Naar een duurzaam bodemen nutriëntenbeheer via de kringloopwijzer akkerbouw

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Naar een duurzaam bodemen nutriëntenbeheer via de kringloopwijzer akkerbouw"

Bert Coppens
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Nutriënten Management Instituut B.V. Postbus 250, 6700 AG Wageningen T: E: I: Naar een duurzaam bodemen nutriëntenbeheer via de kringloopwijzer akkerbouw Grond om te boeren 8 december 15 Papendal Romke Postma & Henk Frederix

2 Mestbeleid en bodemvruchtbaarheid De agrarische vakpers slaat alarm Zorgen hebben betrekking op: Opbrengsten en kwaliteit gewassen Bodemvruchtbaarheid

3 Bestuurders uiten hun zorgen

4 Uitdaging voor sector Combineren van doelen: Hoge opbrengsten van goede kwaliteit Behoud bodemvruchtbaarheid Kwaliteit grond- en oppervlaktewater

5 Mestbeleid Ingegeven vanuit waterkwaliteitsdoelen (Europees): Nitraatrichtlijn - 50 mg NO 3 per liter Kaderrichtlijn Water ecologische doelen Daartoe is gebruiksnormenstelsel ontwikkeld. Gebruiksnormen voor: Dierlijke mest: 170 kg N per ha (m.u.v. derogatiebedrijven) Werkzame N: norm per gewas / ras / opbrengstniveau / grondsoort Fosfaat: afhankelijk van P-toestand bodem Kenmerk: nogal generiek Knelpunt: biedt in bepaalde gevallen onvoldoende ruimte

6 Gebruiksnormen voor werkzame N Werkzame N: norm per gewas / ras / opbrengstniveau / grondsoort

7 Knelpunt met N-gebruiksnormen Vooral als N-advies > N-gebruiksnorm zuidelijk zand & löss Consequentie voor voorbeeldbedrijf (40 hectare) Gewas oppervlakte, ha N-advies, kg N/ha Gebruiksnorm, kg N/ha Financiële opbrengstderving, Consumptieaardappel Suikerbiet Snijmaïs Doperwt/Stamslaboon

8 Gebruiksnorm voor fosfaat Fosfaat: afhankelijk van P-toestand bodem Bouwland (kg fosfaat per hectare per jaar) P-toestand Pw Laag < Neutraal Hoog > Landbouwkundig streefgetal: Pw = 25 voor klei Pw = 30 voor zand Mogelijkheid tot reparatie bij Pw < kg P 2 O 5 /ha

9 Knelpunten met fosfaatgebruiksnorm P-afvoer gewas bij hoge opbrengst vaak hoger dan P-norm:

10 Fosfaattoestand bouwland Situatie ~ 2010 P-toestand vaak hoger dan streefgetal (25-30) Grote spreiding Hoge toestanden door ruim gebruik mest Bron: Eurofins, BLGG

Als P-afvoer > P-gift daling P-toestand 2005 2014 Legenda: Veranderingen in fosfaattoestand bouwland Bruin

11 Als P-afvoer > P-gift daling P-toestand Legenda: Veranderingen in fosfaattoestand bouwland Bruin daling Groen blijft gelijk Blauw stijging Bij hoge P-toestand is risico van daling relatief groot Bron: Eurofins, BLGG

12 Oplossing voor knelpunten? Meer maatwerk Dus meer rekening houden met bedrijfsspecifieke omstandigheden, zoals Opbrengstniveaus Grondsoort Gebruikte meststoffen Maar: wel oog houden voor uiteenlopende doelen dus ook uitspoeling

13 Equivalente maatregelen Alternatieve maatregelen die minimaal hetzelfde milieuresultaat hebben dan bestaande regelgeving Randvoorwaarden: Het resultaat moet wetenschappelijk onderbouwd zijn Vrijwillig voor ondernemers LTO en NAV: equivalente maatregelen landelijk invoeren 3 maatregelen in 2015 voorgesteld aan Min EZ: Hogere N- en P-normen bij hoge opbrengsten Hogere N-norm bij vervanging drijfmest door kunstmest Hogere N- en P-norm bij rijenbemesting van maïs

14 Hogere opbrengst hogere norm

15 Hogere opbrengst hogere norm

16 Efficiënte meststof hoge norm

17 Efficiënte meststof hoge norm Bij N-gift met alleen kunstmest is NO 3 -uitspoeling lager dan met varkensdrijfmest + kunstmest Daarom is hogere N-gift bij alleen kunstmest verantwoord

Maar: dit is niet het hele verhaal Gebruiksnormen en equivalente maatregelen gaan over de efficiëntie van bemesting Doel: efficiënte inzet meststoffen goede opbrengst en kwaliteit gewas, beperken

18 Maar: dit is niet het hele verhaal Gebruiksnormen en equivalente maatregelen gaan over de efficiëntie van bemesting Doel: efficiënte inzet meststoffen goede opbrengst en kwaliteit gewas, beperken verliezen via uitspoeling Daarnaast is behoud bodemvruchtbaarheid van belang! Op peil houden organische stofgehalte Fosfaattoestand in het landbouwkundige streeftraject behoefte aan een instrument / tool

uitgangspunt: efficiënt mineralengebruik leidt tot hogere opbrengst/ minder verliezen referenties: in ontwikkeling

19 Voorbeeld van een hulpmiddel: KringloopWijzer voor melkveehouderij Korte beschrijving inzicht in stikstof en fosfaatstromen bedrijf inzicht in werkelijke milieuprestaties inzicht efficiëntie nutriëntengebruik: BEX-BEP-BEA uitgangspunt: efficiënt mineralengebruik leidt tot hogere opbrengst/ minder verliezen referenties: in ontwikkeling Koppeling met beleid & markt Equivalente maatregelen / flexibele norm opname in kwaliteitssystemen en duurzaamheidsprogramma s

20 Wat kan de akkerbouw hiermee? Op meeste akkerbouwbedrijven geen voer-mest kringloop Situatie is overzichtelijker / eenvoudiger Op akkerbouwbedrijven is meer relevante informatie voorhanden, b.v. over opbrengsten Kringlopen of balansen? Kringloopdenken koppelen aan balansen van organische stof, N en P

21 Elementen kringloopwijzer akkerbouw Doel: verhogen inzicht en bewustwording adviezen Mineralenbalansen: Afvoer nutriënten met gewas en verliezen Aanvoer nutriënten met meststoffen inzicht in efficiëntie van bemesting en milieu-verliezen Organische stofbalans Afbraak organische stof in bodem Aanvoer organische stof met gewasresten, groenbemesters en organische meststoffen Overig: Uitgaan van bedrijfsspecifieke omstandigheden Gebruik maken van bemestingsadviezen Kingloopdenken vnl kringloop van C, N en P in de bodem

22 Organisatie kringloopwijzer akkerbouw Koppeling met bestaande informatie (bv van accountants)

23 Conclusies Sector moet verantwoordelijkheid nemen, ook voor milieudoelen Kringloopwijzer akkerbouw biedt kansen voor een bedrijfsspecifieke invulling door meer maatwerk. Meer ruimte waar nodig en mogelijk (koppeling met equivalente maatregelen) bij hoge opbrengsten hoge afvoer hoge bemesting bij efficiënte meststoffen / technieken hogere gift mogelijk Aandacht voor behoud bodemvruchtbaarheid Aan de slag in praktijkpilots!

24 Dank voor uw aandacht!

Vergelijkbare documenten

Leidt Europese mestbeleid tot knelpunten voor de bodem?

Nutriënten Management Instituut B.V. Postbus 250, 6700 AG Wageningen T: 088 8761280 E: nmi@nmi-agro.nl I: www.nmi-agro.nl Leidt Europese mestbeleid tot knelpunten voor de bodem? Kennisdag Mest & 1 december