Organische stof en bodemleven deel , Nijeholtpade

Transcriptie

1 maakt werk van bodemkwaliteit in het landelijk gebied Organische stof en bodemleven deel , Nijeholtpade Marjoleine Hanegraaf Nutriënten Management Instituut NMI

2 Inhoud Samenvatting Optie: zelf OS-balans opstellen Os en bodemleven Bodemleven: hype of handvat? Vervolg

3 Organische stof speelt centrale rol maakt werk van bodemkwaliteit in het landelijk gebied Gewas Gewasrest Groenbemester Mest Compost LUCHT emissie broeikasgassen koolstofvastlegging Bodem WATER zuivering buffering Biologisch omzettingen ziektewering ziekteverwekking diversiteit Organische stof Chemisch N, P, K sporenelementen c.e.c. Fysisch bodemstructuur vocht- en luchtvoorziening verslemping verstuiving Duurzaam bodembeheer: een stap verder dan mineralenmanagement

4 OS als draaiknop voor een goede bodemkwaliteit stel een OS-balans op laat afbreeksnelheid bepalen zorg voor goede ontwatering bekalk regelmatig gebruik compost en vaste mest groenbemesters in mais: kies bewust en heb aandacht voor de teelt beperk graslandvernieuwing Ook korte termijn belang! langere grasfase in rotatie met mais ontlast de bodem

5 Waarom een OS-balans? OS heeft aantal functies voor gewasproductie en omgevingskwaliteit veranderingen laten zich traag meten reparatie is moeilijk voorkomen beter dan genezen niet alle toegevoegde OS zinvol voor opbouw < 1 jaar afgebroken? Goed voor bodemleven, N-levering > 1 jaar nog aanwezig: effectieve organische stof (e.o.s.)

6 Principe OS-balans 1. Aanvoer Vul in: hoeveel kg e.o.s. uit: gewasresten groenbemesters organische meststoffen (zie tabellen) 2. Afvoer (=afbraak) Vul in: hoeveel kg OS, o.b.v. vuistregel: kg/ha rijke bemesting? grondbewerking? grondonderzoek 3. Bereken Aanvoer - Afvoer 4. Interpreteer, kies maatregelen en check

7 Onderbelicht: OS is ook korte termijn belang! levering nutriënten bodemleven: onmisbaar voor functies OS en ziektewerend fosfaat: relatie met duurzaam bodembeheer bodemstructuur vochthuishouding c.e.c.

8 Doe het zelf Uitgangssituatie: Maïsperceel, OSperc. = 3% 35 kuub rdm Afbraaksnelheid volgens lab = 2500 kg OS ha/jaar Groenbemester: bladrammenas

9 Toepassen ervaringskennis en tools praktijkvoorbeeld Bodemstructuur Samenhang tussen bodemdeeltjes klei, leem, zand & organische stof Bodemleven kittende stoffen: bacteriën, schimmels geen wormen, geen gras Aggregaten, kruimels van verschillende grootte lucht- en waterhuishouding kieming, gewasontwikkeling, oogst

10 Tegengaan van verdichting en perceels-gericht bemesten Inzet van sensoren om fysische bodemkwaliteit te meten (textuur, vocht, verkruimelbaarheid) Niet-kerende grondbewerking ziekten en plagendruk N-levering onkruidbeheersing bodemleven vaste rijpaden?

11 Bron: DMS

12 Aandacht voor Economie Wat zijn de voerkosten? Sturen op BEX Waar valt winst te pakken: rantsoenen of bemesting?

13 Rendement OS Eén procent hoger organischestofgehalte 1 levert tot 165,- per ha extra op: - méér stikstoflevering, 35,- - groter vochtleverend vermogen, 80,- - hogere gewasopbrengst, 50,- 1 Minerale gronden, binnen traject 2-8% Bron: WUR-LR en NMI

14 Kosten OS-management Enkele vuistregels: Mestafzet: 7 per ton runderdrijfmest Aanschaf compost: sterk wisselend Mestinnovaties: - digestaat door vergisting: TvT 3-7 jaar - mestscheiding, extra kosten 4.500,- per jaar

15 De bodem leeft 200 gram bodem bevat 0,5 gram bodemleven meer dan soorten, minder dan 5% bekend veruit merendeel onbekend!!!

16 Hoeveel leven is dat? Bodemleven Gewicht Koeien kg/ha 600 kg Bacteriën Schimmels 300 0,5 Protozoën 100 0,2 Nematoden 10 Springstaarten mijten 20 Potwormen 200 0,3 Regenwormen 700 1,2 Biomassa in 0-10 cm

17 Bodembiodiversiteit op bedrijf merendeel bodemleven nog niet geïdentificeerd relatie tussen metingen en functioneren nog grotendeels onbekend variatie in tijd en in plaats/ plant nog geen maatlat voor metingen metingen zijn duur en tijdrovend, expertgebonden

18 Handvat: functionaliteit Afbraak organische stof (decompositie) Opbouw stabiele organische stof (humificatie) Vrijmaken voedingsstoffen uit organische stof (mineralisatie) Opbouw bodemstructuur porositeit en gangen vorming van slijmstoffen met kittende werking mengen van bodembestanddelen Ziektewerendheid Aerobe en anaerobe omstandigheden evenwicht

19 Wie eet wie? Van links naar rechts Bacterieroute Saprofage route Schimmelroute Predatoren Plantparasitaire route Bron: De Goede en Brussaard, WUR

20 Indicator bodembiologie Wat bedoelt Blgg met BFI als maat voor bodemleven? Bodemorganismen bevatten N Organismen niet simpel te meten, maar hoeveel N die erin zit wel methode: anaerobe respiratie (PMN) drukt bodemleven uit in mg N/kg Buiten streeftraject: bemesting 1e snede bijstellen: lage BFI: meer N geven advies hoge BFI: minder N geven dan advies

21 Wat weten we nu? Geen eenduidige trend in OS-gehalten per gewas Percelen met hoger OS-gehalte hebben lagere afbreeksnelheid OS is stuurbaar via: bemesting, bouwplan, bodembewerking OS: ook voor de korte termijn van belang! OS-management: een kunst, geen dilemma N-levering: door schimmels en bacteriën vrijgemaakte N uit OS Bodemleven ook voor bodemstructuur en ziektewerendheid

22 Naar een netwerk Bodem-boodschappen: centrale rol voor OS bodemleven biedt handvatten kunst van OS-opbouw en N-levering Wat kunnen we ermee? ontwikkelen ondernemerschap uitdrukken in stimuleren innovatief gedrag uitgaan van voorkeursleerstijl aanhaken bij de drive Duurzaamheid = People, Planet, Profit.& Passie!

23 Take home message 1. Visie op bodemkwaliteit: samenhang chemisch /biologisch /fysisch is praktijkrijp 2. Organische stof is de draaiknop voor de bodem 3. Bodem is basis voor de kringloop ongeacht bedrijfstype en omvang sturen via voer- en/of mestspoor 4. Laten we hier samen een vervolg aangeven!