Bodemkwaliteit op zand

Transcriptie

1 Bodemkwaliteit op zand Resultaten gangbare en biologische bedrijfssystemen rond opbrengsten, bodemkwaliteit, bemesting en uitspoeling Themamiddag Bemesting Akkerbouw, Putten, 30 november 2017 Janjo de Haan, Marie Wesselink, Harry Verstegen

2 Zuidelijk zandgebied: productieve maar kwetsbare regio Uitspoelingsgevoelige grond Beperkte bewortelingsdiepte Droogtegevoelig Erosiegevoelig (wind) Intensieve bouwplannen Veel uitspoelingsgevoelige gewassen Veel mest beschikbaar 2

3 Zuidelijk zandgebied: productieve maar kwetsbare regio slechte waterkwaliteit Grond- en oppervlaktewaterkwaliteit onvoldoende Strenge gebruiksnormen, 70-80% van advies Opbrengstderving Stikstof en... Hoe voldoen aan normen waterkwaliteit met behoud opbrengst? Opbrengstderving bij 70 en 80% van de gebruiksnorm, fysiek (in %) en financieel (in /ha), van Dijk et al (2007) 70% 80% Fysieke opbrengstderving (%) Aardappel 4,3 2,6 Suikerbiet 2,2 1,1 Snijmais 3,1 1,7 Prei 1,5 0,8 Financiële opbrengstderving ( /ha) Aardappel Suikerbiet Snijmais Prei

4 Bedrijfssysteemonderzoek Vredepeel Hoe te voldoen aan waterkwaliteitsnormen met behoud opbrengst Sinds 1989 Vanaf 2011 in kader van Bodemkwaliteit op zand Vruchtwisseling Strikt bemestingsplan Organische stofvoorziening? Hoeveelheid Type organische stof 4

5 Vruchtwisseling Aardappel Akkerbouw-, groente- en voedergewassen Relatief extensieve vruchtwisseling Afwisseling maai en rooigewassen Groenbemesters Japanse haver na (vroege) aardappel en zomergerst (en snijmaïs) Grasklaver na erwt (niet geoogst) Klaver brengt stikstof in systeem Voorbeeld gras-akkerbouwrotatie Erwt+ grasklaver Prei Zomergerst Peen/ suikerbiet Snijmais 5

6 Strikt bemestingsplan Opbrengstafhankelijke balansmethode Rekening houden met mineralisatie gewasresten en groenbemesters en mest Rijenbemesting dierlijke mest in aardappel, maïs en prei Voldoen aan gebruiksnormen schuiven van deel gebruiksnorm van groenbemester naar hoofdgewassen Rekenvoorbeeld bemestingsplan snijmaïs Streefopbrengst 52 ton/ha N-gehalte gewas 3.2 kg/ton N-opname 166 kg/ha N-benutting 75% Benodigde N 242 kg/ha Nmin voorjaar 14 kg/ha N-mineralisatie 45 kg/ha N-depositie 15 kg/ha N-gift 168 kg/ha Rijenbemesting 80% 134 kg/ha 6

7 Organische stofvoorziening per systeem Mest Gewasrest Groenbemester BIO Mineralenconcentraat en kunstmest Varkens- en runderdrijfmest en kunstmest Vaste mest, runderdrijfmest en vinassekali 7

8 Organische stofvoorziening met compost Mest Gewasrest Groenbemester Compost BIO Mineralenconcentraat en kunstmest Varkens- en runderdrijfmest en kunstmest Vaste mest, runderdrijfmest en vinassekali 8

9 Relatieve opbrengsten gangbare systemen en vergelijk opbrengsten proefbedrijf 100% = 49 5,1 40 6,9 16,4 16,4 ton/ha 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% 70% 9

10 Relatieve opbrengsten gangbare systemen en vergelijk opbrengsten proefbedrijf 100% = 49 5,1 40 6,9 16,4 16,4 ton/ha 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% 70% PROEFBEDRIJF 10

11 Organische stofpercentage Verloop organische stof% Trend onduidelijk: gevolg jonge ontginningsgrond? Trend lijkt relatie te hebben met organische stofaanvoer? BIO

12 Kg N/ha Stikstofbodembalans gangbare systemen zaaizaad en plantgoed depositie stikstofbinding kunstmest organische mest 0 12

13 Kg N/ha Stikstofbodembalans gangbare systemen overschot afvoer zaaizaad en plantgoed depositie stikstofbinding kunstmest organische mest 0 13

14 Risico op uitspoeling groter in dan in Nitraatconcentratie in grondwater (mg NO 3 /l) Stikstofbodemoverschot (kg/ha) Nmin najaar 0-90 cm (kg/ha) Nmin na oogst 0-60 cm (kg/ha) Nitraatconcentratie in grondwater, stikstofbodemoverschot, N-min najaar en N-min naoogst in hoger dan 14

15 Effect aanvoer extra compost in gangbare systemen Opbrengst (kg d.s./ha) Stikstofaanvoer werkzaam (kg N/ha) Nitraatconcentratie grondwater (mg NO 3 /l) zonder compost met compost Compostplots geven trend naar hogere opbrengst en lagere uitspoeling Opbrengsteffect grootste in 15

16 Opbrengsten Biologisch systeem Relatieve opbrengst t.o.v. streven (%) Relatieve opbrengst t.o.v. gangbare praktijk 100% = % = 65 6, ,7 ton/ha 120% 100% 80% 60% 40% 20% 0% 120% 100% 80% 60% 40% 20% 0% 16

17 Stikstofbalans & werkzame stikstofaanvoer biologische systeem Werkzame aanvoer Overschot 150 Afvoer Stikstofbinding 100 Uitgangsmat. 50 Depositie 0 Aanvoer Afvoer & overschot Werkzame aanvoer Mest Gebruiksnorm 17

18 Nitraatconcentraties laag, risico op uitspoeling lijkt hoog behaald streefwaarde Nitraatconcentratie 35 mg NO 3 /l 50 mg NO 3 /l grondwater N-min na oogst 0-60 cm 42 kg/ha kg/ha N-min najaar 0-90 cm 41 kg/ha kg/ha Stikstofbodemoverschot 100 kg/ha 50 kg/ha 18

19 Samenvattend Gangbaar Lage organische stofaanvoer bij gangbare productie Geeft lagere opbrengsten (gem 5%) Geeft lager risico op uitspoeling Aanvoer van compost lijkt Opbrengst te verhogen met name bij lage organische stofaanvoer Geen hogere uitspoeling te geven Nutriënteneffect in behandelingen niet uit te sluiten Organische stofgehalte lijkt reactie te geven op in organische stofaanvoer na ca. 10 jaar 19

20 Samenvattend Biologisch Opbrengsten Biologisch Voldoen net niet aan streven Zijn fors lager dan gangbaar behalve snijmaïs Nitraatconcentraties in grondwater zijn laag ondanks hoog stikstofbodemoverschot Stikstofvastlegging...?? Geen verbetering van prestaties over tijd gemeten 20

21 Bedankt voor uw aandacht 21

22 Nitraatconcentratie in grondwater (mg NO3/l) Nitraatconcentratie in grondwater van de gangbare systemen GEM Nitraatgehalte in lager dan in 22