Organische stof: daar draait het om! Gouden Grond 26 januari 2018 Wim Stegeman. Saalland Advies 1

Transcriptie

1 Organische stof: daar draait het om! Gouden Grond 26 januari 2018 Wim Stegeman Saalland Advies 1

2 Wat ga ik vertellen? Wie ben ik? Wat is het? Eigen stappen Tips Vragen Saalland Advies 2

3 Introductie Akkerbouwbedrijf in Flevoland 52 ha, zware klei (52% afslibaar / 3,5% o.s.) 1 op 6 bouwplan, 50% rustgewas Niet kerende grondbewerking (2010 laatste deel geploegd) WUR / Zelfstandig adviseur Saalland Advies 3

4 Wat is het? Materiaal in de bodem afkomstig van planten, dieren, micro-organismen. Vooral koolstof (C) meer organische koolstof = stabieler Hogere C/N = stabieler Bevat macro elementen: N, P, S Levende organismen (gem. 15%) Klimaatakkoord 0,4% Saalland Advies 4

5 Wat is het? Eos = effectieve organische stof = de hoeveelheid organische stof die één jaar na toediening nog over is Humus = stabiele vorm met complexe verbindingen Saalland Advies 5

6 Rol organisch materiaal 1. Belangrijk kitmiddel bodemdeeltjes bevordert zo bodemstructuur (humus is voornaamste factor) verhoogt poriënvolume groei / bewerkbaarheid / slemp / stuif 2. Verhoogt absorptievermogen voor water 5 tot 10 maal groter dan klei beperkt afspoeling 3. Verhoogt absorptievermogen voor voedingsstoffen verhoogt CEC: uitwisselbaar Ca, Mg, K beperkt uitspoeling 4. Bron van voedingsstoffen door afbraak humus: mineralisatie N, S en P 5. Begunstigd absorptie zonnestraling opwarming, eerder mineralisatie, vroeger bewerken Saalland Advies 6

7 Bodemleven Rol 1. Opbouw stabiele organische stof (humificatie) 2. Afbraak organische stof (decompositie) 3. Vrijmaken van voedingsstoffen uit organische stof (mineralisatie) 4. Opbouw van bodemstructuur. Bodemleven bestaat uit Micro-organismen: zoals bacterien en schimmels Fauna zoals aaltjes, mijten en wormen Saalland Advies 7

8 Drijfveren 2005 Betere bewerkbaarheid Verdichte grond weinig kruimelstructuur Betere vochtvoorziening Waterkwaliteit matig liever niet beregenen Saalland Advies 8

9 Inzet organisch materiaal Fysisch 1. Belangrijk kitmiddel bodemdeeltjes bevordert zo bodemstructuur (humus is voornaamste factor) verhoogt poriënvolume groei / bewerkbaarheid / slemp / stuif 2. Verhoogt absorptievermogen voor water 5 tot 10 maal groter dan klei beperkt afspoeling Saalland Advies 9

10 Welke vorm? Humificatiecoefficient (HC) Type Oorsprong Fractie van vers organisch materiaal dat over is na 1 jaar 5 jaar 10 jaar Drijfmest Rundvee 0,70 0,36 0,26 Varkens 0,33 0,10 0,06 Vaste mest Pluimvee 0,33 0,09 0,06 Geit 0,70 0,36 0,26 Compost groen 0,90 0,68 0,56 gft 0,90 0,68 0,56 champost 0,50 0,19 0,13 Mestwetgeving kan beperkend zijn! Saalland Advies 10

11 Strokenproef Aardappel 2008 / 2 herh Opbrengst ton/ha relatief Onbehandeld 72,6 100 Compost 50 t/ha 74,5 103 Brandkalk 3,7 t/ha 71,9 99 Compost + Brandkalk 76,9 106 Betere bewerkbaarheid: 2x rijsnelheid oogst Saalland Advies 11

12 Drijfveren Nutrienten zoveel mogelijk uit organisch materiaal Sleepslang drijfmest voorjaar P, K, Mg, N Vaste mest / compost najaar 2. Afvoer/afbraak o.s. minimaliseren Stro hakselen Grondbewerkingen minimaliseren 3. Bodemleven stimuleren Bodem jaarrond bedekt Niet kerende grondbewerking Saalland Advies 12

13 Waarnemingen Toename o.s. gehalte ca 0,3% in 10 jaar Toename N leverend vermogen P en K volledig in organische vorm Betere bewerkbaarheid Minder droogtegevoelig Grotere variatie bodemleven 0,8% stijging? 30 kg N? Saalland Advies 13

14 Tip 1 Maak regelmatig een organische stofbalans Saalland Advies 14

15 Balans? Aanvoer Bouwplan: gewaskeuze Saalland Advies 15

16 gewaskeuze Groenbemester EOS Fractie van vers organisch materiaal dat over is na C/N 1 jaar 5 jaar 10 jaar Wintertarwe, stro afgevoerd ,32 0,09 0,05 75 Wintertarwe, stro achtergelaten ,31 0,09 0,05 75 Zomergerst, stro achtergelaten ,31 0,08 0,05 75 Consumptieaardappel 875 0,22 0,05 0,03 36 Suikerbiet ,21 0,05 0,03 23 Zaaiui 300 0,24 0,06 0,03 30 Saalland Advies 16

17 Balans? Aanvoer Bouwplan: gewaskeuze Gewasresten achterlaten (stro) Teelt en keuze groenbemesters Samenwerking veehouderij Saalland Advies 17

18 Welke groenbemester? Groenbemester EOS Fractie van vers organisch materiaal dat over is na C/N 1 jaar 5 jaar 10 jaar Bladrammenas / gele mosterd 875 0,23 0,05 0,03 20 Raaigras ,26 0,07 0,04 22 Rode klaver ,27 0,07 0,04 16 Witte klaver 850 0,27 0,07 0,04 14 Wikken 650 0,23 0,06 0,03 12 Facelia 650 0,24 0,06 0,03 20 Saalland Advies 18

19 Balans? Aanvoer Bouwplan: gewaskeuze Gewasresten achterlaten (stro) Teelt en keuze groenbemesters Samenwerking veehouderij Hoeveelheid en keuze organische mest, compost, etc Saalland Advies 19

20 Welke vorm? Humificatiecoefficient (HC) Type Oorsprong Fractie van vers organisch materiaal dat over is na 1 jaar 5 jaar 10 jaar Drijfmest Rundvee 0,70 0,36 0,26 Varkens 0,33 0,10 0,06 Vaste mest Pluimvee 0,33 0,09 0,06 Geit 0,70 0,36 0,26 Compost groen 0,90 0,68 0,56 gft 0,90 0,68 0,56 champost 0,50 0,19 0,13 Saalland Advies 20

21 Balans? Aanvoer Bouwplan: gewaskeuze Gewasresten achterlaten (stro) Teelt en keuze groenbemesters Samenwerking veehouderij Hoeveelheid en keuze organische mest, compost, etc Afbraak Continu proces afhankelijk van: C-verbindingen en C/N verhouding Temperatuur, vocht, zuurstof en ph (grondsoort, lutum%, hoogte o.s.%, ouderdom) 1-5% per jaar bouwland 2000 kg/ha Saalland Advies 21

22 Tip 2 Bepaal wat je wilt met organische stof: opbouw humus (bodemstructuur) of sneller effect (voedingsstoffen) en richt je plan daar op in. Saalland Advies 22

23 Wat wil je bereiken? Soort organische stof Makkelijk afbreekbaar Matig stabiel Zeer stabiel Plant Levert snel voedingsstoffen Geleidelijk door het hele groeiseizoen Bodemleven Draagt bij aan ontwikkeling Veroorzaakt vaak variatie Houdt vocht vast houdt voedingsstoffen vast, vooral K en sporenelementen Bodemstructuur Verbetering door slijmstoffen van vooral bacteriën, maar ook schimmels (polysacchariden) en gangen wormen Samenhang van organische stof en minerale delen. Vergroot poriënvolume. Stabiele samenhang organische stof en minerale delen Kenmerken Laag C:N ratio, hoog gehalte poly-sacchariden, laag gehalte lignine en fenolen Hoog C:N ratio, laag gehalte poly-sacchariden, hoog gehalte lignine en fenolen Gevaar Luchtgebrek bij verdichte grond en veel materiaal Weinig kans groenbemester stro humus Saalland Advies 23

24 Vragen? Succes met uw keuzes en dank voor uw aandacht! Saalland Advies 24