JONGERENENQUÊTE NOORD-HOLLAND NOORD

Transcriptie

1 JONGERENENQUÊTE NOORD-HOLLAND NOORD GEMEENTERAPPORTAGE

2 JONGERENENQUÊTE NOORD-HOLLAND NOORD GEMEENTE ALKMAAR Auteurs: Corrien Waardenburg, epidemioloog Esther Duin-de Boer, epidemiologisch onderzoeksmedewerker Miriam Levijn, epidemioloog Judith Sinnige, epidemiologisch onderzoeksmedewerker Bettina de Leeuw den Bouter, epidemioloog Gea Breebaart, beleidsmedewerker gezondheidsbevordering Correspondentie: GGD Hollands Noorden, sector GBO (epidemiologie) Postbus AH Schagen Kenmerk: U Oplage: 6 Datum: Juni 2011

3 Inhoudsopgave SAMENVATTING 3 1 INLEIDING EMOVO Gemeente Leeswijzer 6 2 ACHTERGRONDKENMERKEN Onderwijs Etnische herkomst Woon- en gezinssituatie Religie 8 3 LICHAMELIJKE GEZONDHEID Ervaren gezondheid Chronische aandoeningen Allergie Mondgezondheid Ongevallen Samenvatting lichamelijke gezondheid 13 4 WELZIJN Psychische gezondheid Kwaliteit van leven Psychosociale gezondheid Mishandeling Zelfdoding Samenvatting welzijn 20 5 VOEDING EN BEWEGEN Voeding Bewegen Sporten bij een sportvereniging Inactiviteit Samenvatting voeding en bewegen 24 6 GENOTMIDDELEN Roken Alcohol Drugs Samenvatting genotmiddelen 29 7 SEKSUALITEIT Seksuele activiteit Onveilig vrijen Ongewenste seksuele ervaring Houding ten aanzien van homoseksualiteit Samenvatting seksualiteit 35 1

4 8 OMGEVING Ouders en vrienden Veiligheid Slachtoffer strafbaar feit Woonomgeving Samenvatting omgeving 39 9 CONCLUSIES, AANBEVELINGEN EN ADVIES VAN DE GGD Conclusies Aanbevelingen Advies van de GGD 44 BIJLAGE 1 ACHTERGRONDINFORMATIE 45 BIJLAGE 2 TABELLEN 47 2

5 SAMENVATTING Tussen oktober 2009 en maart 2010 hebben ruim jongeren uit de regio Noord-Holland Noord (NHN) meegedaan aan een vragenlijstonderzoek uitgezet door de GGD Hollands Noorden: EMOVO. EMOVO staat voor Elektronische Monitoring en Voorlichting. Leerlingen van de 2e en 4e klassen van zo n 40 scholen voor voortgezet onderwijs beantwoordden tijdens een lesuur op school via internet vragen over hun gezondheid, thuissituatie, leefstijl en vrije tijd. De GGD Hollands Noorden heeft bij dit onderzoek samengewerkt met de vier andere Noord-Hollandse GGD-en. In totaal deden ruim scholieren mee. Voor gemeente Alkmaar waren vragenlijsten van jongeren bruikbaar voor analyse. Het gaat om jongeren die in Alkmaar wonen en zowel in als buiten Alkmaar op school zitten; in totaal zaten deze jongeren op 19 verschillende scholen. Resultaten: Lichamelijke gezondheid 80% van de jongeren in Alkmaar ervaart de eigen gezondheid als goed tot heel goed, 17% van de jongeren noemt zijn of haar gezondheid gaat wel en 3% vindt de eigen gezondheid niet zo best of slecht; dit percentage is iets hoger dan dat in NK (2%), maar komt overeen met NHN (3%). 38% van de jongeren heeft één of meer chronische aandoeningen en 35% heeft één of meer allergieën. Meisjes hebben zowel in Alkmaar als in NHN vaker een chronische aandoening dan jongens. In Alkmaar bezoekt 15% van de jongeren minder dan 2 keer per jaar de tandarts en 24% poetst zijn of haar tanden minder dan 2 keer per dag. Deze percentages komen overeen met de percentages in NK en NHN. Jongens poetsen hun tanden minder vaak dan meisjes. 32% van de jongeren in Alkmaar heeft een ongeval gehad waarvoor medische behandeling nodig was. Dit percentage komt overeen met NK en NHN. Welzijn Eén op de vijf jongeren in Alkmaar (21%) heeft een lage score voor psychische gezondheid (psychisch minder gezond en/of psychische klachten); meisjes (29%) zijn vaker psychisch ongezond dan jongens (13%). Jongeren in Alkmaar hebben vaker een lage kwaliteit van leven dan jongeren in NK of NHN, namelijk 32% in Alkmaar versus 28% in NK en NHN. Bijna twee keer zoveel meisjes en 4 e klassers als jongens en 2 e klassers hebben een lage kwaliteit van leven. Op basis van de SDQ is bij 5% van de jongeren in Alkmaar sprake van psychosociale problematiek. Deze percentages zijn vergelijkbaar met NK en NHN. 21% van de jongeren geeft aan ooit lichamelijk of geestelijk mishandeld te zijn. In NK en NHN is dit 22%. Meisjes en vmbo-leerlingen geven vaker aan mishandeld te zijn dan jongens en havo/vwo-leerlingen. Van de jongeren in Alkmaar heeft 18% het afgelopen jaar serieuze gedachten gehad aan zelfdoding. Dit percentage komt overeen met NK (17%) en NHN (19%). 2% van de jongeren heeft het afgelopen jaar daadwerkelijk een poging tot zelfdoding ondernomen. Voeding en bewegen 19% van de jongeren in Alkmaar slaat regelmatig het ontbijt over, in NK is dit 15% en in NHN is dit 16%. 62% van de jongeren eet niet dagelijks groente en 66% eet niet dagelijks fruit. Van de jongeren beweegt 41% onvoldoende; dit wijkt in negatieve zin af van NK (31%) en NHN (32%). Meisjes, 4 e klassers en vmbo-leerlingen bewegen vaker onvoldoende dan jongens, 2 e klassers en havo/vwo-leerlingen. Ruim een derde van de jongeren (36%) is geen lid van een sportvereniging. In NK en NHN zijn dit minder jongeren, namelijk 27% in NK en 30% in NHN. 65% van de jongeren in Alkmaar zit dagelijks 2 uur achter de computer of tv. 3

6 Genotmiddelen 13% van de jongeren in Alkmaar rookt regelmatig; dit komt overeen met de regio. 4 e klassers en vmbo-leerlingen roken vaker dan 2 e klassers en havo/vwo-leerlingen. Van de jongeren in Alkmaar heeft 59% wel eens alcohol gebruikt (in NHN 62%) en 46% heeft actueel alcohol gebruikt; het zijn veel vaker 4 e klassers (67%) die drinken dan 2 e klassers (21%). Bijna een derde van de jongeren (32%) heeft in de afgelopen maand overmatig alcohol gebruikt (> 5 glazen op een gelegenheid). 42% van de jongeren in Alkmaar en in de regio is ooit aangeschoten of dronken geweest; 25% in de afgelopen maand. Een vijfde van de jongeren (20%) heeft wel eens softdrugs (hasj of wiet) gebruikt en 9% heeft in de afgelopen maand softdrugs gebruikt; deze percentages komen overeen met NK en NHN. 7% van de jongeren gebruikt wel eens op één avond zowel alcohol als drugs. Seksualiteit Eén op de vijf jongeren in Alkmaar (20%) heeft geslachtsgemeenschap gehad; dit wijkt niet af van de (sub)regio. Van deze jongeren is 54% met meerdere partners naar bed geweest. 44% van de jongeren vrijt niet altijd met een condoom. Meisjes vrijen vaker onveilig dan jongens (51% versus 37%). In NK vrijt 45% niet altijd veilig en in NHN 46%. Van de jongeren die (wel eens) zonder condoom vrijen, denkt 90% ten onrechte geen risico te lopen op een soa; 10% schat terecht in dat zij risico lopen op een soa. 7% van de jongeren in Alkmaar heeft een ongewenste seksuele ervaring gehad. Dit percentage is gelijk aan dat in NK en NHN. Bijna de helft van de jongeren in Alkmaar (49%) staat negatief ten opzichte van homoseksualiteit. Jongens zijn vaker negatief dan meisjes. Ook regionaal is 50% negatief over homoseksualiteit. Omgeving 10% van de jongeren in Alkmaar denkt dat zijn/haar ouders niet van hem/haar houden, 3% voelt zich niet begrepen door zijn of haar ouders en 2% vindt dat hij/zij onvoldoende vrienden heeft. Deze percentages komen overeen met de (sub)regio. Van de jongeren in Alkmaar voelt 39% zich wel eens onveilig; dit zijn vaker meisjes (53%) dan jongens (26%) en vaker 4 e klassers (45%) dan 2 e klassers (33%). 31% van de jongeren is het afgelopen jaar slachtoffer geworden van één of meer strafbare feiten. Dit percentage komt overeen met NK (29%) en NHN (30%). In Alkmaar vindt bijna de helft van de jongeren (49%) dat er onvoldoende wordt georganiseerd en 56% mist een ontmoetingsplek in de buurt. Conclusies, aanbevelingen en advies Hoewel de meerderheid van de jongeren in Alkmaar zich overwegend gezond gedraagt, is de leefwijze van de jongeren in Alkmaar voor verbetering vatbaar. Vooral waar het gaat om het gebruik van genotmiddelen (roken, alcoholgebruik en druggebruik), seksueel risicogedrag, psychische gezondheid, voedingsgewoonten en beweging. Er is een aanzienlijke gezondheidswinst te boeken met preventie, onder andere via het bevorderen van gezond gedrag. Uit de resultaten van EMOVO voor de jongeren in Alkmaar volgen de volgende aanbevelingen waar aandacht aan kan worden besteed om de gezondheidstoestand van de jongeren te verbeteren: het terugdringen van het gebruik van genotmiddelen, met name het alcoholgebruik en het gebruik van softdrugs; het stimuleren van een gezond voedingspatroon en voldoende beweging; het terugdringen van seksueel risicogedrag door het stimuleren van veilig vrijen en condoomgebruik; het verbeteren van de relatief ongunstige psychische gezondheid, met name bij meisjes. 4

7 1 Inleiding 1.1 EMOVO Tussen oktober 2009 en maart 2010 hebben ruim jongeren uit de regio Noord-Holland Noord (NHN) meegedaan aan een vragenlijstonderzoek uitgezet door de GGD Hollands Noorden: EMOVO. EMOVO staat voor Elektronische Monitoring en Voorlichting. Leerlingen van de 2e en 4e klassen van zo n 40 scholen voor voortgezet onderwijs beantwoordden tijdens een lesuur op school via internet vragen over hun gezondheid, thuissituatie, leefstijl en vrije tijd. Het doel van het onderzoek is om scholen, gemeenten en de GGD inzicht te geven in de gezondheid en leefstijl van de jeugd. De leerlingen zelf konden na het invullen van de vragenlijst hun persoonlijke gezondheidsprofiel lezen via internet en eventueel doorklikken naar websites met meer informatie over de onderwerpen uit hun profiel. Dit persoonlijke gezondheidsprofiel met voorlichting en advies is alleen op te vragen door de leerling zelf en is toegesneden op de situatie van de leerling. De GGD Hollands Noorden heeft bij dit onderzoek samengewerkt met de vier andere GGD-en in de provincie Noord-Holland. In totaal zijn ruim scholieren uit de provincie Noord-Holland in dezelfde periode gevraagd de vragenlijst in te vullen. Een soortgelijk onderzoek is in een groot deel van Noord-Holland 4 jaar geleden ook via scholen uitgevoerd. Naast de schoolrapporten, de gemeenterapporten en het regiorapport is naar aanleiding van EMOVO een aantal themarapporten verschenen, onder andere over alcoholgebruik, seksualiteit en psychische gezondheid. In de themarapporten en het regiorapport worden de resultaten, waar mogelijk, vergeleken met landelijke cijfers en met het EMOVO-onderzoek uit GEMEENTE In dit rapport worden de resultaten van de jongeren uit de gemeente Alkmaar beschreven. In deze rapportage zijn vooral die onderwerpen opgenomen die relevant zijn voor de gemeente. Voor de gemeente Alkmaar waren de vragenlijsten van jongeren bruikbaar voor analyse. Het gaat om jongeren die in Alkmaar wonen en zowel in als buiten Alkmaar op school zitten; in totaal zaten deze jongeren op 19 verschillende scholen. In de gemeente Alkmaar wonen jongeren in de leeftijd van 12 tot 19 jaar. Dit betekent dat 16% van alle jongeren bereikt is met dit onderzoek. 5

8 1.3 LEESWIJZER In dit rapport worden de resultaten van de gemeente Alkmaar weergegeven, uitgesplitst naar geslacht, klas en schooltype van de jongeren. Ter vergelijking worden de resultaten van de gemeente Alkmaar afgezet tegen de resultaten van alle jongeren woonachtig in Noord-Kennemerland die hebben meegedaan aan EMOVO en tegen de resultaten van alle jongeren woonachtig in Noord-Holland Noord. In de tabellen en figuren worden deze resultaten aangegeven met Alkmaar, NK en NHN. In de analyses is telkens onderzocht of er verschillen zijn tussen jongens en meisjes, tussen leerlingen van de 2 e klas en de 4 e klas, tussen leerlingen van het vmbo en het havo/vwo en tussen jongeren uit Alkmaar en jongeren uit andere gemeenten in NHN. Indien in dit rapport wordt aangegeven dat er een verschil bestaat tussen verschillende groepen jongeren, dan duidt dit op een statistisch significant (p<0,05) verschil. Dit betekent dat de kans klein is (in dit geval maximaal 5%) dat een gevonden verschil op toeval berust. In bijlage 2 zijn alle resultaten weergegeven in tabellen. In de hoofdstukken 2 t/m 8 worden de resultaten beschreven en hoofdstuk 9 behandelt de conclusies, aanbevelingen en het advies van de GGD aan de gemeente. In de bijlagen zijn alle resultaten in tabelvorm weergegeven en vindt u achtergrondinformatie over EMOVO. 6

9 2 Achtergrondkenmerken 2.1 ONDERWIJS De ingevulde vragenlijsten van jongeren uit Alkmaar waren bruikbaar voor analyse. De verdeling jongens/meisjes van deze jongeren wijkt niet af van Noord- Kennemerland (NK) of van Noord-Holland Noord (NHN). De verdeling van de jongeren over de 2 e en 4 e klas wijkt wel af van de regio. In de gemeente Alkmaar hebben naar verhouding meer 4 e klassers meegedaan dan regionaal, namelijk 54% in Alkmaar versus 50% in NK en 51% in NHN. Van de jongeren in Alkmaar die hebben meegedaan aan EMOVO volgt 61% een havo/vwo-opleiding en 39% volgt een vmboopleiding. In NK volgt 59% een havo/vwo-opleiding en in NHN 49%. Achtergrondkenmerken Gemeente Alkmaar Noord-Kennemerland Noord-Holland Noord aantal % aantal % aantal % jongens meisjes ,2 49, ,7 50, ,8 50,2 2 e klas 4 e klas ,6 54, ,2 49, ,6 51,4 vmbo havo/vwo ,9 61, ,8 59, ,1 48,9 12 jaar 9 0,8 35 0,8 62 0,6 13 jaar , , ,9 14 jaar , , ,4 15 jaar , , ,4 16 jaar , , ,2 17 jaar 41 3, , ,2 >17 jaar 2 0,2 9 0,2 30 0,3 totaal ETNISCHE HERKOMST Voor een indeling naar etnische herkomst van de jongeren is gebruik gemaakt van de standaarddefinitie van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) *. Van de jongeren in de gemeente Alkmaar is 75% van Nederlandse afkomst en 25% van de jongeren heeft een allochtone herkomst; 17% van de jongeren heeft een nietwesterse achtergrond en 8% van de jongeren is afkomstig uit een westers land. In NK is 84% van de jongeren van Nederlandse herkomst, 9% van niet-westerse allochtone herkomst en 7% van westerse allochtone herkomst. In NHN is 85% van de jongeren van Nederlandse afkomst, 9% van niet-westerse allochtone afkomst en 6% van westerse allochtone afkomst. 6% van de jongeren in Alkmaar behoort tot de 1 e generatie allochtonen en 19% behoort tot de 2 e generatie allochtonen. In NK behoort * Een jongere is van Nederlandse herkomst als beide ouders in Nederland zijn geboren. Een jongere is van niet- Nederlandse herkomst als tenminste één ouder in het buitenland is geboren. Ontbreekt informatie over het geboorteland van beide ouders dan wordt aangenomen dat het geboorteland van deze ouders hetzelfde is als van de jongere. 7

10 4% tot de 1 e generatie allochtonen en 13% tot de 2 e generatie. In NHN behoort 4% tot de 1 e generatie allochtonen en 11% tot de 2 e generatie. Net zoals de andere jongeren in de regio voelen de jongeren in Alkmaar zich overwegend Nederlands: 93% rekent zichzelf tot de Nederlandse bevolkingsgroep. In NK en in NHN is dit 97%. Etnische herkomst Gemeente Alkmaar Noord-Kennemerland Noord-Holland Noord aantal % aantal % aantal % Autochtoon , , ,3 Niet-westerse allochtoon , , ,9 Westerse allochtoon 97 8, , ,8 2.3 WOON- EN GEZINSSITUATIE Minder dan driekwart van de jongeren in Alkmaar (71%) woont bij zijn of haar twee eigen (biologische) ouders. 7% van de jongeren woont in een gezin met twee ouders waarvan één van de twee ouders een stiefouder is. 17% van de jongeren woont bij één ouder. Bij 4% van de jongeren is er sprake van co-ouderschap. Jongeren in Alkmaar wonen naar verhouding vaker in een eenoudergezin dan jongeren in NK (12%) of in NHN (13%). Woon- en gezinssituatie Gemeente Alkmaar Noord-Kennemerland Noord-Holland Noord aantal % aantal % aantal % Eenoudergezin , , ,9 Geen eenoudergezin , , ,1 2.4 RELIGIE 75% van de jongeren in Alkmaar geeft aan geen geloof te hebben; dit percentage komt overeen met dat in NK (74%), maar is hoger dan dat in NHN (70%). Islam is door de jongeren in Alkmaar het meest genoemde geloof (9%), gevolgd door rooms katholiek (8%) en protestants christelijk (5%). In Alkmaar is het percentage islamitische jongeren hoger dan in NK of NHN. In NHN is 3% van de jongeren islamitisch en 16% is rooms katholiek. 4% van de jongeren in Alkmaar heeft een ander geloof, zoals boeddhisme, Jodendom of hindoeïsme; in NK en NHN heeft eveneens 4% een ander geloof. Religie ie Gemeente Alkmaar Noord-Kennemerland Noord-Holland Noord aantal % aantal % aantal % Geen , , ,4 Rooms katholiek 92 7, , ,4 Protestants christelijk 55 4, , ,3 Islam 110 9, , ,4 Anders 46 3, , ,5 8

11 3 Lichamelijke gezondheid 3.1 ERVAREN GEZONDHEID De ervaren gezondheid, ook wel gezondheidsbeleving genoemd, geeft een samenvattend oordeel over de eigen algemene gezondheid. De meerderheid van de jongeren in Alkmaar ervaart de eigen gezondheid als goed tot heel goed (80%). 17% van de jongeren noemt zijn of haar gezondheid gaat wel en 3% vindt zijn of haar gezondheid niet zo best of slecht. Dit percentage wijkt niet af van het percentage in NHN (3%), maar is iets hoger dan het percentage in NK (2%). Zowel in Alkmaar als in NHN is er geen verschil in ervaren gezondheid tussen jongens en meisjes. Er is bij de jongeren in Alkmaar ook geen verschil in ervaren gezondheid tussen 2 e en 4 e klassers of tussen vmbo- en havo/vwo-leerlingen. In NHN ervaren 4 e klassers hun gezondheid iets minder goed dan 2 e klassers (3% versus 2%); hetzelfde geldt voor vmbo-leerlingen (3%) ten opzichte van havo/vwoleerlingen (2%). In Alkmaar kan er, vanwege te kleine aantallen, geen uitspraak worden gedaan over mogelijke verschillen tussen allochtone of autochtone jongeren. Zowel regionaal als in Alkmaar is er geen verschil in ervaren gezondheid tussen jongeren uit een eenoudergezin of uit een gezin met twee ouders. 3.2 CHRONISCHE AANDOENINGEN Het voorkomen van ziekten en aandoeningen is nagevraagd aan de hand van een lijst met tien ziekten en aandoeningen. 38% van de jongeren in Alkmaar heeft één of meer chronische aandoeningen die al dan niet zijn vastgesteld door een arts; dit percentage wijkt niet af van het percentage in NK (39%) of in NHN (39%). Zowel in Alkmaar als in NHN hebben meisjes vaker een chronische aandoening dan jongens. Van de jongeren in Alkmaar heeft 45% van de meisjes en 32% van de jongens één of meer chronische aandoeningen; regionaal is dit respectievelijk 46% en 32%. In NHN hebben 4 e klassers (42%) en vmbo-leerlingen (41%) vaker één of meer chronische aandoeningen dan 2 e klassers (35%) en havo/vwo-leerlingen (36%); dit verschil is in Alkmaar niet waarneembaar. Hoewel niet significant, lijken westerse allochtonen in Alkmaar (44%) iets vaker één of meer chronische aandoeningen te hebben dan niet-westerse allochtonen (39%) of autochtonen (38%). Ook lijken jongeren uit een eenoudergezin (43%) vaker een chronische aandoening te hebben dan jongeren uit een gezin met twee ouders (38%). In NHN is er wel een significant verschil tussen westerse allochtonen (42%), niet-westerse allochtonen (43%) en autochtone jongeren (38%); hetzelfde geldt voor jongeren uit een eenoudergezin (45%) en uit een gezin met twee ouders (38%). 9

12 De meest voorkomende chronische aandoeningen van jongeren in Alkmaar zijn: migraine (15%) astma (11%) eczeem (9%) chronische vermoeidheid (8%) buikklachten (6%) ADHD (4%) Ook in NHN wordt migraine (14%) het meest genoemd, gevolgd door astma (11%), eczeem (10%), chronische vermoeidheid (8%), buikklachten (6%) en ADHD (5%). Eén of meer chronische aandoeningen (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Alkmaar NK 3.3 ALLERGIE In EMOVO is nagevraagd of jongeren allergisch zijn voor pollen of stuifmeel, huisstof of huismijt, bepaalde huisdieren, bepaalde medicijnen en voor bepaald voedsel. Ruim een derde van de jongeren in Alkmaar (35%) heeft één of meer allergieën, al dan niet vastgesteld door een arts. Dit percentage wijkt niet af van het percentage in NK (34%) of in NHN (32%). In Alkmaar is er geen verschil tussen jongens en meisjes wat betreft het vóórkomen van een allergie. Van alle jongeren in NHN hebben meisjes (34%) echter vaker een allergie dan jongens (31%). Zowel in Alkmaar als in NHN is er geen verschil tussen 2 e en 4 e klassers of tussen vmbo en havo/vwo-leerlingen wat betreft het hebben van één of meer allergieën. In Alkmaar hebben niet-westerse allochtonen (44%) iets vaker een allergie dan westerse allochtonen (41%) of autochtonen (32%). Verder hebben 10

13 jongeren uit een eenoudergezin (42%) vaker een allergie dan jongeren uit een gezin met twee ouders (33%). In NHN is er geen verschil tussen jongeren uit een eenoudergezin of een gezin met twee ouders wat betreft het vóórkomen van een allergie. De meest voorkomende allergieën bij jongeren in Alkmaar zijn: pollen/stuifmeel (19%) huisstof/huismijt (15%) voedsel (12%) huisdieren (15%) medicijnen (5%) In NHN is 17% van de jongeren allergisch voor pollen of stuifmeel, 12% is allergisch voor huisstof of huismijt, 11% voor bepaald voedsel, 11% voor huisdieren en 5% voor medicijnen. Allergieën (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Alkmaar NK 3.4 MONDGEZONDHEID Door tandartsen wordt aanbevolen om één à twee keer per jaar een controlebezoek aan de tandarts te brengen. Van de jongeren in Alkmaar bezoekt 15% minder dan 2 keer per jaar de tandarts; dit is gelijk aan het percentage in NK en NHN (beiden 15%). 11

14 Er is bij de jongeren in Alkmaar geen verschil tussen jongens en meisjes of 2 e en 4 e klassers wat betreft het regelmatig naar de tandarts gaan. Wel gaan vmbo-leerlingen minder vaak naar de tandarts dan havo/vwo-leerlingen (20% versus 12%). Regionaal gaan jongens (17%), 4 e klassers (17%) en vmbo-leerlingen (18%) minder vaak naar de tandarts dan meisjes (14%), 2 e klassers (14%) en havo/vwo-leerlingen (13%). In Alkmaar gaan allochtone jongeren (niet-westers 23%, westers 16%) minder vaak naar de tandarts dan autochtone jongeren (13%); dit komt overeen met de regio. Er is in Alkmaar geen verschil gevonden tussen jongeren uit een eenoudergezin of uit een gezin met twee ouders wat betreft tandartsbezoek. In NHN brengen jongeren uit een eenoudergezin minder vaak een bezoek aan de tandarts dan jongeren uit een gezin met twee ouders, namelijk 20% ten opzichte van 15%. Bijna een kwart van de jongeren in Alkmaar (24%) poetst zijn of haar tanden minder dan 2 keer per dag; dit wijkt niet af van de jongeren in NK (22%) of NHN (24%). In Alkmaar is er geen verschil in poetsgedrag tussen 2 e en 4 e klassers of tussen vmbo- en havo/vwo-leerlingen. Jongens poetsen minder vaak hun tanden dan meisjes; 30% van de jongens ten opzichte van 17% van de meisjes poetst minder dan twee keer per dag. In NHN poetsen jongens, 4 e klassers en vmbo-leerlingen hun tanden minder vaak dan meisjes, 2 e klassers en havo/vwo-leerlingen. Zowel in NHN als in Alkmaar is er geen significant verschil in poetsgedrag tussen jongeren van allochtone of autochtone herkomst. Ook is er in Alkmaar geen verschil tussen jongeren uit een eenoudergezin of een gezin met twee ouders; regionaal poetsen jongeren uit een eenoudergezin (28%) vaker hun tanden minder dan 2 keer per dag dan jongeren uit een gezin met twee ouders (24%). 3.5 ONGEVALLEN In Nederland worden jaarlijks jongeren in de leeftijd 13 tot 25 jaar behandeld op een spoedeisende eerste hulpafdeling (SEH) van een ziekenhuis als gevolg van letsel door een ongeval, geweldpleging of door zelfverwonding. In Alkmaar heeft 32% van de jongeren het afgelopen jaar één of meer ongevallen gehad waarvoor medische behandeling noodzakelijk was. Dit percentage wijkt niet af van het percentage in NK of NHN (beiden 33%). In Alkmaar is er geen verschil tussen jongens en meisjes, 2 e en 4 e klassers of tussen vmbo en havo/vwo-leerlingen wat betreft ongevallen in het afgelopen jaar. In NHN hebben meer 4 e klassers (34%) dan 2 e klassers (32%) en meer vmbo-leerlingen (36%) dan havo/vwo-leerlingen (30%) een ongeval gehad in het jaar voorafgaand aan het onderzoek. Zowel in NHN als in Alkmaar lijken autochtone jongeren en niet-westerse allochtonen vaker een ongeval te hebben gehad dan westerse allochtone jongeren; het verschil is in Alkmaar niet significant. Er is geen verschil gevonden tussen jongeren uit een eenoudergezin of uit een gezin met twee ouders wat betreft ongevallen in het afgelopen jaar. 12

15 Oorzaak ongeval (%) sporten anders verkeer betaald werk geweld zelfverwonding NK Alkmaar NHN Zowel Alkmaar als in NK en NHN gebeuren de meeste ongevallen tijdens het sporten. Van de jongeren in Alkmaar heeft 19% een sportongeval gehad; in NK en NHN heeft 21% van de jongeren een sportongeval gehad. Na sporten vinden de meeste ongevallen plaats in het verkeer (2% Alkmaar en 2% NHN) en tijdens betaald werken (1% Alkmaar en 2% NHN). Enkele jongeren in Alkmaar zijn het afgelopen jaar gewond geraakt door geweld of zelfverwonding. 3.6 SAMENVATTING LICHAMELIJKE GEZONDHEID 80% van de jongeren in Alkmaar ervaart de eigen gezondheid als goed tot heel goed, 17% van de jongeren noemt zijn of haar gezondheid gaat wel en 3% vindt de eigen gezondheid niet zo best of slecht; dit percentage is iets hoger dan dat in NK (2%), maar komt overeen met NHN (3%). 38% van de jongeren heeft één of meer chronische aandoeningen en 35% heeft één of meer allergieën. Meisjes hebben zowel in Alkmaar als in NHN vaker een chronische aandoening dan jongens. 35% van de jongeren in Alkmaar heeft één of meer allergieën; dit wijkt niet af van NK of NHN. In Alkmaar bezoekt 15% van de jongeren minder dan 2 keer per jaar de tandarts en 24% poetst zijn of haar tanden minder dan 2 keer per dag. Deze percentages komen overeen met de percentages in NK en NHN. Jongens poetsen hun tanden minder vaak dan meisjes. 32% van de jongeren in Alkmaar heeft een ongeval gehad waarvoor medische behandeling nodig was. Dit percentage komt overeen met NK en NHN. 13

16 14

17 4 Welzijn 4.1 PSYCHISCHE GEZONDHEID In EMOVO is de psychische gezondheid gemeten door gebruik te maken van de Mental Health Inventory-5 (MHI-5). De MHI-5 is een internationaal gebruikte vragenlijst met vijf vragen waarmee de psychische gezondheidstoestand in de algemene bevolking kan worden gemeten. De uitslag wordt bepaald door de balans tussen de mate van negatieve en positieve gevoelens. Voor de MHI-5 geldt dat een hogere score een betere psychische gezondheid weergeeft. Psychisch ongezond/psychische klachten (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Alkmaar NK De meeste jongeren in Alkmaar hebben een goede psychische gezondheid, namelijk 79%. 21% heeft een lage score voor psychische gezondheid; dit wil zeggen dat deze jongeren psychisch minder gezond zijn en psychische klachten hebben. Het percentage jongeren in Alkmaar met psychische klachten ligt hoger dan in NK (17%) of in NHN (18%). Zowel in Alkmaar als in NHN hebben meisjes vaker een minder goede psychische gezondheid dan jongens. Van de meisjes in Alkmaar heeft 29% (regionaal 23%) een lage score voor psychische gezondheid en van de jongens 13% (regionaal 12%). Ook zijn het in Alkmaar vaker 4 e klassers (25%) die psychische klachten hebben dan 2 e klassers (16%); dit verschil geldt ook regionaal. Net als in NHN lijken vmboleerlingen vaker een minder goede psychische gezondheid te hebben dan havo/vwo- 15

18 leerlingen (24% ten opzichte van 19%); dit verschil is echter niet significant. In Alkmaar lijken niet-westerse allochtonen (26%) een minder goede psychische gezondheid te hebben dan westerse allochtonen (22%) en autochtone jongeren (20%); dit verschil is niet significant. Jongeren uit een eenoudergezin (26%) lijken vaker een minder goede psychische gezondheid te hebben dan jongeren uit een gezin met twee ouders (20%); dit verschil is niet significant. In NHN zijn deze percentages wel significant. 4.2 KWALITEIT VAN LEVEN Kwaliteit van leven is een belangrijke indicator ten behoeve van een brede diagnostiek van gezondheid en welbevinden. Kwaliteit van leven wordt gedefinieerd als de eigen ervaring van personen over hun functioneren op fysiek, psychisch en sociaal gebied. Kwaliteit van leven in EMOVO is gemeten met de KIDSCREEN, een vragenlijst bestaande uit 10 vragen. De vragenlijst is gebaseerd op de WHO definitie van kwaliteit van leven. Bijna een derde van de jongeren in Alkmaar (32%) heeft een lage kwaliteit van leven, 44% heeft een gemiddelde kwaliteit van leven en 24% heeft een hoge kwaliteit van leven. Jongeren in Alkmaar hebben vaker een lage kwaliteit van leven dan jongeren in NK of NHN (beiden 28%). Lage kwaliteit van leven (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Alkmaar NK 16

19 Zowel in Alkmaar als in NHN hebben meisjes en 4 e klassers vaker een lage kwaliteit van leven dan jongens en 2 e klassers. Van de jongeren in Alkmaar heeft 41% van de meisjes en 40% van de 4 e klassers ten opzichte van 23% van de jongens en 22% van de 2 e klassers een lage kwaliteit van leven. Tussen de jongeren op het vmbo of havo/vwo is er zowel in Alkmaar als in NHN geen significant verschil in kwaliteit van leven. In Alkmaar is er geen verschil in kwaliteit van leven tussen jongeren van autochtone of allochtone herkomst en tussen jongeren uit een eenoudergezin of uit een gezin met twee ouders. Regionaal hebben niet-westerse allochtonen (33%) en westerse allochtonen (31%) vaker een lage kwaliteit van leven dan autochtone jongeren (28%). Hetzelfde geldt voor jongeren uit een eenoudergezin (33%) ten opzichte van jongeren uit een gezin met twee ouders (28%). 4.3 PSYCHOSOCIALE GEZONDHEID In EMOVO is de psychosociale gezondheid gemeten door gebruik te maken van de SDQ. De SDQ (Strengths and Difficulties Questionnaire) is een betrouwbaar instrument bedoeld om jongeren met een hoog risico op psychosociale problemen te signaleren. De SDQ bestaat uit 25 vragen over emotionele problemen, gedragsproblemen, problemen met leeftijdsgenoten, hyperactiviteit en pro-sociaal gedrag (onder andere hulp bieden, vriendelijk zijn en delen met anderen). Een hoge totaalscore op de SDQ betekent dat een jongere (zeer waarschijnlijk) psychosociale problemen heeft. Psychosociale problemen (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Alkmaar NK 17

20 Op basis van de SDQ is bij 5% van de jongeren in Alkmaar duidelijk sprake van een verhoogd risico op psychosociale problematiek. Dit percentage is vergelijkbaar met de percentages in NHN en NK. Zowel in Alkmaar als in NHN komen psychosociale problemen iets vaker voor bij meisjes (5%) en 4 e klassers (6%) dan bij jongens (4%) en 2 e klassers (3%). In tegenstelling tot NHN zijn er in Alkmaar geen verschillen gevonden in het voorkomen van psychosociale problematiek tussen jongeren op het vmbo en het havo/vwo. 4.4 MISHANDELING Een goed overzicht van het vóórkomen van kindermishandeling, zowel thuis als buitenshuis, is moeilijk te geven. Het is lastig om via een vragenlijst een betrouwbaar beeld van dit gevoelige onderwerp te krijgen. De onderstaande gegevens moeten daarom worden beschouwd als een indicatie. Ooit lichamelijk of geestelijk mishandeld (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Alkmaar NK Ruim één op de vijf jongeren in Alkmaar (21%) geeft aan dat hij/zij ooit lichamelijk of geestelijk mishandeld is. Dit percentage is vergelijkbaar met NK en NHN; zowel in NK als NHN geeft 22% van de jongeren aan ooit te zijn mishandeld. Zowel in Alkmaar als in NHN geven meisjes en vmbo-leerlingen vaker aan ooit te zijn mishandeld dan jongens en havo/vwo-leerlingen. 24% van de meisjes in Alkmaar (regionaal 25%) ten opzichte van 18% van de jongens (regionaal 20%) is ooit mishandeld. Van de vmbo-leerlingen in Alkmaar is 25% ooit mishandeld (regionaal 18

21 eveneens 25%) en van de havo/vwo-leerlingen 18% (regionaal 20%). Tussen 2 e en 4 e klassers is zowel regionaal als in Alkmaar geen verschil wat betreft lichamelijke of geestelijke mishandeling. Westerse allochtone jongeren (32%) in Alkmaar zijn vaker mishandeld dan autochtone jongeren (21%) of niet-westerse allochtonen (14%). Ook in NHN geven westerse allochtonen vaker aan te zijn mishandeld dan autochtonen en niet-westerse allochtonen. Alleen regionaal is er een significant verschil tussen jongeren uit een eenoudergezin (27%) en jongeren uit een gezin met twee ouders (22%) wat betreft lichamelijke of geestelijke mishandeling. 4.5 ZELFDODING Ernstige psychische problemen kunnen leiden tot (een poging tot) zelfdoding. Zelfdoding bij adolescenten hangt vaak samen met drie factoren: een algemeen gevoel van hopeloosheid en uitzichtloosheid een verstoorde communicatie en conflicterende relaties in het gezin de voorbeeldwerking van andere suïcides, met name door leeftijdsgenoten Bij jongeren moet suïcidaal gedrag vooral worden gezien als een schreeuw om hulp: de verhouding poging: suïcide is ongeveer 40:1. In EMOVO zijn twee vragen gesteld over zelfdoding. Er is gevraagd naar serieuze gedachten over zelfdoding en naar daadwerkelijke pogingen tot zelfdoding in het voorafgaande jaar. 2% van de jongeren in Alkmaar heeft het afgelopen jaar een poging gedaan tot zelfdoding. Dit percentage is gelijk aan het percentage in NK (2%) en wijkt niet af van het percentage in NHN (3%). Eén op de zes jongeren in Alkmaar (18%) heeft het afgelopen jaar serieuze gedachten gehad aan zelfdoding. Dit percentage wijkt niet af van NK of NHN; in NK heeft 17% het afgelopen jaar aan zelfdoding gedacht en in NHN 19%. Meisjes (24%) en vmbo-leerlingen (24%) in Alkmaar hebben vaker serieus nagedacht over zelfdoding dan jongens (13%) en havo/vwo-leerlingen (15%). In NHN zijn deze verschillen ook gevonden. Er is zowel in Alkmaar als in NHN geen verschil tussen jongeren uit de 2 e klas of uit de 4 e klas wat betreft gedachten aan zelfdoding. Van de westerse allochtone jongeren in Alkmaar heeft 24% wel eens aan zelfdoding gedacht; dit percentage lijkt hoger te zijn dan onder autochtone jongeren (19%) of nietwesterse allochtone jongeren (13%), maar dit verschil is niet significant. In NHN is er wel een significant verschil wat betreft gedachten aan zelfdoding tussen jongeren van westerse allochtone herkomst (23%), niet-westerse allochtone herkomst (22%) of autochtone herkomst (18%). Jongeren uit een eenoudergezin (Alkmaar 23%, NHN 25%) lijken vaker serieuze gedachten aan zelfdoding te hebben dan jongeren uit een gezin met twee ouders (Alkmaar 18%, NHN 18%); dit verschil is alleen in NHN significant. 19

22 4.6 SAMENVATTING WELZIJN Eén op de vijf jongeren in Alkmaar (21%) heeft een lage score voor psychische gezondheid (psychisch minder gezond en/of psychische klachten); meisjes (29%) zijn vaker psychisch ongezond dan jongens (13%). Jongeren in Alkmaar hebben vaker een lage kwaliteit van leven dan jongeren in NK of NHN, namelijk 32% in Alkmaar versus 28% in NK en NHN. Bijna twee keer zoveel meisjes en 4 e klassers als jongens en 2 e klassers hebben een lage kwaliteit van leven. Op basis van de SDQ is bij 5% van de jongeren in Alkmaar sprake van psychosociale problematiek. Dit percentage is vergelijkbaar met NK en NHN. 21% van de jongeren geeft aan ooit lichamelijk of geestelijk mishandeld te zijn. In NK en NHN is dit 22%. Meisjes en vmbo-leerlingen geven vaker aan mishandeld te zijn dan jongens en havo/vwo-leerlingen. Van de jongeren in Alkmaar heeft 18% het afgelopen jaar serieuze gedachten gehad aan zelfdoding. Dit percentage komt overeen met NK (17%) en NHN (19%). 2% van de jongeren heeft het afgelopen jaar daadwerkelijk een poging tot zelfdoding ondernomen. 20

23 5 Voeding en bewegen 5.1 VOEDING De belangrijkste oorzaak voor het ontstaan van overgewicht is een verkeerde balans tussen de voedselinname en de hoeveelheid beweging die iemand heeft. Bijna één op de vijf jongeren in Alkmaar (19%) slaat minimaal 2 keer per week zijn of haar ontbijt over. In NK en NHN slaan minder jongeren minimaal 2 keer per week het ontbijt over, namelijk 15% in NK en 16% in NHN. Meisjes, 4 e klassers en vmbo-leerlingen slaan zowel in Alkmaar als in NHN vaker het ontbijt over dan jongens, 2 e klassers en havo/vwo-leerlingen. Van de meisjes in Alkmaar slaat 23% regelmatig het ontbijt over, van de jongens 15%; regionaal zijn deze percentages 19% van de meisjes ten opzichte van 13% van de jongens. Van de 2 e klassers in Alkmaar slaat 16% het ontbijt regelmatig over (regionaal 13%) en van de 4 e klassers 21% (regionaal 19%). 28% van de vmbo-leerlingen in Alkmaar ten opzichte van 13% van de havo/vwo-leerlingen ontbijt niet regelmatig; in NHN is dit respectievelijk 21% en 10%. Niet-westerse allochtone jongeren slaan zowel in Alkmaar (34%) als regionaal (33%) vaker het ontbijt over dan westerse allochtone jongeren (Alkmaar 27%, NHN 23%) en autochtone jongeren (Alkmaar 15%, NHN 14%). Jongeren uit een eenoudergezin (31%) slaan vaker het ontbijt over dan jongeren uit een gezin met twee ouders (16%); dit verschil geldt ook in NHN. Voedingsgewoonten (%) <5x per week ontbijten dagelijks groente dagelijks fruit dagelijks 2 stuks fruit NK Alkmaar NHN 21

24 Jongeren in Alkmaar eten vaker dagelijks groente dan de jongeren in NK of NHN, namelijk 38% van de jongeren in Alkmaar ten opzichte van 35% in NK en 32% in NHN. Zowel regionaal als in Alkmaar eten meisjes (41%) vaker dagelijks groente dan jongens (35%). Regionaal zijn deze percentages lager; 34% van de meisjes ten opzichte van 30% van de jongens eet dagelijks groente. Ook zijn het vaker jongeren van het havo/vwo dan van het vmbo die dagelijks groente eten; van de havo/vwoleerlingen eet 41% dagelijks groente (regionaal 36%) en van de vmbo-leerlingen 33% (regionaal 28%). Alleen in NHN is er een verschil tussen jongeren uit de 2 e klas (34%) en 4 e klas (30%) wat betreft dagelijks groente eten. Hoewel niet significant, lijken westerse allochtonen vaker dagelijks groente te eten (45%) dan autochtone jongeren (38%) en niet-westerse allochtonen (33%). In NHN zijn vergelijkbare verschillen gevonden; deze zijn wel significant. Zowel regionaal als in Alkmaar is er geen verschil in het eten van groente tussen jongeren uit een eenoudergezin of uit een gezin met twee ouders. Het eten van fruit is onderverdeeld in 'dagelijks fruit eten en dagelijks minimaal 2 stuks fruit (de aanbevolen norm volgens het Voedingscentrum). Een derde van de jongeren in Alkmaar (34%) eet dagelijks fruit en 15% eet dagelijks minimaal 2 stuks fruit. In NK eten meer jongeren dagelijks fruit, namelijk 37%. Ten opzichte van NHN (36%) is er geen significant verschil gevonden. In Alkmaar is er geen verschil tussen jongens en meisjes wat betreft fruitconsumptie. Regionaal eten meisjes vaker dagelijks fruit dan jongens. Zowel in Alkmaar als in NHN eten 2 e klassers (39%) en havo/vwo-leerlingen (37%) vaker dagelijks fruit dan 4 e klassers (29%) en vmbo-leerlingen (30%); deze groep voldoet ook vaker aan de fruitnorm. Het lijkt er op dat westerse allochtone jongeren (43%) vaker fruit eten dan autochtonen (38%) en niet-westerse allochtone jongeren (33%), maar dit verschil is niet significant. Er is ook geen verschil in fruitconsumptie tussen jongeren uit een eenoudergezin of een gezin met twee ouders. Regionaal eten jongeren uit een eenoudergezin (34%) minder vaak fruit dan jongeren uit een gezin met twee ouders (36%) en voldoen allochtone jongeren iets vaker aan de fruitnorm dan autochtone jongeren. 5.2 BEWEGEN In 1998 is de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) vastgesteld; dit is een landelijk gebruikte norm die aangeeft dat jongeren dagelijks één uur matig intensief moeten bewegen. Om een indruk te krijgen of wordt voldaan aan deze norm is het aantal minuten sport op school, sporten bij een sportclub, ongeorganiseerd sporten/bewegen en het aantal minuten dat een jongere naar of van school fietst of loopt per week opgeteld. Indien een jongere gemiddeld per dag een uur of meer (of 420 minuten per week) beweegt, wordt dit beschouwd als een jongere die voldoet aan de beweegnorm. Van de jongeren in Alkmaar voldoet 59% aan de beweegnorm van gemiddeld een uur beweging per dag, 41% van de jongeren beweegt 22

25 onvoldoende; dit wijkt in negatieve zin af van NHN (32%) en NK (31%). Daar beweegt bijna een derde van de jongeren onvoldoende. Er is in Alkmaar een verschil in de mate van bewegen tussen jongens en meisjes, 2 e en 4 e klassers en tussen havo/vwo- en vmbo-leerlingen. Meisjes (47%), 4 e klassers (48%) en vmbo-leerlingen (48%) bewegen vaker onvoldoende dan jongens (35%), 2 e klassers (32%) en havo/vwo-leerlingen (36%). In NHN worden vergelijkbare verschillen gevonden. Van de niet-westerse allochtonen in Alkmaar beweegt 51% onvoldoende, van de autochtonen en westerse allochtonen bewegen minder jongeren onvoldoende, namelijk 39% en 38%. Het zijn vaker jongeren uit een eenoudergezin die niet aan de beweegnorm voldoen dan jongeren uit een gezin met twee ouders (49% versus 39%). Ook in NHN bewegen niet-westerse allochtone jongeren (49%) vaker onvoldoende dan westerse allochtone jongeren (36%) of autochtone jongeren (30%). Hetzelfde geldt voor jongeren uit eenoudergezin ten opzichte van jongeren uit een gezin met twee ouders (44% versus 30%). Onvoldoende beweging (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Alkmaar NK 5.3 SPORTEN BIJ EEN SPORTVERENIGING Naast vragen over het aantal uur bewegen, zijn er ook vragen gesteld over lidmaatschap van een sportvereniging, sportclub of sportschool. Van de jongeren in Alkmaar is 64% lid van een sportvereniging; 36% sport niet bij een sportvereniging. In NK en NHN sporten meer jongeren bij een sportvereniging (NK 73%, NHN 70%). Net als in NHN sporten in Alkmaar jongens (67%), 2 e klassers (70%) en havo/vwo- 23

26 leerlingen (70%) vaker bij een sportvereniging dan meisjes (61%), 4 e klassers (59%) en vmbo-leerlingen (56%). Van de autochtone jongeren in Alkmaar is 67% lid van een sportvereniging, van de niet-westerse allochtonen 57% en van de westerse allochtone jongeren 55%. Jongeren uit een eenoudergezin zijn minder vaak lid van een sportvereniging dan jongeren uit een gezin met twee ouders, namelijk 52% ten opzichte van 67% is lid van een vereniging. Van de jongeren in Alkmaar sport 39% veel (NK 48%, NHN 44%); dat wil zeggen dat zij 3 uur of meer per week sporten bij een sportvereniging. Sporten bij een sportvereniging Gemeente Alkmaar Noord-Holland Noord % % jongens meisjes 67,4 61,2 71,8 69,0 2 e klas 4 e klas 70,3 59,3 74,4 66,7 vmbo havo/vwo 55,7 69,8 64,2 76,8 totaal 64,3 70,4 5.4 INACTIVITEIT Inactiviteit wordt gedefinieerd als dagelijks meer dan 2 uur computeren of tv kijken. Bijna tweederde van de jongeren in Alkmaar (65%) zit dagelijks meer dan 2 uur achter de (spel)computer of de tv. De jongeren in Alkmaar wijken hierin niet af van NHN (63%), maar wel van NK; in NK zijn minder jongeren inactief (60%). 4 e klassers in Alkmaar zijn vaker inactief dan 2 e klassers (68% ten opzichte van 61%); dit verschil geldt ook in NHN. Het regionale verschil in inactiviteit tussen jongens en meisjes en vmbo en havo/vwo-leerlingen wordt in Alkmaar niet gevonden. Alleen regionaal blijkt dat niet-westerse allochtonen (68%) vaker inactief zijn dan westerse allochtonen (65%) en autochtone jongeren (62%). Ook zitten jongeren uit een eenoudergezin vaker achter de computer of tv dan jongeren uit een gezin met twee ouders; respectievelijk 66% ten opzichte van 62% is inactief. 5.5 SAMENVATTING VOEDING EN BEWEGEN 19% van de jongeren in Alkmaar slaat regelmatig het ontbijt over, in NK 15% en in NHN 16%. 62% van de jongeren in Alkmaar eet niet dagelijks groente en 66% eet niet dagelijks fruit. Van de jongeren beweegt 41% onvoldoende; dit wijkt in negatieve zin af van NK (31%) en NHN (32%). Meisjes, 4 e klassers en vmbo-leerlingen bewegen vaker onvoldoende dan jongens, 2 e klassers en havo/vwo-leerlingen. Ruim een derde van de jongeren (36%) is geen lid van een sportvereniging. In NK en NHN zijn dit minder jongeren, namelijk 27% in NK en 30% in NHN. 65% van de jongeren in Alkmaar zit dagelijks 2 uur achter de computer of tv. 24

27 6 Genotmiddelen 6.1 ROKEN Jongeren die minstens één keer per week roken, worden als regelmatige rokers beschouwd. Het totale percentage regelmatige rokers in Alkmaar (13%) wijkt niet significant af van het percentage in NK (13%) of NHN (14%). Van de jongeren in Alkmaar rookt 9% dagelijks en 7% rookt 21 sigaretten of meer per dag. Jongens en meisjes zijn even vaak regelmatige rokers. Dit geldt voor zowel de jongeren in Alkmaar als de jongeren in NHN. 4 e klassers roken vaker dan 2 e klassers. Van de 2 e klassers in Alkmaar rookt 6% van de jongeren minstens één keer per week en in de 4e klas rookt 19% minstens één keer per week. In NHN zijn deze percentages voor de 2 e klassers 7% en voor de 4 e klassers 20%. Zowel in Alkmaar als in NHN roken ruim twee keer zoveel vmbo-leerlingen als havo/vwo-leerlingen; van de vmbo-leerlingen rookt 20% minstens 1 keer per week (regionaal 21%) en van de havo/vwo-leerlingen is dit 8% (regionaal 7%). Niet-westerse allochtone jongeren (9%) roken minder vaak dan autochtonen (13%) en westerse allochtonen (22%); regionaal zijn deze percentages respectievelijk 14%, 14% en 19%. Alleen regionaal is er een verschil in rookgedrag tussen jongeren uit een eenoudergezin (20%) en uit een gezin met twee ouders (13%); in Alkmaar wordt dit verschil niet gevonden. Regelmatig roken (minstens één keer per week) (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Alkmaar NK 25

28 6.2 ALCOHOL 59% van de jongeren in Alkmaar heeft wel eens alcohol gedronken. De gemiddelde leeftijd waarop jongeren in Alkmaar voor het eerst alcohol dronken is 12 jaar en 10 maanden (in NHN 12 jaar en 8 maanden). Jongens drinken het liefst bier, breezers en drankjes die zelf gemixt worden; favoriete dranken van meisjes zijn breezers, wijn en bier. Bijna de helft van de jongeren in Alkmaar (46%) heeft in de afgelopen maand alcohol gedronken (actueel alcoholgebruik). Dit percentage ligt lager dan het percentage in NHN (50%), maar is vergelijkbaar met NK (48%). Zowel in Alkmaar als regionaal is er geen verschil in actueel alcoholgebruik tussen jongens en meisjes. 4 e klassers (67%) hebben in de afgelopen maand veel vaker alcohol gedronken dan 2 e klassers (21%); dit geldt zowel in Alkmaar als in NHN. In tegenstelling tot de regio is er in Alkmaar geen verschil in actueel alcoholgebruik tussen havo/vwo-leerlingen (45%) en vmbo-leerlingen (47%); in NHN drinken vmboleerlingen vaker dan havo/vwo-leerlingen (54% versus 45%). Het actuele alcoholgebruik is bij de niet-westerse allochtone jongeren lager dan bij de westerse allochtone jongeren en autochtone jongeren; van de niet-westerse allochtonen in Alkmaar heeft 29% in de afgelopen maand alcohol gedronken (regionaal 34%), van de westerse allochtone jongeren 53% (regionaal 48%) en van de autochtone jongeren 49% (regionaal 52%). Er is geen verschil in alcoholgebruik tussen jongeren uit een eenoudergezin of een gezin met twee ouders. Alcoholgebruik in de afgelopen maand (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Alkmaar NK 26

29 Binge drinken staat voor overmatig alcoholgebruik, dat wil zeggen meer dan 5 drankjes per gelegenheid. De maand voorafgaand aan het onderzoek heeft 32% van de jongeren in Alkmaar volgens deze norm overmatig alcohol gebruikt. In NHN is door meer jongeren overmatig gedronken, namelijk 37%. Jongens en meisjes in Alkmaar doen even vaak aan binge drinken. In NHN doen jongens iets vaker aan binge drinken dan meisjes (39% versus 35%). In Alkmaar drinken 4 e klassers (49%) vaker overmatig dan 2 e klassers (12%), net zoals in NHN. In Alkmaar is geen significant verschil tussen vmbo-leerlingen en havo/vwo-leerlingen wat betreft binge drinken. Dit ligt anders voor NHN; havo/vwo-leerlingen zijn minder vaak binge drinkers dan vmbo-leerlingen (31% versus 43%). Niet-westerse allochtone jongeren gebruiken zowel in Alkmaar (22%) als in de regio (27%) minder vaak overmatig alcohol dan westerse allochtone jongeren (Alkmaar 31%, NHN 36%) of autochtone jongeren (Alkmaar 35%, NHN 38%). Er is in Alkmaar geen verschil in overmatig alcoholgebruik tussen jongeren uit een eenoudergezin of uit een gezin met twee ouders (34% ten opzichte van 32%); regionaal zijn deze percentages 41% en 36% en zijn ze significant. Binge drinken (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Alkmaar NK 42% van de jongeren in Alkmaar is ooit aangeschoten of dronken geweest en een kwart (25%) is de afgelopen maand dronken of aangeschoten geweest. Deze percentages komen overeen met NK (41% en 25%) en NHN (42% en 25%). 27

30 Op de vraag wat ouders/verzorgers van het alcoholgebruik van hun kind vinden antwoorden de jongeren die drinken: Mijn ouders vinden het goed (37%). Mijn ouders raden het af (24%). Mijn ouders weten het niet (18%). Mijn ouders zeggen er niets van (11%). Mijn ouders verbieden het (5%). Mijn ouders vinden dat ik minder alcohol zou moeten drinken (4%). 6.3 DRUGS Evenals met roken en alcohol experimenteren jongeren met drugs. De meeste jongeren gebruiken een middel maar één of een paar keer. Een kleine groep blijft vaker gebruiken. 20% van de jongeren in Alkmaar heeft wel eens softdrugs (hasj of wiet) gebruikt. Dit percentage is vergelijkbaar met NK en NHN (18%). 9% van de jongeren heeft in de maand voorafgaand aan het onderzoek softdrugs gebruikt. Het actuele gebruik onder jongeren in Alkmaar wijkt niet af van het gebruik in NK (8%) en NHN (8%). Alcoholgebruik gaat vaak samen met het gebruik van softdrugs: 7% van de jongeren in Alkmaar gebruikt op één dag wel eens softdrugs én alcohol. Dit is vergelijkbaar met NK en NHN (6%). Softdruggebruik afgelopen maand (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Alkmaar NK 28