JONGERENENQUÊTE NOORD-HOLLAND NOORD

Transcriptie

1 JONGERENENQUÊTE NOORD-HOLLAND NOORD GEMEENTERAPPORTAGE EMOVO 2009/2010

2 JONGERENENQUÊTE NOORD-HOLLAND NOORD GEMEENTE HOORN EMOVO 2009/2010 Auteurs: Corrien Waardenburg, epidemioloog Esther Duin-de Boer, epidemiologisch onderzoeksmedewerker Miriam Levijn, epidemioloog Judith Sinnige, epidemiologisch onderzoeksmedewerker Bettina de Leeuw den Bouter, epidemioloog Gea Breebaart, beleidsmedewerker gezondheidsbevordering Correspondentie: GGD Hollands Noorden, sector GBO (epidemiologie) Postbus AH Schagen Kenmerk: U Oplage: 6 Datum: Juni 2011

3 Inhoudsopgave SAMENVATTING 3 1 INLEIDING EMOVO Gemeente Leeswijzer 6 2 ACHTERGRONDKENMERKEN Onderwijs Etnische herkomst Woon- en gezinssituatie Religie 8 3 LICHAMELIJKE GEZONDHEID Ervaren gezondheid Chronische aandoeningen Allergie Mondgezondheid Ongevallen Samenvatting lichamelijke gezondheid 13 4 WELZIJN Psychische gezondheid Kwaliteit van leven Psychosociale gezondheid Mishandeling Zelfdoding Samenvatting welzijn 20 5 VOEDING EN BEWEGEN Voeding Bewegen Sporten bij een sportvereniging Inactiviteit Samenvatting voeding en bewegen 25 6 GENOTMIDDELEN Roken Alcohol Drugs Samenvatting genotmiddelen 31 7 SEKSUALITEIT Seksuele activiteit Onveilig vrijen Ongewenste seksuele ervaring Houding ten aanzien van homoseksualiteit Samenvatting seksualiteit 37 1

4 8 OMGEVING Ouders en vrienden Veiligheid Slachtoffer strafbaar feit Woonomgeving Samenvatting omgeving 41 9 CONCLUSIES, AANBEVELINGEN EN ADVIES VAN DE GGD Conclusies Aanbevelingen Advies van de GGD 46 BIJLAGE 1 ACHTERGRONDINFORMATIE 47 BIJLAGE 2 TABELLEN 49 2

5 SAMENVATTING Tussen oktober 2009 en maart 2010 hebben ruim jongeren uit de regio Noord-Holland Noord (NHN) meegedaan aan een vragenlijstonderzoek uitgezet door de GGD Hollands Noorden: EMOVO. EMOVO staat voor Elektronische Monitoring en Voorlichting. Leerlingen van de 2e en 4e klassen van zo n 40 scholen voor voortgezet onderwijs beantwoordden tijdens een lesuur op school via internet vragen over hun gezondheid, thuissituatie, leefstijl en vrije tijd. De GGD Hollands Noorden heeft bij dit onderzoek samengewerkt met de vier andere Noord-Hollandse GGD-en. In totaal deden ruim scholieren mee. Voor de gemeente Hoorn waren vragenlijsten van 651 jongeren bruikbaar voor analyse. Het gaat om jongeren die in gemeente Hoorn wonen en zowel in als buiten Hoorn op school zitten; in totaal zaten deze jongeren op 11 verschillende scholen. Resultaten: Lichamelijke gezondheid 79% van de jongeren in Hoorn ervaart de eigen gezondheid als goed tot heel goed, 17% van de jongeren noemt zijn of haar gezondheid gaat wel en 4% vindt de eigen gezondheid niet zo best of slecht; dit percentage komt overeen met dat in WF (3%) en NHN (3%). 42% van de jongeren heeft één of meer chronische aandoeningen en 34% heeft één of meer allergieën; jongeren in Hoorn hebben vaker een allergie dan jongeren in WF (30%). In Hoorn bezoekt 18% van de jongeren minder dan 2 keer per jaar de tandarts en 23% poetst zijn of haar tanden minder dan 2 keer per dag. Het poetsgedrag in Hoorn wijkt niet af van NHN (24%) en wijkt in positieve zin af van WF (26%). Jongens en vmbo-leerlingen poetsen hun tanden minder vaak dan meisjes en havo/vwo-leerlingen. 36% van de jongeren in Hoorn heeft een ongeval gehad waarvoor medische behandeling nodig was. Dit percentage komt overeen met WF en NHN (beiden 33%). Welzijn Bijna één op de vijf Jongeren in Hoorn (19%) heeft een lage score voor psychische gezondheid (psychisch minder gezond en/of psychische klachten); meisjes (26%) zijn vaker psychisch ongezond dan jongens (13%). Van de jongeren in Hoorn heeft 27% een lage kwaliteit van leven, in WF 29% en in NHN 28%. Bijna twee keer zoveel meisjes (35%) als jongens (19%) hebben een lage kwaliteit van leven. Op basis van de SDQ is bij 6% van de jongeren in Hoorn sprake van psychosociale problematiek. Dit percentage is vergelijkbaar met WF en NHN (beiden 5%). Een vijfde van de jongeren (19%) geeft aan ooit lichamelijk of geestelijk mishandeld te zijn. In WF en NHN zijn dit iets meer jongeren, namelijk 22%. Van de jongeren in Hoorn heeft 19% het afgelopen jaar serieuze gedachten aan zelfdoding. Dit percentage komt overeen met dat in NHN (19%) en WF (20%). 4% van de jongeren heeft het afgelopen jaar daadwerkelijk een poging tot zelfdoding ondernomen. Voeding en bewegen 20% van de jongeren in Hoorn slaat regelmatig het ontbijt over, in WF en in NHN is dit 16%. 70% van de jongeren eet niet dagelijks groente en 67% eet niet dagelijks fruit. Dit komt overeen met de (sub)regio. Meisjes en havo/vwo-leerlingen eten vaker fruit dan jongens en vmboleerlingen. Van de jongeren beweegt 36% onvoldoende; dit wijkt in negatieve zin af van WF (28%) en NHN (32%). Meisjes en 4 e klassers bewegen vaker onvoldoende dan jongens en 2 e klassers. Een derde van de jongeren (33%) is geen lid van een sportvereniging. Dit wijkt in negatieve zin af van WF (29%) en NHN (30%). Vmbo-leerlingen zijn minder vaak lid dan havo/vwo-leerlingen. 65% van de jongeren in Hoorn zit dagelijks 2 uur achter de computer of tv. 3

6 Genotmiddelen 17% van de jongeren in Hoorn rookt regelmatig; dit is hoger dan in WF (13%) en NHN (14%). 4 e klassers en vmbo-leerlingen roken vaker dan 2 e klassers en havo/vwo-leerlingen. Van de jongeren in Hoorn heeft 52% wel eens alcohol gebruikt (in NHN 62%) en 39% heeft actueel alcohol gebruikt; het zijn veel vaker 4 e klassers (65%) die actueel drinken dan 2 e klassers (15%). 31% van de jongeren heeft in de afgelopen maand overmatig alcohol gebruikt (> 5 glazen op een gelegenheid). Jongeren in Hoorn hebben minder vaak (overmatig) alcohol gebruikt dan jongeren in WF of NHN. 37% van de jongeren in Hoorn (41% in WF en 42% in NHN) is ooit aangeschoten of dronken geweest; 23% in de afgelopen maand. Van de jongeren heeft 19% wel eens softdrugs (hasj of wiet) gebruikt (in WF 15%) en 8% heeft in de afgelopen maand softdrugs gebruikt. 4% van de jongeren gebruikt wel eens op één avond zowel alcohol als drugs. Seksualiteit Eén op de vijf jongeren in Hoorn (21%) heeft geslachtsgemeenschap gehad; dit wijkt niet af van WF (20%) en NHN (21%). Van deze jongeren is 53% met meerdere partners naar bed geweest. 42% van de jongeren vrijt niet altijd met een condoom. Meisjes vrijen vaker onveilig dan jongens (53% versus 32%). In WF vrijt 45% niet altijd veilig, in NHN is dit 46%. Van de jongeren die (wel eens) zonder condoom vrijen, denkt 79% ten onrechte geen risico te lopen op een soa; 21% schat terecht in dat zij risico lopen op een soa. 8% van de jongeren in Hoorn heeft een ongewenste seksuele ervaring gehad. Dit percentage komt overeen met dat in WF (8%) en NHN (7%). De helft van de jongeren in Hoorn (50%) staat negatief ten opzichte van homoseksualiteit. Jongens zijn vaker negatief dan meisjes. Ook in NHN is 50% negatief over homoseksualiteit en in WF heeft 52% een negatieve houding ten aanzien van homoseksualiteit. Omgeving Eén op de vijf jongeren in Hoorn (21%) heeft geslachtsgemeenschap gehad; dit wijkt niet af van WF (20%) en NHN (21%). Van deze jongeren is 53% met meerdere partners naar bed geweest. 8% van de jongeren in Hoorn denkt dat zijn/haar ouders niet van hem/haar houden, 4% voelt zich niet begrepen door zijn of haar ouders en 1% vindt dat hij/zij onvoldoende vrienden heeft. Deze percentages komen overeen met de (sub)regio. Van de jongeren in Hoorn voelt 41% zich wel eens onveilig; dit zijn vaker meisjes (51%) en vmboleerlingen (44%) dan jongens (32%) en havo/vwo-leerlingen (33%). 37% van de jongeren is het afgelopen jaar slachtoffer geworden van één of meer strafbare feiten. Dit percentage ligt hoger dan in WF (32%) en NHN (30%). In Hoorn vindt meer dan de helft van de jongeren (52%) dat er onvoldoende wordt georganiseerd voor jongeren en 66% mist een ontmoetingsplek in de buurt. Conclusies, aanbevelingen en advies Hoewel de meerderheid van de jongeren in Hoorn zich overwegend gezond gedraagt, is de leefwijze van de jongeren in Hoorn voor verbetering vatbaar. Vooral waar het gaat om het gebruik van genotmiddelen (roken, alcoholgebruik en druggebruik), seksueel risicogedrag, psychische gezondheid, voedingsgewoonten en beweging. Er is een aanzienlijke gezondheidswinst te boeken met preventie, onder andere via het bevorderen van gezond gedrag. Uit de resultaten van EMOVO voor de jongeren in Hoorn volgen de volgende aanbevelingen waar aandacht aan kan worden besteed om de gezondheidstoestand van de jongeren te verbeteren: het stimuleren van een gezond voedingspatroon en voldoende beweging; het terugdringen van het gebruik van genotmiddelen, met name het rookgedrag en druggebruik; het terugdringen van seksueel risicogedrag door het stimuleren van veilig vrijen en condoomgebruik; het verbeteren van de relatief ongunstige psychische gezondheid, met name bij meisjes. 4

7 1 Inleiding 1.1 EMOVO Tussen oktober 2009 en maart 2010 hebben ruim jongeren uit de regio Noord-Holland Noord (NHN) meegedaan aan een vragenlijstonderzoek uitgezet door de GGD Hollands Noorden: EMOVO. EMOVO staat voor Elektronische Monitoring en Voorlichting. Leerlingen van de 2e en 4e klassen van zo n 40 scholen voor voortgezet onderwijs beantwoordden tijdens een lesuur op school via internet vragen over hun gezondheid, thuissituatie, leefstijl en vrije tijd. Het doel van het onderzoek is om scholen, gemeenten en de GGD inzicht te geven in de gezondheid en leefstijl van de jeugd. De leerlingen zelf konden na het invullen van de vragenlijst hun persoonlijke gezondheidsprofiel lezen via internet en eventueel doorklikken naar websites met meer informatie over de onderwerpen uit hun profiel. Dit persoonlijke gezondheidsprofiel met voorlichting en advies is alleen op te vragen door de leerling zelf en is toegesneden op de situatie van de leerling. De GGD Hollands Noorden heeft bij dit onderzoek samengewerkt met de vier andere GGD-en in de provincie Noord-Holland. In totaal zijn ruim scholieren uit de provincie Noord-Holland in dezelfde periode gevraagd de vragenlijst in te vullen. Een soortgelijk onderzoek is in een groot deel van Noord-Holland 4 jaar geleden ook via scholen uitgevoerd. Naast de schoolrapporten, de gemeenterapporten en het regiorapport is naar aanleiding van EMOVO een aantal themarapporten verschenen, onder andere over alcoholgebruik, seksualiteit en psychische gezondheid. In de themarapporten en het regiorapport worden de resultaten, waar mogelijk, vergeleken met landelijke cijfers en met het EMOVO-onderzoek uit GEMEENTE In dit rapport worden de resultaten van de jongeren uit de gemeente Hoorn beschreven. In deze rapportage zijn vooral die onderwerpen opgenomen die relevant zijn voor de gemeente. Voor de gemeente Hoorn waren de vragenlijsten van 651 jongeren bruikbaar voor analyse. Het gaat om jongeren die in Hoorn wonen en zowel in als buiten Hoorn op school zitten; in totaal zaten deze jongeren op 11 verschillende scholen. In de gemeente Hoorn wonen jongeren in de leeftijd van 12 tot 19 jaar. Dit betekent dat 11% van alle jongeren bereikt is met dit onderzoek. 5

8 1.3 LEESWIJZER In dit rapport worden de resultaten van de gemeente Hoorn weergegeven, uitgesplitst naar geslacht, klas en schooltype van de jongeren. Ter vergelijking worden de resultaten van de gemeente Hoorn afgezet tegen de resultaten van alle jongeren woonachtig in West-Friesland die hebben meegedaan aan EMOVO en tegen de resultaten van alle jongeren woonachtig in Noord-Holland Noord. In de tabellen en figuren worden deze resultaten aangegeven met Hoorn, WF en NHN. In de analyses is telkens onderzocht of er verschillen zijn tussen jongens en meisjes, tussen leerlingen van de 2 e klas en de 4 e klas, tussen leerlingen van het vmbo en het havo/vwo en tussen jongeren uit Hoorn en jongeren uit andere gemeenten in NHN. Indien in dit rapport wordt aangegeven dat er een verschil bestaat tussen verschillende groepen jongeren, dan duidt dit op een statistisch significant (p<0,05) verschil. Dit betekent dat de kans klein is (in dit geval maximaal 5%) dat een gevonden verschil op toeval berust. In bijlage 2 zijn alle resultaten weergegeven in tabellen. In de hoofdstukken 2 t/m 8 worden de resultaten beschreven en hoofdstuk 9 behandelt de conclusies, aanbevelingen en het advies van de GGD aan de gemeente. In de bijlagen zijn alle resultaten in tabelvorm weergegeven en vindt u achtergrondinformatie over EMOVO. 6

9 2 Achtergrondkenmerken 2.1 ONDERWIJS De ingevulde vragenlijsten van 651 jongeren uit Hoorn waren bruikbaar voor analyse. De verdeling jongens/meisjes van deze jongeren wijkt niet af van West-Friesland (WF) of van Noord-Holland Noord (NHN). In de gemeente Hoorn hebben meer 2 e klassers meegedaan dan in NHN. De verdeling over de klassen wijkt niet af van WF. Van de jongeren in Hoorn die hebben meegedaan aan EMOVO volgt 27% een havo/vwo-opleiding en 73% volgt een vmbo-opleiding. In WF volgt 40% een havo/vwo-opleiding en in NHN 49%. Achtergrondkenmerken Gemeente Hoorn West-Friesland Noord-Holland Noord aantal % aantal % aantal % jongens meisjes ,5 47, ,6 49, ,8 50,2 2 e klas 4 e klas ,5 47, ,4 47, ,6 51,4 vmbo havo/vwo ,4 26, ,3 39, ,1 48,9 12 jaar 5 0,8 12 0,4 62 0,6 13 jaar , , ,9 14 jaar , , ,4 15 jaar , , ,4 16 jaar , , ,2 17 jaar 16 2,5 76 2, ,2 >17 jaar 3 0,5 6 0,2 30 0,3 totaal ETNISCHE HERKOMST Voor een indeling naar etnische herkomst van de jongeren is gebruik gemaakt van de standaarddefinitie van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) *. Van de jongeren in de gemeente Hoorn is 71% van Nederlandse afkomst en 29% van de jongeren heeft een allochtone herkomst; 22% van de jongeren heeft een nietwesterse achtergrond en 7% van de jongeren is afkomstig uit een westers land. In WF is 86% van de jongeren van Nederlandse afkomst, 9% van niet-westerse allochtone afkomst en 5% van westerse allochtone herkomst. In NHN is 85% van de jongeren van Nederlandse afkomst, 9% van niet-westerse allochtone afkomst en 6% van westerse allochtone herkomst. 8% van de jongeren in Hoorn behoort tot de 1 e generatie allochtonen en 21% behoort tot de 2 e generatie allochtonen. In WF behoort 3% tot de 1 e generatie allochtonen en 11% behoort tot de 2 e generatie. In NHN behoort 4% tot * Een jongere is van Nederlandse herkomst als beide ouders in Nederland zijn geboren. Een jongere is van niet- Nederlandse herkomst als tenminste één ouder in het buitenland is geboren. Ontbreekt informatie over het geboorteland van beide ouders dan wordt aangenomen dat het geboorteland van deze ouders hetzelfde is als van de jongere. 7

10 de 1 e generatie allochtonen en 11% tot de 2 e generatie. Net zoals de andere jongeren in de regio voelen de jongeren in Hoorn zich overwegend Nederlands: 90% rekent zichzelf tot de Nederlandse bevolkingsgroep. In WF is dit 96% en in NHN voelt 97% zich Nederlands. Etnische herkomst Gemeente Hoorn West-Friesland Noord-Holland Noord aantal % aantal % aantal % Autochtoon , , ,3 Niet-westerse allochtoon , , ,9 Westerse allochtoon 43 6, , ,8 2.3 WOON- EN GEZINSSITUATIE 68% van de jongeren in Hoorn woont bij zijn of haar twee eigen (biologische) ouders. 7% van de jongeren woont in een gezin met twee ouders waarvan één van de twee ouders een stiefouder is. 20% van de jongeren woont bij één ouder. Bij 3% van de jongeren is er sprake van co-ouderschap. Jongeren in Hoorn wonen naar verhouding vaker in een eenoudergezin dan jongeren in WF (14%) of in NHN (13%). Woon- en gezinssituatie Gemeente Hoorn West-Friesland Noord-Holland Noord aantal % aantal % aantal % Eenoudergezin , , ,9 Geen eenoudergezin , , ,1 2.4 RELIGIE 67% van de jongeren in Hoorn geeft aan geen geloof te hebben; dit percentage is iets hoger dan dat in WF (63%) en iets lager dan dat in NHN (70%). Rooms katholiek is door de jongeren in Hoorn het meest genoemde geloof (13%), gevolgd door islam (11%) en protestants christelijk (7%). Het percentage rooms katholieke jongeren in de gemeente Hoorn is lager dan in WF of NHN. In NHN is 16% rooms katholiek en in West-Friesland 24%. 3% van de jongeren in Hoorn heeft een ander geloof, zoals boeddhisme, Jodendom of hindoeïsme; in WF heeft eveneens 3% een ander geloof en in NHN 4%. Religie Gemeente Hoorn West-Friesland Noord-Holland Noord aantal % aantal % aantal % Geen , , ,4 Rooms katholiek 83 12, , ,4 Protestants christelijk 43 6, , ,3 Islam 72 11, , ,4 Anders 16 2,5 81 2, ,5 8

11 3 Lichamelijke gezondheid 3.1 ERVAREN GEZONDHEID De ervaren gezondheid, ook wel gezondheidsbeleving genoemd, geeft een samenvattend oordeel over de eigen algemene gezondheid. De meerderheid van de jongeren in Hoorn ervaart de eigen gezondheid als goed tot heel goed (79%). 17% van de jongeren noemt zijn of haar gezondheid gaat wel en 4% vindt zijn of haar gezondheid niet zo best of slecht. Dit percentage wijkt vrijwel niet af van het percentage in WF en NHN (beiden 3%). Zowel in Hoorn als in NHN is er geen verschil in ervaren gezondheid tussen jongens en meisjes. Er is bij de jongeren in Hoorn ook geen verschil in ervaren gezondheid tussen 2 e en 4 e klassers of tussen vmbo- en havo/vwo-leerlingen. In NHN ervaren 4 e klassers hun gezondheid iets minder goed dan 2 e klassers (3% versus 2%); hetzelfde geldt voor vmbo-leerlingen (3%) ten opzichte van havo/vwo-leerlingen (2%). Vanwege te kleine aantallen kan er voor de gemeente Hoorn geen uitspraak worden gedaan over mogelijke verschillen tussen autochtone en allochtone jongeren en tussen jongeren uit een eenoudergezin en een gezin met twee ouders. 3.2 CHRONISCHE AANDOENINGEN Het voorkomen van ziekten en aandoeningen is nagevraagd aan de hand van een lijst met tien ziekten en aandoeningen. Van de jongeren in Hoorn heeft 42% één of meer chronische aandoeningen die al dan niet zijn vastgesteld door een arts; dit percentage wijkt niet af van het percentage in WF (39%) of in NHN (39%). Zowel in Hoorn als in NHN hebben 4 e klassers vaker een chronische aandoening dan 2 e klassers. Van de jongeren in Hoorn heeft 38% van de 2 e klassers en 46% van de 4 e klassers een chronische aandoening; regionaal is dit respectievelijk 35% en 42%. In Hoorn hebben meisjes (52%) en vmbo-leerlingen (47%) vaker één of meer chronische aandoeningen dan jongens (34%) en havo/vwo-leerlingen (29%). Ook in NHN hebben meisjes (46%) en vmbo-leerlingen (41%) vaker één of meer chronische aandoeningen dan jongens (32%) en havo/vwo-leerlingen (36%). In NHN is er een significant verschil tussen westerse allochtonen (42%), niet-westerse allochtonen (43%) en autochtone jongeren (38%) wat betreft het vóórkomen van een chronische aandoening; hetzelfde geldt voor jongeren uit een eenoudergezin (45%) en uit een gezin met twee ouders (38%). In Hoorn is het verschil tussen de etnische groepen niet waarneembaar, maar hebben jongeren uit een eenoudergezin (55%) wel vaker een chronische aandoening dan jongeren uit een gezin met twee ouders (39%). 9

12 De meest voorkomende chronische aandoeningen van jongeren in Hoorn zijn: migraine (15%) astma (10%) eczeem (11%) ADHD (9%) chronische vermoeidheid (8%) buikklachten (6%) In NHN wordt eveneens migraine (14%) het meest genoemd, gevolgd door astma (11%), eczeem (10%), chronische vermoeidheid (8%), buikklachten (6%) en ADHD (5%). Eén of meer chronische aandoeningen (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Hoorn WF 3.3 ALLERGIE In EMOVO is nagevraagd of jongeren allergisch zijn voor pollen of stuifmeel, huisstof of huismijt, bepaalde huisdieren, bepaalde medicijnen en voor bepaald voedsel. In Hoorn heeft een derde van de jongeren (34%) één of meer allergieën, al dan niet vastgesteld door een arts. Dit percentage is hoger dan het percentage in WF (30%), maar wijkt niet significant af van dat in NHN (32%). In Hoorn is er geen verschil tussen jongens en meisjes wat betreft het hebben van een allergie. Regionaal zijn meisjes (34%) iets vaker allergisch dan jongens (31%). Vmbo-leerlingen in Hoorn zijn vaker ergens allergisch voor dan havo/vwo-leerlingen (37% versus 24%); dit verschil is regionaal niet gevonden. Zowel in Hoorn als in NHN is er geen verschil tussen 2 e of 4 e klassers wat betreft het hebben van één of meer allergieën. In NHN hebben niet-westerse allochtonen (41%) iets vaker een allergie 10

13 dan westerse allochtonen (37%) of autochtone jongeren (31%). Ook in Hoorn hebben niet-westerse allochtonen (43%) vaker een allergie dan westerse allochtonen (35%) of autochtone jongeren (30%). Er is geen verschil tussen jongeren uit een eenoudergezin of een gezin met twee ouders; dit geldt zowel in Hoorn als regionaal. De meest voorkomende allergieën bij jongeren in Hoorn zijn: pollen/stuifmeel (17%) voedsel (13%) huisstof/huismijt (12%) huisdieren (11%) medicijnen (5%) In NHN is 17% van de jongeren allergisch voor pollen of stuifmeel, 12% is allergisch voor huisstof of huismijt, 11% voor bepaald voedsel, 11% voor huisdieren en 5% voor medicijnen. Allergieën (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Hoorn WF 3.4 MONDGEZONDHEID Door tandartsen wordt aanbevolen om één à twee keer per jaar een controlebezoek aan de tandarts te brengen. Van de jongeren in Hoorn bezoekt 18% minder dan 2 keer per jaar de tandarts; dit komt overeen met het percentage in NHN (15%), maar wijkt significant af van WF (15%). 11

14 Er is in Hoorn geen verschil tussen jongens en meisjes wat betreft tandartsbezoek. Regionaal is er wel een significant verschil tussen jongens (17%) en meisjes (14%). Er is in Hoorn wel een verschil tussen 2 e en 4 e klassers en tussen vmbo-leerlingen en havo/vwo-leerlingen wat betreft het regelmatig naar de tandarts gaan. In Hoorn gaan 4 e klassers (21%) en vmbo-leerlingen (20%) minder vaak naar de tandarts dan 2 e klassers (15%) en havo/vwo-leerlingen (11%). In NHN gaan eveneens 4 e klassers (17%) en vmbo-leerlingen (18%) minder vaak naar de tandarts dan 2 e klassers (14%) en havo/vwo-leerlingen (13%). In Hoorn gaan allochtone jongeren (niet-westers 25%, westers 26%) minder vaak naar de tandarts dan autochtone jongeren (14%); dit komt overeen met de regio. Verder gaan jongeren uit een eenoudergezin zowel in Hoorn (29%) als regionaal (20%) minder vaak naar de tandarts dan jongeren uit een gezin met twee ouders (Hoorn 15%, NHN 15%). 23% van de jongeren in Hoorn poetst zijn of haar tanden minder dan 2 keer per dag; dit wijkt niet significant af van de jongeren in NHN (24%), maar wijkt in positieve zin af van de jongeren in WF (26%). In Hoorn poetsen jongens hun tanden minder vaak dan meisjes; 30% van de jongens ten opzichte van 14% van de meisjes poetst de tanden minder dan twee keer per dag. Er is geen verschil in poetsgedrag tussen jongeren uit de 2 e en 4 e klas. Jongeren van het vmbo (25%) poetsen hun tanden minder vaak dan jongeren van het havo/vwo (17%). In NHN poetsen jongens, 4 e klassers en vmbo-leerlingen hun tanden minder vaak dan meisjes, 2 e klassers en havo/vwo-leerlingen. In NHN en in Hoorn is er geen significant verschil in poetsgedrag tussen jongeren van allochtone of van autochtone herkomst. Er is in Hoorn geen verschil tussen jongeren uit een eenoudergezin of een gezin met twee ouders; regionaal poetsen jongeren uit een eenoudergezin (28%) vaker hun tanden minder dan 2 keer per dag dan jongeren uit een gezin met twee ouders (24%). 3.5 ONGEVALLEN In Nederland worden jaarlijks jongeren in de leeftijd 13 tot 25 jaar behandeld op een spoedeisende eerste hulpafdeling (SEH) van een ziekenhuis als gevolg van letsel door een ongeval, geweldpleging of door zelfverwonding. In Hoorn heeft ruim een derde van de jongeren (36%) het afgelopen jaar één of meer ongevallen gehad waarvoor medische behandeling noodzakelijk was. Dit percentage wijkt niet af van het percentage in WF of NHN (beiden 33%). In Hoorn is er geen verschil tussen jongens en meisjes of tussen 2 e en 4 e klassers wat betreft ongevallen in het afgelopen jaar. Wel zijn het vaker vmbo-leerlingen (39%) dan havo/vwo-leerlingen (28%) die het afgelopen jaar een ongeval gehad hebben. In NHN hebben iets meer 4 e klassers (34%) dan 2 e klassers (32%) en meer vmbo-leerlingen (36%) dan havo/vwo-leerlingen (30%) een ongeval gehad in het jaar voorafgaand aan het onderzoek. In Hoorn is er geen verschil wat betreft een ongeval in het afgelopen jaar tussen jongeren van allochtone en autochtone afkomst of tussen jongeren uit een eenoudergezin en een gezin met twee ouders. In NHN lijken 12

15 niet-westerse allochtonen (33%) en autochtonen (33%) iets vaker een ongeval te hebben gehad dan westerse allochtonen (28%). Oorzaak ongeval (%) sporten anders verkeer betaald werk geweld zelfverwonding WF Hoorn NHN Zowel in Hoorn als in WF en NHN gebeuren de meeste ongevallen tijdens het sporten. Van de jongeren in Hoorn heeft 22% een sportongeval gehad; in WF en NHN heeft 21% van de jongeren een sportongeval gehad. Na sporten vinden de meeste ongevallen plaats in het verkeer (3% Hoorn en 2% NHN) en als gevolg van geweld (2% Hoorn en 2% NHN). Enkele jongeren in Hoorn zijn het afgelopen jaar gewond geraakt tijdens betaald werk of door zelfverwonding. 3.6 SAMENVATTING LICHAMELIJKE GEZONDHEID 79% van de jongeren in Hoorn ervaart de eigen gezondheid als goed tot heel goed, 17% van de jongeren noemt zijn of haar gezondheid gaat wel en 4% vindt de eigen gezondheid niet zo best of slecht; dit percentage komt overeen met dat in WF (3%) en NHN (3%). 42% van de jongeren heeft één of meer chronische aandoeningen en 34% heeft één of meer allergieën; jongeren in Hoorn hebben vaker een allergie dan jongeren in WF (30%). In Hoorn bezoekt 18% van de jongeren minder dan 2 keer per jaar de tandarts en 23% poetst zijn of haar tanden minder dan 2 keer per dag. Het poetsgedrag in Hoorn wijkt niet af van NHN (24%) en wijkt in positieve zin af van WF (26%). Jongens en vmbo-leerlingen poetsen hun tanden minder vaak dan meisjes en havo/vwo-leerlingen. 36% van de jongeren in Hoorn heeft een ongeval gehad waarvoor medische behandeling nodig was. Dit percentage komt overeen met WF en NHN (beiden 33%). 13

16 14 EMOVO 2009/2010

17 4 Welzijn 4.1 PSYCHISCHE GEZONDHEID In EMOVO is de psychische gezondheid gemeten door gebruik te maken van de Mental Health Inventory-5 (MHI-5). De MHI-5 is een internationaal gebruikte vragenlijst met vijf vragen waarmee de psychische gezondheidstoestand in de algemene bevolking kan worden gemeten. De uitslag wordt bepaald door de balans tussen de mate van negatieve en positieve gevoelens. Voor de MHI-5 geldt dat een hogere score een betere psychische gezondheid weergeeft. Psychisch ongezond/psychische klachten (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Hoorn WF De meeste jongeren in Hoorn hebben een goede psychische gezondheid, namelijk 81%. 19% heeft een lage score voor psychische gezondheid; dit wil zeggen dat deze jongeren psychisch minder gezond zijn en psychische klachten hebben. Het percentage jongeren in Hoorn met psychische klachten ligt niet significant hoger dan in WF (17%) of in NHN (18%). Zowel in Hoorn als in NHN hebben meisjes vaker een minder goede psychische gezondheid dan jongens. Van de meisjes in Hoorn heeft 26% (regionaal 23%) een lage score voor psychische gezondheid en van de jongens 13% (regionaal 12%). Er is in Hoorn geen verschil tussen 2 e klassers en 4 e klassers. Vmbo-leerlingen (23%) hebben vaker een minder goede psychische gezondheid dan havo/vwo-leerlingen (10%). Regionaal hebben 4 e klassers (20%) en vmbo-leerlingen (20%) vaker een 15

18 minder goede psychische gezondheid dan 2 e klassers (15%) en havo/vwo-leerlingen (15%). Verschillen in psychische gezondheid tussen jongeren van allochtone of van autochtone herkomst worden in Hoorn niet gevonden. In NHN hebben niet-westerse allochtonen (22%) vaker een lage score voor psychische gezondheid dan westerse allochtonen (20%) en autochtonen (17%). De jongeren in Hoorn die opgroeien in een eenoudergezin zijn vaker psychisch ongezond dan jongeren uit een gezin met twee ouders (27% tegenover 18%). Regionaal is er ook een significant verschil tussen jongeren uit een eenoudergezin (21%) en een gezin met twee ouders (17%). 4.2 KWALITEIT VAN LEVEN Kwaliteit van leven is een belangrijke indicator ten behoeve van een brede diagnostiek van gezondheid en welbevinden. Kwaliteit van leven wordt gedefinieerd als de eigen ervaring van personen over hun functioneren op fysiek, psychisch en sociaal gebied. Kwaliteit van leven in EMOVO is gemeten met de KIDSCREEN, een vragenlijst bestaande uit 10 vragen. De vragenlijst is gebaseerd op de WHO definitie van kwaliteit van leven. Meer dan een kwart van de jongeren in Hoorn (27%) heeft een lage kwaliteit van leven, 45% heeft een gemiddelde kwaliteit van leven en 28% heeft een hoge kwaliteit van leven. Jongeren in Hoorn hebben vrijwel even vaak een lage kwaliteit van leven als jongeren in WF (29%) of NHN (28%). Lage kwaliteit van leven (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Hoorn WF 16

19 Zowel in Hoorn als in NHN hebben meisjes en 4 e klassers vaker een lage kwaliteit van leven dan jongens en 2 e klassers. Van de jongeren in Hoorn heeft 35% van de meisjes en 30% van de 4 e klassers ten opzichte van 19% van de jongens en 23% van de 2 e klassers een lage kwaliteit van leven. Tussen de jongeren op het vmbo of havo/vwo is er zowel in Hoorn als in NHN geen significant verschil in kwaliteit van leven. In Hoorn is er geen verschil in kwaliteit van leven tussen jongeren van autochtone of van allochtone herkomst. Jongeren uit een eenoudergezin hebben vaker een lage kwaliteit van leven dan jongeren uit een gezin met twee ouders (35% versus 25%). Regionaal hebben niet-westerse allochtonen (33%) en westerse allochtonen (31%) iets vaker een lage kwaliteit van leven dan autochtone jongeren (28%). Hetzelfde geldt voor jongeren uit een eenoudergezin (33%) ten opzichte van jongeren uit een gezin met twee ouders (28%). 4.3 PSYCHOSOCIALE GEZONDHEID In EMOVO is de psychosociale gezondheid gemeten door gebruik te maken van de SDQ. De SDQ (Strengths and Difficulties Questionnaire) is een betrouwbaar instrument bedoeld om jongeren met een hoog risico op psychosociale problemen te signaleren. De SDQ bestaat uit 25 vragen over emotionele problemen, gedragsproblemen, problemen met leeftijdsgenoten, hyperactiviteit en pro-sociaal gedrag (onder andere hulp bieden, vriendelijk zijn en delen met anderen). Een hoge totaalscore op de SDQ betekent dat een jongere (zeer waarschijnlijk) psychosociale problemen heeft. Psychosociale problemen (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Hoorn WF 17

20 Op basis van de SDQ is bij 6% van de jongeren in Hoorn duidelijk sprake van een verhoogd risico op psychosociale problematiek. Dit percentage is vergelijkbaar met WF (5%) en NHN (5%). Van de jongeren in Hoorn hebben vmbo-leerlingen, net als regionaal, vaker een ongunstige SDQ-score (7%) dan havo/vwo-leerlingen (1%). Er is in Hoorn geen verschil waarneembaar tussen jongens en meisjes of tussen 2 e en 4 e klassers wat betreft psychosociale problematiek. In NHN hebben meisjes (5%) en 4 e klassers (5%) iets vaker een ongunstige score op de SDQ dan jongens (4%) en 2 e klassers (4%). Vanwege te kleine aantallen kan er geen uitspraak worden gedaan over mogelijke verschillen in SDQ score tussen allochtone of autochtone jongeren in Hoorn. 4.4 MISHANDELING Een goed overzicht van het vóórkomen van kindermishandeling, zowel thuis als buitenshuis, is moeilijk te geven. Het is lastig om via een vragenlijst een betrouwbaar beeld van dit gevoelige onderwerp te krijgen. De onderstaande gegevens moeten daarom worden beschouwd als een indicatie. Ooit lichamelijk of geestelijk mishandeld (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Hoorn WF 19% van de jongeren in Hoorn geeft aan dat hij/zij ooit lichamelijk of geestelijk mishandeld is. Dit percentage wijkt in positieve zin af van het percentage in WF en NHN, beiden 22%. 18

21 In NHN geven meisjes en vmbo-leerlingen vaker aan ooit te zijn mishandeld dan jongens en havo/vwo-leerlingen; dit verschil is in Hoorn niet waarneembaar. Tussen de 2 e en 4 e klassers is zowel regionaal als in Hoorn geen verschil wat betreft lichamelijke of geestelijke mishandeling. In NHN geven westerse allochtonen vaker aan te zijn mishandeld dan autochtonen of niet-westerse allochtonen; dit verschil is in Hoorn niet significant. Zowel regionaal als in Hoorn is er een significant verschil tussen jongeren uit een eenoudergezin (30%) en jongeren uit een gezin met twee ouders (17%) wat betreft lichamelijke of geestelijke mishandeling. 4.5 ZELFDODING Ernstige psychische problemen kunnen leiden tot (een poging tot) zelfdoding. Zelfdoding bij adolescenten hangt vaak samen met drie factoren: een algemeen gevoel van hopeloosheid en uitzichtloosheid een verstoorde communicatie en conflicterende relaties in het gezin de voorbeeldwerking van andere suïcides, met name door leeftijdsgenoten Bij jongeren moet suïcidaal gedrag vooral worden gezien als een schreeuw om hulp: de verhouding poging: suïcide is ongeveer 40:1. In EMOVO zijn twee vragen gesteld over zelfdoding. Er is gevraagd naar serieuze gedachten over zelfdoding en naar daadwerkelijke pogingen tot zelfdoding in het voorafgaande jaar. 4% van de jongeren in Hoorn heeft het afgelopen jaar een poging gedaan tot zelfdoding. Dit percentage komt overeen met het percentage in WF (3%) en NHN (3%). 19% van de jongeren in Hoorn heeft het afgelopen jaar serieuze gedachten gehad aan zelfdoding. Dit percentage wijkt niet af van dat in NHN (19%) of WF (20%). Meisjes in Hoorn (24%) hebben vaker serieus nagedacht over zelfdoding dan jongens (15%); ook denken vmbo-leerlingen (22%) vaker serieus na over zelfdoding dan havo/vwo-leerlingen (12%). In NHN zijn deze verschillen ook gevonden. Er is zowel in Hoorn als in NHN geen verschil tussen jongeren uit de 2 e klas of uit de 4 e klas wat betreft gedachten aan zelfdoding. Net als in de regio is er in Hoorn een significant verschil wat betreft gedachten aan zelfdoding tussen jongeren van westerse allochtone herkomst (33%), niet-westerse allochtone herkomst (24%) of autochtone herkomst (16%). Jongeren uit een eenoudergezin (Hoorn 30%, NHN 25%) hebben vaker serieuze gedachten aan zelfdoding dan jongeren uit een gezin met twee ouders (Hoorn 17%, NHN 18%). 19

22 4.6 SAMENVATTING WELZIJN Bijna één op de vijf Jongeren in Hoorn (19%) heeft een lage score voor psychische gezondheid (psychisch minder gezond en/of psychische klachten); meisjes (26%) zijn vaker psychisch ongezond dan jongens (13%). Van de jongeren in Hoorn heeft 27% een lage kwaliteit van leven, in WF 29% en in NHN 28%. Bijna twee keer zoveel meisjes (35%) als jongens (19%) hebben een lage kwaliteit van leven. Op basis van de SDQ is bij 6% van de jongeren in Hoorn sprake van psychosociale problematiek. Dit percentage is vergelijkbaar met WF en NHN (beiden 5%). Een vijfde van de jongeren (19%) geeft aan ooit lichamelijk of geestelijk mishandeld te zijn. In WF en NHN zijn dit iets meer jongeren, namelijk 22%. Van de jongeren in Hoorn heeft 19% het afgelopen jaar serieuze gedachten aan zelfdoding. Dit percentage komt overeen met dat in NHN (19%) en WF (20%). 4% van de jongeren heeft het afgelopen jaar daadwerkelijk een poging tot zelfdoding ondernomen. 20

23 5 Voeding en bewegen 5.1 VOEDING De belangrijkste oorzaak voor het ontstaan van overgewicht is een verkeerde balans tussen de voedselinname en de hoeveelheid beweging die iemand heeft. 20% van de jongeren in Hoorn slaat minimaal 2 keer per week zijn of haar ontbijt over. Dit wijkt negatief af van het percentage in WF of NHN (beiden 16%). Van de jongeren in Hoorn slaan vmbo-leerlingen vaker het ontbijt over dan havo/vwo-leerlingen; respectievelijk 25% en 8% slaat minstens 2 keer per week zijn of haar ontbijt over. Jongens (15%) en 2 e klassers (14%) slaan minder vaak het ontbijt over dan meisjes (26%) en 4 e klassers (27%). In NHN ontbijten meisjes (19% slaat het ontbijt minstens 2 keer per week over), 4 e klassers (19%) en vmbo-leerlingen (21%) minder vaak dan jongens (13%), 2 e klassers (13%) en havo/vwo-leerlingen (10%). Zowel in Hoorn als regionaal slaan jongeren uit een eenoudergezin (Hoorn 27%, NHN 25%) vaker het ontbijt over dan jongeren uit een gezin met twee ouders (Hoorn 19%, NHN 15%). In Hoorn zijn het vaker jongeren van westerse allochtone afkomst (41%) dan van niet-westerse allochtone afkomst (38%) en autochtone afkomst (13%) die minimaal 2 keer per week het ontbijt over slaan. Regionaal zijn het juist iets vaker niet-westerse allochtonen (33%) dan westerse allochtonen (23%) of autochtonen (14%) die regelmatig het ontbijt over slaan. Voedingsgewoonten (%) <5x per week ontbijten dagelijks groente dagelijks fruit dagelijks 2 stuks fruit WF Hoorn NHN 21

24 30% van de jongeren in Hoorn eet dagelijks groente. Dit percentage wijkt niet significant af van WF (27%) of van NHN (32%). Er is in Hoorn geen verschil tussen 2 e en 4 e klassers wat betreft het dagelijks eten van groente. Jongens (25%) eten minder vaak dagelijks groente dan meisjes (36%). Havo/vwo-leerlingen eten vaker iedere dag groente dan vmbo-leerlingen (38% tegenover 28%). Regionaal eten meisjes iets vaker dagelijks groente dan jongens (34% versus 30%), ook eten 2 e klassers (34%) en havo/vwo-leerlingen (36%) vaker dagelijks groente dan 4 e klassers (30%) en vmboleerlingen (28%). Hoewel niet significant, lijken niet-westerse allochtonen iets vaker dagelijks groente te eten (37%) dan autochtone jongeren (29%) en westerse allochtonen (27%). In NHN zijn vergelijkbare verschillen gevonden; deze zijn wel significant. Zowel regionaal als in Hoorn is er geen verschil in het eten van groente tussen jongeren uit een eenoudergezin of een gezin met twee ouders. Het eten van fruit is onderverdeeld in 'dagelijks fruit eten en dagelijks minimaal 2 stuks fruit (de aanbevolen norm volgens het Voedingscentrum). Een derde van de jongeren in Hoorn (33%) eet dagelijks fruit en 15% eet dagelijks minimaal 2 stuks fruit. Deze percentages komen overeen met NHN, waar 36% van de jongeren dagelijks fruit eet en 15% voldoet aan de fruitnorm. Ook ten opzichte van WF (35% eet dagelijks fruit en 14% eet dagelijks 2 stuks fruit) is er geen verschil gevonden. In Hoorn is er geen verschil tussen jongens en meisjes wat betreft fruitconsumptie. Regionaal eten meisjes (39%) vaker dagelijks fruit dan jongens (33%). Er is in Hoorn eveneens geen verschil in fruitconsumptie tussen 2 e klassers en 4 e klassers of tussen vmbo-leerlingen en havo/vwo-leerlingen. In NHN eten 2 e klassers en havo/vwoleerlingen vaker dagelijks fruit dan 4 e klassers en vmbo-leerlingen; deze groep voldoet ook vaker aan de aanbevolen fruitnorm. Tussen de verschillende etnische groepen in Hoorn is geen verschil in fruitconsumptie waarneembaar. Regionaal voldoen niet-westerse allochtonen en westerse allochtonen (17%) iets vaker aan de fruitnorm dan autochtonen (14%). In Hoorn lijken jongeren uit een eenoudergezin minder vaak fruit te eten dan jongeren uit een gezin met twee ouders, respectievelijk 28% en 34% eet dagelijks fruit. Het verschil is echter niet significant. Regionaal is er wel een significant verschil tussen jongeren uit een eenoudergezin (34%) en uit een gezin met twee ouders (36%) wat betreft het dagelijks eten van fruit. 5.2 BEWEGEN In 1998 is de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) vastgesteld; dit is een landelijk gebruikte norm die aangeeft dat jongeren dagelijks één uur matig intensief moeten bewegen. Om een indruk te krijgen of wordt voldaan aan deze norm is het aantal minuten sport op school, sporten bij een sportclub, ongeorganiseerd sporten/bewegen en het aantal minuten dat een jongere naar of van school fietst of loopt per week opgeteld. Indien een jongere gemiddeld per dag een uur of meer (of 420 minuten per week) beweegt, wordt dit beschouwd als een jongere die voldoet aan de beweegnorm. Van de jongeren in Hoorn voldoet 64% aan de beweegnorm van gemiddeld een uur beweging per dag, 36% van de jongeren beweegt onvoldoende; 22

25 dit wijkt in negatieve zin af van WF en NHN, daar beweegt respectievelijk 28% en 32% van de jongeren onvoldoende. Er is in Hoorn een verschil in de mate van bewegen tussen jongens en meisjes en 2 e en 4 e klassers. Meisjes (45%) en 4 e klassers (44%) bewegen vaker onvoldoende dan jongens (28%) en 2 e klassers (29%). Tussen de verschillende schooltypen is in Hoorn geen verschil gevonden. In NHN worden vergelijkbare verschillen tussen jongens en meisjes en tussen 2 e en 4 e klassers gevonden. In NHN zijn het wel vaker vmboleerlingen (36%) die onvoldoende bewegen dan havo/vwo-leerlingen (28%). Van de niet-westerse allochtonen in Hoorn beweegt 48% onvoldoende, van de westerse allochtonen beweegt 37% onvoldoende en van de autochtone jongeren 32%. In NHN bewegen eveneens niet-westerse allochtone jongeren (49%) vaker onvoldoende dan westerse allochtone jongeren (36%) of autochtone jongeren (30%). In Hoorn bewegen jongeren uit een eenoudergezin (50%) vaker onvoldoende dan jongeren uit een gezin met twee ouders (33%). Hetzelfde verschil tussen jongeren uit een eenoudergezin ten opzichte van jongeren uit een gezin met twee ouders is ook regionaal gevonden (44% versus 30%). Onvoldoende beweging (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Hoorn WF 23

26 5.3 SPORTEN BIJ EEN SPORTVERENIGING Naast vragen over het aantal uur bewegen, zijn er ook vragen gesteld over lidmaatschap van een sportvereniging, sportclub of sportschool. Van de jongeren in Hoorn is 67% lid van een sportvereniging; 33% sport niet bij een sportvereniging. In WF en NHN sporten meer jongeren bij een sportvereniging, respectievelijk 71% en 70%. Net als in de regio zijn jongens in Hoorn significant vaker lid van een sportvereniging dan meisjes (71% versus 62%). Hetzelfde geldt voor jongeren uit de 2 e klas (74%) en de 4 e klas (59%). In NHN zijn jongens (72%) en 2 e klassers (74%) eveneens vaker lid van een sportvereniging dan meisjes (69%) en 4 e klassers (67%). Er is zowel in Hoorn als regionaal een verschil tussen vmbo-leerlingen en havo/vwo-leerlingen. Van de vmbo-leerlingen sport 62% bij een sportvereniging (regionaal 64%) en van de havo/vwo-leerlingen sport 80% bij een sportvereniging (regionaal 77%). Van de autochtone jongeren in Hoorn is 72% lid van een sportvereniging, van de westerse allochtonen 61% en van de niet-westerse allochtonen is 53% lid van een sportvereniging. Jongeren uit een eenoudergezin zijn minder vaak lid van een sportvereniging dan jongeren uit een gezin met twee ouders, namelijk 56% ten opzichte van 61% is lid van een vereniging. Dit verschil is ook gevonden in NHN. Van de jongeren in Hoorn sport 42% veel (WF 44%, NHN 44%); dat wil zeggen dat zij 3 uur of meer per week sporten bij een sportvereniging. Sporten bij een sportvereniging Gemeente Hoorn Noord-Holland Noord % % jongens meisjes 71,5 61,7 71,8 69,0 2 e klas 4 e klas 73,7 59,3 74,4 66,7 vmbo havo/vwo 61,8 79,8 64,2 76,8 totaal 66,8 70,4 5.4 INACTIVITEIT Inactiviteit wordt gedefinieerd als dagelijks meer dan 2 uur computeren of tv kijken. Bijna tweederde van de jongeren in Hoorn (65%) zit dagelijks meer dan 2 uur achter de (spel)computer of de tv. Dit wijkt niet af van NHN (63%) of van WF (64%). Er is in Hoorn geen verschil in inactiviteit tussen jongens en meisjes, 2 e en 4 e klassers of tussen vmbo- en havo/vwo-leerlingen. Regionaal zijn jongens (67%), 4 e klassers (67%) en vmbo-leerlingen (64%) vaker inactief dan meisjes (59%), 2 e klassers (58%) en havo/vwo-leerlingen (61%). Alleen regionaal zijn niet-westerse allochtonen (68%) vaker inactief dan westerse allochtonen (65%) en autochtone jongeren (62%). Ook zitten regionaal jongeren uit een eenoudergezin vaker achter de computer of tv dan jongeren uit een gezin met twee ouders; respectievelijk 66% ten opzichte van 62% is inactief. 24

27 5.5 SAMENVATTING VOEDING EN BEWEGEN 20% van de jongeren in Hoorn slaat regelmatig het ontbijt over, in WF en in NHN is dit 16%. 70% van de jongeren eet niet dagelijks groente en 67% eet niet dagelijks fruit. Dit komt overeen met de (sub)regio. Meisjes en havo/vwo-leerlingen eten vaker fruit dan jongens en vmbo-leerlingen. Van de jongeren beweegt 36% onvoldoende; dit wijkt in negatieve zin af van WF (28%) en NHN (32%). Meisjes en 4 e klassers bewegen vaker onvoldoende dan jongens en 2 e klassers. Een derde van de jongeren (33%) is geen lid van een sportvereniging. Dit wijkt in negatieve zin af van WF (29%) en NHN (30%). Vmbo-leerlingen zijn minder vaak lid dan havo/vwoleerlingen. 65% van de jongeren in Hoorn zit dagelijks 2 uur achter de computer of tv. 25

28 26 EMOVO 2009/2010

29 6 Genotmiddelen 6.1 ROKEN Jongeren die minstens één keer per week roken, worden als regelmatige rokers beschouwd. Het totale percentage regelmatige rokers in Hoorn (17%) is hoger dan het percentage rokers in WF (13%) en NHN (14%). Van de jongeren in Hoorn rookt 14% dagelijks en 11% rookt 21 sigaretten of meer per dag. Zowel in Hoorn als regionaal roken jongens ongeveer even vaak als meisjes. 4 e klassers roken vaker dan 2 e klassers. Van de 2 e klassers in Hoorn rookt 8% van de jongeren minstens één keer per week en in de 4e klas rookt 28% minstens één keer per week. In NHN zijn deze percentages respectievelijk 7% en 20%. Zowel in Hoorn als in NHN roken veel meer vmbo-leerlingen dan havo/vwo-leerlingen; van de vmbo-leerlingen rookt 23% minstens één keer per week (regionaal 21%) en van de havo/vwo-leerlingen 4% (regionaal 7%). Zowel regionaal als in Hoorn roken westerse allochtonen (Hoorn 41%, NHN 19%) vaker dan autochtonen (Hoorn 16%, NHN 14%) en niet-westerse allochtonen (Hoorn 15%, NHN 14%). Alleen regionaal is er een verschil in rookgedrag tussen jongeren uit een eenoudergezin (20%) en uit een gezin met twee ouders (13%). Regelmatig roken (minstens één keer per week) (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Hoorn WF 27

30 6.2 ALCOHOL 52% van de jongeren in Hoorn heeft wel eens alcohol gedronken. De gemiddelde leeftijd waarop jongeren in Hoorn voor het eerst alcohol dronken is 12 jaar en 10 maanden (in NHN 12 jaar en 8 maanden). Jongens drinken het liefst bier, breezers en drankjes die zelf gemixt worden; favoriete dranken van meisjes zijn breezers, drankjes die zelf gemixt worden en bier. Ruim een derde van de jongeren in Hoorn (39%) heeft in de afgelopen maand alcohol gedronken (actueel alcoholgebruik). Dit percentage wijkt in positieve zin af van het percentage in NHN (50%) of WF (48%). Zowel in Hoorn als regionaal is er geen verschil in actueel alcoholgebruik tussen jongens en meisjes. 4 e klassers (65%) hebben in de afgelopen maand veel vaker alcohol gedronken dan 2 e klassers (15%); dit geldt zowel in Hoorn als in NHN. In tegenstelling tot de regio is er in Hoorn geen significant verschil in actueel alcoholgebruik tussen havo/vwo-leerlingen (33%) en vmbo-leerlingen (41%); in NHN drinken vmbo-leerlingen vaker dan havo/vwo-leerlingen (54% versus 45%). Het actuele alcoholgebruik is bij de niet-westerse allochtone jongeren lager dan bij de westerse allochtone jongeren en autochtone jongeren; van de niet-westerse allochtonen in Hoorn heeft 23% in de afgelopen maand alcohol gedronken (regionaal 34%), van de westerse allochtone jongeren 49% (regionaal 48%) en van de autochtone jongeren 43% (regionaal 52%). Jongeren uit een eenoudergezin (48%) hebben de afgelopen maand vaker alcohol gedronken dan jongeren uit een gezin met twee ouders (37%). Dit verschil is niet waarneembaar in de regio. Alcoholgebruik in de afgelopen maand (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Hoorn WF 28

31 Binge drinken staat voor overmatig alcoholgebruik, dat wil zeggen meer dan 5 drankjes per gelegenheid. De maand voorafgaand aan het onderzoek heeft 31% van de jongeren in Hoorn volgens deze norm overmatig alcohol gebruikt. In WF en NHN hebben meer jongeren overmatig alcohol gebruikt, namelijk 37%. In Hoorn is er geen verschil tussen jongens en meisjes wat betreft binge drinken. Vmbo-leerlingen (34%) doen vaker aan binge drinken dan havo/vwo-leerlingen (24%). In NHN doen jongens iets vaker aan binge drinken dan meisjes (39% versus 35%), hetzelfde geldt voor vmbo-leerlingen (43%) en havo/vwo-leerlingen (31%). In Hoorn drinken 4 e klassers (51%) vaker overmatig dan 2 e klassers (13%). Ook regionaal drinken 4 e klassers (56%) vaker overmatig alcohol dan 2 e klassers (16%). Niet-westerse allochtone jongeren lijken zowel in Hoorn (17%) als in de regio (27%) minder vaak overmatig alcohol te gebruiken dan westerse allochtone jongeren (Hoorn 46%, NHN 36%) of autochtone jongeren (Hoorn 34%, NHN 38%). Er is in Hoorn geen significant verschil in overmatig alcoholgebruik tussen jongeren uit een eenoudergezin of uit een gezin met twee ouders (38% ten opzichte van 30%). Regionaal zijn deze percentages respectievelijk 41% en 36% en zijn ze wel significant. Binge drinken (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Hoorn WF 37% van de jongeren in Hoorn is ooit aangeschoten of dronken geweest en bijna een kwart (23%) is de afgelopen maand dronken of aangeschoten geweest. Jongeren in Hoorn zijn minder vaak ooit aangeschoten of dronken geweest dan jongeren in WF (41%) en NHN (42%). Wat betreft dronken of aangeschoten zijn in de afgelopen maand zijn er geen verschillen tussen Hoorn, WF (24%) en NHN (25%). 29