SECUNDAIR ONDERWIJS. B-stroom. eerste graad. eerste en tweede leerjaar BASISVORMING. EX-s. (Vervangt 97167) 2003/8//1/T/BV/1/I/ /D/ Onderwijsvorm:

Transcriptie

1 SECUNDAIR ONDERWIJS Onderwijsvorm: B-stroom Graad: eerste graad Jaar: eerste en tweede leerjaar Studiegebied BASISVORMING Vak(ken): AV Lichamelijke opvoeding 2/3 lt/w Vakkencode: EX-s Leerplannummer: 2003/008 (Vervangt 97167) Nummer inspectie: 2003/8//1/T/BV/1/I/ /D/

2 1e graad B-stroom - basisvorming 1 INHOUD Visie... 2 Beginsituatie... 3 Algemene doelstellingen... 4 Leerplandoelstellingen / leerinhouden... 6 Algemeen... 6 Domein 1: individuele bewegingsgebieden Atletiek Ritmische of dansante bewegingsvormen Gymnastiek Verdedigingssporten Zwemmen Algemene bewegingsvaardigheden Domein 2: doel- en terugslagspelen Algemene pedagogisch-didactische wenken en timing Minimale materiële vereisten Evaluatie Bibliografie... 46

3 1e graad B-stroom - basisvorming 2 Visie In het geheel van het opvoedingsproces is de Lichamelijke opvoeding een integrerend deel. De Lichamelijke opvoeding 1 richt zich specifiek naar de motorische vormingscomponent van de persoon. Het rendement van het bewegingsonderwijs wordt in grote mate bepaald door de zorg die de school en de leerkracht heeft voor elke leerling afzonderlijk. De leerlingen van de B-stroom worden gekenmerkt door een grote heterogeniteit. Deze heterogeniteit komt tot uiting in een gebrekkig functioneren op het vlak van het leerproces, het sociaal-emotionele vlak en het psychomotorische vlak. Het verwerven van motorische competenties verloopt bij sommige leerlingen zeer traag. Er is een groot leeftijdsverschil, grote fysieke en motorische verschillen en een groot verschil in activiteitsniveau. Er zijn hyperactieve leerlingen en fysiek zwakke leerlingen. Het verschil jongens - meisjes stelt zich scherp in deze groep. De fysieke en psychomotorische mogelijkheden zijn dus zeer verschillend en vragen een sterk gedifferentieerde aanpak. De moeilijkheid bestaat erin deze differentie te kunnen realiseren met een zeer heterogene groep. Daarom opteren we voor gescheiden lessen LO voor jongens en meisjes. Een remediërende werkwijze is aangewezen. De leerkracht zal extra zorg besteden aan kinderen met: motorische achterstand (motorische onrust, weinig initiatief tot bewegen, krampachtig bewegen). faalangst, hoogtevrees astma of allergische aandoeningen, hyperventilatie, obesitas achterstanden door milieuoorzaken In gevarieerde bewegingssituaties leren de leerlingen intensief en efficiënt bewegen in relatie tot hun omgeving, de omringende voorwerpen en de 'medebewegers', en dit op een voor hen haalbaar niveau. Het bewust worden van eigen lichaam, het inschatten van eigen en andermans kunnen, de controle over lichaamsbewegingen en het ontwikkelen van een gezonde en veilige levensstijl worden nagestreefd in de lessen Lichamelijke opvoeding. Het behoort tot de verantwoordelijkheid van de school en de leraars motorische problemen bij leerlingen tijdig te zien, te signaleren en te remediëren. Indien de remediëring niet resulteert in duidelijke vorderingen mag men niet nalaten externe hulp in te roepen. De school moet die leerlingen ook de kans bieden kennis te maken met of deel te nemen aan sport en andere vormen van de hedendaagse bewegingscultuur. Voor de organisatie van de lessen Lichamelijke opvoeding verwijzen we naar de algemene pedagogischdidactische wenken. 1 Voortaan wordt Lichamelijke opvoeding afgekort als LO.

4 1e graad B-stroom - basisvorming 3 Beginsituatie Een aanzienlijke groep leerlingen heeft de eindtermen basisonderwijs niet gehaald. Daarom werden de eindtermen van het basisonderwijs als richtsnoer gebruikt voor de ontwikkelingsdoelen van de B-stroom in de eerste graad secundair onderwijs. Het profiel van de leerlingen van de B-stroom is zeer heterogeen. Deze leerlingen vertonen vaak een gebrek aan zelfvertrouwen, een tekort aan aandacht voor de taak waarmee ze bezig zijn, en weinig probleemoplossend gedrag. Het verwerven van motorische competenties verloopt soms zeer traag. Er zijn grote fysieke en motorische verschillen en een groot verschil in activiteitsniveau. Er zijn hyperactieve leerlingen en fysiek zwakke leerlingen. Het verschil jongens meisjes stelt zich scherp in deze groep.

5 1e graad B-stroom - basisvorming 4 Algemene doelstellingen De fysieke belasting blijft de fundamentele peiler van ons vak. De fysieke belasting loopt als een rode draad doorheen de drie doelstellingsdomeinen. In het kader van de differentiatie is fysieke belasting een relatief begrip dat aangepast wordt aan het niveau van de leerling. Voor het ontwikkelen van een fitte levensstijl is het nodig om motorische competenties op te bouwen wat uiteindelijk zal leiden tot het ontwikkelen van het zelfconcept en het sociaal functioneren. Onderstaande drie componenten moeten dus steeds in hun onderling verband gezien worden 1. Ontwikkelen van motorische competenties de motorische basisbewegingen kunnen uitvoeren met gebruik van de juiste techniek de basisbewegingen aanwenden in sport- en spelsituaties kennis van en inzicht in de uitgevoerde bewegingssituaties hebben eenvoudige bewegingsproblemen kunnen oplossen verschillende rollen kunnen vervullen in bewegingssituaties zoals uitvoerder, helper, aanvaller, verdediger 2. Ontwikkelen van een gezonde en veilige levensstijl optimale fitheid ontwikkelen gebaseerd op uithouding, kracht, lenigheid en snelheid verwerven van de nodige attitude om een gezonde en veilige levensstijl na te streven en te onderhouden spontaan deelnemen aan bewegingsactiviteiten buiten de lessen LO de risico's voor gezondheid en veiligheid bij het bewegen kunnen inschatten en vermijden de elementaire regels van hygiëne en lichaamsverzorging kennen en ze ook kunnen toepassen het belang inzien van een correcte houding en een correcte bewegingsuitvoering om overbelasting en kwetsuren te vermijden het belang inzien van aangepaste kledij en schoeisel in functie van het veilig deelnemen aan bewegingsactiviteiten de bewegingskansen die de natuur biedt op een milieuvriendelijke manier kunnen benutten 3. Ontwikkelen van het zelfconcept en het sociaal functioneren een positief zelfbeeld opbouwen zich via bewegingen en houdingen kunnen uitdrukken en communiceren en zo een persoonlijke bewegingsstijl opbouwen zich kunnen inzetten en leren volhouden bij fysiek aangepaste of moeilijke opdrachten een opdracht kunnen volhouden en afwerken plezier beleven aan bewegingsactiviteiten en fysieke inspanning ontwikkelen van een solidariteitsgevoel via ploegsporten aanvaard worden en anderen aanvaarden als lid van de groep afspraken en regels toepassen en leiding aanvaarden attitudes van fair play en sportiviteit ontwikkelen

6 1e graad B-stroom - basisvorming 5 4. Vakoverschrijdende doelstellingen het belang inzien van een evenwichtige tijdsverdeling tussen schoolwerk en training weten dat het gebruik van genots- en geneesmiddelen een invloed heeft op sportprestaties op een gepaste manier raadgevingen kunnen uiten en aanvaarden de invloed van het gedrag op de eigen veiligheid en die van anderen het identificeren van enkele veilige en onveilige situaties en voorbeelden geven van preventieve maatregelen weten wat fout is en hoe fouten kunnen vermeden worden ordelijk, systematisch en regelmatig oefenen leiding geven in spelsituaties ongelijk of onmacht kunnen toegeven in spelsituaties

7 1e graad B-stroom - basisvorming 6 Leerplandoelstellingen / leerinhouden Algemeen De leerplandoelstellingen en de leerinhouden staan in onderlinge relatie. Leerinhouden zijn middelen om doelstellingen te bereiken. De doelstellingen in dit leerplan sluiten nauw aan bij de vakgebonden ontwikkelingsdoelen van de 1 e graad B-stroom, die in de eerste kolom worden aangeduid met het decretale nummer. Ontwikkelingsdoelen worden wegens de specifieke situatie van de leerlingen en het eigen karakter van deze doelen nagestreefd. Motorische competenties worden nagestreefd via aangepaste leerinhouden en aangepaste methodischdidactische werkvormen en kunnen verschillend zijn voor jongens en meisjes. Attitudegebonden en vakoverschrijdende doelstellingen kunnen niet steeds door specifieke leerinhouden nagestreefd worden, maar eerder door een gepaste methodisch-didactische aanpak. Daarenboven zijn er een aantal attitudegebonden doelstellingen die als een rode draad doorheen het leerproces van alle disciplines lopen. De doelstellingen en de leerinhouden worden per discipline geformuleerd. Dit leerplan verwijst naar vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen (VOD) daar waar de binding tussen de vakgebonden en de vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen evident is. Let wel: vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen zijn minimumdoelen die niet specifiek behoren tot een vakgebied, maar onder meer door middel van meerdere vakken of onderwijsprojecten kunnen worden nagestreefd. Zij zijn in eerste instantie een opdracht voor het hele schoolteam. Om uit te maken hoe alle vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen op schoolniveau kunnen nagestreefd worden, zijn afspraken nodig tussen de collega s van alle vakken. Het is aangewezen om deze afspraken formeel vast te leggen. Indien de vakgroep nog andere VOD realiseerbaar acht binnen het vak LO, wordt dit vastgelegd in een verslag waarin zowel de visie en de planning zijn opgenomen. Bij de aanvang van het schooljaar maakt de leraar een oordeelkundige keuze van de leerinhouden waarmee hij vakgebonden doelstellingen wil bereiken en vakoverschrijdende doelstellingen wil nastreven (bij voorkeur na overleg met de vakgroep) en stelt een jaarvorderingsplan op waarin hij de leerstof op een evenwichtige wijze verdeelt over het beschikbare aantal lestijden. De leerplandoelstellingen zijn gerelateerd aan de vakgebonden en/of vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen. Voor het gemak van de leerplangebruiker worden de ontwikkelingsdoelen met de decretale lettercode en nummering aangeduid. Ontwikkelingsdoelen LO: LO + nr. Vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen: lettercode + nr. VL = leren leren VS = sociale vaardigheden VB = burgerzin VG = gezondheidseducatie VM = milieueducatie Attitudegebonden ontwikkelingsdoelen worden met een asterisk (*) aangedui

8 1e graad B-stroom basisvorming 7 DOMEIN 1: individuele bewegingsgebieden 1.1. Atletiek Decr. nr. De leerlingen LEERPLANDOELSTELLINGEN Motorische competenties LOPEN LO kunnen een duurloop uitvoeren LEERINHOUDEN LO kunnen een sprint uitvoeren - lange tijd lopen aan eigen tempo in open lucht LO kunnen een vertesprong uitvoeren - starten op auditieve en visuele prikkels LO kunnen een hoogtesprong uitvoeren - korte sprints LO 5 5. kunnen de belangrijkste onderdelen van een beweging benoemen - lopen met ritmeveranderingen en met correcte looptechniek LO kunnen werpen en stoten Gezonde en veilige levensstijl: SPRINGEN LO ontwikkelen fitheid op basis van uithouding, kracht en snelheid - aanloop; afstoot 1 Vt ; vertesprong; veilig landen LO kennen het belang van een opwarming voor en tot rust komen na fysieke activiteiten LO ervaren dat lopen in open lucht goed is voor de ontwikkeling van hart en longen LO 29 - VG passen hygiënische regels toe WERPEN EN STOTEN - aanloop; afstoot 1Vt; hoogtesprong en ruggelings hindernis overschrijden; veilig landen LO gebruiken de gepaste kledij voor de betreffende bewegingsactiviteit - stand / stoten met medicinbal LO 2 VG leven veiligheidsvoorschriften, afspraken en regels na - stand / werpen met tennisbal VG kunnen op een efficiënte manier hulp inroepen in een noodsituatie en zelf eerste hulp bieden bij kleine wonden LO 30* 14. zijn bereid om hun aëroob uithoudingsvermogen te verbeteren door regelmatig te oefenen U 15. ervaren de ontspanning en de positieve invloed van fysieke inspanning

9 1e graad B-stroom basisvorming 8 Decr. nr. De leerlingen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN Zelfconcept en sociaal functioneren LO 30* 16. kunnen hun prestaties met vroegere prestaties vergelijken LO 6 VL observeren elkaar en kunnen de belangrijkste fouten aanduiden bij een sprong of een worp 18. beleven voldoening aan een fysieke inspanning LO 4 VL 6 LO 31 VG 7 LO 22* VS 2 LO 33 VS 2 VB oefenen zelfstandig en onder begeleiding in kleine groepen 20. leven afspraken en regels na 21. leren omgaan met elementen als spanning, verliezen, winnen en fair play 22. betrekken alle leerlingen zonder onderscheid van geslacht, etnische origine of motorische aanleg in spel of andere groepsactiviteiten LO tonen respect voor het materiaal LO 34* 24. leren eigen bewegingsuitvoeringen en beperkingen juist inschatten LO 35* 25. tonen inzet en volharding en leren eigen grenzen verleggen VS stellen zich dienstvaardig op tegenover anderen VS helpen elkaar en waarderen de prestaties van de medeleerlingen

10 1e graad B-stroom basisvorming Atletiek Nr. Specifieke pedagogisch-didactische wenken Timing 1. UITHOUDINGSLOPEN - Lopen met aangepaste kledij in open lucht en bij voorkeur in een natuurlijke omgeving zoals park, bos, langs het water,... (LO 24) - De natuur biedt grote mogelijkheden die de school niet mag verwaarlozen. Bij lopen in de natuur respect voor de natuur leren opbrengen door bijvoorbeeld op de paden te blijven, geen planten te beschadigen.(vm 6) - Bij loopactiviteiten buiten de school de nodige aandacht besteden aan de veiligheid en duidelijke afspraken maken. Occasioneel kunnen verkeersveilige vaardigheden aan bod komen. (VG 9) - Door het aanbieden van gevarieerde organisatievormen en oefenvormen (driehoekslopen, omgansglopen,...) kan men de leerlingen leren voldoening te beleven aan de fysieke inspanning. - De duurloop regelmatig en systematisch opbouwen tot ononderbroken lopen. Cooper-test is slechts een mogelijk testmoment. - De vorderingen (laten) noteren en bespreken. (LO 30*) - De leerlingen worden geïnformeerd (voor, tijdens of na de les) over het belang van een evenwichtige voeding, de relatie arbeid en rust, de hartslag bij inspanning en bij recuperatie, de invloed van genots- en geneesmiddelen op de sportprestaties. (VG 4, VG 5) - Na de duurloop (volgens de plaatselijke mogelijkheden) leren de leerlingen zich te verfrissen en andere kledij aan te trekken. 2. SPRINGEN - Landingsheuvel bij hoogspringen voldoende hoog, zacht en veilig. - Gevarieerde oefenvormen gebruiken om de springkracht en de springbehendigheid te ontwikkelen. - Uitleggen wat de belangrijkste fasen zijn bij een sprong en elkaar leren observeren. (LO 5) - Groepsopdrachten, groepscompetities zijn motiverend en stimuleren het sociaal contact. (LO 33) 3. WERPEN EN STOTEN - Opstellingen kiezen die absoluut veilig zijn. - Duidelijke afspraken maken i.v.m. veiligheid (bijv. terughalen van de bal). (LO 2, VG 7) - Gevarieerde organisatievormen en didactische werkvormen gebruiken. - Groepsopdrachten, groepscompetities zijn motiverend en stimuleren het sociaal contact. (LO 33)

11 1e graad B-stroom basisvorming Ritmische of dansante bewegingsvormen Decr. nr. De leerlingen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN Motorische competenties LO voeren eenvoudige bewegingen uit op een maatstructuur - basisbewegingen zoals stappen, lopen, huppen, bijtrekpassen gesynchroniseerd met de muziek LO kunnen verschillende basisbewegingen uit één dansvorm uitvoeren - basisbewegingen van: LO 5 3. kunnen de belangrijkste onderdelen van een bewegingsverloop benoemen U 4. voeren op hun niveau dansante basisbewegingen uit in een eenvoudige combinatie - volksdans - aërobic - stepaërobic - jazzdans Gezonde en veilige levensstijl - Afrodans LO ontwikkelen en verbeteren hun motorische basiseigenschappen - sociale dans LO kennen het belang van een opwarming voor en tot rust komen na fysieke activiteiten LO 29 VG 1 7. passen hygiënische regels toe VG leren omgaan met lichamelijke veranderingen in de puberteit - LO 3 9. gebruiken de gepaste kledij voor de betreffende bewegingsactiviteit U: LO 2 31 VG 7 LO 1 VG leven veiligheidsvoorschriften, afspraken en regels na - eenvoudige combinaties uit minstens 2 verschillende deelgebieden van de dans 11. kennen het belang van een correcte houding en passen deze toe in dansante basisbewegingen LO 30* 12. staan positief tegenover regelmatig oefenen U 13. ervaren de ontspanning en de positieve invloed van dansante bewegingsvormen - conditieoefeningen op muziek met gebruik van ballen en/of banken en/of touwen (rope-skipping)

12 1e graad B-stroom basisvorming 11 Decr. nr. De leerlingen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN LO 4 VL 6 Zelfconcept en sociaal functioneren 14. oefenen zelfstandig en onder begeleiding in kleine groepen U 15. ontwikkelen het zelfbewustzijn VS leren expressief bewegen LO 33 VS 2, VB betrekken andere leerlingen zonder onderscheid van geslacht, etnische origine of motorische aanleg in dansante groepsactiviteiten LO 34* 18. leren eigen bewegingsuitvoeringen en beperkingen juist inschatten LO 35* 19. tonen inzet en volharding en leren eigen grenzen verleggen VS durven zich lichamelijk uiten en respecteren elkaar

13 1e graad B-stroom basisvorming Ritmische of dansante bewegingsvormen Nr. Specifieke pedagogisch-didactische wenken Timing 1. De combinatiemogelijkheden voor het uitbouwen van de dans en de expressielessen zijn zeer uitgebreid. Men zal bij de keuze rekening houden met het feit dat zowel het conditionele als het sociale en het creatieve aan bod komen. 2. De muziekkeuze moet de leerlingen aanspreken en stimuleren. De oefenstofkeuze moet prettig, zinvol en intensief zijn. 3. De meeste meisjes zijn zeer ontvankelijk voor creatief en expressief bewegen op muziek. Via bewegingen en houdingen leren ze zich present te stellen (VS 1), zich uit te drukken en te communiceren om aldus een persoonlijke bewegingsstijl op te bouwen. 4. Ongeacht welke dansvorm men kiest zal men de nodige lessen besteden aan: - het aanleren van de basisbewegingen - het inoefenen van deze basisbewegingen - het actief synchroniseren met de muziek waarbij vlotheid, nauwkeurigheid en eventueel een creatieve inbreng kunnen aan bod komen 5. Bij jongens zal men extra aandacht besteden aan het verbeteren van het ritmegevoel, op het juiste ritme kunnen bewegen. 6. Start met eenvoudige oefeningen die haalbaar zijn. Dit stimuleert het enthousiasme van de leerlingen. 7. Gebruik muziek die de leerlingen aanspreekt. 8. Oefenvormen waarbij uithouding wordt ontwikkeld krijgen de voorkeur op de meer complexe coördinatie-oefeningen. 9. Verwerk eenvoudige danstechnische vaardigheden in een opwarming.

14 1e graad B-stroom basisvorming Gymnastiek Decr. nr. De leerlingen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN Motorische competenties LO 7 1. kunnen evenwicht behouden en herstellen LO 8 2. kunnen in omgekeerde houding hangen en steunen Grond: - voorwaarts rollen tot stand - vereenvoudigde en voorbereidende vormen van Hnstd (::) LO 9 3. kunnen vrije sprongen en steunsprongen uitvoeren U: - zwaaien tot handenstand (::) LO kunnen hangen, steunen, zwaaien aan toestellen en beheerst landen Hang- en steunoefeningen: LO kunnen een draaibeweging om de breedte-as uitvoeren - in hang voorw. en rugw. zwaaien met beheerste afsprong - in streksteun voorlings handen verwisselen van greep LO kunnen gekende oefeningen en een gymnastische combinatie uitvoeren LO tonen respect voor het materiaal - in streksteun voorlings zijwaarts voortbewegen - streksteun beheerst rugwaarts afspringen U meisjes: - Borsthoogte - springen tot streksteun en beheerst rugwaarts afspringen - Borsthoogte streksteun/ voorwaarts draaien en zachtjes landen U jongens - Schouderhoogte - streksteun/ voorwaarts afdraaien tot hang met gebogen benen - Schouderhoogte - dijzit/ rugwaartse streksteun; knieën haken; rugwaarts afdraaien tot stand (:)

15 1e graad B-stroom basisvorming 14 Decr. nr. De leerlingen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN Gezonde en veilige levensstijl LO verbeteren hun motorische basiseigenschappen LO kennen het belang van een opwarming voor en tot rust komen na fysieke activiteiten LO 29 VG 1 Evenwicht: verplaatsingen over touwen, omgekeerde of verhoogde banken en/of op evenwichtsbalk 10. passen hygiënische regels toe U: - verplaatsingen met armbewegingen VG leren omgaan met lichamelijke veranderingen in de puberteit LO gebruiken de gepaste kledij voor de betreffende bewegingsactiviteit LO 2 VG 7 LO 1 VG zien in dat hun gedrag invloed heeft op de eigen veiligheid en die van anderen 14. weten dat bij verkeerde houdingen en bewegingen mogelijke lichamelijke klachten kunnen optreden Sprongen: - vrije sprongen - streksprong met 1/2 draai vanuit verschillende uitgangssituaties - hoogtesprongen vanaf verschillende toestellen - wendsprongen over verschillende toestellen LO passen de belangrijkste regels van een correcte houding toe - spreidsprong over bok met beheerst landen (::) LO 30* 16. staan positief tegenover regelmatig oefenen U: LO 4 VL 6 LO 31 VG 7 Zelfconcept en sociaal functioneren - plint lgte/ aanloop afstoot 2 Vtn. rolsprong op plint (::) 17. kunnen zelfstandig en onder begeleiding oefenen in kleine groepen 18. leven afspraken en regels na LO 34* 19. leren bewegingsuitvoeringen en beperkingen juist inschatten LO 35* 20. tonen inzet en volharding en leren eigen grenzen verleggen VS helpen elkaar en stellen zich dienstvaardig op LO 6 VL observeren elkaar en kunnen de belangrijkste fouten aanduiden

16 1e graad B-stroom basisvorming Gymnastiek Nr. Specifieke pedagogisch-didactische wenken Timing 1. De nodige discipline bijbrengen om te leren werken in kleine groepen. (LO 4, VS 5) Veilig en verantwoord werken in kleine groepen is slechts mogelijk indien er voldoende discipline is en de leerlingen precies weten wat ze moeten doen. 2. Veilige leersituaties aanbieden zonder afbreuk te doen aan het streven naar correcte uitvoeringen door eigenschappen als durf, doorzetting en zin voor afwerking te benadrukken. Vooral bij jongens roekeloos gedrag intomen en de aandacht vestigen op eigen veiligheid en de veiligheid van anderen. (LO 2, VG 7) 3. Organisatie: de nodige creativiteit aan de dag leggen om de soms moeilijke differentiatie aan te bieden, opdat de leerlingen de gymnastieklessen als een positieve ervaring kunnen beleven. 4. De fysieke conditie, maar specifiek de lenigheid, kracht en coördinatie verbeteren door veelvuldige en gevarieerde oefenmomenten in de les aan te bieden (LO 27). Op deze manier zal men tot vlotte uitvoeringen van de gymnastische bewegingen komen. 5. Oefeningen aanbieden aangepast aan het niveau van de leerlingen zodat succesbeleving voor elke leerling mogelijk wordt.

17 1e graad B-stroom basisvorming Verdedigingssporten Decr. nr. De leerlingen Motorische competenties LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN LO kunnen veilig vallen - allerlei valvormen vanuit verschillende uitgangshoudingen in verschillende richtingen op zelfstandige basis (van statisch vallen tot dynamisch vallen) LO kunnen hun evenwicht bewaren met partner accent op valbegeleiding, valbeveiliging LO kunnen een verstoord evenwicht herstellen LO durven lichaamscontact aan binnen een gestelde opdracht - allerlei speelse vormen van evenwicht verstoren - evenwicht VG kunnen preventieve maatregelen nemen om noodsituaties te herstellen - evenwicht behouden o.a. door duw-, trek- en voorkomen kampvormen U 6. kunnen zich bevrijden uit een houdgreep LO 29 VG 1 Gezonde en veilige levensstijl U: 7. passen hygiënische regels toe - aanleren van lichaamshoudingen om agressief gedrag te vermijden LO 3 8. gebruiken de gepaste kledij voor de betreffende bewegingsactiviteit - aanleren van afweertechnieken op vastgrijpen, slaan, trappen LO leven veiligheidsvoorschriften, afspraken en regels na - van dynamisch vallen tot valbreken over hindernis VG 7 LO 1 VG kunnen in hun leefwereld situaties herkennen waar veilig vallen belangrijk is 11. weten dat bij verkeerde houdingen en bewegingen mogelijke lichamelijke klachten kunnen optreden - aanleren van tilvormen in combinatie met aanbrengen van het vastgrijpen van de partner - aanleren van bepaalde worpen (judo) zoals: - (beenworp): o-soto-gari LO 30* 12. staan positief tegenover regelmatig oefenen - (heupworp): o-goshi VG moeten leren inzien dat correct vallen en valbreken aan de basis ligt om een verdedigingssport veilig te beoefenen

18 1e graad B-stroom basisvorming 17 Decr. nr. De leerlingen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN LO 22* VS 2 LO 33 VS 2 VB 3 Zelfconcept en sociaal functioneren 14. leren omgaan met elementen als spanning, verliezen, winnen en fair play 15. betrekken alle leerlingen zonder onderscheid van geslacht, etnische origine of motorische aanleg in groepsactiviteiten VS houden rekening met de bewegingsmogelijkheden van de partner(s) LO 35* 17. tonen inzet en volharding en leren eigen grenzen verleggen LO werken samen met de partner(s) om een beweging te leren U VB zien in dat agressie vermijden beter is dan een confrontatie aan te gaan

19 1e graad B-stroom basisvorming Verdedigingssporten Nr. Specifieke pedagogisch-didactische wenken Timing 1. Als leerkracht de voornaamste technische vereisten kennen (zich bekwamen in basiselementen). 2. Benadrukken dat veiligheid (steeds valbegeleiding verzekeren) en discipline (afspraken strikt nakomen (LO 2, VG 7)) het voornaamste aandachtspunt is. 3. Veiligheid primeert!: - gebruik van matten noodzakelijk; - voldoende tussenruimte (eventueel afbakening van de oefenruimtes); - veiligheidszones; - kordaat en eisend optreden (afspraken laten nakomen) (LO 2). 4. Een gestructureerde organisatie voorzien. 5. Maak afspraken: wie is uitvoerder en wie ondergaat. 6. Voldoende tijd geven om de leerstof te verwerken en de bewegingen te automatiseren. 7. Aangepaste turnkledij (joggingbroek + oude sweater). 8. Nagels moeten kort geknipt! 9. Benadrukken dat het kennen van een zekere techniek niet de aanleiding mag zijn van verschillende vormen van agressiviteit maar echter het verwerven van een mentale weerbaarheid. Immers: " een vermeden gevecht = een gewonnen gevecht"! (VB 4)

20 1e graad B-stroom basisvorming Zwemmen Decr. nr. De leerlingen Motorische competenties LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN LO kunnen één zwemslag doeltreffend uitvoeren - oefenen aan één zwemstijl (schoolslag of borstcrawl) LO kunnen voorbereidende vormen van reddend zwemmen uitvoeren - drijven met behulp van materiaal (elementaire vlottechnieken) U 3. kunnen 50m zwemmen LO 2 VG 7 LO 2-29 VG 1 Gezonde en veilige levensstijl U: 4. kennen de heilzame invloed van water - 50m in een eerste zwemstijl 5. kunnen zich veilig bewegen in en rond het water - drijfoefeningen op de rug, overgaan van buiklig naar drijven op de rug 6. passen voor en na het zwemmen de hygiënische regels toe - voorwerpen opduiken en elementaire vormen van duiken LO 3 7. gebruiken de gepaste kledij voor de betreffende bewegingsactiviteit - oefeningen voor onder water zwemmen LO 30* 8. staan positief tegenover regelmatig oefenen U 9. ervaren de ontspanning en de positieve invloed van fysieke inspanning in het water LO 4 VL 6 Zelfconcept en sociaal functioneren 10. oefenen zelfstandig en onder begeleiding in kleine groepen LO leven afspraken en regels na LO 34* VB kennen hun eigen bewegingsmogelijkheden en beperkingen LO 35* 13. tonen inzet en volharding en leren hun eigen grenzen verleggen LO 30* 14. zijn bereid regelmatig te oefenen en vergelijken hun vorderingen met voorgaande resultaten VS durven hulp vragen in probleemsituaties

21 1e graad B-stroom basisvorming Zwemmen Nr. Specifieke pedagogisch-didactische wenken Timing 1. Afspraken maken met de zwembaddirectie en met de collega's voor een optimaal benutten van tijd en ruimte, ook afspraken maken betreffende de niet-zwemmers. 2. Beginsituatie vaststellen en differentiëren in groepen. Probleemgevallen melden aan de schooldirectie en gepaste remediëringsvoorstellen uitwerken. 3. Individuele of groepsopdrachten: - gebruik maken van werkfiches; - gevarieerde oefenvormen en organisatievormen afhankelijk van de mogelijkheden in het zwembad. 4. De leerlingen leren observeren en essentiële fouten leren zien (LO 6). 5. Elkaar leren helpen: per 2, betere leerling met een zwakke leerling, groepsopdrachten, (LO 4, LO 6) 6. Hygiëne: De leerkrachten hebben naast hun opdracht om zwemonderricht te geven ook de taak duidelijke instructies te geven die de algemene zwembadhygiëne ten goede komen. Hierbij denken we vooral aan het aanzetten tot toilet- en douchegebruik voor het zwemmen, het geven van tips in verband met de strijd tegen wratten en schimmels, o.a. het gebruik van de voetsproeiers met desinfecterende vloeistof na het baden, het goed droog wrijven van de voeten en de tenen (VG 1, LO 29). 7. Veiligheid: de leerlingen leren de veiligheidsregels van het zwembad te respecteren (VG 7, LO 2). 8. Toezicht is een belangrijk element in het zwembadbezoek. Hiervoor verwijzen we naar de rubriek veiligheid en schoolzwemmen. (4.4)

22 1e graad B-stroom basisvorming Algemene bewegingsvaardigheden Decr. nr. De leerlingen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN Motorische competenties LO kunnen klimmen 2. kunnen eenvoudige bewegingsproblemen oplossen - klimmen en klauteren in gevarieerde en utilitair gerichte bewegingssituaties 3. kunnen gevarieerde bewegingsvaardigheden uitvoeren - werpen en vangen in wisselende situaties 4. ontwikkelen een veelzijdige bewegingscoördinatie - lopen en springen in gevarieerde situaties Gezonde en veilige levensstijl - hangen en steunen in gevarieerde situaties LO hebben inzicht in de factoren die de fysieke fitheid bevorderen - heffen en dragen in utilitair gerichte bewegingssituaties LO ontwikkelen fitheid op basis van uithouding, kracht en snelheid U: LO 1 7. zien het belang in van een correcte houding en een correcte bewegingsuitvoering VG kunnen op een efficiënte manier hulp inroepen in een noodsituatie en zelf eerste hulp bieden bij kleine wonden LO 30* 9. staan positief tegenover regelmatig oefenen - bewegen met en zonder tuigen, variaties op touwspringen - algemene balvaardigheidsoefeningen gericht naar het verbeteren van de oog-handcoördinatie, de ruimte- en tijdsperceptie LO 29 - VG passen hygiënische regels toe LO gebruiken de gepaste kledij voor de betreffende bewegingsactiviteit LO 2 31 VG leven veiligheidsvoorschriften, afspraken en regels na VG leren omgaan met de lichamelijke veranderingen in de puberteit

23 1e graad B-stroom basisvorming 22 Decr. nr. De leerlingen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN LO VS 5 Zelfconcept en sociaal functioneren 14. beleven plezier aan fysieke activiteiten en fysieke inspanning 15. leren samenwerken in groepsverband LO kunnen het aangeduide materiaal opstellen en wegbergen LO kunnen in eenvoudige bewegingssituaties zelfstandig en onder begeleiding oefenen in kleine groepen LO 34* 18. leren hun eigen bewegingsmogelijkheden en beperkingen juist inschatten VS durven hulp vragen in probleemsituaties

24 1e graad B-stroom basisvorming Algemene bewegingsvaardigheden Nr. Specifieke pedagogisch-didactische wenken Timing 1. Eenvoudige oefenstof onder zeer gevarieerde vormen aanbieden. 2. Behendigheidsomlopen, circuitvormen, spelvormen, partneroefeningen, groepsopdrachten. 3. Utilitair gerichte opdrachten. 4. Coördinatie en samenwerken benadrukken (VS 5, LO 4). 5. De leerlingen aanmoedigen en op positieve wijze bevestigen om alzo motivatie op te roepen.

25 1e graad B-stroom basisvorming 24 DOMEIN 2: doel- en terugslagspelen Decr. nr. De leerlingen Motorische competenties LEERPLANDOELSTELLINGEN 2.1. BASKETBAL LO kunnen deelnemen aan een vorm van doelspel Vaardigheden: -.passen en vangen LO kunnen deelnemen aan een terugslagspel - shot naar doel LO spelen volgens afgesproken en aangepaste regels - dribbelen LEERINHOUDEN LO kunnen verschillende rollen vervullen tijdens spelsituaties - vrijlopen: vertragen, versnellen, stoppen, starten VS kunnen na samenspel een doelpoging ondernemen Spel-leerinhouden: U 6. kennen de principes van het punten tellen - via samenspel een doelkans creëren en een doelpoging ondernemen U 7. kunnen op een veilige manier de bal doorspelen Gezonde en veilige levensstijl U: LO ontwikkelen fitheid op basis van uithouding, kracht en snelheid - verschillende spel- en wedstrijdvormen (eenvoudige reglementering) LO kennen het belang van een opwarming voor en tot rust komen na - meerderheidssituaties (2><1; 3><2) fysieke activiteiten - vlot overschakelen van aanval naar verdediging en omgekeerd LO passen hygiënische regels toe 2.2. HANDBAL VG 1 Vaardigheden: - werpen en vangen (slagworp) VG leren omgaan met lichamelijke veranderingen in de puberteit - doelen (rekening houden met doelgebied) LO 3 LO 2 VG gebruiken de gepaste kledij voor de betreffende bewegingsactiviteit 13. leven veiligheidsvoorschriften, afspraken en regels na U: - vrijlopen: versnellen, vertragen, stoppen, starten Spel-leerinhouden: - via samenspel een doelkans creëren en een doelpoging ondernemen VG kunnen op een efficiënte manier hulp inroepen in een noodsituatie - verschillende spel- en wedstrijdvormen (eenvoudige reglementering) en zelf eerste hulp bieden bij kleine wonden - meerderheidssituaties (3><1+1; 4><2+1) LO 30* 15. staan positief tegenover regelmatig oefenen - vlot overschakelen van aanval naar verdediging en omgekeerd U 16. ervaren de ontspanning en de positieve invloed van fysieke inspanning, sport en spel

26 1e graad B-stroom basisvorming 25 Decr. nr. De leerlingen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN Zelfconcept en sociaal functioneren 2.3. VOETBAL LO 4 VL 6 LO VG 7 LO 22* VS 2 LO 33 VS 2 VB oefenen zelfstandig en onder begeleiding in kleine groepen Vaardigheden: - balvaardigheidsoefeningen: oog-voetcoördinatie - vrijlopen 18. houden zich aan de opgelegde opdrachten en spelregels - pas binnenkant voet Spel-leerinhouden: 19. leren omgaan met elementen als spanning, verliezen, winnen en fair play 20. betrekken alle leerlingen zonder onderscheid van geslacht, etnische origine of motorische aanleg in het spel - met vereenvoudigde en aangepaste reglementering spelen U: - toepassen vrijlopen en passen binnenkant voet in spel en wedstrijdvormen (3><3; 4><4; 5><5) VS kleineren of bespotten de tegenstrever niet bij een overwinning - eenvoudige vorm van voetbal met pas binnenkant voet + beperkt balcontact (niet lopen met de bal aan de voet) VS leren verlies sportief aanvaarden 2.4. VOLLEYBAL LO tonen respect voor het materiaal Vaardigheden: - bal bovenhands (over het net) spelen - bal onderhands omhoog spelen Spel-leerinhouden: - met vereenvoudigde en aangepaste reglementering spelen U: - bovenhands en onderhands spelen met verplaatsing - spelopbouw (na pas bal over het net, 3-passenspel) 2.5. BADMINTON - gewenningsoefeningen in functie van slag en greep - shuttle onderhands in het spel brengen - slaghouding bij bovenhands slaan: "speerwerper" - shuttle herhaaldelijk slaan U: badmintonspelen en oefenvormen waarbij de slagvaardigheid geoefend wordt en het bovenhands spelen benadrukt wordt om de diepte van het terrein te leren gebruiken

27 1e graad B-stroom basisvorming Doel- en terugslagspelen Nr. Specifieke pedagogisch-didactische wenken Timing 1. Een tekort aan vaardigheden ( vooral bij meisjes) kan door de leerkracht opgevangen worden door een doordachte keuze van spel- en oefenvormen waarbij rekening gehouden wordt met volgende aandachtspunten: - de oefenvormen worden spelenderwijs aangebracht en moeten zowel technische als tactische elementen bevatten; - naargelang de vorderingsgraad van de leerlingen moeten veranderingen kunnen aangebracht worden, aan gevorderde leerlingen kunnen hogere eisen gesteld worden; - de spel-en oefenvormen zo organiseren dat bewegingsdrang en spelvreugde gestimuleerd wordt, daarom wordt met een aangepaste reglementering gespeeld: - gebruik van gevarieerd materiaal; - gebruik van miniterreintjes; - aangepaste nethoogte bij volleybal; - maximaal gebruik van materiaal en ruimte; - vereenvoudiging van het spelreglement; - leren prettig samenspelen; - in alle balsporten en terugslagsporten moeten intensieve fysieke bewegingsopdrachten ingebouwd worden; We SPELEN om te LEREN 2. We overtuigen onze leerlingen (vooral de jongens) ervan dat de spel- en wedstrijdvormen een middel zijn. Winnen is een streefdoel maar geen doel op zichzelf en zal steeds ondergeschikt zijn aan goed spelen. Bovendien zal winnen of verliezen steeds verwerkt worden in een geest van fair play. 3. We leren de leerlingen zich strikt houden aan de spelregels en passen dit consequent toe. 4. Pas indien de sportmotorische vaardigheden voldoende ontwikkeld zijn, kunnen we gebruik maken van minderheid- en meerderheidssituaties: (3><3, 4><4, 2><2+2, 3><3+2). 5. We spelen met opdrachten. Bij deze opdrachten mogen we niet vergeten beroep te doen op de creativiteit van de leerlingen. Geef ze de kans zelf oplossingen te vinden in bepaalde spelsituaties en schat hun oplossingen naar waarde. 6. We plaatsen niet steeds de betere leerlingen bij elkaar. In een heterogene groep kunnen de betere spelers de overige leerlingen beter laten spelen. (LO 33) 7. We streven er naar dat de meeste van onze lessen een viervoudig kwalitatief karakter hebben. Onze leerlingen de technische, tactische, psychische en fysieke waarden van de sport bijbrengen kan slechts via het motiverend enthousiasme van de leerkracht.

28 1e graad B-stroom basisvorming 27 Algemene pedagogisch-didactische wenken en timing 1. Organisatorische uitgangspunten Rekening houdende met de mogelijkheid van een gedeeltelijke schooleigen invulling werd dit leerplan uitgewerkt op basis van 25 reële lesweken per leerjaar. De resterende uren worden ingevuld door de school volgens een gestructureerde planning, rekening houdend met het eigen profiel van de school en de beschikbare accommodatie. De keuze van activiteiten moet steeds in overeenstemming zijn met het vakconcept LO. Het uitgangspunt is werken aan de fysieke conditie, eerder dan het nastreven van perfecte technieken, zonder het veiligheids- en gezondheidsaspect te verwaarlozen. In concreto betekent dit dat dit leerplan uitgewerkt werd voor 150 uren, als volgt verdeeld: 1 B: 25 x 2 = 50 uur op jaarbasis. 2 BVL: 25 x 3 = 75 uur op jaarbasis. (Er worden immers in de lessentabel 2 BVL 3 lesuren LO per week voorzien) Bij het opstellen van het jaarplan zal de leerkracht er rekening moeten mee houden dat, om de doelstellingen te realiseren, de leerstof oordeelkundig moet gespreid worden over de twee leerjaren. De jaarplanning is afhankelijk van de lokale situatie. Overleg tussen de verschillende collega's is noodzakelijk om een degelijke urenplanning en jaarplanning, gespreid over te twee leerjaren te kunnen opmaken! Zwemmen: In de B-stroom wordt 16u. zwemmen voorzien in het tweede leerjaar omdat in dit leerjaar het aantal lesuren meer ruimte biedt om de zwemlessen degelijk te organiseren. De organisatie van de zwemlessen behoort tot de verantwoordelijkheid van de school. Voor een optimaal rendement moet rekening gehouden worden met de beginsituatie van de leerlingen op zwemgebied, de beschikbare accommodatie, de verplaatsingsmogelijkheden, de bezettingsgraad van het zwembad, enz... Verschillende mogelijkheden staan open om de zwemlessen te organiseren in functie van de eigen lokale situatie (om de 14 dagen, alleen eerste trimester of bepaalde periode, laatste lesuur, benutten van de pauzes, gebruik openluchtbad, tijdens sport- of projectweek,...) De creativiteit van het schoolteam staat garant voor de beste oplossing. Het zwemmen mag echter geen argument zijn om gedurende het volledige schooljaar blokuren te leggen indien deze niet verantwoord zijn. Het vaststellen, schriftelijk vastleggen en melden van de beginsituatie van de leerlingen is zeer belangrijk.

29 1e graad B-stroom basisvorming 28 Uurverdeling 1e jaar 2e jaar 50u. 75u. I. ATLETIEK min. 8u. min. 8u. II. GYMNASTIEK min. 8u. min. 8u. III. RITMISCHE OF DANSANTE BEWEGINGSVORMEN min. 6u. IV. VERDEDIGINGSSPORTEN Wordt bij voorkeur gegeven in het 2 e jaar in een pakket van 6u. min. 6u. V. ZWEMMEN Het minimale pakket van 16 lesuren wordt afgewerkt als één geheel en bij voorkeur in het 2 e jaar. 16u. VI. ALGEMENE BEWEGINGSVAARDIGHEDEN Afzonderlijk leerstofpakket van 8u. per leerjaar. 8u. 8u. VII. DOEL- EN TERUGSLAGSPELEN min. 6u. min. 12u. Basketbal, handbal, voetbal, volleybal, badminton In het eerste leerjaar B wordt minstens één balsport gekozen voor een pakket van minimaal 6 lesuren. De keuze van de balsport is afhankelijk van de leerlingengroep, de accommodatie, de schooleigen accenten, de eigen bedrevenheid van de leerkracht. In het tweede leerjaar, 2 BVL, wordt minstens één balsport en één terugslagsport gekozen, elk voor een pakket van minstens 6 lesuren. V. UITBREIDINGSUREN >overblijvende uren uit het urenpakket) De overblijvende uren uit het lesurenpakket worden in eerste instantie gebruikt om de doelstellingen, die onvoldoende aan bod konden komen, verder na te streven. Ze kunnen gebruikt worden voor een verdere uitdieping van de bovenvermelde disciplines. Hier kunnen schooleigen accenten gelegd worden. Naargelang de motivatie van de leerlingen en de accommodatie kunnen ze ook als vrije keuze-uren gebruikt worden om te initiëren in volgende disciplines: - honkbal, baseball, softball, floorball (unihoc), hockey, voetbal, tafeltennis, ultimate-frisbee, dansante vormen Het leerproces moet steeds gewaarborgd blijven en het aantal vrije keuze-uren mag geenszins de 8 lesuren per leerjaar overschrijden. max 8u. max.8u.

30 1e graad B-stroom basisvorming 29 Voorbeelden van uurplanning Atl. Gym. Verd. Dans Zwem ABV Doel/TS Vrij 1 B BVL Atl. Gym. Verd. Dans Zwem. ABV Doel/TS Vrij 1 B BVL Atl. Gym. Verd. Dans Zwem. ABV Doel/TS Vrij 1 B BVL Atl. Gym. Verd. Dans Zwem. ABV Doel/TS Vrij 1 B BVL

31 1e graad B-stroom basisvorming 30 AV Lichamelijke opvoeding (1e jaar: 2 lestijden/week, 2e jaar: 3 lestijden/week ) 2. Didactische principes met betrekking tot de organisatie van de lesuren LO 2.1. Taak van de school Gescheiden lessen jongens en meisjes In de leerplannen van het Gemeenschapsonderwijs voor de B-stroom worden niet zozeer andere doelstellingen en leerinhouden vooropgesteld maar eerder een andere aanpak waarbij rekening wordt gehouden met de grote heterogeniteit van de klasgroepen. Voor het al dan niet samenzetten van bepaalde klasgroepen of van jongens en meisjes voor de lessen Lichamelijke opvoeding staan, als absolute voorwaarde, volgende items centraal: het welbevinden van de leerlingen het welbevinden van de leerkracht de aard en de grootte van de klasgroep de beschikbare sportinfrastructuur het gemotiveerde advies van de vakgroep LO In functie van het ontwikkelen van een positief zelfbeeld is het van belang dat elke leerling op zijn/haar niveau kan ontwikkelen. Biologisch-fysiologische studies tonen immers aan dat de fysieke mogelijkheden van jongens en meisjes vanaf de prepuberteit en gedurende puberteit en adolescentieperiode sterk uiteenlopen. Recente studies wijzen uit dat jongens duidelijk fysiek meer actief zijn dan meisjes en dat de bewegingsactiviteit bij meisjes zelfs sterk daalt tijdens de adolescentie. De interesse voor bewegingsactiviteiten ligt duidelijk anders bij de jongens dan bij de meisjes. Jongens kiezen gewoonlijk competitieve activiteiten terwijl meisjes voor individuele en minder competitieve activiteiten kiezen. Het niveau van de sportmotorische vaardigheden (in het bijzonder voor de balsporten) is zeer verschillend. De leerinhouden worden bereikt door de grote meerderheid van de leerlingen. De uitbreidingsdoelstellingen (U) worden naargelang de mogelijkheden van de school nagestreefd met de respectievelijke doelgroepen Blokuren en lestijden Indien voldoende accommodatie aanwezig is wordt de Lichamelijke opvoeding bij voorkeur op school gegeven in 2 aparte lesuren. Indien op school te weinig ruimte beschikbaar is (grote groepen, meerdere leerkrachten, specifieke accommodatie voor bepaalde sporten, ) kunnen blokuren ingeschakeld worden, om alzo de leerlingen de kans te geven om zich te verplaatsen naar andere accommodaties en toch nog op rendabele wijze te kunnen sporten. Een effectieve lestijd van 70 min. wordt vooropgesteld om de leerplandoelstellingen te kunnen realiseren. Indien men toch op school blijft en een blokuur heeft kan men best de lestijd in twee verschillende lesonderwerpen investeren. Het gebruik van externe accommodatie ontslaat de leerkracht niet van zijn verantwoordelijkheid noch van zijn lesopdracht.

32 1e graad B-stroom basisvorming 31 AV Lichamelijke opvoeding (1e jaar: 2 lestijden/week, 2e jaar: 3 lestijden/week ) Heterogeniteit en samenzetting De leerlingen van de B-stroom vergen een eigen aanpak en grote zorg en flexibileit van de leerkracht. Het samenbrengen van leerlingen van de B-stroom met leerlingen van de A-stroom werkt remmend op het rendement van beide groepen. Het spreekt vanzelf dat in 1B en 2BVL bij voorkeur aan kleine groepen moet lesgegeven worden. De eigenheid van deze leerlingen vraagt veel individuele begeleiding. Bij te grote, heterogene groepen is er geen sprake meer van een berekend risico. Afhankelijk van de beschikbare ruimte, het beschikbare materiaal en de aard van de leerlingen moet men rekening houden met een veiligheidsnorm. (20 leerlingen is een maximum in de B-stroom) Het samenzetten van twee klassengroepen bij afwezigheid van een collega LO is enkel mogelijk wanneer continuïteit van het geplande onderwijs mogelijk is (risicobeheersing!). De samengevoegde klassengroep mag de veiligheidsnorm niet overschrijden, de leerlingen moeten van hetzelfde niveau zijn en er moet voldoende ruimte en materiaal voorhanden zijn Accommodatiebezetting Een leerlinggerichte school draagt zorg zowel voor het fysieke als het psychische welzijn van haar leerlingen. De accommodatie moet voldoen zodat de lessen LO op een aanvaardbare wijze kunnen georganiseerd worden. Voldoende ruimte, zowel in de kleedkamers als in de sportzaal, vermijdt het "crowding effect". Te grote klassen in een te kleine ruimte schept een onveilig gevoel. Het veiligheidsgevoel is een basisbehoefte zowel voor de leerling als voor de leerkracht. Het aanbieden van bewegingssituaties staat centraal in het LO-onderwijs. De nodige ruimte om te kunnen bewegen is een essentiële voorwaarde. Er moet gestreefd worden naar een optimale bezetting van de sportaccommodatie, geen overbezetting op sommige uren en leegstand op andere. In overvolle zwembaden kan hoogstens toezicht gehouden worden en is er zeker geen sprake van lesgeven. Er moeten duidelijke afspraken gemaakt worden met de zwembaddirectie. Voor sommige leerlingen betekent een overvol zwembad een onveilige en beangstigende situatie.

33 1e graad B-stroom basisvorming 32 AV Lichamelijke opvoeding (1e jaar: 2 lestijden/week, 2e jaar: 3 lestijden/week ) 2.2 Taak van de leerkracht LO Didactische principes Bij het opstellen van het jaarvorderingsplan maakt de vakgroep, na een gesprek met de leerlingen over hun interesses, uit het ruime en gevarieerde aanbod een verantwoorde keuze uit de verschillende activiteitsdomeinen. Bij de keuze van de activiteiten primeert het realiseren van de doelstellingen, plezier in bewegen, leren werken in groep, zelfstandig leren werken, meer dan het perfect kunnen uitvoeren van technieken. Bij het bepalen van de activiteiten zal men rekening houden met mogelijke financiële implicaties. Via het schoolreglement worden de ouders erover ingelicht dat voor sommige bewegingsactiviteiten (zwemmen, schaatsen, fitness, ) een financiële bijdrage van de leerling wordt verwacht. De lesinhouden van de gekozen activiteiten moeten voldoende uitgediept worden en aansluiten bij het vakconcept LO. Voor elke activiteit wordt een programma uitgewerkt waarbij een leerproces gewaarborgd is. Daarom is het bepalen van de beginsituatie en streefdoel belangrijk. Het bepalen hiervan kan door observatie, specifieke omloop, relevante fitnesstest,. De leerkracht zorgt voor een georganiseerd verloop, progressieve en gevarieerde leerinhouden, samenhang tussen opeenvolgende lessen, voldoende intensiteit, orde, tucht en een aangename lessfeer. Bij het bepalen van de activiteiten kan men rekening houden met de kwalificaties van de leerkracht. De disciplines kunnen per leerjaar afgesproken worden. Men zal er over waken dat de fysieke opdrachten aangepast zijn aan de mogelijkheden van de leerlingen zodat succesbeleving gegarandeerd wordt. Tijdens de lessen zullen de leerlingen aangemoedigd worden en werken we tekorten weg door verbeteringen, demonstraties, begeleiding, enz. Indien de tekorten gezondheidsbenadelend zijn is het noodzakelijk te rapporteren naar de ouders en de oorzaken van de tekorten aan te kaarten. Deze communicatie kan aan de leerling het gevoel geven dat aandacht aan hem geschonken wordt en dus bijdragen aan het ontwikkelen van een positief zelfbeeld. Bij het opstellen van de planning moet er optimaal gebruik gemaakt worden van de accommodatie en beschikbaar materiaal in de school en/of in de nabije omgeving van de school. De accommodatie moet voldoen zodat de lessen LO op een aanvaardbare wijze kunnen georganiseerd worden. Voldoende ruimte, zowel in de kleedkamers als in de sportzaal, vermijdt het crowding effect. Ook hier hanteert de school het principe van de goede huisvader. De risicobeheersing moet ten allen tijde kunnen worden gegarandeerd! Te grote klassen in een te kleine ruimte schept een onveilig gevoel. Het veiligheidsgevoel is essentieel zowel voor de leerkracht als de leerling om optimaal te kunnen functioneren.

34 1e graad B-stroom basisvorming 33 AV Lichamelijke opvoeding (1e jaar: 2 lestijden/week, 2e jaar: 3 lestijden/week ) didactische werkvormen Uit onze studiedagen blijkt dat onderstaande werkvormen het meest doeltreffend zijn om een goed leerresultaat te bekomen: verbale uitleg over wat men wil bekomen aan de hand van de demonstratie door de leerkracht of een leerling begrijpt de leerling wat we voor ogen hebben een leergesprek eerder met een beperkte groep dan met de globale groep kan tot een beter leerresultaat leiden via groepswerk (groepjes van 3 à 5) kan er gewerkt worden aan omgaan met elkaar, verantwoordelijkheid dragen, zelfstandig leren werken en door elkaar te leren helpen kunnen de leerlingen vertrouwen opbouwen in medeleerlingen en de nabije omgeving. differentiatie zou een belangrijke werkvorm kunnen zijn in de les LO gezien de grote fysieke verschillen, vooral in de tweede graad. Om gedifferentieerd te kunnen werken moeten de leerlingen echter: - voldoende discipline hebben, - precies weten wat ze moeten doen, - met elkaar kunnen samenwerken en met elkaar rekening houden, - weten hoe je veilig moet werken en dit ook doen, - begrijpen hoe de opdracht of beweging verloopt. Indien aan deze randvoorwaarden niet voldaan wordt, is gedifferentieerd werken onveilig en onverantwoord Vakgroepwerking In de vakgroep overleggen de leerkrachten met elkaar, maken plannen en afspraken. Vakgroepwerking is onmisbaar voor een effectieve, efficiënte en motiverende werking. De constructie van het leerplan met keuzemogelijkheden en de schooleigen invulling vragen overleg en planning. Planning veronderstelt gerichtheid op resultaat. De vakgroep bespreekt de leerinhouden, hoeveel tijd er aan de verschillende disciplines besteed wordt gespreid over de twee leerjaren, aan jongens en meisjes, en in welke volgorde. Horizontale en verticale samenhang vraagt coördinatie. Individuele jaarplannen kunnen tot schoolgebonden jaarplannen uitgroeien. Evaluatie, remediëring en rapportering kunnen best volgens een gezamenlijk stramien gebeuren. Leerlingenbegeleiding, attitudevorming, vakoverschrijdende doelstellingen,... zijn aandachtspunten die door de leerkracht LO kunnen nagestreefd worden en die het best in overleg met de collega s kunnen worden uitgewerkt. Het vastleggen van de afspraken in een deelschoolwerkplan LO is een efficiënte werkwijze. Als geen ander is de vakgroep het forum bij uitstek om het beschikbare urenpakket LO te verdelen, rekening houdend met de specialiteit(en) en vereiste bekwaamheidsdiploma s van de individuele leden van de groep, de accommodatie, eventuele lesopdrachten in andere scholen, de verticale of horizontale samenzettingen, enz. Constructieve voorstellen zullen een dankbare hulp blijken voor de directie en de maker(s) van het lesrooster. Op die manier is ons werk in de vakgroep een middel om het onderwijs voor onze leerlingen beter te maken, onze school een betere uitstraling te geven en daar worden we uiteindelijk als leraar ook allemaal beter van. Een vakvergadering moet degelijk voorbereid worden en vertrekken van een agenda. De functie van de vakverantwoordelijke moet goed worden afgebakend zodat hij zowel door de groep als door de directie erkend en gemandateerd wordt.