Bodemleven: Maatregelen en profijt. Jack Faber
|
|
|
- Fenna Vink
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Bodemleven: Maatregelen en profijt Jack Faber
2 NKG Toenemende belangstelling Nieuw? Welnee! Great Plains USA Brazilië NL: experimenteel Praktijknetwerk NKG, 21 juni 2011
3 Aanleiding Schade door structuurverlies Korstvorming, verslemping Waterverzadiging Droogtegevoeligheid Onvoldoende beworteling Toenemende bedrijfskosten Brandstof Kunstmest Arbeidsloon Ziekte- en plaaggevoeligheid Streven naar duurzaamheid (p,p,p) Praktijknetwerk NKG, 21 juni 2011
4 Doel presentatie Kennisoverdracht Teeltondersteunende betekenis van bodemleven Maatregelen Praktijknetwerk NKG, 21 juni 2011
5 FAB Functionele agrobiodiversiteit Bovengronds Bodemleven Optimaal gebruik? Stimulerende maatregelen praktiseren Nadelige maatregelen nalaten Praktijknetwerk NKG, 21 juni 2011
6 Voordelen van FAB Besparingen op brandstof en arbeidskracht Langer groeiseizoen; Opbouw organische stof, zodat meer natuurlijke bodemvruchtbaarheid; besparing op kunstmest Natuurlijke ziekte- en plaagwering; besparing op bestrijdingsmiddelen Minder risico droogte- en waterschade; bedrijfszekerheid Praktijknetwerk NKG, 21 juni 2011
7 Bodemleven en FAB
8 Microorganismen Bacteriën Schimmels, mycorrhiza Praktijknetwerk NKG, 21 juni 2011
9 NKG experiment Ierland Winter tarwe, nabij Carlow, Ierland Zandige leemgrond (71% zand, 23% silt, 6% klei), ph 7 Minerale N (CAN), 200 kg N ha -1 yr -1 NKG: 7-10 cm in augustus na oogst, herbicide na 3-6 weken Ploegen: cm eind september, tweede cultivatie tot 10 cm voor inzaaien Gewasresten stro versnipperd en ingewerkt Van Groenigen et al., 2010 Praktijknetwerk NKG, 21 juni 2011
10 NKG: 20% méér organische stof in bovengrond 30 totaal organisch-c gehalte mg C / cm ** grondbewerking: P= 0.05 diepte: ns grondbewerking x diepte: P= NKG ploeg NKG ploeg 0-5 cm 5-20 cm minder uitspoeling nutriënten Van Groenigen et al., 2010
11 MWD (mm) NKG: +35% grotere bodemaggregaten Gemiddelde grootte grondbewerking: P= 0.04 diepte: P=0.00 grondbewerking x diepte: NS 0 NKG ploeg NKG ploeg 0-5 cm 5-20 cm betere porositeit Van Groenigen et al., 2010 Praktijknetwerk NKG, 21 juni 2011
12 NKG: 25% méér bacteriën in bovengrond μg C / cm Bacteriële biomassa - microscopisch ** grondbewerking: ns diepte: ns grondbewerking x diepte: P=0.10 NKG ploeg NKG ploeg 0-5 cm 5-20 cm meer mineralisatiepotentie Van Groenigen et al., 2010
13 NKG: méér schimmels in bouwvoor Schimmel biomassa - microscopisch μg C / cm grondbewerking: P=0.07 diepte: P=0.03 grondbewerking x diepte: ns 0 NKG ploeg NKG ploeg 0-5 cm 5-20 cm minder uitspoeling nutriënten Van Groenigen et al., 2010
14
15 NKG: 2x méér schimmels in bovengrond 400 Schimmel biomassa - ergosterol μg / cm ** grondbewerking: ns diepte: P=0.01 grondbewerking x diepte: P= NKG ploeg NKG ploeg 0-5 cm 5-20 cm minder uitspoeling nutriënten Van Groenigen et al., 2010
16 NKG: 2x méér saprotrofe schimmels in bovengrond, minder in ondergrond nmol / cm Schimmel biomasss (PLFA 18:2) *** * grondbewerking: ns diepte: P=0.02 grondbewerking x diepte: P= NKG ploeg NKG ploeg 0-5 cm 5-20 cm nutrientenretentie in bovengrond Van Groenigen et al., 2010
17 NKG: 2x méér mycorrhiza in bouwvoor 2.5 arbuscular mycorrhizae (NLFA 16:1 ) nmol / cm grondbewerking: P=0.06 diepte: ns grondbewerking x diepte: ns 0.0 NKG ploeg NKG ploeg 0-5 cm 5-20 cm Betere P opname door gewas Van Groenigen et al., 2010
18 Gem. gewicht diameter (μm) Relatie schimmels en bodemaggregaten r 2 = r 2 = cm NKG ploeg cm NKG ploeg cm NKG ploeg Schimmel biomassa ergosterol (μg cm -3 ) cm NKG ploeg Organische stof (mg C cm -3 ) Van Groenigen et al., 2010
19 µg N/cm 3.week 7 Potentiële N mineralisatie 100 Mineraliseerbare N grondbewerking: P=0.09 diepte: P=0.00 grondbewerking x diepte: ns µg N/cm grondbewerkin diepte: P= grondbewerking x diept 0 NKG ploeg NKG ploeg 0-5 cm 5-20 cm 0 NKG ploeg NKG ploeg 0-5 cm 5-20 cm Pot. N min. / Min. N grondbewerking: P=0.07 diepte: P=0.01 grondbewerking x diepte: ns gebufferde nutrientenomzetting NKG ploeg NKG ploeg 0-5 cm 5-20 cm Van Groenigen et a
20 Conclusies NKG experiment Ierland 30-50% meer schimmels: afbrekers van organische stof (saprotrofen) zowel als mycorrhizavormers 35% grotere aggregaten reflecteert meer stabiliteit (betere bodemstructuur) Aggregaat stabiliteit hangt samen met schimmelbiomassa Bacteriën en saprotrofe schimmels toegenomen in bovengrond, waar 20% meer organische stof Hogere microbiële biomassa maar lagere specifieke activiteit (ademhaling, groeisnelheid bacteriën en fungi): minder turnover en meer retentie of C en N Van Groenigen et al., 2010
21 Conclusies NKG experiment Ierland - 2 NKG met gewasresten achterlaten Verdubbelde schimmelbiomassa in bovengrond Verbeterde bodemstructuur NKG zonder stro Slechts 50% toename schimmelbiomassa Geen verbeterde bodemstructuur na 7 jaar Van Groenigen et al., 2010
22 Regenwormen
23 Regenwormen Functionele groepen Strooiselbewoners (voedsel: plantresten, grond) introductie OS afbraak OS Bodembewoners (voedsel: grond) afbraak OS bioturbatie Pendelaars (voedsel: plantresten) introductie OS drainage Praktijknetwerk NKG, 21 juni 2011
24 Regenwormen Strooiselbewoners Echte bodembewoners Pendelaars
25 Regenwormen: N-mineralisatie Potproef (40 cm hoogte, 20 cm diam.) 56 d in kas 15 N gelabelled aardappelloof op zandgrond Regenwormen uit 3 ecologische groepen toegevoegd in variabele combinaties en biomassa Soort Lumbricus rubellus Aporrectodea caliginosa Lumbricus terrestris Ecologische groep Strooiselbewoners Echte bodembewoners Pendelaars ( pendelaars ) Postma-Blaauw et al. 2008
26 Regenwormen: N-mineralisatie 15 N mineralisatie uit aardappelloof Strooiseletende soorten: meer mineralisatie bij meer wormen Postma-Blaauw et al. 2008
27 Regenwormen: N-mineralisatie 15 N mineralisatie uit bodemorganische stof strooiseleter, oppervlakkig levend grondeter, oppervlakkig levend strooiseleter, diep levend Regenwormen leveren bijdrage aan N-mineralisatie ecologische groepen verschillen
28 Regenwormen: N-mineralisatie N-uitscheiding, mineralisatie: Laboratorium µg N /g fwt worm/dag Akkergrond kg N /ha/jaar circa 20% van gewasbehoefte
29 Regenwormen: gewasopbrengst Neg: 61 Pos: 185 Brown e.a. 1999
30 Regenwormen: gewasopbrengst Brown e.a. 1999
31 Regenwormen: effecten op de bodem Consumptie Grondconsumptie: 500 ton dw grond /ha /jaar Bovengrondse faeces productie: ton /ha /jaar 2-10% van de totale grond consumptie Consumptie van organische mest: ton /ha /jaar
32 Regenwormen: effecten op de bodem Nutriënten beschikbaarheid Dynamiek organische stof Stimuleren microbiële biomassa en activiteit Bodemvruchtbaarheid Bodemstructuur en chemie Waterhuishouding Vóórkomen en verspreiding mycorrhiza s, microfauna en flora Gewasproductie
33 Regenwormeffecten: direct/indirect Regenwormen: effecten op de bodem Regenwormeffecten (1980) na uitzetten in de Flevopolders (1971) Hoogerkamp e.a. (1983)
34 Regenwormen: effecten op de bodem Foto s: Ron de Goede, WU
35 Regenwormen: effecten op de bodem Schadelijke effecten Bodemverdichting Verslemping Aardappeloogst probleem op klei Mollen
36 Effecten van ploegen op bodemleven Wardle 1995
37 Effecten van ploegen op bodemleven Direct effect op overleving (m.n. grotere) Afname organische stof en strooisel (voedselbron) Sub-optimale vochtcondities Effecten op regenwormen zijn specifiek afname pendelaars soms toename echte bodembewoners Praktijknetwerk NKG, 21 juni 2011
38 Effecten van ploegen op regenwormen jaar na veranderd landgebruik Aporrectodea calliginosa Lumbricus rubellus permanente akker akker naar grasland grasland naar akker permanent grasland Postma-Blaauw e.a.
39 Aantal regenwormen (N/m 2 ) Effecten van ploegen op regenwormen 800 Leeftijdsopbouw adult subadult 600 juveniel NKG 1 jr NKG 3 jr NKG 5 jr NKG 10 jr NKG >10 jr Ploegen 1 jr Ploegen 3 jr Ploegen 5 jr Ploegen 10 jr Ploegen > 10 jr Tijdreeks NKG op löss in Zuid-Limburg: méér regenwormen en evenwichtiger leeftijdsopbouw bij NKG (okt 2009) Praktijknetwerk NKG, 21 juni 2011
40 Biomassa (g/m 2 ) Effecten van ploegen op regenwormen Ecologische groepen n.d. Pendelaars Diep Oppervlak 0 NKG 1 jr NKG 3 jr NKG 5 jr NKG 10 jr NKG >10 jr Ploegen 1 jr NKG: hogere biomassa meer ecologische groepen Ploegen 3 jr Ploegen 5 jr Ploegen 10 jr Ploegen > 10 jr Praktijknetwerk NKG, 21 juni 2011
41 Regenwormen: effecten op de bodem Risico nitraat-uitspoeling bij gebruik kunstmest Dichtheid regenwormen Nitraat (kg/ha) Gereduceerd 69 Normaal 91 Verhoogd % van nitraat aangetroffen beneden 15 cm-mv Blair et al. 1997
42 Effecten van NKG op organische stof Maatregel Effect Termijn Opmerking NKG Toename OS 0-30 cm mv (t.o.v. ploegen) Koolstofvastlegging bedraagt kg C/ha/jaar 16% toename OS (0-30 cm) Gemiddeld 6 jaar, marge 3-8 jaar Meeste organische stof in bovenlaag NB: op korte termijn juist afname OS. Modelmatige analyse van data van 65 publicaties (Six et al., 2002b) 20 jaar Meta-analyse op basis van 126 publicaties (Ogle et al., 2005) Praktijknetwerk NKG, 21 juni 2011
43 Effecten van NKG op de bodem Toename bodemleven abundantie en biomassa Toename organische stof Andere verdeling OS over bodemprofiel Afname decompositie snelheid Nutrienten immobilisatie Gebruik van herbiciden: toxische effecten op bodemfauna afname onkruid diversiteit lagere voedselkwaliteit Praktijknetwerk NKG, 21 juni 2011
44 Fosfaat: kritieke beschikbaarheid Gewasspecifiek Onafhankelijk grondsoort NKG suikerbiet Stelling: te verlagen door NKG NKG gerst Syers et al NKG wintertarwe Praktijknetwerk NKG, 21 juni 2011
45 Stikstof : opbrengst versus uitspoeling wintertarwe NKG Stelling: uitspoelingsdrempel te verhogen door NKG Goulding 2000 Praktijknetwerk NKG, 21 juni 2011
46 Maatregelen richten op bodemleven Indirecte maatregelen: aanwezige populaties Grondbewerking Gewaskeuze, plantschema, rotatie (Organische) mest: kwaliteit, toepassingswijze Directe maatregelen: ontbrekende soorten Natuurlijke kolonisatie Kunstmatige introductie? Praktijknetwerk NKG, 21 juni 2011
47 Maatregelen gericht op bodemleven NKG Hoe minder intensieve grondbewerking, hoe beter Bodem bedekt houden Groenbemester, tussengewas, gewasresten Organische mest, liever geen kunstmest Optimaal Synchroniseren met gewasbehoefte Introduceren? Praktijknetwerk NKG, 21 juni 2011
48 NKG in de portemonnee Bonus Kostenbeparing Brandstof Minerale mest (gift, verliezen) Arbeidskracht, tijd Opbrengstverhoging (?) Verlengd groeiseizoen Schadebeperking Minder ziekten, plagen Risicobeperking Droogte Wateroverlast Malus Kostenverhoging Aanschaf materieel Opbrengstvermindering (?) Onkruid Lagere nutrienten omzetting Verwachte balans op termijn: positief Praktijknetwerk NKG, 21 juni 2011
49 ...En de boer, hij ploegt voort? Wageningen UR
Bodemleven & bodemindicatoren - Effecten van grondbewerking-
Bodemleven & bodemindicatoren - Effecten van grondbewerking- Mirjam Pulleman Vakgroep Bodemkwaliteit Wageningen Universiteit 3 september 2013 Inhoud 1. Duurzaam bodemgebruik - waarom interesse in bodemleven?
BODEMLEVEN, GROND & BEMESTING
BODEMLEVEN, GROND & BEMESTING Wat gaan we doen De bodem Bodemleven Voorstellen van verschillende groepen Wat doen deze beestjes in de bodem Goede bodemkwaliteit Regenwormen Petra van Vliet Blgg - Oosterbeek
Landgebruik en bodemkwaliteit Jan de Wit Nick van Eekeren
Landgebruik en bodemkwaliteit 60-20 - 20 Jan de Wit Nick van Eekeren Grasland Bouwland Huidige landbouwontwikkeling naar controle just in time, precisiebemesting,. Dit vraagt ook om risico-beheersing,
Diversiteit van regenwormen. Effecten van grondbewerking en akkerranden
Diversiteit van regenwormen Effecten van grondbewerking en akkerranden Mirjam Pulleman, Steve Crittenden, Joana Frazão, Wageningen Universiteit, Vakgroep Bodemkwaliteit. 4 november 2013 Duurzame productie
Organische stof: daar draait het om! Gouden Grond 26 januari 2018 Wim Stegeman. Saalland Advies 1
Organische stof: daar draait het om! Gouden Grond 26 januari 2018 Wim Stegeman Saalland Advies 1 Wat ga ik vertellen? Wie ben ik? Wat is het? Eigen stappen Tips Vragen Saalland Advies 2 Introductie Akkerbouwbedrijf
Organische stof Impact op waterhuishuishouding
Landbouw & Waterkwaliteit Organische stof Impact op waterhuishuishouding 26 januari 2018 Gerard H. Ros Nutriënten Management Instituut Waterschap Amstel, Gooi en Vecht Wageningen Universiteit Gerard Ros
Organisch (rest)materiaal als Bodemverbeteraar
17-1- Organisch (rest)materiaal als Bodemverbeteraar BODEM De Bodem Van Groot naar Klein tot zeer klein 2 1 17-1- Bodemprofiel Opbouw van de bodem Onaangeroerd = C Kleinste delen = 0 en A Poriënvolume
Organische stof: Impact op bodem en bodemleven
Organische stof: Impact op bodem en bodemleven Aad Termorshuizen Gouden Gronden, 26 januari 2018, Aduard Even voorstellen Aad Termorshuizen Specialist bodemkwaliteit en plantenpathogenen 20 jaar als docent
Inhoud. Naar een levende bodem. Beworteling en bodemleven Meer of minder een wereld van verschil. Functies beworteling
Inhoud Beworteling en bodemleven Meer of minder een wereld van verschil Nick van Eekeren, Louis Bolk Instituut 1. Beworteling Functies Invloed op bemestingsadvies Invloed bemesting op beworteling 2. Bodemleven
Beter Bodembeheer de diepte in
Beter Bodembeheer de diepte in 6 april 2017 Nijkerk Partners in PPS Duurzame Bodem: LTO Nederland, NAV, Brancheorganisatie Akkerbouw (Penvoerder), Agrifirm, IRS, Suiker Unie, AVEBE, CZAV, NAO, Bionext
25 jaar biologische teelt op zandgrond: waar staan we nu?
25 jaar biologische teelt op zandgrond: waar staan we nu? Resultaten van systeemonderzoek Bodemkwaliteit op Zand van WUR proeflocatie Vredepeel 24 januari 2019, Janjo de Haan, Marie Wesselink, Harry Verstegen
Praktijk Netwerk Niet Kerende Grondbewerking
Praktijk Netwerk Niet Kerende Grondbewerking Waarnemingen aan wormen Gerjan Brouwer, DLV Plant 1. Bedrijf Jan Knook, april 2013 Bedrijf: Akkerbouwbedrijf van Jan Knook, Meeuwenweg 9, 8218 NE Lelystad Grondsoort:
Bodemdiensten, Indicatoren en Maatregelen rol biologische indicatoren. CBAV, Wijnand Sukkel, Wageningen Research
Bodemdiensten, Indicatoren en Maatregelen rol biologische indicatoren CBAV, 29-11-2018 Wijnand Sukkel, Wageningen Research Inhoud Hypothese Rol en invloed Bodemleven Maatregelen Meten van bodemleven Meten
Verbeter de bodem Blijf ervan af!
Verbeter de bodem Blijf ervan af! Combinatie rijpaden en gereduceerde grondbewerking Wijnand Sukkel, Wiepie Haagsma Derk van Balen, e.a. Grondbewerking en bodemverdichting Hoofdgrondbewerking o.a. ingezet
Bodembiologie: praktische handvaten voor het behoud van een productieve bodem
Bodembiologie: praktische handvaten voor het behoud van een productieve bodem Gera van Os PPO-Bollen, Bomen & Fruit Introductie Bodem is de basis voor een goede teelt: Opbouw en afbraak organische stof
Bodem, dood substraat of levend ecosysteem? Joeke Postma, Wageningen Plant Research Congres Beter Bodembeheer, 4 oktober 2016
Bodem, dood substraat of levend ecosysteem? Joeke Postma, Wageningen Plant Research Congres Beter Bodembeheer, 4 oktober 2016 Bodem - samenstelling Minerale delen 43% Lucht 24% Water 22% Organische stof
Bodemkunde. Datum: vrijdag 24 juni 2016 V 2.1. V3.1 V4.1
Bodemkunde Datum: vrijdag 24 juni 2016 V 2.1. V3.1 V4.1 Bodems en hun eigenschappen 3 Bodems en hun eigenschappen Opdracht: - Zoek op wat het bodemprofiel is waar je zelf woont / werkt / stage loopt 4
Proosten op het leven in de bodem
Proosten op het leven in de bodem Nick van Eekeren Marleen Zanen Inhoud Bodemleven onderdeel van bodemkwaliteit Functies bodemleven Effect management op bodemleven 1 Diensten en functies bodem Productie
Organische stof en bodemleven deel , Nijeholtpade
maakt werk van bodemkwaliteit in het landelijk gebied Organische stof en bodemleven deel 2. 030211, Nijeholtpade Marjoleine Hanegraaf Nutriënten Management Instituut NMI www.nmi-agro.nl Inhoud Samenvatting
Minder grondbewerking in de maïsteelt. Technieken & onderzoeksresultaten Joachim Deru
Minder grondbewerking in de maïsteelt Technieken & onderzoeksresultaten Joachim Deru Inhoud Waarom minder intensieve grondbewerking? Hoe minder intensieve grondbewerking? Onderzoek bodem & mais Proefveldbezoek
Hoe maak je een bemestingsplan binnen de gebruiksnormen
Hoe maak je een bemestingsplan binnen de gebruiksnormen Natuur en Landschap Pleasure green Milieu Tonnis van Dijk Nutriënten Management Instituut NMI 3 november 2011 Beperkingen in bemesting Europese regelgeving:
Het klimaat en onze bodem
Het klimaat en onze bodem Gera van Os, Lector duurzaam bodembeheer Het klimaat en onze bodem Ons klimaat verandert Wateroverlast Droogte Verzilting Klimaatakkoord Transitie is nodig voor adaptatie en mitigatie
Effecten van steenmeel op de bodemecologie gefinancierd door provincies Noord-Brabant en Gelderland
Effecten van steenmeel op de bodemecologie gefinancierd door provincies Noord-Brabant en Gelderland Jaap Bloem 1, Gert-Jan van Duinen 2, Maaike Weijters 3 1 Wageningen Environmental Research 2 Stichting
grasland en bouwland, op bodemkwaliteit
Effect landgebruik in de melkveehouderij, grasland en bouwland, op bodemkwaliteit Nick van Eekeren Functies bodemkwaliteit Productie Milieu (o.a. waterkwaliteit, kwantiteit) Biodiversiteit (o.a. weidevogels)
Bodem en Water, de basis
Bodem en Water, de basis Mogelijkheden voor verbeteringen 5 febr 2018 Aequator Groen & Ruimte bv Het jaar 2017 April tot 30 juni April tot sept Aequator Groen & Ruimte bv 2 Jaar 2017 2017 Zomer warmer
Kansen voor NKG op zand
Kansen voor NKG op zand Sander Bernaerts DLV plant 14 juni Vessem NKG Niet Kerende Grondbewerking betekent het systematisch vermijden van intensief kerende of mengende grondbewerking en het zoveel mogelijk
Wat is het effect van NKG op het bodemleven? En hoe beinvloedt dit het functioneren van de bodem?
Masterclass, februari 21 Wat is het effect van NKG op het bodemleven? En hoe beinvloedt dit het functioneren van de bodem? Mirjam Pulleman, vakgroep bodemkwaliteit Mijn achtergrond: WU: Promotie bodemstructuur
Het bodemleven helpt ons. Hoe helpen wij het bodemleven?
Het bodemleven helpt ons. Hoe helpen wij het bodemleven? SAMEN ZORGEN VOOR HET BEHOUD VAN DE KWALITEIT VAN ONZE BODEMS http://levendebodem.eu/ Gera van Os Lector Duurzaam Bodembeheer Een transitie is nodig
Aanleiding project. 2. Opzet project 3. Resultaten eerste. 4. Vervolg. Bodemkwaliteit op zandgrond. Inhoud presentatie
Bodemkwaliteit op zandgrond Inhoud presentatie Resultaten en ervaringen NKG eerste jaar 2011 Borkel & Schaft, 14 december 2011, Janjo de Haan 1. Aanleiding project en visie op bodembeheer 2. Opzet project
Bodembeheer bodembiodiversiteit
Kop Tekst & Bodembeheer bodembiodiversiteit levende planten plantenresten Chap Kop 1 & Inleiding Deze waaier wordt uitgebracht als onderdeel van het project Kans voor Klei en gaat in op thema s die momenteel
Waarom is de bodem belangrijk voor het waterbeheer?
Waarom is de bodem belangrijk voor het waterbeheer? Gera van Os Lector Duurzaam Bodembeheer (CAH Vilentum) Onderzoeker Bodem- en plantgezondheid (WUR) Bodembeheer Waterbeheer Diepe sporen als gevolg van
De positieve kant van onkruid Boomkwekerij Hans Puijk - Vlamings
De positieve kant van onkruid Boomkwekerij 13-02-2016 Hans Puijk - Vlamings Inhoud Bodem, balans en elementen (herh) Bewerkingen en bodem management Wat zeggen onkruiden op het perceel Uitbreiding, nieuw
Rijenbemesting met drijfmest bij snijmaïs. Inleiding. Rijenbemesting. Plaatsing van meststoffen. Effect van plaatsing
Rijenbemesting met drijfmest bij snijmaïs Inleiding Willem van Geel en Gerard Meuffels, PPO-AGV Effect rijenbemesting op mineralenbenutting en gewasgroei stikstof, fosfaat, kali Rijenbemesting met drijfmest
Duurzame landbouw door bodemschimmels
Duurzame landbouw door bodemschimmels Omdat er in natuurgebieden over het algemeen veel bodemschimmels leven, wordt vaak gedacht dat de aanwezigheid van schimmels in een akker of in grasland een kenmerk
Begeleidingscommissie Bodem Vredepeel. 15 december 2015 Janjo de Haan, Harry Verstegen, Marc Kroonen
Begeleidingscommissie Bodem Vredepeel 15 december 2015 Janjo de Haan, Harry Verstegen, Marc Kroonen Programma Mededelingen Eerste resultaten 2015 Teeltseizoen 2015 Opbrengsten Eerste resultaten uitspoelingsmetingen
VERHOGING ZIEKTEWEERBAARHEID IN LAND- EN TUINBOUWGEWASSEN DOOR GEBRUIK VAN COMPOST. ir. Koen Willekens
VERHOGING ZIEKTEWEERBAARHEID IN LAND- EN TUINBOUWGEWASSEN DOOR GEBRUIK VAN COMPOST ir. Koen Willekens INHOUD Compost en ziekteweerbaarheid Agro-ecosysteem Compost Compostthee Proeven met compost en compostthee
Kan stimuleren van agrobiodiversiteit zonder externe gelden?
Resultaten met functionele agrobiodiversiteitsmaatregelen vanuit project Boeren en Agrobiodiversiteit.. Kan stimuleren van agrobiodiversiteit zonder externe gelden? Jan de Wit Louis Bolk Instituut 1 Biodiversiteit?
Organische stof, meer waard dan je denkt
Organische stof, meer waard dan je denkt Ervaringen uit het systeemonderzoek PPO-locatie Vredepeel Bodem Anders Den Bosch, 20 maart 2015 Janjo de Haan De bodem Vaste fractie Water Lucht De bodem en organische
Studienamiddag Bodemkundige Dienst van België Meten om te sturen. Organische stof in de landbouwbodems: trendbreuk met het verleden?
Studienamiddag Bodemkundige Dienst van België Meten om te sturen Organische stof in de landbouwbodems: trendbreuk met het verleden? Annemie Elsen BDB Inhoud Belang van organische stof in de bodem meten
De rol van loonwerkers in de mineralenkringloop
De rol van loonwerkers in de mineralenkringloop en precisielandbouw Praktijknetwerk loonwerker maar melkveehouder kringloopwijzer Stappenplan naar maximaal ruwvoer van eigen grond Technische uitvoering
Waarde van bodemvruchtbaarheid. Oene Oenema. Wageningen University & Research
Waarde van bodemvruchtbaarheid Oene Oenema Wageningen University & Research NBV-bijeenkomst Wageningen, 21-04-2017 Wat is bodemvruchtbaarheid? Twee definities: Productiecapaciteit van de bodem Vermogen
Bodemkwaliteit, bemesting en teelt van maïs. Jaap Schröder
Bodemkwaliteit, bemesting en teelt van maïs Jaap Schröder Inhoud Bodemkwaliteit NP-Verliezen, gebruiksnormen, isokwanten Wijzigingen a.g.v. 5e NL Actieprogramma Nitraatrichtlijn Schadebeperking Equivalente
Bemesten van gras na mais en mais na gras?
Bemesten van gras na mais en mais na gras? Wim Bussink (NMI) & Janjo de Haan (WUR) Voorkomende situaties: Rotatie/wisselbouw: 3 jaar gras en 3 jaar mais Eénmaal in de 5-10 jaar, bouwland middels mais,
14/01/2014. Doel. Meetset Bodembiodiversiteit. Aanknopingspunten bodembiologie. Huidige benadering. Bodembiodiversiteit
Meetset Bodembiodiversiteit Marjoleine Hanegraaf en Frans van Alebeek Spreker Datum Doel De meetset bodembiodiversiteit bespreken Inhoud: Inleiding Uitgangspunten De meetset Monstername Interpretatie 1
Naar een nieuwe systematiek voor N-bemestingsadviezen als basis voor precisiebemesting
Naar een nieuwe systematiek voor N-bemestingsadviezen als basis voor precisiebemesting Themadag bemesting akkerbouw, Nijkerk 2 februari 2017 Romke Postma, Willem van Geel (WUR) & Janjo de Haan (WUR) Romke.postma@nmi-agro.nl
Werken aan organische stof met melkveehouders. Het hoe en waarom? Nick van Eekeren
Werken aan organische stof met melkveehouders. Het hoe en waarom? Nick van Eekeren Inhoud Waarom werken aan organische stof? Maatregelen organische stof Hoe we dat proberen vorm te geven onder de Nederlandse
Open teelten op zandgronden hebben meer tijd nodig om te voldoen aan nitraatrichtlijn
Resultaten Systeemonderzoek Vredepeel geven aan: Open teelten op zandgronden hebben meer tijd nodig om te voldoen aan nitraatrichtlijn BAVB workshop 11 februari 2014 Janjo de Haan Nieuw mestbeleid heeft
Het belang van bodemleven Inspiratiedag over functionele agrobiodiversiteit Gent, 4 november 2014
Het belang van bodemleven Inspiratiedag over functionele agrobiodiversiteit Gent, 4 november 2014 Petra Deproost Departement LNE, Dienst Land en Bodembescherming Biodiversiteit: niet enkel bovengronds!
Met welke maatregelen kunt u ook in 2015 goede snijmaïs verbouwen?
Met welke maatregelen kunt u ook in 2015 goede snijmaïs verbouwen? Jaap Schröder, Wageningen UR Inhoud Wat is er anders vanaf 2015? Bedreigt dat de bodemkwaliteit en opbrengst? Zo ja, zijn er maatregelen
De bodem onder de kringloop Hou rekening met organische stof
Nutriënten Management Instituut B.V. Postbus 250, 6700 AG Wageningen T: 088 8761280 E: nmi@nmi-agro.nl I: www.nmi-agro.nl De bodem onder de kringloop Hou rekening met organische stof Marjoleine Hanegraaf
Relatie tussen grondbewerking, bodemleven & bodemstructuur
19 december 2011 Relatie tussen grondbewerking, bodemleven & bodemstructuur Mirjam Pulleman Vakgroep Bodemkwaliteit Wageningen Universiteit Inhoud 1. Duurzaam bodemgebruik en biodiversiteit 2. Bodemleven
DUURZAAM BODEMBEHEER VOOR EEN VRUCHTBARE TOEKOMST
DUURZAAM BODEMBEHEER VOOR EEN VRUCHTBARE TOEKOMST Lector Duurzaam Bodembeheer (CAH Vilentum) Onderzoeker Bodem- en plantgezondheid (Wageningen UR) Duurzaam Bodembeheer DUURZAAM BODEMBEHEER VOOR EEN VRUCHTBARE
SKB-Showcase. Praktijkdemo s met ondernemers uit de akker- en tuinbouw. Slotbijeenkomst SKB Showcase Biezenmortel 11 december 2014
Nutriënten Management Instituut B.V. Postbus 250, 6700 AG Wageningen T: 088 8761280 E: nmi@nmi-agro.nl I: www.nmi-agro.nl SKB-Showcase Praktijkdemo s met ondernemers uit de akker- en tuinbouw Romke Postma
Hoe verhoog je bodemvruchtbaarheid en hoe meet je het?
Hoe verhoog je bodemvruchtbaarheid en hoe meet je het? Resultaten van het EU-project FertilCrop, Core Organic 17 Januari 2018, Ron de Goede, WUR, LSG Bodembiologie & bodemvruchtbaarheid Inhoudsopgave Het
Projectpartijen. Initiatiefnemers LTO-Noord ForFarmers Hendrix Waterschap Rijn en IJssel
Carel de Vries Aanleiding Toekomstvisie LTO Noord-Gelderland Sectorvisie mestbeleid: Koersvast richting 2020 Deltaplan Agrarisch Waterbeheer Watervisie 2030, Water schap Rijn en IJsselAgenda Achterhoek
Kennisdocument bodembeheer
Kennis en tips uit de bodembijeenkomsten Kennisdocument bodembeheer In september 2015 startte het project Vruchtbare Kringloop Overijssel. Samen werken wij aan een vruchtbare bodem en een efficiënte benutting
KringloopWijzer. Johan Temmink
KringloopWijzer Johan Temmink 1 Juli 2013: Sectorplan koersvast richting 2020 Melkveehouderij: Zuivelplan (NZO, LTO) Technische invulling binnen milieurandvoorwaarden KringloopWijzer centraal Film KringloopWijzer
Beproeving mineralenconcentraten en spuiwater in diverse gewassen. Praktijkonderzoek Plant & Omgeving. Inhoud
Beproeving mineralenconcentraten en spuiwater in diverse gewassen Resultaten uit onderzoek PPO en andere WUR-instituten Willem van Geel, PPO-AGV, 8-11-2012, Bergeijk Praktijkonderzoek Plant & Omgeving
BASIS en Bodemkwaliteit op zandgrond:
BASIS en Bodemkwaliteit op zandgrond: Zoektocht naar een duurzaam bodembeheer op klei en zand Programma Bodem 5 juni 2012, Janjo de Haan en Derk van Balen Systeemonderzoek Ontwikkeling van strategieën
Bemesten van gras na mais en mais na gras?
Bemesten van gras na mais en mais na gras? Wim Bussink (NMI) & Janjo de Haan (WUR) Powerpoint gewijzigd na toekenning derogatie dd 04-04-2018 Voorkomende situaties: Rotatie/wisselbouw: 3 jaar gras en 3
Groenbemesters 2015-2016. Een vruchtbare investering
Groenbemesters 2015-2016 Een vruchtbare investering Beste akkerbouwer, Gezondheid, structuur en een goed bodemleven van de bodem verbeteren de opbrengst van teeltgewassen en hiermee ook uw bedrijfsresultaat.
Beschikbaarheid! Regenwormen in grasland en hun beschikbaarheid voor weidevogels. Jeroen Onrust Theunis Piersma Han Olff Eddy Wymenga
Regenwormen in grasland en hun beschikbaarheid voor weidevogels Jeroen Onrust Theunis Piersma Han Olff Eddy Wymenga Michel Geven Kruidenrijk Grasland Raaigras Monocultuur? 6 Regenwormen (aantal/m2) 5 4
Ecologische interacties in agroforestrysystemen
Ecologische interacties in agroforestrysystemen Boki Luske Evert Prins 20 maart 2019 https://youtu.be/ywoqeypivro 2 Ecologische interacties Mutualisme: beide partners profijt hebben Interactie tussen organismen
Werken aan bodem is werken aan:
DE BODEM ONDER EEN VRUCHTBARE KRINGLOOP Van knelpunten naar maatregelen Sjoerd Roelofs DLV 06-20131200 Werken aan bodem is werken aan: 1. Organische stof 2. Bodemchemie 3. Waterhuishouding 4. Beworteling
Borgen van en betalen voor koolstofopslag in de bodem Een nieuw verdienmodel voor de landbouw?
Borgen van en betalen voor koolstofopslag in de bodem Een nieuw verdienmodel voor de landbouw? Carin Rougoor (CLM Onderzoek en Advies) Opbouw verhaal Achtergrond; koolstofvastlegging in de bodem. Hoe en
Gebruik Bokashi in de akkerbouw. 26 maart 2015, Gerard Meuffels
Gebruik Bokashi in de akkerbouw 26 maart 2015, Gerard Meuffels Bokashi (2013) Keuze in Zuid Limburg om Bokashi uit stro en drijfmest te maken. Ingrediënten: 3 ton tarwe stro 8 ton varkensdrijfmest 10 ltr
SPNA SPNA. Laboratorium. Directzaai. Directzaai 12-1-2011. Minimale grondbewerking in het Oldambt Ervaringen SPNA 2003 2010
12-1-211 SPNA Stichting Proefboerderijen Noordelijke Akkerbouw: 12-1-211 Minimale grondbewerking in het Oldambt Ervaringen SPNA 23 21 Masterclass Niet-Kerende Grondbewerking Jaap van t Westeinde www.spna.nl
Naar een duurzaam bodemen nutriëntenbeheer via de kringloopwijzer akkerbouw
Nutriënten Management Instituut B.V. Postbus 250, 6700 AG Wageningen T: 088 8761280 E: nmi@nmi-agro.nl I: www.nmi-agro.nl Naar een duurzaam bodemen nutriëntenbeheer via de kringloopwijzer akkerbouw Grond
Handleiding bepaling MijnBodemConditie
Handleiding bepaling MijnBodemConditie Beter boeren met de BodemConditieScore! Versie 1.0 uitgewerkt voor de Beemsterpolder (NH) Deze handleiding bevat instructies hoe een BodemConditieScore voor een enkele
Bodembenutting belangrijk gegeven voor bedrijfsbenutting
Bodembenutting belangrijk gegeven voor bedrijfsbenutting DE BODEM ONDER EEN VRUCHTBARE KRINGLOOP Nick van Eekeren DMS Vertrekpunt grondsoort Welke grondsoort zit u? Zie ook bodemdata.nl Losser 101 Veldpodzolen.
ILVO. Bodemleven stimuleren Gereduceerde bodembewerking en organische bemesting/bodem-verbeteraars!
Bodemleven stimuleren Gereduceerde bodembewerking en organische bemesting/bodem-verbeteraars! Tommy D Hose Themamiddag Bemesting Akkerbouw CBAV 29 november 2018 ILVO Inhoud 1. Catch-C 2. Bodemleven: Wie?
KLW KLW. Meer ruwvoer lucratiever dan meer melk? Jaap Gielen, Specialist melkveehouderij 15/22 februari Ruwvoerproductie en economie!
Meer ruwvoer lucratiever dan meer melk!? Jaap Gielen, Specialist melkveehouderij 15/22 februari 2017 Meer ruwvoer lucratiever dan meer melk? Ruwvoerproductie en economie! KLW Actualiteit: Managementinstrument
Bodemkwaliteit op zandgrond
Bodemkwaliteit op zandgrond Presentatie opzet project Janjo de Haan Bodem speerpunt voor ministerie van EL&I Bodemprogramma Samenvoeging gewasbeschermings, bemestings, en systeemonderzoek Co innovatieprogramma
Dienst Landbouw Voorlichting (teruggaand tot voor 1900) Aequator Groen & Ruimte bv 3
Groenbemesters, goed voor grond, boer en waterbeheerder Bodemverdichting Everhard van Essen Aequator Groen & Ruimte bv Even voorstellen Aequator Groen & Ruimte bv 2 1 Waar komen we vandaan? Dienst Landbouw
Klimaatbeleid en bodem C vastlegging
Klimaatbeleid en bodem C vastlegging Jan Peter Lesschen, Peter Kuikman, Martijn Root Wageningen Environmental Research (Alterra) Inhoud Introductie Klimaatbeleid Voorstel Europese Commissie Bodemkoolstof
Bodemerfenis van winter groenbemesters
Bodemerfenis van winter groenbemesters Diversiteit in rotatie & mengsels 30 November 2017 Janna M. Barel, Thomas W. Kuyper, Wietse de Boer, Jacob C. Douma & Gerlinde B. De Deyn Janna.barel@wur.nl @jannabarel
Bodemkwaliteit op zand
Bodemkwaliteit op zand 2011-2016 Resultaten gangbare en biologische bedrijfssystemen rond opbrengsten, bodemkwaliteit, bemesting en uitspoeling Themamiddag Bemesting Akkerbouw, Putten, 30 november 2017
Bemesting. Fosfaatgebruiksnormen. Mestwetgeving Wettelijk op maisland: 112 kg N/ha/jaar en bij hoge PW 50 kg P205/ha/jaar 1-2-2016.
Even Voorstellen Pascal Kleeven Akkerbouw/vollegrondgroentebedrijf Sinds1999 in dienst bij Vitelia-Agrocultuur Bemesting Wie teelt er maïs? Vragen Wie heeft er een mestmonster? Wie heeft er actuele grondmonsters?
Invloed van ph op de N-mineralisatie Jan Bries, Stijn Moermans. Bodemkundige Dienst van België W. de Croylaan Heverlee
Invloed van ph op de N-mineralisatie Jan Bries, Stijn Moermans Bodemkundige Dienst van België W. de Croylaan 48 3001 Heverlee www.bdb.be ph in relatie tot N ph beïnvloedt opneembaarheid nutriënten te zuur
Gebruiksruimte anders verdelen tussen maïs en gras?
Gebruiksruimte anders verdelen tussen maïs en gras? Jaap Schröder (WUR) & Albert Jan Bos (DLV), Huidige advies: Bemest maïs niet onder 80% van N-advies, de rest naar het grasland: N-advies maïs: 180 Nmin
Effect van organische stof op opbrengst, stikstofuitspoeling en bodemkwaliteit
Effect van organische stof op opbrengst, stikstofuitspoeling en bodemkwaliteit Resultaten Bodemkwaliteit op Zand Congres Beter Bodem Beheer, Lunteren, 4 oktober 2016 Janjo de Haan, Harry Verstegen, Willem
Praktijk: Werken aan organische stof met melkveehouders
Praktijk: Werken aan organische stof met melkveehouders Nick van Eekeren Programma bodem, grasland en ecosysteemdiensten Productie Waterregulatie: kwantiteit en kwaliteit Klimaat: mitigatie en adaptatie
www.boerenverstand.nl/blog/projecten/praktijknetwerk-loonwerker-maakt-de-kringloop-wijzer/ 27 januari 2015
Loonwerker maakt melkveehouder kringloopwijzer! www.boerenverstand.nl/blog/projecten/praktijknetwerk-loonwerker-maakt-de-kringloop-wijzer/ 27 januari 2015 http://www.boerenverstand.nl/blog/projecten/praktijknetwerk-loonwerker-maakt-de-kringloop-wijzer/
creating dairy intelligence
06-03-12 Cursus Bodemvruchtbaarheid. Deelnemers van de werkgroep Bedrijfsvoering uit het project ADEL heeft dinsdag 6 maart een plenaire cursus gevolgd over bodemvruchtbaarheid. Coen ter Berg van Coen
Integraal bodembeheer, wat en hoe
Integraal bodembeheer, wat en hoe Voorbeelden uit de PPS Bodem Lelystad 18 mei 2015 Janjo de Haan, m.m.v. diverse collega s Even voorstellen: Janjo de Haan Projectleider BOGO Bodem Water Secretaris Commissie
Weerbaarheid in grondgebonden teelten
Weerbaarheid in grondgebonden teelten 23-5-2013, Joeke Postma 1) & Wopke van der Werf 2) 1) Biointeracties en Plantgezondheid - WUR 2) Centre for Crop Systems Analysis - WUR Weerbaarheid - schaalniveau
Trends in bodemvruchtbaarheid in Nederlandse landbouwgronden
Trends in bodemvruchtbaarheid in Nederlandse landbouwgronden Arjan Reijneveld 8 N o v e m b e r 2013 Trends in bodemvruchtbaarheid in kaart gebracht met hulp van gegevens grondonderzoek Opbouw presentatie
Duurzaam bodemgebruik
Duurzaam bodemgebruik Goed boeren in kleinschalig landschap Henry van den Akker Adviseur Akkerbouw ZON Specialist Bodem, Water en Bemesting DLV Plant Onderwerpen - Doel Bodem en bodemgebruik Problematiek
Evenwicht in de volkstuin? april 1, 2014 DLV Plant
Evenwicht in de volkstuin? Evenwichtige bemesting Bodemmonster Belangrijk om te weten: Algemeen: Fosfaat, kali, magnesium Op zand: ph en o.s. Op klei: % slib Bodemmonster Fosfaat laag: voldoende bemesten
Studienamiddag Bodemkundige Dienst van België. Meten om te sturen. Organische stof in de landbouwbodems: trendbreuk met het verleden?
Studienamiddag Bodemkundige Dienst van België Meten om te sturen Organische stof in de landbouwbodems: trendbreuk met het verleden? Annemie Elsen BDB Bodemkundige Dienst van België Studienamiddag Meten
Naar een klimaatbestendige bodem
Naar een klimaatbestendige bodem Jeroen Willemse Delphy BV Water op het land 1 Sporen van mest uitrijden Sporen van grond klaarmaken 2 Sporen van het poten Banen in het land 3 Extreme regenval in het voorjaar
Ontwikkelingen analyses weerbaar substraat. Natasja Poot - Productmanager Bodemgezondheid
Ontwikkelingen analyses weerbaar substraat Natasja Poot - Productmanager Bodemgezondheid 1 Weerbaar substraat belangrijk? Biologische substraatkwaliteit wordt steeds belangrijker Meer belangstelling en
Thema 4: Een gezonde bodem
Thema 4: Een gezonde bodem Bodemanalyse en de gezonde plant Emile Bezemer Eurofins Agro Minder chemie met steenmeel Bert Carpay Carpay Advies 25 september 2018 ConGRAS 1 Bodemanalyse en gezonde grasplant!
Gevolgen mestbeleid voor mineralen- en bodembeheer
Inhoud Gevolgen mestbeleid voor mineralen- en bodembeheer Wim van Dijk PPO, Lelystad Keuze dierlijke mestproducten Dekking PK-behoefte Kunstmestaanvoer Bodemvruchtbaarheid Organische stof Bijdrage dierlijke
Vruchtbaar Landschap Biodiversiteit van de bodem: wat hebben we eraan? Een schets van de mogelijkheden voor functionele agrobiodiversiteit in de bodem
Vruchtbaar Landschap Biodiversiteit van de bodem: wat hebben we eraan? Een schets van de mogelijkheden voor functionele agrobiodiversiteit in de bodem Kurt Cornelissen Sint-Laureins, 25 mei 2009 1. Inleiding
Lijbert Brussaard en Ron de Goede De vele gezichten van de regenworm
Intermezzo Lijbert Brussaard en Ron de Goede De vele gezichten van de regenworm Gezichten? Regenwormen hebben toch geen gezicht? Laat staan dat ze kunnen kijken. Je kunt niet eens zien wat de voorkant
Bemesting en Kringloopwijzer Gerrit Bossink Dier / Bodem / Bemesting /Gewas / Teelt. 2. Grondmonster analyse: Grasland / Bouwland
Bemesting en Kringloopwijzer 2016-2018 Gerrit Bossink Dier / Bodem / Bemesting /Gewas / Teelt 1 Agenda 1. Basis kennis bodem 2. Grondmonster analyse: Grasland / Bouwland 3. Kringloopwijzer Efficiënt Bemesten:
Landbouwkundig belang van een goede waterhuishouding Everhard van Essen Jan van Berkum
Landbouwkundig belang van een goede waterhuishouding Everhard van Essen Jan van Berkum Aequator Groen & Ruimte bv Opzet presentatie Wat is het belang van een goede waterhuishouding? Wat is een optimale
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/61514 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Silva Lourenço, Késia Title: Linking soil microbial community dynamics to N2O emission
Naar een betere inschatting van de afbraak van bodemorganische stof
Naar een betere inschatting van de afbraak van bodemorganische stof Marjoleine Hanegraaf (NMI) Saskia Burgers (Biometris) Willem van Geel (PPO) Themamiddag Bemesting Akkerbouw CBAV Nijkerk, 2 februari