RAADSVOORSTEL Verseon kenmerk: Raadsvergadering van 19 april 2012 Agendanummer: Onderwerp: Toekomst peuterwerk gemeente Moerdijk

Transcriptie

1 RAADSVOORSTEL Verseon kenmerk: Raadsvergadering van 19 april 2012 Agendanummer: 10.2 Onderwerp: Toekomst peuterwerk gemeente Moerdijk Verantwoordelijk portefeuillehouder: A. Grootenboer - Dubbelman SAMENVATTING In december 2010 heeft het college besloten een onderzoek naar toekomstbestendig peuterspeelzaalwerk in Moerdijk te laten uitvoeren. Peuterspeelzaalwerk is een belangrijke voorziening voor jonge kinderen van 2 tot 4 jaar. De voorziening staat onder druk. Dit komt o.a. door teruglopende aantallen peuters, hoge personeelskosten en bezuinigingen bij de overheid. Het onderzoek is door Sardes uitgevoerd en levert zes scenario s op voor de toekomst van het peuterspeelzaalwerk in de gemeente Moerdijk. Geadviseerd wordt om een keuze te maken voor scenario zes. Dat betekent omvorming van peuterspeelzalen tot voorschoolgroepen in de kernen: Moerdijk, Helwijk, Heijningen, Langeweg en Noordhoek. In de kernen Willemstad, Fijnaart, Zevenbergen, Klundert, Zevenbergschen Hoek en Standdaarbuiten wordt de peuterspeelzaal geharmoniseerd met de kinderopvang. Dit scenario is met betrokken partijen besproken en deze hebben een positieve reactie hierop gegeven. Met ingang van het schooljaar wordt er gestart met pilots die na een jaar worden geëvalueerd. KADERS Aanleiding In december 2010 heeft het college besloten een onderzoek naar een toekomstig peuterspeelzaalwerk te laten uitvoeren. De peuterspeelzalen zijn een belangrijke voorziening voor jonge kinderen van 2 tot 4 jaar. De voorziening staat de laatste jaren onder druk. Dit komt door: Enkele lokale oorzaken: Peuterspeelzaalwerk is in een landelijke gemeente als Moerdijk een relatief dure voorziening; De politieke wens tot behoud van een voorschoolse voorziening in kleine kernen; de bezuiniging op het budget peuterspeelzaalwerk; de teruglopende aantallen kinderen. Enkele landelijke oorzaken: De voornemens van het Rijk om peuterspeelwerk samen te voegen met kinderopvang; Een experiment met driejarigen in de basisschool; De verplichting van het Rijk om een aanbod te hebben voor kinderen met een risico op (taal)- achterstand. In de afgelopen vijf jaren is intensief contact geweest met De Roef over de bekostiging van de peuterspeelzalen. Aanvankelijk werden de landelijke ontwikkelingen afgewacht over harmonisatie van kinderopvang en peuterspeelzaalwerk. Toen bleek dat dit niet vastgelegd zou worden in landelijke wetgeving heeft de Roef in verband met stijgende kosten en teruglopende aantallen kinderen op de zalen een reorganisatie doorgevoerd. Deze leidde tot verlaging van de kosten maar niet tot structurele kostenverlaging. De bezuinigingsopgave van 10% op het subsidiebudget kon niet worden gerealiseerd zonder ingrijpende maatregelen. Dat was de directe aanleiding voor het onderzoek naar de toekomst van het peuterwerk. 1

2 Sardes heeft de opdracht gekregen om meerdere scenario s voor een toekomstig peuterspeelzaalwerk uit te werken. Voor de uitwerking van de scenario s is een interactief proces doorlopen, waarin schoolbesturen, aanbieders van peuterspeelzaalwerk en kinderopvang en ouders zijn geconsulteerd. Op 11 oktober 2011 heeft het college kennis genomen van de resultaten van het onderzoek en de voorkeur voor scenario zes, het meest vergaande scenario, uitgesproken. Op 20 oktober is het rapport met vertegenwoordigers van kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en schoolbesturen besproken. Tijdens deze bijeenkomst is de voorkeur van het college bekend gemaakt. De reacties hierop waren positief, maar ook afwachtend. De organisaties hebben geen ervaring met het op een andere manier vormgeven van peuterspeelzaalwerk en hebben nog veel vragen over de praktische uitvoering. Op 16 november 2011 is de uitkomst van het onderzoek naar de toekomst van het peuterspeelzaalwerk gepresenteerd aan de leden van de commissie Sociale Infrastuctuur. De commissieleden hebben kennisgenomen van de resultaten van het onderzoek. Er is geen duidelijke voorkeur uitgesproken voor één scenario. Er is verzocht om een nadere financiële onderbouwing van de scenario s. Doelstellingen Het doel van dit raadsvoorstel is dat de gemeenteraad een besluit neemt over de toekomst van het peuterwerk in de gemeente Moerdijk. TOELICHTING OP VOORSTEL Onderbouwing advies Zoals in de opdracht was geformuleerd, heeft het onderzoek geleid tot zes scenario s. De scenario s zijn ontwikkeld binnen het kader van de volgende uitgangspunten: toekomstbestendig peuterspeelzaalwerk door kostenbeheersing/-reductie OKE wetgeving en actuele ontwikkelingen Behoud van peuterspeelzaalwerk van voldoende kwaliteitsniveau Maatwerk met scenario s voor de situatie in de kernen Draagvlak voor de scenario s In totaal zijn er zes scenario s uitgewerkt. In deze adviesnota worden deze voor u op een rij gezet met een korte uitleg. Vooraf een korte uitleg over wat de verschillende werkvormen betekenen: Peuterspeelzaalwerk: kinderen van 2 tot 4 jaar gaan 2 korte dagdelen naar de peuterspeelzaal en worden spelenderwijs voorbereid op de basisschool. De gemeente verstrekt subsidie aan De Roef voor de uitvoering van het peuterspeelzaalwerk in alle kernen. Ouders betalen een maandelijkse bijdrage. Kinderopvang: dit betreft opvang die is bedoeld om het mogelijk te maken dat ouders werken. Deze opvang wordt bekostigd door ouders en zij krijgen een compensatie vanuit het Rijk. Voor- en vroegschoolse educatie (VVE): kinderen van 2 tot 4 jaar met een risico op achterstand gaan vier dagdelen naar het VVE aanbod. Geschoolde leiders werken volgens een methode om achterstanden te voorkomen of vroeg aan te pakken. De gemeente ontvangt middelen van het Rijk voor de uitvoering van het VVE aanbod en bekostigt dit. Ouders betalen maandelijks een gericht bedrag. Dit onderdeel wordt buiten beschouwing gelaten omdat het niet ter discussie staat. Een voorschoolgroep: kinderen vanaf 3 jaar gaan twee dagdelen naar de basisschool. Op dit moment worden er landelijk pilots uitgevoerd om hiermee te experimenteren. Peuteropvang: de kinderopvang heeft de oude peuterspeelzaalgroep overgenomen en geïntegreerd in het aanbod. Deze vorm valt onder de Wet kinderopvang. Dat betekent dat ouders die beiden werken gecompenseerd worden in de kosten door het Rijk. 2

3 Het onderzoek van Sardes heeft de volgende scenario s voor de toekomst opgeleverd: Scenario 1 : laissez-faire, laissez-aller Uitleg: alles blijft zoals het nu is: 14 peuterspeelzalen in 11 verschillende kernen. Kosten op basis van begroting De Roef 2012: Nee (kostenstijging 9% tov subs.bedrag 2011) Nee Conclusie: dit scenario is niet toekomstbestendig i.v.m. de hoge kosten en er is geen draagvlak voor bij betrokken partijen. Scenario 2: meer geconcentreerd peuterspeelzaalwerk Uitleg: Peuterspeelzaalwerk wordt geconcentreerd in de vijf grotere kernen: Zevenbergen, Klundert, Fijnaart, Standdaarbuiten en Willemstad. Dit betekent dat de peuterspeelzaal verdwijnt in zes kernen, nl. Langeweg, Moerdijk, Zevenbergschen Hoek, Helwijk, Heijningen en Noordhoek. Kosten op basis van begroting 2012 De Roef: (excl. eenmalige kosten voor uitvoering sociaal plan ivm boventallige leidsters en extern advies), beperkt (2,5% tov 2011) Nee Onvoldoende bekend Conclusie: dit scenario is niet in overeenstemming met de Nota accommodatiebeleid, de Strategische visie en de Raads- en Collegeagenda omdat (basis)voorzieningen verdwijnen uit de kernen. Scenario 3: een stapje terug Uitleg: in de huidige situatie werken op alle peuterspeelzalen twee beroepskrachten. Wettelijk gezien is dat niet verplicht en is één beroepskracht met één vrijwilliger ook toegestaan. In dit scenario wordt voorgesteld om dit door te voeren op alle peuterspeelzalen. Kosten op basis van begroting 2012: (excl. eenmalige kosten voor uitvoering sociaal plan ivm boventallige leidsters en extern advies) (11% tov 2011) Nee Onvoldoende bekend Conclusie: dit scenario komt tegemoet aan de noodzaak tot bezuinigen maar is niet gericht op de toekomst waarin rekening moet worden gehouden met teruglopende aantallen kinderen en integratie van peuterspeelzaalwerk met kinderopvang. Keuze voor dit scenario betekent teruggang in kwaliteit. Scenario 4a: van peuterspeelzaal naar voorschoolgroep Uitleg: In de kleine kernen met één basisschool en één peuterspeelzaal (Helwijk, Heijningen, Noordhoek, Langeweg en Moerdijk) wordt de peuterspeelzaal omgevormd tot voorschoolgroep. In de andere kernen blijft het aanbod voor peuterspeelzaalwerk hetzelfde. Kosten op basis van begroting 2012: (excl. eenmalige kosten voor opleiding van leidsters en leerkrachten, extern advies en voor de uitvoering sociaal plan ivm boventallige leidsters), beperkt (3% tov 2011) Conclusie: dit scenario komt tegemoet aan de noodzaak tot bezuinigingen, maar nog niet voldoende (financieel kader = ). In dit scenario wordt voldaan aan de voorwaarde van behoud van voorzieningen in de kernen. 3

4 Scenario 4b: (scenario 3 en 4a gecombineerd) Uitleg: in de kleine kernen met één basisschool en één peuterspeelzaal (Helwijk, Heijningen, Noordhoek, Langeweg en Moerdijk) wordt de peuterspeelzaal omgevormd tot voorschoolgroep. In de andere kernen wordt het aanbod voor peuterspeelzaalwerk gewijzigd door te werken met één beroepskracht en één vrijwilliger. Kosten op basis van begroting 2012: (excl. eenmalige kosten voor opleiding van leidsters en leerkrachten, extern advies en voor de uitvoering sociaal plan ivm boventallige leidsters) (12% tov 2011) Nee Onvoldoende bekend Conclusie: dit scenario komt tegemoet aan de noodzaak om te bezuinigen. Ook wordt voldaan aan de voorwaarde om voorzieningen in de kernen te behouden. Keuze voor dit scenario betekent teruggang in kwaliteit. Scenario 5: voorschoolgroepen en peuteropvang in de kernen waar door De Roef kinderopvang wordt aangeboden Uitleg: In de kleine kernen met één basisschool en één peuterspeelzaal (Helwijk, Heijningen, Noordhoek, Langeweg en Moerdijk) wordt de peuterspeelzaal omgevormd tot voorschoolgroep voor 3 jarigen. In kernen waar De Roef kinderopvang en peuterspeelzaalwerk biedt worden deze groepen geïntegreerd tot peuteropvang. Dit betreft Willemstad, Fijnaart en Zevenbergen. In drie kernen blijft het peuterspeelzaalwerk bestaan: Klundert, Zevenbergschen Hoek en Standdaarbuiten. Kosten op basis van begroting 2012: (excl. eenmalige kosten voor opleiding van leidsters en leerkrachten, frictiekosten, extern advies en voor de uitvoering sociaal plan ivm boventallige leidsters) (27% tov 2011) Conclusie: Dit scenario komt tegemoet aan de noodzaak om te bezuinigen. Ook wordt voldaan aan de voorwaarde om voorzieningen in de kernen te behouden. Scenario 6: voorschoolgroepen en peuteropvang in alle kernen waar kinderopvang wordt aangeboden Uitleg: dit scenario is het meest vergaand. Het peuterspeelzaalwerk in de huidige vorm bestaat niet meer. Er zijn voorschoolgroepen in Helwijk, Heijningen, Noordhoek, Langeweg en Moerdijk. Er is peuteropvang in alle overige kernen. Kosten op basis van begroting 2012: (excl. eenmalige kosten voor opleiding van leidsters en leerkrachten, frictiekosten, extern advies en voor de uitvoering sociaal plan ivm boventallige leidsters) (48% tov 2011) Conclusie: dit scenario komt tegemoet aan de noodzaak tot bezuinigen en in dit scenario blijft de voorziening peuterspeelzaalwerk in alle kernen bestaan. Dit scenario speelt ook in op de toekomst: harmonisatie met de kinderopvang. Advies: Voorgesteld wordt om te kiezen voor scenario zes: voorschoolgroepen en peuteropvang in alle kernen waar kinderopvang wordt aangeboden. Argumenten: De gemeente Moerdijk zoekt naar een manier om het peuterspeelzaalwerk zo te organiseren dat het 4

5 toekomstbestendig is. Belangrijk daarvoor is dat het tegemoet komt aan de noodzaak tot bezuinigen, dat er rekening wordt gehouden met teruglopende kindaantallen op de peuterspeelzalen, dat het een vorm heeft die past in de landelijke ontwikkelingen en dat er draagvlak is bij de uitvoerende organisaties. Scenario 6 waarin het peuterspeelzaalwerk in zijn geheel wordt omgevormd, voldoet aan de uitgangspunten van de gemeente: toekomstbestendig, kostenbesparend en kwalitatief goed aanbod voor peuters in alle kernen. Kiezen voor dit scenario betekent het behouden van een voorschools aanbod in alle kernen en een forse kostenbesparing als het traject volledig is doorlopen. Nadeel is dat in de kernen waar het peuterspeelzaalwerk wordt omgevormd tot voorschoolgroep geen aanbod is voor kinderen tussen 2 en 3 jaar. Deze kinderen kunnen wel terecht op een peutergroep in een nabijgelegen kern. Als ouders hiervoor kiezen bestaat de mogelijkheid dat zij een definitieve keuze maken voor een (voor)schoolse voorziening in een andere kern. Toelichting op de pilots die starten met ingang van schooljaar : Om snel te starten met de uitvoering van scenario zes wordt geadviseerd om met ingang van schooljaar te starten met pilots. Dat betekent dat er in verschillende kernen wordt gestart met de uitvoering van scenario zes om zo ervaring op te doen met de uitvoering van de gekozen werkwijze. Op dit moment is niet bekend in welke kernen er wordt gestart met de pilots. In maart komen gemeente, De Roef en de schoolbesturen bij elkaar om met elkaar te bespreken op welke wijze er, als er gekozen wordt voor scenario 6, hieraan uitvoering wordt gegeven. De verwachting is dat er op de volgende wijze wordt gestart: - start met voorschoolgroepen in twee kleine kernen - start met harmonisatie van peuterspeelzalen en kinderopvang die onder De Roef vallen. Na het besluit van de gemeenteraad in april wordt een keuze gemaakt door de betrokken partijen op welke wijze en in welke kernen er wordt gestart met de pilots. Alternatieven Er zijn verschillende alternatieven mogelijk die passen in het financiële kader ( ): Scenario 3 Scenario 4b Scenario 5 Betrokken partijen De Roef Kinderopvang bv Schoolbesturen Primair Onderwijs Houders van kinderdagverblijven Ouders / verzorgers van kinderen 2-4 jaar 5

6 Planning Planning project Toekomstbestendig peuterwerk gemeente Moerdijk 2010 december B&W besluit om onderzoek te laten uitvoeren naar de toekomst van het peuterspeelzaalwerk 2011 maart tot juni Uitvoering onderzoek door Sardes 2011 oktober Uitkomst onderzoek bekend B&W spreekt voorkeur uit Betrokken partijen worden geïnformeerd 2011 november Uitkomst wordt gepresenteerd aan de leden van de commissie Sociale Infractructuur 2012 april Gemeenteraad neemt een besluit over de toekomst van het peuterwerk 2012 april tot juli Voorbereiding uitvoering 2 pilots voorschoolgroepen (vsg). Voorbereiding uitvoering peuteropvang in Willemstad, Fijnaart en Zevenbergen augustus tot 2013 augustus Uitvoering 2 pilots vsg en realisatie peuteropvang op drie locaties. April 2013 Evaluatie van twee pilots en peuteropvang Mei/Juni 2013 Voorbereiding invoering vsg en peuteropvang in overige kernen 2013 september tot december Vsg s in alle kleine kernen (Noordhoek, Langeweg, Moerdijk, Helwijk, Heijningen) Realisatie peuteropvang in de kernen: Standdaarbuiten, Klundert, ZB hoek december Afronding project Toekomstbestendig peuterspeelzaalwerk: de nieuwe werkwijze / organisatievorm is geïmplementeerd en heeft vorm gekregen voor de lange termijn. 6

7 Communicatie Het raadsbesluit wordt schriftelijk bekend gemaakt aan alle betrokken partijen. MIDDELEN Kosten Uitvoering van scenario 6 levert structureel een bezuiniging op van op per 1 januari Voor de uitvoering van dit scenario moet rekening worden gehouden met incidentele kosten in 2012 en Voor deze kosten zijn stelposten opgenomen, nl.: Opleidingskosten i.v.m. voorschoolgroepen voor leidsters en leerkrachten: Sociaal plan voor boventallige leidsters: Kosten voor extern advies (communicatie, juridisch, financieel): Frictiekosten (wijziging functies, verhuizing, integratiekosten): De kosten in 2012 en 2013 zijn: 2012: 1 e hj: subsidie De Roef jan juni: (al beschikt) 2 e hj: start uitvoering scenario 6: eenmalige kosten (inschatting): opleiding / extern advies / frictie Totale kosten: : 1 e hj: e hj: Eenmalige kosten (inschatting): sociaal plan , opleiding , frictie , extern advies Totale kosten: Dekking Overzicht van de kosten per jaar: 2012: 1 e hj: subsidie De Roef jan juni: (al beschikt) 2 e hj: start uitvoering scenario 6: eenmalige kosten (inschatting): opleiding / extern advies / frictie Totale kosten: Beschikbare middelen: / (peuterspeelzaalwerk/budgetsubsidie): in de vastgesteld begroting : 1 e hj: e hj: Eenmalige kosten (inschatting): sociaal plan , opleiding , frictie , extern advies Totale kosten: Beschikbare middelen: / (peuterspeelzaalwerk / budgetsubsidie): en verder: Kosten uitvoering peuterwerk en vsg: Beschikbare middelen: / (peuterspeelzaalwerk / budgetsubsidie):

8 RISICO S EN KANSEN Financieel Indien in augustus niet wordt gestart met de pilots en peuteropvang wordt het budget overschreden. De berekeningen van de scenario s zijn gebaseerd op de begroting van De Roef voor 2012 en op basis van landelijke cijfers die door Sardes zijn aangereikt. Daarnaast zijn voor incidentele kosten stelposten gemaakt op basis van ervaringen in andere gemeenten met het omvormen van peuterspeelzaalwerk. De lokale situatie kan afwijken hiervan en dit kan gevolgen hebben voor de kosten voor de uitvoering. Grote financiële afwijkingen worden gemeld in de bestuursrapportages. Juridisch De Roef ontvangt jaarlijks een budgetsubsidie van de gemeente. Als deze wordt gewijzigd moet er sprake zijn van gewijzigde inzichten of omstandigheden. De wijziging van de subsidie moet tijdig worden aangekondigd. De subsidieontvanger moet redelijkerwijs de tijd hebben om de organisatie aan te passen aan de gewijzigde financiële situatie. Dit gaat ook om verplichtingen aan derden. Omdat De Roef voor het onderdeel peuterspeelzaalwerk bijna volledig afhankelijk is van subsidie, zijn de gevolgen voor de organisatie groot. Gezamenlijke inschatting van de gemeente en De Roef is dat het omvormen van het peuterspeelzaalwerk gerealiseerd kan worden voor Maar dit is ook een mogelijk risico, de kans bestaat dat het omvormingsproces langer duurt en dat er ook in 2014 nog incidentele kosten moeten worden gemaakt voor de organisatiewijziging. Overig De uitvoering van scenario zes is sterk afhankelijk van een goede samenwerking tussen kinderopvangorganisaties onderling en met de schoolbesturen. Tot nu toe waren de reacties van deze partijen positief, maar enigszins afwachtend. De afhankelijkheid van een goede samenwerking tussen de lokale partijen is een risico voor het slagen van de uitvoering van scenario zes. VOORSTEL 1. kennis te nemen van de zes scenario's voor de toekomst van het peuterwerk; 2. te kiezen voor scenario zes, namelijk het vormen van voorschoolgroepen en het harmoniseren van peuterspeelzalen met kinderopvang; 3. in het schooljaar te starten met pilots. BIJLAGEN Rapport Toekomstbestendig peuterwerk in Moerdijk Mocht u vragen hebben over dit voorstel, kunt u contact opnemen met de griffier via telefoonnummer Zevenbergen, 6 maart 2012 Het college van burgemeester en wethouders, De secretaris, de burgemeester, Drs. A.E.B. Kandel J.P.M. Klijs 8

9 RAADSBESLUIT Raadsvergadering van 19 april 2012 De raad van de gemeente Moerdijk, gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 6 maart 2012 overwegende dat; gezien de lokale en landelijke ontwikkelingen in het peuterwerk het nodig is om een keuze te maken op basis waarvan het peuterwerk voor de lange termijn vorm gegeven kan worden in de kernen van de gemeente Moerdijk gelet op; de wettelijke verplichtingen uit de Wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie (Wet OKE) de wettelijke verplichting uit de Wet Maatschappelijke Ondersteuning voor het uitvoeren van de preventieve taken op het gebied van opvoed- en opgroeiondersteuning BESLUIT 1. kennis te nemen van de zes scenario's voor de toekomst van het peuterwerk; 2. te kiezen voor scenario zes, namelijk het vormen van voorschoolgroepen en het harmoniseren van peuterspeelzalen met kinderopvang; 3. in het schooljaar te starten met pilots. Vastgesteld in de vergadering van de raad d.d. 19 april 2012 de griffier, de voorzitter, J.A.M. Hereijgers J.P.M Klijs 9