua omzet (zowel kg als euro) de derde visafslag van Nederland (na Urk en IJmuiden). Meer schepen verkopen hun vis op Scheveningen. Mede hierdoor is er sprake van een toenemende bedrijvigheid en handel in de haven. 2. Watersport De watersport en in het bijzonder het zeezeilen, vormt na de visserij de belangrijkste functie in de haven. Het betreft naast het sportieve element ook een opkomende tak van toerisme met een toenemend economisch belang. Het is onze ambitie om Scheveningen haven het belangrijkste zeezeilcentrum van Noordwest Europa te maken. Afgelopen jaar zijn twee grote mijlpalen bereikt, te weten de start van de bouw van het nationaal topzeilcentrum (NTC Zeilen) en de bekendmaking van de finishplaats van de Volvo Ocean Race (VOR). Topzeilcentrum Het NTC Zeilen is een samenwerking tussen het Watersportverbond en de gemeente Den Haag en is een door NOC*NSF officieel geaccrediteerd Nationaal Topsport Centrum die voldoet aan alle eisen om topsporters een ideale trainingslocatie te bieden, waar trainen, studeren en wonen goed gecombineerd kunnen worden. Ook watersportbedrijven krijgen binnenkort vestigingsperspectief in het nieuwe Topzeilcentrum (2.900 m2) en de uitbreiding van de naastgelegen bedrijfsruimte van Van der Zwan (2.500 m2). De eerste paalslag heeft plaatsgevonden en de ontwikkeling is in volle gang. Finish van de Volvo Ocean Race 2017/18 Zoals bekend gemaakt is op 23 maart zal de Volvo Ocean Race de komende editie ( ) finishen in Den Haag. De laatste etappe van deze prestigieuze en zwaarste zeilrace van de wereld zal in 2018 eindigen in de haven van Scheveningen. Het is de eerste keer dat de internationale zeilrace finisht in Nederland. Op 29 juni is de totale route van de race tussen Alicante en The Hague bekend gemaakt op een wereldwijde persconferentie van de organisatie. Hierbij is nogmaals groots de positie van onze haven en haar directe ligging aan zee midden in de internationale stad van recht en vrede onder de aandacht van de wereldpers gebracht. Voor de organisatie van de aankomst van de Volvo Ocean Race is de keuze gevallen op TIG Sports. De gemeente heeft goede ervaringen met deze partij als organisator van het WK Hockey en het WK Beachvolleybal. TIG Sports neemt de organisatie ter hand samen met veel Haagse ondernemers. Hiermee geeft de organisator invulling aan de gunningscriteria die vooraf door de gemeente zijn meegegeven. 3/13

4 - Kwaliteit aanbieding algemeen (de opzet van het evenement) - Inbreng NSR en expertise m.b.t. zeilen - Verbinding met de stad - Economische spin-off voor de stad - Track record binnen halen sponsors en hospitality Door de door hen gekozen opzet zal de stad mee profiteren en genieten van het evenement. Den Haag is vanaf mei 2016 ook de thuishaven van de Volvo Ocean Racer van Sailing Holland ( de Brunel-boot ). Sailing Holland wil ook in 2017/2018 met een team aan de start van de Volvo Ocean Race verschijnen en zal komende zomer vanuit de haven van Scheveningen opereren. Als locatie is gekozen voor een steiger in de 3 e haven. Na afloop van het zomerseizoen zal de boot klaargemaakt worden om deel te nemen aan de volgende editie. De aankomst van de boot maakte onderdeel uit van de North Sea Regatta die gehouden is van 13 t/m 16 mei Het zeezeilcentrum van Noordwest Europa Samen met de in Scheveningen gevestigde partijen uit het watersportcluster is gewerkt aan een inhoudelijke uitwerking van het concept zeezeilhaven. Daarnaast is invulling gegeven aan de ambities die er binnen het cluster bestaan voor de verdere ontwikkeling ervan. a. Kerngebied. In de haven van Scheveningen bevindt zich in het kerngebied zeezeilhaven een onderscheidend cluster van voorzieningen en watersportbedrijven. Dit kerngebied is een sterke basis rond het tweede havenbekken. Het kerngebied bestaat uit de Jachtclub Scheveningen, het Nautisch Centrum en het nieuwe Topzeilcentrum (NTC Zeilen). Tijdens grote evenementen wordt dit uitgebouwd met waar nodig de derde haven, de eerste haven en/of de buitenhaven. De basis, het kerngebied, moet op orde zijn om Den Haag / Scheveningen haven verder uit te laten groeien tot een nationaal en internationaal bekende zeilhaven aan zee. Hiervoor zijn bepaalde basisfuncties in de haven noodzakelijk. Denk aan ligplaatsen, passende steigervoorzieningen en faciliteiten (stroom, water, douches, toiletten), een slibway, parkeervoorzieningen en ruimte voor reparaties. De voorzieningen in de haven van Scheveningen moeten voldoen aan de eisen die horen bij een échte zeezeilhaven en aan de verwachtingen die de gebruikers redelijkerwijs mogen hebben. Naast de basisvoorzieningen gaat het ook om een scheepskraan en werf voor noodzakelijk onderhoud en grotere reparaties. In de directe omgeving van de haven bevinden zich voorzieningen die een bezoek kunnen veraangenamen en die met elkaar verbonden zijn door de watertaxi. Gedurende het jaar worden er vanuit het kerngebied van de haven vele kleine en middelgrote watersportevenementen georganiseerd (zeilen, roeien, duiken, vissen). Er vinden daarnaast grote evenementen plaats zoals de Delta Lloyd en North Sea Regatta s en de Volvo Ocean Race, met een grote aantrekkingskracht niet alleen op mensen uit de zeilwereld. b. Betrokkenheid. Den Haag wordt zowel binnen als buiten Den Haag op de kaart gezet als de zeilstad aan zee: ook de inwoners van Den Haag zijn trots op hun zeezeilhaven en dragen dat uit. De bewoners en niet-zeilers van Den Haag worden betrokken bij (inter)nationale zeilevenementen. Zo betrekt de organisatie van de Volvo Ocean Race de bewoners en bedrijven uit de stad bij het organiseren van de finish. De zeilers (topsporters) die wonen in de stad en trainen vanuit de haven worden actief ingezet bij zeilclinics met kinderen en scholen. Hiermee wordt de Haagse jeugd enthousiast gemaakt en raakt gemotiveerd om ook te gaan sporten en kennis te maken met de zeilhelden. Den Haag als Tall Ships Friendly port: d.w.z. Den Haag staat bij alle klassieke Tall Ships bovenaan de lijst en ze weten dat ze hier van harte welkom zijn. Inwoners van Den Haag kunnen de schepen bekijken en aan boord leren over de activiteiten op zee. 4/13

5 c. Innovaties. Innovaties op het gebied van zeilen komen in de haven van Scheveningen tot stand, zorgen ervoor dat de olympische sporters beter zijn voorbereid en leiden tot nieuwe bedrijvigheid en werkgelegenheid in de haven. Met het Innosportlab worden innovaties in de watersport gefaciliteerd. Trainingen van topzeilers zullen ondersteund worden met de meest innovatieve methoden en hulpmiddelen en MKB bedrijven zullen gestimuleerd worden innovatieve producten en diensten te ontwikkelen voor het zeezeilen. Het ondernemerschap van topzeilers zal gestimuleerd worden in het kader van Sailor for Life. Innovaties kunnen alleen plaatsvinden met kennis, vandaar dat samenwerking met kennisinstellingen als TU Delft, VU Amsterdam en Haagse Hogeschool een voorwaarde is binnen projecten. d. Opleiding. De haven van Scheveningen vormt de samenkomstplek voor de zeilwereld, de broedplaats voor nieuwe zeilers. Watersportverbond verzorgt vanuit het Topzeilcentrum ( NTC Zeilen ) de trainingen voor de Olympische zeilers en Toptalenten. Zeilers en coaches vinden er optimale faciliteiten om full time te trainen in combinatie met studeren en wonen in de nabijheid van de haven. In de toekomst zal verkend worden of er een breed opleidingstraject opgezet kan worden voor het zeilen op zee, zowel breedtesport als topsport. Dit biedt jongeren de mogelijkheid om ervaring op te doen op open zee en biedt wedstrijdzeilers, waaronder de topzeilers uit het Olympisch circuit de mogelijkheid om door te stromen naar het top- (zee)zeilen (zoals Volvo Ocean Race en America s Cup). Investeringen in de Zeezeilhaven Voor de doorontwikkeling van de zeezeilhaven is in deze collegeperiode 3,5 miljoen beschikbaar. Op basis van bovenstaande uitwerking en ambities is een bestedingsprogramma opgesteld, te besteden in de huidige bestuursperiode. Het gaat hierbij om een eenmalige investering, waarvan de bestedingsdoelen de zeezeilhaven op een hoger niveau brengen. De haven word aantrekkelijker voor (potentiële) gebruikers en trekt zo meer bezoekers, passanten, ondernemers aan met dito bestedingen in het havengebied. In het voorstel wordt een splitsing gemaakt in: - investering in de fysieke hardware, de infrastructuur van de haven - investeringen in het functioneren, de software van de haven Investeringen in de hardware van de haven, fysiek investeringen die de infrastructuur van de haven beter geschikt maakt om de ambitie te realiseren In totaal zal er ruim 2 miljoen besteed worden aan de hardware in de haven. Dit bedrag wordt besteedt aan: - het optimaliseren van de huidige maritieme evenementenlocatie aan de Hellingweg, langs de tweede haven,; - de aanschaf van een dynamisch steigersysteem voor de 2 e en 3 e haven met (flexibele) steigers om alert en snel op groei van ligplaatsen van passerende schepen te kunnen inspelen; - de inrichting van de slibway-havenkom tot aantrekkelijk nautisch verblijfsgebied; - vergroting van de slibwaycapaciteit gelet op de komst van grotere zeilevenementen, - een extra zware kraanfaciliteit; - de inrichting van een permanent regatta office als onderdeel van de nieuwbouw van de Jachtclub Scheveningen en het ondersteunen van de Zoute Optimist om hun ambities bij het opleiden van jong zeiltalent te kunnen voortzetten en verbeteren; - aanschaf van permanente voorzieningen en materialen voor de fysieke aankleding van de haven tijdens evenementen om de haven de uitstraling te geven die ze verdient. Investeringen in de software, investeringen die de haven promoten en op de kaart zetten als dé zeezeilhaven van Europa. De bestedingen in de software van de haven betreffen investeringen van 5/13

6 1,5 miljoen in evenementen en activiteiten die de haven Scheveningen nog beter op de kaart moeten zetten als potentiële haven voor zeilboten. Dit bedrag wordt besteed aan: - Scheveningen kwalificeren als tallship friendly port ; - in de aanloop naar de Volvo Ocean Race zullen er allerlei activiteiten in de haven plaatsvinden (deze zomer zal de Brunel-boot bijvoorbeeld de haven als uitvalsbasis hebben); - innovatie op het gebied van zeilen zal een plek krijgen binnen bestaande en nieuwe evenementen; - een kwartiermaker voor het verkennen van de mogelijkheden voor het opzetten van een opleidingsprogramma voor zeezeilen; - het acquireren van nieuwe evenementen; - de uitbouw van de North Sea Regatta naar een Kielerwoche/Sneekweek concept; - internationale promotie van de haven; - communicatie over de ontwikkelingen richting bewoners. 3. INNOPORT Scheveningen Naast de traditionele functies visserij en watersport vormt de derde pijler van de haven inmiddels de innovatie. Op het grensvlak van land en zee is de afgelopen tijd zeer veel ontwikkeling gaande. Nederland is uiteraard een van de belangrijkste pioniers waar het gaat om land en water. Heel veel kennis en ontwikkeling is samengebundeld in ons deltagebied. De kenmerken van de haven (directe toegang tot zee, zonder barrières, zonder lange aanvaartijden) en de ligging van het Schevenings havengebied (op diepzee diepte, met een kennisintensief achterland zoals technische universiteiten, TNO, LEI, gelegen in een internationale stad met alle instituties en voorzieningen die daarbij horen) is uniek en hiermee uitermate geschikt om innovaties op het terrein van land en water te huisvesten. Gelet op deze factoren is volop ingezet op een nieuwe richting van de Scheveningse haven gericht op het accommoderen van zoveel mogelijk innovatieve projecten in de haven. Hiervoor is de naam INNOPORT Scheveningen gekozen als begrip waaronder zoveel mogelijk initiatieven worden geschaard. Entreegebouw INNOPORT Om clustering van deze innovatieve projecten mogelijk te maken hebben we ervoor gekozen om ook in fysieke zin een ruimte te realiseren waar INNOPORT Scheveningen tastbaar en zichtbaar gaat worden. Hiervoor is gekozen voor het voormalige hoofdkantoor van de Norfolkline aan de Kranenburgweg. Dit gebouw gaat ontwikkeld worden als bedrijfsverzamelgebouw voor zoveel mogelijk kennisinstellingen, bedrijven en start-ups, met zoveel mogelijk initiatieven, projecten en innovaties op het gebied van land en zee. Door te opereren vanuit elkaars nabijheid zal er een sneeuwbaleffect ontstaan en nieuwe initiatieven en innovaties van de grond komen, die vervolgens weer andere bedrijven aantrekken. Met de beoogde nieuwe eigenaar zijn afspraken gemaakt over de ontwikkeling van het gebouw waarbij de gehele begane grond wordt ontwikkeld voor bedrijfsmatige activiteiten (800m2) en de bovenverdiepingen getransformeerd worden naar wonen. De ligging van dit gebouw is strategisch belangrijk en kan gezien worden als het entreegebouw van het zuidelijk havengebied. Het is de bedoeling dat het gebouw ook qua uitstraling aan de buitenkant nadrukkelijk INNOPORT Scheveningen als naamgeving krijgt. De transformatie zal naar verwachting nog starten in De komende maanden zal verdere samenwerking gezocht en vormgegeven worden met TU Delft (waar onder het Valorisatieprogramma Deltatechnologie & Water), Wageningen UR (waar onder het Landbouweconomisch Instituut), Hoogheemraadschap Delfland, Rijkswaterstaat, TNO en Innosportlab Zeilen. 6/13

7 The Ocean Cleanup In de Noordzee wordt op 23 kilometer vanaf de kust en ter hoogte van de Scheveningse haven, vanaf eind juni een jaar lang getest met The Ocean Cleanup. Dit is een Nederlands project, bedacht door de Delftse ingenieur Boyan Slat, om plastic afval uit oceanen op te ruimen. Het afval wordt verzameld met een installatie die bestaat uit lange drijvende armen, die in de vorm van een v in zee worden geplaatst. De stroming zorgt er daarna voor dat het plastic afval naar één plek drijft, waarna het kan worden verwijderd. De versie die nu getest wordt, is in totaal 100 meter lang en blijft een jaar liggen, met name om te testen of de constructie de krachten aan kan die vrij komen door golven en wind. De uiteindelijke versie wordt kilometers lang. De perspresentatie van dit prototype op 22 juni jl. in het Zuiderstrandtheater trok veel (inter)nationale belangstelling. De haven van Scheveningen en de mogelijkheden op het gebied van innovatie kwamen goed in beeld op vele binnenlandse en buitenlandse kanalen. Noordzeeboerderij proefboerderij Scheveningen Het onderzoek naar de haalbaarheid van de teelt van zeewier voor de kust van Scheveningen waarover ik u eerder berichtte laat positieve resultaten zien. Op dit moment bevindt het project zich in de vergunningsfase. Naar verwachting zal in september-oktober gestart worden middels een tewaterlating op de Proefboerderij Scheveningen zo n 15 km uit de kust van Scheveningen. De bedoeling is om 6 maanden later te gaan oogsten. Hiermee start een periode van 3 tot maximaal 5 jaar waarin ervaring wordt opgedaan en gedeeld om tot commerciële zeewierteelt voor de kust van Scheveningen te komen (zogenaamde offshore teelt). Gedurende deze periode zal ook gekeken worden of windmolenparken op zee geschikt zijn voor deze teelt. De sectorale samenwerking die binnen Nederland is gestart, het zeewierplatform, gaat door de hele waardeketen heen. Naast commerciële partners (van zaadteelt tot voedselproducenten), maken ook kennisinstellingen onderdeel uit van het platform. Onlangs heeft ook Nuon zich aangesloten. Door het grote enthousiasme voor de buitengewone mogelijkheden van zeewier is Stichting Noordzeeboerderij nu al gestart met een coalitie en bijbehorende exercitie voor kleinschalige commerciële teelt, de zogenaamd: kiloproef. Het doel van deze proef is om 1.000kilo zeewier te telen op de Proefboerderij Scheveningen en te verwerken tot producten voor humane consumptie. Er wordt momenteel hard gewerkt aan het realiseren voor de aanvullende financiering voor de kiloproef. Gepland is om dit Proof-of-Concept ook in september-oktober te starten. De exercitie moet werken als game changer voor teelt op zee (offshore teelt). Hiermee is dit Haagse initiatief dé koploper van Europa. TNO Jaczon TNO heeft in samenwerking met Jaczon B.V. een prototype voor een systeem ontwikkeld om selectiever te vissen en ongewenste bijvangst te voorkomen (dit is o.a. relevant vanwege de invoering van nieuwe Europese regelgeving, de aanlandingsplicht). Verschillende soorten vis (haring, makreel, horsmakreel en sprot) zijn hiermee te onderscheiden. TNO heeft een algoritme ontwikkeld voor deze visherkenning. Het systeem is zelf lerend, wat betekent dat het classificatie algoritme door middel van nieuwe sonardata verbeterd kan worden. Onderzocht zal worden in hoeverre de betrokkenheid van TNO bij de haven verder vorm gegeven kan worden. SlowMill De SlowMill is een golfenergie generator, de energie uit golven wordt omgezet in elektriciteit. De kleine en korte golven van de Noordzee leken aanvankelijk niet interessant, maar door het opzetten van windparken op zee ontstaat er een mogelijkheid voor een combinatie van wind en golfenergie. Juist de combinatie is interessant en kan een doorbraak betekenen voor de winning van windenergie op zee. SlowMill bevindt zich noch in een prototypefase en opereert voor haar tests vanuit de haven van Scheveningen. 7/13

8 WaveDroid De start-up WaveDroid start in de zomer van 2016 met het meten van de golven voor de kust van Scheveningen. Met de ontwikkeling van WaveDroid, een betaalbare golfboei op basis van smartphone sensoren, wordt het aantrekkelijk om real-time golfdata in te winnen op locaties waar dit tot voor kort niet mogelijk was vanwege de hoge kosten van conventionele golfboeien. De pilotmeting met een WaveDroid boei wordt opgezet rond Innoport Scheveningen. Door middel van de pilot worden potentieel geïnteresseerde partijen voorzien van real-time golfgegevens. Naast de verschillende partijen in de haven en de verschillende testlocaties op zee, kan dit ook interessant zijn voor de surfers op het strand. 4. Maritieme bedrijvigheid: 8 locaties Om bedrijven aan te kunnen trekken, vormt de beschikbaarheid van functionele bedrijfsruimte een randvoorwaarde. In het haven gebied hebben we 8 locaties die we de komende tijd ontwikkelen in de richting van bedrijfsruimten. Behalve om de prijs gaat het hierbij om kenmerken als hoogte en diepte van de ruimte, maar ook om onderwerpen als bereikbaarheid, vloerbelasting, kadegebruik en milieuruimte. De ontwikkeling van de 8 bedrijfsruimten in de haven van Scheveningen bevindt zich in verschillende stadia. De verschillende locaties zijn indicatief op de kaart aan het einde van dit document weergegeven. Uiteraard betreft het hier een weergave van de huidige stand van zaken. De ontwikkeling van het visserijcluster op het Noordelijk Havenhoofd (B), het Topzeilcentrum (E) en gebouw voor INNOPORT Scheveningen (G) is eerder in deze nota beschreven. Hieronder volgen de overige 5 bedrijfsruimten. A. De Derde Haven De Derde Haven blijft beschikbaar voor maritieme bedrijvigheid. Watersport-, offshore, dienstverlenende en innovatieve bedrijven zijn welkom op het voormalige Norfolkterrein. In de vastgestelde Agenda Scheveningen Haven heeft het college het uitgangspunt genomen dat met name de plinten van de woongebouwen aan de kades van de derde haven ingezet gaan worden voor maritieme bedrijvigheid. Dit onder het motto Scheveningen haven is en blijft haven. De afspraken met de ontwikkelaar worden door ons hierop aangepast. Ook de inrichting van de kades worden van dien aard dat daar vrachtverkeer op mogelijk is. Op deze wijze hebben wij de functie maritieme bedrijvigheid weer terug gebracht in de ontwikkeling van de haven. De ontwikkeling voorziet binnen een totaaloppervlak van circa m2 in een variëteit aan hoge en diepe bedrijfsunits op de begane grond. De bouw van de bedrijfsunits en de woningen gaat gefaseerd van start in De eerste bedrijfsunits komen in 2018 beschikbaar. De oplevering van het laatste blok wordt verwacht in Ook de kopse kant van de derde haven, waar nu het Zuiderstrandtheater staat, willen wij maritieme bedrijvigheid tot ontwikkeling brengen. Hiervoor is een onderzoek gestart naar de mogelijkheden hiervan. Tot slot is met Rijkswaterstaat gesproken over de verdere ontwikkeling van hun aanwezigheid in de haven. Ook Rijkswaterstaat draagt met haar onderzoeksfunctie bij aan het karakter van INNOPORT Scheveningen. We hebben de intentie om deze innovatie-functie van Rijkswaterstaat bij de clustering van innovatieve bedrijvigheid nauw te betrekken. Op deze manier wordt de functie van de Derde Haven naar de toekomst weer een maritieme bedrijfsmatige haven. C. Vissershavenstraat Op de m2 grote locatie van het voormalige milieudepot ontstaat binnen een woonwijk - kleinschalige bedrijfsruimte voor ambachten, dienstverlening en opslag. Het opstellen van de Nota van Uitgangspunten (NvU) en kavelpaspoorten is gepland in /13

9 D. Marechausseehuisje Dit jaar vindt ook de aanbesteding plaats van de transformatie van het Marechausseehuisje tot horecapaviljoen. Het vernieuwde paviljoen biedt horecaexploitanten een vloeroppervlak van 650 m2. De aanbesteding start na de zomer van F. Tweede Haven: Dr. Lelykade Het ruimtelijk kader voor de bouw van bedrijfsruimte in het verlengde van De Viermaster is af. Deze m2 (perceel) grote locatie aan de Dr. Lelykade bevindt zich nu in de voorbereidende fase van de aanbesteding. Op het maaiveld kunnen zich bedrijven in de watersport, offshore, visserij en dienstverlening vestigen. De verdiepingen zijn bestemd voor leisure en dienstverlening. De ruimte komt naar verwachting in 2019 beschikbaar. Beach City Met Beach City wordt een deel van het strand ten noorden van het Noordelijk Havenhoofd bedoeld. De ambitie is om dit deel van het strand door te ontwikkelen als hét sportstrand van Europa, voor golf-, strand- en boulevardsporten. De afgelopen periode heeft de nieuw opgerichte Stichting Beach City gewerkt aan het opstellen van een programmatische visie voor dit sportstrand. Hierbij is gebruik gemaakt van een eerdere ontwikkelde visie van Shift architecture urbanism uit Bij het opstellen van de visie waren alle verschillende stakeholders (watersporten, strandsporten, boulevardsporten, horecapaviljoens en het beachstadion) vertegenwoordigd. De vervolgstap is om na bestuurlijke beoordeling deze visie uit te werken naar een ruimtelijk en financieel kader. 5. Bereikbaarheid De bereikbaarheid van het havengebied vormt een belangrijk onderwerp voor het economisch functioneren. De bereikbaarheid van de haven vanaf zee vormt een sterk punt, wat behouden moet blijven en nog verder uitgenut kan worden. Om de bereikbaarheid over land te verbeteren lopen een aantal trajecten. Van alle lopende trajecten is de status kort weergegeven. Tramtracé Norfolkterrein In Scheveningen Haven wordt een nieuw programma met woningen, bedrijvigheid en recreatie ontwikkeld. Met de hiermee samenhangende groei van de vervoersstromen moet dit gebied beter op het regionale openbaar vervoernetwerk worden aangesloten door het doortrekken van een bestaande tramlijn naar het Norfolkterrein. Een betere OV-ontsluiting levert een bijdrage aan een goede bereikbaarheid van Scheveningen, ook op piekmomenten, wanneer er op de weg niet voldoende capaciteit beschikbaar is. De beterere bereikbaarheid met het OV is een randvoorwaarde voor de verdere economische ontwikkeling van het gebied. De gemeente heeft medio 2015 een adviesgroep ingesteld die bestaat uit bewoners en ondernemers uit de omgeving, instellingen en belangenorganisaties voor het adviseren over een voorkeurstracé richting Scheveningen Haven in het verlengde van het reeds bestaande tramnetwerk. In maart 2016 heeft de adviesgroep een meerderheidsstandpunt geformuleerd over een voorkeurstracé. Binnenkort reageert het college via een raadsvoorstel op dit advies. Verkeersvisie Scheveningen In januari 2016 is gestart met bijeenkomsten met als doel om in afstemming met diverse belanghebbenden een Verkeersvisie voor Scheveningen op te stellen. Het eerste concept van de Verkeersvisie Scheveningen wordt eind juni/begin juli besproken met de Denktanks. Daarbij wordt gewerkt naar een definitieve versie in september Vervolgens zal na besluitvorming door het college de Verkeersvisie ter besluitvorming worden aangeboden aan de gemeenteraad. Het is de bedoeling om in de Verkeersvisie diverse thema s in relatie tot de bereikbaarheid van Scheveningen in onderlinge samenhang terug te laten komen. 9/13

10 Betaald parkeren Scheveningen Havenkwartier In augustus 2015 is een schriftelijke enquête gehouden over het uitbreiden van betaald parkeren in Scheveningen Havenkwartier. De uitslag is op 17 november 2015 teruggekoppeld aan de Raad (RIS288627), waarbij het standpunt is ingenomen dat op dit moment geen aanleiding is om betaald parkeren in te voeren. Afhankelijk van de geplande ontwikkelingen, de parkeerdruk in de naastgelegen buurten Geuzenkwartier en Statenkwartier en in afstemming met belangenverenigingen kan dit worden herzien. In het kader van de Verkeersvisie Scheveningen is de afgelopen periode met verschillende belanghebbenden gesproken over de gewenste toekomstige verkeerssituatie in Scheveningen. Het uitbreiden van betaald parkeren in Scheveningen zal mogelijk een thema gaan vormen in de Verkeersvisie. Westduinweg Er is een traject gestart om in overleg met belanghebbenden korte termijnmaatregelen te gaan treffen voor het verbeteren van de verkeersveiligheid op de Westduinweg. Watertaxi Bezoekers van Scheveningen Haven kunnen ook de komende drie jaar gebruik maken van de watertaxi Den Haag, Scheveningen Haven'. Op zaterdag 30 april jl. is het tweede vaarseizoen begonnen, na een succesvolle proef in De watertaxi levert een belangrijke bijdrage aan een meer levendige haven. Er zijn vier aanlegsteigers: Dr. Lelykade, Jachthaven, Eerste Haven en Zuiderstrandtheater. De watertaxi vaart in juli en augustus en in de meivakantie dagelijks. Daarnaast wordt in de maanden mei, juni, september en oktober tijdens de weekenden gevaren en kan deze ingezet worden bij evenementen. Kustveiligheid en oeververbindingen De landelijke ontwikkelingen op het gebied van Deltanormering maken het hoogst waarschijnlijk dat de primaire zeewering in het havengebied eerder dan verwacht aangepakt moet worden. De afgelopen periode is hierover contact geweest met het ministerie van I en M, de Deltacommissaris en het Hoogheemraadschap. Dit betekent dat investeringen van het Rijk dan wel het Hoogheemraadschap in de Deltaveiligheid van het havengebied in de nabije toekomst waarschijnlijk zijn. Onze insteek hierbij is dat maatregelen voor waterveiligheid in samenhang met de ruimtelijk-economische ontwikkeling van het gebied moet plaatsvinden. Op het punt van de kustveiligheid hebben de gemeente Den Haag en Hoogheemraadschap van Delfland afgesproken vanaf het beginstadium samen op te trekken bij het verkennen van de mogelijkheden om de kustverdediging in en rondom het havengebied op orde te houden. Nadrukkelijk worden daarom ook kennisinstellingen, provincie, ministerie en stakeholders in de haven betrokken. Er ligt een kans om voor innovatieve oplossingen te kiezen die de waterveiligheid op orde brengt en tegelijkertijd de noodzaak van een oeverbinding realiseert. Deze combinatie kan als showcase neergezet worden en hiermee wellicht ook elders in de wereld toepassingsmogelijkheden krijgen. De komende maanden worden de eerste globale scenario s verder uitgewerkt. Op basis daarvan wordt na de zomer een procesvoorstel gedaan om samen met de belangrijkste stakeholders en financiers vanuit ieders belang tot een strategie te komen die begin 2017 kan worden vastgesteld. Zo ontstaat het grootste draagvlak en dus de grootste kans op de ruimtelijk-economische ontwikkeling die Den Haag wenst, een (water)veilige situatie achter de zeewering en worden kansen en wensen vanuit de omgeving ingepast. De watertaxi vormt momenteel de verbinding tussen de verschillende delen van het havengebied, maar uiteindelijk is het ook wenselijk dat vormen van vaste verbindingen ontstaan. Het gaat hierbij allereerst om de verbinding over De Pijp. Deze is voor de economische ontwikkeling van met name het zuidelijk havengebied van groot belang. 10/13

11 Zoals wij eerder hebben aangegeven zal deze verbinding zo worden vormgegeven dat de scheepvaart zo weinig mogelijk hinder zal ondervinden. De verwachting is dat in 2017 de aanbesteding kan plaatsvinden. Het onderzoek naar het verbeteren van de kustveiligheid biedt ook de mogelijkheid daarbij het realiseren van een verbinding tussen de havenhoofden te betrekken. Of te wel het realiseren van oeververbindingen tussen noordelijk en zuidelijk havengebied mag niet los worden gezien van de investeringen in de Deltaveiligheid. Een dergelijke verbinding blijft relevant voor het ontsluiten van de nieuwe woningen en voorzieningen op het Norfolkterrein en het functioneel doortrekken van de boulevard. Toeristische aankomsthaven Toerisme dat via de zee aanlandt heeft een hoge vlucht genomen. De economische waarde van toerisme over zee neemt toe en zal in de toekomst alleen nog maar groter worden. De gemeente Den Haag laat de bredere potentie van de haven als aankomstplek voor toeristen over zee onderzoeken, dit mede in relatie tot het bredere investeringsprogramma van de Metropoolregio Rotterdam/Den Haag. Voor de duidelijkheid, het betreft hier niet het marktsegment van maxi-cruiseschepen. Het betreft meer segmenten van de markt gericht op special interest: kleine cruiseschepen (tussen de 50 en 350 passagiers), chartervaart (huurbare boten zoals tall-ships en de bruine vloot ), pleziervaart (passantenplaatsen voor zeilboten, zeewaardige motorjachten) en zeilevenementen (bezoekers / deelnemers aan de evenementen). Uitgangspunt hierbij is dat ze gebruik kunnen maken van de huidige kades en de aanlegplaats bij het Adriaan Maasplein. De positie van de Scheveningen haven is hierbij zeer positief. Diepzee haven, direct in een grote stad, zonder sluis of lange aanvoertijd. Passanten kunnen na aankomst in Scheveningen een verdere citytour maken richting nieuwe boulevard, The Hague Royal of The Hague city of peace and justice. De potentie van deze nieuwe toeristenstroom wordt nader onderzocht. Onderwerpen waar het onderzoek/advies op in zal gaan: - Omvang van de (deel)markt. - Wijze van marktbewerking. - Wat zoekt de consument van de verschillende segmenten van de markt. - Economische betekenis voor Den Haag. - Relevante andere havens en routes (en hiermee partners c.q. concurrenten). Daarnaast wordt gevraagd waar mogelijk suggesties te doen voor benodigde fysieke ruimte en voorzieningen in de haven (programma van eisen) en mogelijk benodigde aanpassingen in de huidige haven. De nadruk zal echter liggen op de economische betekenis van de marktsegmenten. Over de uitkomsten van het onderzoek zal ik u na de zomer informeren. Passantenplaatsen Ook in de zomer van 2016 zullen er in de derde haven tijdelijk flexibele passantenplaatsen beschikbaar zijn. De proef van vorig jaar, door het laten liggen van de steigers na afloop van de Volvo Ocean Race, is positief verlopen. In 10 weken tijd registreerde de Jachtclub Scheveningen 425 extra overnachtingen. Ondanks de huidige capaciteit van 50 passantenplaatsen is er een tekort aan ligplaatsen voor passanten. Samenvattend over een langere periode doen jaarlijks gemiddeld recreatiejachten de haven aan. Dit is goed voor jaarlijks ongeveer bootovernachtingen en ongeveer persoonsovernachtingen met grote bestedingen op de kades en in de horeca en detailhandel. 11/13

12 6. Havenautoriteit De toegenomen economische ontwikkeling van het havengebied kan niet los gezien worden van de governance van de haven. Het verdienmodel van de haven moet worden geborgd in de wijze waarop de haven in de praktijk van alle dag wordt aangestuurd. In de komende periode valt een piekmoment te verwachten vanwege de vele activiteiten in het havengebied. Het nautisch beheer, de verschillende gebiedsontwikkelingen en de grootschalige evenementen in Scheveningen Haven vragen om afstemming op tal van punten. Het governancemodel van de haven moet borg staan voor de economische ontplooiing van het gebied. Ik heb hiertoe onderzoek laten doen waar nadere conclusies uit moeten worden getrokken. Uit dit onderzoek zijn in ieder geval quick wins te halen in de vorm van een optimale afstemming en samenwerking tussen de verschillende diensten (DSO, DSB, DPZ, OCW). Deze quick wins zullen direct worden geïmplementeerd. Voor een meer structurele verbetering van de governance van de haven moeten op basis van het onderzoek de komende tijd nog nadere conclusies worden getrokken. 7. Communicatie Het doel van de communicatie is dat onze doelgroep en belanghebbenden weten dat er in de haven van Scheveningen ruimte is voor innovatieve ondernemers. En uiteindelijk dat deze ondernemers zich daadwerkelijk ook in de haven vestigen met hun bedrijf. Wat weer bijdraagt aan meer werkgelegenheid in de haven. Een bedrijvenloods is aangesteld om de haven onder de aandacht te brengen bij potentieel geïnteresseerde bedrijven. Met de stichting marketing Scheveningen zijn afspraken gemaakt omtrent de verdere promotie van het haven gebied. In de afgelopen jaren is te zien dat het toeristische bezoek aan de haven gedurende het gehele jaar het bezoek aan Scheveningen Bad evenaart. De stichting Marketing Scheveningen zal een grotere rol gaan nemen in de marketing van het haven gebied. Bijeenkomsten De gemeente heeft twee bijeenkomsten georganiseerd met vertegenwoordigers uit de relevante sectoren (visserij, watersport, offshore dienstverlening, innovatie). - Tijdens de eerste bijeenkomst in april jl. stonden de kansen voor Scheveningen haven centraal. Verder was er veel ruimte voor discussie met de genodigden, die bestonden uit belanghebbenden uit Scheveningen en het bedrijfsleven. - De tweede bijeenkomst- in februari dit jaar - organiseerde de gemeente samen met VNO/NCW en de Bedrijvenvereniging Scheveningen Haven (BSH). Deze avond met de titel Haven zoekt ondernemer, was gericht op potentiele ondernemers die zich in de haven willen vestigen. Met vriendelijke groet, Karsten Klein 12/13

13 13/13