Meertaligheid: een troef! Intro: film Sint-Salvator

Transcriptie

1 Meertaligheid: een troef! Intro: film Sint-Salvator

2 Doel taalonderwijs Taalvaardigheid is van belang voor het succes dat kinderen in het onderwijs zullen hebben. Kinderen dienen hun taalvaardigheid te ontwikkelen, omdat ze die nu en straks in de maatschappij hard nodig hebben. We zien dat het schoolrendement van een groot aantal (anderstalige) kinderen nog altijd beneden de verwachtingen blijft!

3 Meertaligheid is een feit! Meertaligheid is een realiteit die we niet meer kunnen veranderen (globalisering, migratie, internet, ) In Vlaanderen spreken ongeveer 23,9% TNN, 30% in sommige provincies en hogere percentages in grootsteden en bijna 100 % in sommige wijken

4 Twee gezichten van meertaligheid! ENGELS MAROKKAANS WIT Goede meertaligheid ZWART Slechte meertaligheid Standaardtaal Tussentaal Bron: Koen Van Gorp: Kleine kinderen, grote kansen, ppt,

5 Wetenschappelijk kader meertalige ontwikkeling Twee soorten: Simultaan: Doorlopen de 4 ontwikkelingsfases in elke taal apart van elkaar en apart opgeslagen in de hersenen Successief: Eerste taal ontwikkelt volgens de 4 fases Bij het ontwikkelen van de tweede taal worden de eerste fases overgeslagen: m.a.w. wordt de tweede taal verder opgebouwd op het taalsysteem dat ze al hebben verworven Beide soorten kunnen tot een goede taalbeheersing leiden!

6 Fundamenten van taal Steiger -hypothese van Cummins! Boven water: Talen die we kennen Onder water: Gemeenschappelijke basis met hetzelfde mentale systeem Er worden taalstructuren van de ene taal naar de andere overgedragen => transfer Een goede basis in de eerste taal (moedertaal) speelt een bijzonder grote rol bij taalvaardigheidsontwikkeling in het Nederlands! => steiger!

7 Wetenschappelijk onderzoek (Thuistaalproject Gent) Nulmeting: Sterk verband tussen goede ontwikkeling thuistaal en Nederlands Eindmeting: Wordt bevestigd in resultaten begrijpend lezen

8 Kenmerken meertalige ontwikkeling Tempo! Elk begrip van twee of meerdere labels voorzien. Tijd en ruimte geven! De stille periode! Het kind begrijpt al veel begrippen, maar voelt zichzelf nog niet zeker om zich in die taal te uiten. => Ontcijferingsperiode! Niet forceren, blijven praten! Vermenging van talen! Structuren uit de ene taal soms foutief overgezet naar de andere taal, bijvoorbeeld mama morgen komt => Interferentiefouten! Spreken in losse woordjes, korte zinnetjes (ongeveer na één jaar), bijvoorbeeld; ik toilet =>Telegramstijl! Positieve feedback Fouten verbeteren door correcte vorm te herhalen! Normale verschijnselen die spontaan zullen verdwijnen! Niet te snel conclusies trekken (Manuela Julien)!

9 Taal op school (bij meertalige kinderen) Van contextgebonden alledaagse taalverwerving 2 jaar intensief en regelmatig contact nodig! Naar gedecontextualiseerde, complexe schoolse taalverwerving 5 à 9 jaar nodig! Grote kloof bij sommige kinderen! Schoolse taalvaardigheid Nederlands = de eerste vorm van meertaligheid! Factoren die de (tweede)taalverwerving beïnvloeden! persoonlijke factoren omgevingsfactoren Gemiste kansen tot het verder ontwikkelen van de thuistaal via de school bij anderstalige kinderen!

10 Wetenschappelijk onderzoek THUISTAALPROJECT GENT ( ) VALIDIV (Valoriseren van Linguïstische Diversiteit) ( ) Thuistaal een positieve plaats geven: is niet nadelig voor schooltaal NL heeft vooral impact op zelfvertrouwen van leerlingen heeft een positieve impact op attitudes t.o.v. meertaligheid bij leerkrachten: bewustwording, waardering, zoekende houding...

11 Pedagogisch kader implementatie PEDAGOGISCH KADER: Affectieve en pedagogisch-didactische rol van meertaligheid in het realiseren van een krachtige (taal)leeromgeving!

12 Concrete doelen Thuistaal als sociaalemotioneel factor Creëren van een positief beeld op de eigen sociaal-culturele achtergrond thuistaal is een deel van je identiteit vanuit een hoog welbevinden meer betrokken en gemotiveerd om te leren Talensensibilisering 4 pijlers Thuistaal als steiger Een positieve attitude t.a.v. het Nederlands en alle andere talen die op school vertegenwoordigd zijn Thuistaal als communicatie met ouders Inzetten van thuistaal als trapje om Nederlands te leren Ouderbetrokkenheid verhogen => leerkansen verbreden

13 Implementatie Vraag is hoe de leerkrachten of begeleiders meertaligheid een positieve plaats kunnen geven in de klas of werking zonder het gevoel te hebben zelf de controle te verliezen of schrik te moeten hebben voor uitsluiting!

14 Boek Meertaligheid: een troef! het koppelt wetenschappelijk onderbouwde achtergrondinformatie rond meertalige ontwikkeling rechtstreeks aan de praktijk: de uitdagingen en de ervaringen van alle betrokkenen over het Gentse project Thuistaal ( ) worden a.d.h.v. van concrete praktijkvoorbeelden (stappenplannen, lesfiches, kijkwijzers, beelden ) weergegeven. voor iedereen die met onderwijs en opvoeding van kinderen bezig is en die samen met zijn of haar team een open talenbeleid wil uitstippelen: van leerkrachten kleuteren lager onderwijs, directies en zorgcoördinatoren tot begeleiders van de buitenschoolse opvang en pedagogisch begeleiders.

15 Boek Meertaligheid: een troef! De inhoud is opgedeeld in vijf hoofdstukken: In het eerste hoofdstuk Thuistaal binnen een krachtige leeromgeving gaan we dieper in op het theoretische kader van meertaligheid: Hoe verloopt de taalontwikkeling van (meertalige) kinderen? Wat zijn de kenmerken van die taalontwikkeling? Waarom is het positief om de thuistaal toe te laten in de school/opvang? De volgende hoofdstukken zijn opgedeeld per doelgroep: Aan de slag met het team Aan de slag in de klas Aan de slag in de buitenschoolse opvang Aan de slag met ouders.

16 Onze school kijkt positief naar thuistalen Basisschool Sint-Salvator Gent

17 Onze school Wijk Sluizeken-Ham-Muide 441 kinderen 23 klassen

18 Leerlingenkenmerken SES 74% in KO en 80% in LO heeft een moeder met lage opleiding Geen thuisloze kinderen 89% in KO en 91% in LO heeft als thuistaal niet het Nederlands 10% horen tot de trekkende bevolking 58% heeft recht op een studietoelage

19 Gastvrijheid Openheid Solidariteit Evenwaardigheid Kwaliteit Soberheid Innovatie

20 We kiezen voor meertaligheid Tijdswinst als de instructie ook in de thuistaal gegeven kan worden Verschillende talen leren heeft een positieve invloed op taalontwikkeling van kinderen (gebruik kennis en vaardigheden van de ene taal voor de andere taal). Dit noemt men het transfermodel. Taal = identiteit Taal verboden op school is ook een stuk identiteit verbieden

21 Hoe doen we het?

22 Leerlingenbevraging

23 Teambevraging

24 Op TEAMniveau TEAM wil zeggen: ALLE medewerkers Directie als motivator en visiebewaker Individuele vragenlijst versus de roepers die de toon zetten Clusters van de antwoorden = 3 problemen Opstarten kernteam Aanrader: help, onze ijsberg smelt

25 3 clusters 1. Hoe hou ik de controle over de klasgroep/kinderen? Zal ik niet uitgesloten worden? Zullen bepaalde kinderen niet uitgesloten worden? 2. Gaan ze voldoende Nederlands leren? Is het niveau dan hoog genoeg? 3. Hoe pak ik dit didactisch aan?

26 Positieve aanpak HOE willen we het wel? WELK GEDRAG willen we zien bij onze kinderen en bij onszelf? Op zoek naar goede manieren..

27 Meertalige attitudes goede manieren in een meertalige context

28

29

30

31

32

33

34

35 Ouders bevragen

36 NEDERLANDS OUDERS SCHOOL

37 Taalbeleid vroeger THUISTAAL NEDERLANDS

38 Positief staan tegenover de thuistaal van de kinderen

39 Taalbeleid nu THUISTAAL NEDERLANDS

40 IK DENK NA OVER TAAL VEEL NEDERLANDS THUISTAAL WEINIG NEDERLANDS

41 GEEN UITSLUITING!!!

42 IK VOEL ME GOED IN MIJN VEL приятен ден dobrý deň добрый день mirëdita نهارك سعيد Goedendag Bonjour Hello Iyi günler Buen dia

43 Reacties ouders Ik ben blij om We voelen ons gewaardeerd als we onze thuistaal mogen spreken. Ik heb zelf negatieve ervaringen hierover uit mijn kindertijd. Ik maak me zorgen over. Controle van de leerkrachten over de kinderen (bv. scheldwoorden niet corrigeren, ) Zullen ze wel voldoende Nederlands leren?

44 Didactiek

45

46 kijkwijzers Kijk op goed (meertalig) onderwijs Instrument voor reflectie op eigen klaspraktijk Instrument tijdens klasbezoeken Elk jaar een andere cirkel als schoolprioriteit

47 VEILIG KLASKLIMAAT Klasinrichting/ klasopstelling 1. Ik zorg ervoor dat de thuiscultuur en de thuistaal zichtbaar aanwezig zijn in de klas a. Aan de muur b. In de hoeken 2. Ik moedig kinderen expliciet aan om ook eens te kiezen voor materiaal in hun thuistaal of andere talen Klasmanagement 3. Ik maak duidelijke afspraken met de kinderen over het gebruik van (thuis)taal om uitsluiting tegen te gaan Schaal Ik zet de thuistaal in ter verduidelijking van instructies Ik stimuleer dat kinderen ter verduidelijking van instructies hun thuistaal kunnen gebruiken Ik gebruik de thuistaal in visuele ondersteuning om de zelfredzaamheid van de kinderen te bevorderen Ik stimuleer kinderen om in kleine groepjes in de eigen taal te overleggen en elkaar te helpen

48 Superdiversiteit

49 Talen op een kier

50 Fotomuur

51 Woordenschat Helena Taelman ataelman/

52 BC woordenschat

53 Woordenboeken

54 Werken met boeken

55 Schoolbieb

56 Interesse Verbredend Lezen

57 Verteltassen en vertelouders

58 Zorgbeleid Aandacht voor detecteren taalstoornissen taalanalisten folder_taalanalist.pdf Aandacht voor verzamelen informatie over de taalcontext van het kind (bv. door vragenlijst aan ouders)

59 Ondersteuning van ouders

60 Bedankt voor je aandacht! Vragen? Onderwijscentrum Gent