Proosten op het leven in de bodem

Transcriptie

1 Proosten op het leven in de bodem Nick van Eekeren Marleen Zanen Inhoud Bodemleven onderdeel van bodemkwaliteit Functies bodemleven Effect management op bodemleven 1

2 Diensten en functies bodem Productie (kwantiteit en kwaliteit) Milieu (o.a. waterkwaliteit, kwantiteit) Biodiversiteit (o.a. weidevogels) Bodem = kapitaal en buffer 2

3 Werken aan bodem sluit aan bij: Noordelijke Agro Agenda (o.a. Icoonprogramma bodem) Delta Programma Agrarisch Waterbeheer Kaderrichtlijn water (reductie emissies) Provinciaal landbouwbeleid Deltaprogramma Zoetwater Win-Win water en landbouw Waterbeheerder Meer waterberging en snellere infiltratie Agrariër Betere waterhuishouding (aanvoer en afvoer) Minder piekafvoer Betere bewerkbaarheid Minder emissie gewasbeschermingsmiddelen Betere bodembenutting door gewassen Minder noodzaak tot opschaling watersysteem Betere bodembiodiversiteit (ziektewerendheid) Minder zoutbelasting door grotere neerslaglens Minder inzet additionele middelen Betere waterkwaliteit en -kwantiteit Betere productkwantiteit en kwaliteit 3

4 Vanuit het geheel van bodemkwaliteit: 1. Waterhuishouding 2. Bodemstructuur 3. Organische stof 4. Beworteling 5. Bodemleven 6. Bodemchemie Naast de 2-3 koeien per hectare boven de grond 4

5 zit er aan gewicht nog 5 koeien onder de grond Deze ondergrondse koeien bestaan uit: Bacteriën Nematode Springstaarten Schimmels Protozoa Potwormen Regenwormen 5

6 Ondergronds voedselweb De Goede Functie: N-binding 6

7 Water-stable particles (% total soil) Aantal soorten bodemleven Functie: Vastleggen en vrij maken nutriënten (mineralisatie) ,15 0,17 0,19 0,21 0,23 0,25 0,27 0,29 +<Stabilisatie factor>- Project Goud van Oud grasland, Iepema et al Functie: bodemstructuur Schimmeldraden houden bodemdeeltjes vast Hyphal length (m g -1 grond) Tisdall and Oades,

8 mm water h g -1 biomass Functie: Verlenging wortelstelsel voor nutrienten- en wateropname Met Mycorrhiza Zonder Mycorrhiza Functie: Waterregulatie Total Anecic species Earthworm biomass Bouche and Al-Addan,

9 Functie: Afbraak van mest Versteeg et al., 2014 Cyclus gewas en bodem meerjarige gewassen 9

10 Naar een levende bodem Slechte ontwatering, geen teken van wortels en bodemleven, en slechte bodemstructuur Goede ontwatering, wortels en Bodemleven, en een goede bodemstructuur Cyclus gewas en bodem éénjarige gewassen 10

11 Management: Wat heeft het bodemleven nodig? Henri Boumans (melkveehouder en varkenshouder) Net zoals mijn dieren heeft het bodemleven nodig: Huisvestiging Geen verstoring Bescherming weer en wind Voeding Kwaliteit Kwantiteit Stabiliteit Water Zuurstof ph Effect management: Teeltsysteem Behandelingen proef in Gent: >36 jaar blijvend grasland Wisselbouw 3 jaar gras na 3 jaar maïs Wisselbouw 3 jaar maïs na 3 jaar gras >36 jaar continuteelt maïs Aanleg proefveld in 1966 Proefveld in

12 Biomassa regenwormen (g m -2 ) Effect op regenwormenbiomassa jaar blijvend gras 3 jaar gras na 3 jaar mais 3 jaar mais na 3 jaar gras 36 jaar continu bouwland Ecologische groepen regenwormen 100% Strooiselbewoners 80% 60% Bodembewoners 40% 20% 0% 36 jaar blijvend gras 3 jaar gras na 3 jaar mais 3 jaar mais na 3 jaar gras 36 jaar continu bouwland Pendelaars Pendelaars Bodembewoners Strooiselbewoners 12

13 Waterinfiltratie in het veld (ml water sec -1 ) Effect op waterinfiltratie 3 2,5 2 1,5 1 0, jaar blijvend gras 3 jaar gras na 3 jaar mais Van Eekeren et al Effect management: Grondbewerking No till Ploegen P-waarde Bacterie BM ,007 Pot. Min. N ,034 Regenwormen ,093 Wormengangen ,041 No till in het Old Ambt, Zanen en Westeinde,

14 Effect management: gewas Behandelingen proef in Marle: Gras met bemesting Gras zonder bemesting Gras-klaver zonder bemesting Klaver zonder bemesting 14

15 Aantal wormengangen (n m -2 ) Wormenbiomassa (g m -2 ) Effect op wormenbiomassa Gras bemest Gras onbemest Gras-klaver Klaver Effect op wormengangen Gras bemest Gras onbemest Gras-klaver Klaver 10 cm 20 cm 15

16 Wortelbiomassa (g org. stof m -2 ) Effect op wortelbiomassa White clover Ryegrass Gras bemest Gras onbemest Gras-klaver Klaver Effect op bodemstructuur 100% 90% 80% 70% 60% 50% Scherp blokkig 40% 30% 20% 10% 0% Gras bemest Gras onbemest Gras-klaver Klaver Kruimels Afgerond blokkig Scherp blokkig Afgerond blokkig Kruimel 16

17 Effect mestsoorten Proef Mest als Kans Sinds 17 jaar mestsoorten Effect op organische stof na 17 jaar 1999 Letters geven een statistisch verschil aan Koopmans et al.,

18 Effect op macroporiën door bodemleven Bokhorst, Berg, Zanen & Koopmans, Conclusies Bodemleven belangrijk in cyclus bodem en gewas Win-win diensten voor landbouw en waterbeheerder Management bodemleven: Huisvestiging Geen verstoring Bescherming weer en wind Voeding Kwaliteit Kwantiteit Stabiliteit Water Zuurstof ph Gewasbedekking hele jaar, minimale bewerking, gewasresten Wortels, bodem organische stof, gewasresten, organische meststoffen 18

19 Steek je kop niet in het zand maar kijk wat vaker onder de graszode 19