SCHOLIERENONDERZOEK E-MOVO

Transcriptie

1 SCHOLIERENONDERZOEK E-MOVO GEMEENTE UITGEEST SOCIAAL WELBEVINDEN SOCIAAL WELBEVINDEN SOCIAAL WELBEVINDEN WELBEVINDEN SOCIAAL WELBEVINDEN

2 SCHOLIERENONDERZOEK E-movo GEMEENTE UITGEEST Een onderzoek naar de gezondheid, het welzijn en de leefstijl van tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs. HET ONDERZOEK In het najaar van 09 hebben ruim scholieren woonachtig in de Kennemerland meegedaan aan een vragenlijstonderzoek van de GGD, ook wel E-movo onderzoek genoemd. Leerlingen van klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs beantwoordden tijdens een lesuur op school via internet vragen over hun gezondheid, thuissituatie, leefstijl en vrije tijd. Het doel van het onderzoek is om gemeenten, scholen en de GGD inzicht te geven in de gezondheid en leefstijl van de jeugd. Ook voor de andere negen gemeenten en voor de in zijn geheel zijn factsheets opgesteld, die zijn te downloaden vanaf de website van GGD Kennemerland. Deelnemende scholieren In totaal hebben 226 scholieren die in wonen een bruikbare vragenlijst ingevuld. Geschat wordt dat dit 63% is van alle tweede- en vierdeklassers die in deze gemeente wonen. De scholieren zijn afkomstig van verschillende scholen. De Kennemerland omvat tien gemeenten: Beverwijk, Bloemendaal, Haarlem, Haarlemmerliede en Spaarnwoude, Haarlemmermeer, Heemskerk, Heemstede,, Velsen en Zandvoort. Deze factsheet bespreekt de resultaten van de deelnemende scholieren die wonen in. Tabel 1 toont de achtergrondgegevens van de scholieren uit en de. In vergelijking met de hebben in meer vmbo-leerlingen aan het onderzoek meegedaan. Van de deelnemende jongens uit zit 57% op het vmbo, van de meisjes is dit 46%. Tabel 1. Achtergrondgegevens deelnemende scholieren en 226 scholieren (%) Regio scholieren (%) Geslacht Jongens Meisjes Klas Klas Klas Onderwijstype Vmbo Havo/vwo Onderwijstype Vmbo klas naar klas Vmbo klas Havo/vwo klas 2 31 Havo/vwo klas Gezinssamenstelling Twee ouders (beide eigen ouders) Twee ouders (van wie één stiefouder) Co-ouders (twee huizen) Eén ouder Anders Etniciteit Autochtoon Westers allochtoon 7 8 Niet-westers allochtoon 7 11

3 Van de scholieren uit vindt 85% zijn gezondheid goed of heel goed, 14% antwoordt gaat wel en 1% ervaart zijn gezondheid niet zo best of slecht. De nale percentages bedragen respectievelijk 82%, 15% en 3%. Havo/vwo-leerlingen oordelen positiever over hun eigen gezondheid dan vmboleerlingen en tweedeklassers oordelen positiever dan vierdeklassers. Chronische aandoeningen en allergieën De door de scholieren meest genoemde ziekten en/of aandoeningen in het jaar voorafgaand aan het onderzoek zijn: migraine of regelmatige ernstige hoofdpijn (15%), eczeem (%), astma of bronchitis (9%) en chronische vermoeidheid (eveneens 9%). Het gaat hier om ziekten en/of aandoeningen die al dan niet zijn vastgesteld door een arts. Een vijfde van de scholieren uit (%) is allergisch voor pollen en/of stuifmeel (hooikoorts), 12% voor huisdieren, 11% voor huisstof/huismijt en % voor bepaald voedsel. Ongevallen In de drie maanden voorafgaand aan het onderzoek heeft 32% van de scholieren uit een verwonding, vergiftiging of blessure opgelopen waarvoor medische behandeling nodig was ( 35%). Van deze scholieren heeft 64% het letsel opgelopen tijdens het sporten en 7% in het verkeer. voelen, neerslachtigheid, gelukkig voelen en in de put zitten (Mental Health Inventory-5: MHI-5). Van de scholieren in voelt % zich psychisch ongezond ( 18%). Het gaat om meer meisjes (22%) dan jongens (11%), meer vmbo- (22%) dan havo/vwo-leerlingen (11%) en meer vierde- (%) dan tweedeklassers (14%). Psychosociale problematiek De psychosociale problematiek is gemeten met de SDQ (Strengths and Difficulties Questionnaire). In figuur 1 staat de totaalscore weergegeven en de uitkomsten op vier deelgebieden van de SDQ. De figuur geeft tevens leerlingen weer die in het grensgebied zitten, in de tekst wordt op deze groep verder niet ingegaan. Van de scholieren heeft 4% psychosociale problematiek. Een ongunstige totaalscore op psychosociale problematiek komt in voor bij 8% van de vmbo-scholieren en bij geen van de havo/vwo-scholieren. Wat betreft de deelgebieden van de SDQ kan het volgende worden opgemerkt. Op hyperactiviteit scoort ongunstiger dan naal (22% versus %). Meer vmbo-leerlingen (28%) dan havo/vwo-leerlingen (%) uit hebben een ongunstige score op hyperactiviteit. Emotionele problemen komen meer voor bij meisjes (11%) dan bij jongens (1%) en meer bij vierde- (8%) dan bij tweedeklassers (5%). Gedragsproblemen komen meer voor bij vmbo-leerlingen (%) dan bij havo/vwo-leerlingen (1%), meer bij jongens (7%) dan bij meisjes (3%) en meer bij vierde- (7%) dan bij tweedeklassers (4%). Tot slot valt op dat problemen met leeftijdgenoten alleen voorkomen bij leerlingen van het vmbo (4%). Figuur 1. Psychosociale problematiek volgens de SDQ vergeleken met de (%) grensgebied psychosociale problematiek Kwaliteit van leven Kwaliteit van leven is een belangrijke maat om een indruk te krijgen van de totale gezondheid en het welbevinden. Kwaliteit van leven wordt gedefinieerd als de eigen mening van een persoon over zijn functioneren op fysiek, psychisch en sociaal gebied. Van de scholieren uit ervaart 31% een hoge kwaliteit van leven, 44% een gemiddelde kwaliteit en 25% een lage kwaliteit. Dit wijkt niet veel af van de nale percentages, die respectievelijk 27%, 45% en 29% bedragen. Een hoge kwaliteit van leven komt meer voor bij jongens (37%) dan bij meisjes (25%) en meer bij tweede- (35%) dan bij vierdeklassers (25%) Psychische gezondheid De psychische gezondheid is gemeten aan de hand van vijf vragen naar verschillende gevoelens: zenuwachtigheid, rustig totaalscore psychosociale problematiek hyperactiviteit emotionele problemen problemen met leeftijdsgenoten gedragsproblemen

4 Mishandeling en ongewenste seksuele ervaring Van de scholieren uit geeft 5% aan op dit moment wel eens geestelijk mishandeld te worden, dit wil zeggen getreiterd, gekleineerd of uitgescholden ( eveneens 5%). Dit gebeurt relatief vaak door een medescholier. Twee procent van de scholieren uit geeft aan op dit moment wel eens lichamelijk te worden mishandeld ( eveneens 2%). Vijf procent heeft wel eens zonder het te willen een seksuele ervaring met iemand gehad ( 7%). Onder seksuele ervaring wordt verstaan: alles van zoenen, intiem betasten tot naar bed gaan. Van de scholieren uit wilde 2-4% bovenstaande vragen niet beantwoorden ( 3-4%). Suïcidegedachten In de twaalf maanden voorafgaand aan het onderzoek heeft % van de scholieren uit er wel eens serieus over gedacht een eind te maken aan zijn leven. Dit is minder dan het nale percentage, dat 17% bedraagt. Van de scholieren uit heeft 8% er een enkele keer aan gedacht, 1% af en toe en 1% (heel) vaak., % tussen de 3-7 uur, en 80% meer dan 7 uur. Dit is gunstiger dan de nale cijfers, die respectievelijk 7%, 28% en 66% bedragen. Minder dan 7 uur bewegen komt meer voor bij vierde- (23%) dan bij tweedeklassers (17%) en meer bij vmbo-leerlingen (23%) dan bij havo/vwo-leerlingen (%). Hierbij is niet gekeken naar de verdeling van lichaamsbeweging over de week en de intensiteit van de lichaamsbeweging. Daarmee geven bovenstaande uitkomsten niet de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) weer. Drie kwart van de scholieren uit (76%) sport in verenigingsverband; 24% sport niet bij een sportvereniging ( 28%). Meer vierdeklassers (33%) dan tweedeklassers (17%) sporten niet bij een vereniging, en meer leerlingen van het vmbo (31%) dan van het havo/vwo (%). SOCIAAL WELBEVINDEN Pesten op school Van de scholieren uit wordt 5% regelmatig op school gepest ( 7%). Meer tweede- (8%) dan vierdeklassers (1%) worden gepest en meer vmbo- (8%) dan havo/vwo-leerlingen (3%). Zeven procent pest zelf regelmatig andere leerlingen op school ( 9%). Meer tweede- (9%) dan vierdeklassers (3%) geven aan regelmatig te pesten, meer jongens (9%) dan meisjes (4%) en meer leerlingen van het vmbo (9%) dan van het havo/vwo (5%). Spijbelen Van de scholieren uit heeft 17% minimaal één lesuur gespijbeld in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek ( 13%). Meer vierde- (28%) dan tweedeklassers (8%) spijbelen, meer jongens (24%) dan meisjes (%) en meer vmbo- (21%) dan havo/vwo-leerlingen (13%). De figuren 2 tot en met 4 geven voor een aantal leefstijlonderwerpen de resultaten weer van scholieren uit en die van de. Lichamelijke (in)activiteit Van de scholieren uit beweegt 4% minder dan 3 uur Voeding Tien procent van de scholieren uit ontbijt minder dan vijf keer en voldoet daarmee niet aan de ontbijt norm. Dit is gunstiger dan het nale gemiddelde, dat % bedraagt. Meer vierde- (13%) dan tweedeklassers (9%) voldoen niet aan de ontbijtnorm. Van de scholieren uit eet 73% niet elke dag groente ( 62%) en 63% eet niet elke dag fruit ( 62%). De fruitnorm van minstens twee stuks fruit per dag wordt door 84% niet gehaald ( eveneens 84%). Roken Dertien procent van de scholieren uit rookt wekelijks (minstens één keer ). Dit wijkt weinig af van naal (14%). Meer vierde- (22%) dan tweedeklassers (6%) uit roken wekelijks, meer vmbo-leerlingen (22%) dan havo/ vwo-leerlingen (3%) en meer jongens (%) dan meisjes (%).

5 Figuur 2. Leefstijl vmbo-scholieren vergeleken met de (%) vmbo Kennemerland vmbo beweegt < 7 uur ontbijt < 5 dagen rookt wekelijks alcohol gedronken binge-drinken hasj of wiet gebruikt ooit harddrugs gebruikt geslachtsgemeenschap gehad Alcohol In de maand voorafgaand aan het onderzoek heeft bijna de helft (48%) van de scholieren uit alcohol gedronken ( actuele drinkers ). Het nale gemiddelde is 44%. Het verschil met de is het grootst bij de groep vmbo-scholieren, de groep havo/ vwo-scholieren uit drinkt niet meer dan naal (zie figuren 2 en 3). Actueel drinken gebeurt meer door vierde- (76%) dan door tweedeklassers (28%) uit, meer door leerlingen van het vmbo (58%) dan van het havo/vwo (38%) en meer door jongens (58%) dan door meisjes (39%). Een kwart van de scholieren (26%) is in de maand vóór het onderzoek dronken/aangeschoten geweest, dit is meer dan naal (21%). Een derde van de scholieren uit (34%) heeft in de maand vóór het onderzoek tenminste eenmaal vijf of meer drankjes gedronken bij één gelegenheid. Dit wordt binge-drinken genoemd. Het is meer dan het nale gemiddelde (29%). Het verschil met de is het grootst bij de groep vmboscholieren, de groep havo/vwo-scholieren uit kent niet meer binge-drinkers dan naal (zie figuren 2 en 3). Binge-drinken komt meer voor bij vierde- (62%) dan bij tweedeklassers (13%) uit, meer bij leerlingen van het vmbo (46%) dan van het havo/vwo (22%) en meer bij jongens (38%) dan bij meisjes (%). Van de binge-drinkers uit vindt een grote meerderheid (81%) van zichzelf dat hij/zij niet teveel drinkt. De scholieren die in de maand vóór het onderzoek alcohol hebben gedronken noemen als locaties of gelegenheden waar ze alcohol drinken het meest: thuis, met anderen (47%), bij anderen thuis (45%) en in een discotheek (42%). Van de actuele drinkers uit zegt 44% dat hun ouders het goed vinden dat ze alcohol drinken. Figuur 3. Leefstijl havo/vwo-scholieren vergeleken met de (%) havo/vwo Kennemerland havo/vwo beweegt < 7 uur ontbijt < 5 dagen rookt wekelijks alcohol gedronken binge-drinken hasj of wiet gebruikt ooit harddrugs gebruikt geslachtsgemeenschap gehad

6 Figuur 4. Leefstijl scholieren naar geslacht (%) jongens meisjes beweegt < 7 uur ontbijt < 5 dagen rookt wekelijks alcohol gedronken binge-drinken hasj of wiet gebruikt ooit harddrugs gebruikt geslachtsgemeenschap gehad overeen met de nale percentages. In dit onderzoek zijn nagevraagd: xtc, cocaïne, amfetaminen, heroïne en lsd. Harddrugs worden meer gebruikt door vmbo- (5%) dan door havo/vwo-leerlingen (1%) en meer door vierde- (5%) dan door tweedeklassers (2%). Naast het gebruik van drugs is het aangeboden krijgen van drugs nagevraagd. Van de scholieren uit heeft 31% ooit hasj/wiet aangeboden gekregen ( %). Als plaats waar men hasj/wiet kreeg aangeboden is het meest genoemd op straat, in een park of bij een hangplek (18% van alle scholieren uit ). Zeven procent heeft ooit harddrugs aangeboden gekregen, dit is ongeveer evenveel als naal (6%). Men kreeg harddrugs op verschillende soorten plekken aangeboden. Drugs Tien procent van de scholieren uit gebruikte hasj/wiet in de maand voorafgaand aan het onderzoek ( recente gebruikers ). Het nale gemiddelde is 8%. Het percentage recente gebruikers is voor vmbo-scholieren hoger dan naal en voor havo/vwo-scholieren juist lager (figuren 2 en 3). Recent gebruik van hasj/wiet komt meer voor bij vierde- (19%) dan bij tweedeklassers (3%), meer bij vmbo- (17%) dan bij havo/vwo-leerlingen (2%) en meer bij jongens (14%) dan bij meisjes (5%). Het grootste deel van de recente gebruikers (82%) komt meestal aan hasj/wiet via vrienden. Ruim drie kwart van de recente gebruikers (77%) gebruikt hasj/wiet meestal op straat, in een park of een andere plek buiten. Eén procent van de scholieren uit gebruikte ooit ghb en 3% heeft ooit harddrugs gebruikt. Beide percentages komen Seksualiteit Veertien procent van de scholieren uit heeft geslachtsgemeenschap gehad ( 17%). Het gaat om meer vierdeklassers (28%) dan tweedeklassers (4%), meer vmbo- (22%) dan havo/vwo-leerlingen (5%) en meer meisjes (%) dan jongens (11%). Van de scholieren die wel eens geslachtsgemeenschap hebben gehad, heeft % niet altijd een condoom gebruikt ( 45%). Van deze groep denkt de meerderheid (78%) dat ze geen risico hebben gelopen op een soa. Regionaal is dit 84%. Naast het eigen seksuele gedrag is naar de houding ten opzichte van homoseksualiteit gevraagd. Aan de scholieren is gevraagd wat ze ervan vinden als twee meisjes/vrouwen of twee jongens/mannen verliefd op elkaar zijn: 13% vindt dit erg raar of verkeerd. Meer vmbo- (19%) dan havo/vwo-leerlingen (7%) zijn deze mening toegedaan en meer jongens (18%) dan meisjes (8%).

7 Vrije tijd Ruim vier op de tien scholieren uit (43%) vinden dat er in de buurt voldoende leuke dingen voor jongeren georganiseerd worden, 43% vindt van niet en 14% weet het niet. De nale cijfers zijn respectievelijk 35%, 53% en 13%. Op de vraag welke plekken men in zijn/haar buurt mist antwoordt de helft van de scholieren uit (49%) dat hij/zij niets mist. Een vijfde van de scholieren (19%) mist hangplekken, 15% een voetbalveld, 14% mist pleintjes, 12% een grasveld, 11% een jeugdhonk, 8% een buurthuis en 8% een skatebaan. Criminaliteit en veiligheid Van zeven strafbare feiten is gevraagd of de scholieren er slachtoffer van zijn geworden in de 12 maanden voorafgaand aan het onderzoek. Bij 28% is dit het geval ( 31%). Het meest werd genoemd: er zijn spullen van mij vernield (13% van alle scholieren uit ), er zijn spullen van mij gestolen (12%) en er is geld van mij gestolen (8%). Ruim een derde van de scholieren (36%) voelt zich wel eens onveilig ( %). De meest genoemde plekken waar men zich wel eens onveilig voelt zijn op het station (trein, bus, metro) (14% van alle scholieren uit ), in de trein, tram, bus, metro (11%) en op straat buiten mijn eigen woonbuurt (%). Risicogroepen in de Onderzocht is welke (achtergrond)kenmerken in de samenhangen met een negatieve gezondheidsbeleving. Uit deze analyse blijkt dat een matig tot slecht ervaren gezondheid significant vaker voorkomt bij leerlingen die (in volgorde van belangrijkheid): zich psychisch ongezond voelen, onvoldoende bewegen, wekelijks roken, meisje zijn en binge-drinken. Zich psychisch ongezond voelen komt significant vaker voor bij leerlingen die (in volgorde van belangrijkheid): psychosociale problematiek hebben, een matig tot slechte gezondheid ervaren, gepest worden, meisje zijn, zich wel eens onveilig voelen, bij twee ouders wonen van wie één stiefouder is of bij één ouder wonen, onvoldoende bewegen, niet-westers allochtoon zijn of gespijbeld hebben.

8 VERGELIJKING 05 EN 09 Tabel 2 vergelijkt voor een aantal onderwerpen de resultaten met die van 05, het jaar waarin de GGD het vorige scholierenonderzoek E-movo heeft uitgevoerd. Uit de tabel is af te lezen dat alcoholgebruik is afgenomen maar daarentegen zijn psychische ongezondheid, roken en hasj/wietgebruik toegenomen. Tabel 2. Vergelijking tussen 05 en 09 In % psychisch ongezond (MHI-5) rookt wekelijks afgelopen maand alcohol gedronken binge-drinken afgelopen maand Totaal Klas en jaar Klas 2, 05 Klas 4, 05 Klas 2, 09 Klas 4, afgelopen maand hasj of wiet gebruikt UITGEEST IN DE REGIO KENNEMERLAND In de factsheet Scholierenonderzoek E-movo Regio Kennemerland zijn de resultaten van de te vinden. Deze nale factsheet is te downloaden vanaf de website van de GGD ( Daar is tevens een document te vinden met achtergrondinformatie over het onderzoek. ONDERZOEKEN IN DE REGIO De GGD voert regelmatig onderzoeken uit in de. Rapporten en factsheets zijn te downloaden vanaf de website van de GGD. COLOFON Uitgave GGD Kennemerland, december, Tekst en figuren Resi Cluitmans, Regina Overberg, Jolanda ten Brinke en Saskia Mérelle (epidemiologen) Contact GGD Kennemerland, Epidemiologie Postbus 5514, 00 GM Haarlem E: epi@ggdkennemerland.nl T: +31 (0) Vormgeving en drukwerk Sixtyseven, Beverwijk