Algemeen Interne ontwikkelingen Externe ontwikkelingen

Transcriptie

1 3.4. Financiering In deze paragraaf komen de onderwerpen aan de orde die behoren tot het geldstromenbeleid van de gemeente. Dit zijn onder ander risicobeheer (met name renteen kredietrisico), de financieringspositie, het kasbeheer en de informatievoorziening Algemeen De uitvoering van de gemeentelijke financieringsfunctie dient plaats te vinden binnen de kaders zoals gesteld in de Wet financiering decentrale overheden (Wet fido). In deze wet staan vooral transparantie en risicobeheersing centraal. De transparantie komt daarbij tot uitdrukking in voorschriften voor een verplicht Treasury Statuut alsmede een treasury- c.q. financieringsparagraaf in begroting en rekening. De risicobeheersing binnen de Wet fido richt zich op renterisico s, kredietrisico s, koersrisico s en valutarisico s. Het begrip treasury kan worden gedefinieerd als het besturen en beheersen, het verantwoorden over en het toezicht houden op de financiële geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico s. Meer concreet gaat het om financiering van het beleid tegen zo gunstig mogelijke voorwaarden, het te allen tijde zorgen voor voldoende liquide middelen, waarbij een tijdelijk overschot tegen een zo hoog mogelijk rendement wordt belegd, en het daarbij afdekken van met name rente- en kredietrisico s. Treasury onderscheidt zich van de reguliere control door de focus op feitelijke kasstromen in plaats van te redeneren in termen van baten en lasten. Benadrukt wordt dat de doelstelling van de treasuryfunctie van de gemeente Dordrecht is dat deze uitsluitend de lokale publieke taak dient en dat een zo prudent mogelijk beleid gevoerd wordt binnen de kaders die zijn gesteld in de Wet fido. Tot de belangrijkste zaken van de Dordtse treasury-uitvoering gedurende 2008 behoorden: Een herbelegging van EZH-middelen ter grootte van 49 miljoen; Het op basis van de liquiditeitenplanning in twee tranches opnemen van langlopende leningen voor een totaalbedrag van 76 miljoen; Inspanningen rond enkele in 2007 gedane uitzettingen bij IJslandse banken, die in 2008 als gevolg van de gebeurtenissen op de financiële markten in problemen kwamen. Interne ontwikkelingen Tot 1 april 2008 voorzag de gemeente Dordrecht in haar eigen treasury. Vanaf die datum wordt de gemeentelijke treasuryfunctie verzorgd door het Servicecentrum Drechtsteden (SCD), één en ander vanuit het basispakket dienstverlening. De modus operandi luidt hierbij dat de besluitvorming in principe bij de gemeente blijft. Het SCD adviseert vooraf en zal, na de gemeentelijke besluitvorming, de uitvoering van het besluit voor haar rekening nemen. Dit met uitzondering van een aantal zaken die specifiek (onder)gemandateerd zijn, zoals het opnemen van kortlopende leningen (kasgeldleningen). De treasury-adviseurs van het SCD maken deel uit van het gemeentelijke Treasury Comité. Externe ontwikkelingen Het jaar 2008 is een zeer turbulent jaar geweest op de financiële markten. De kredietcrisis die zich al eerder op de Amerikaanse markt manifesteerde heeft zich vooral in het tweede halfjaar van 2008 razendsnel ontwikkeld in een internationale financiële crisis. De hiervoor genoemde prudentie, die de gemeente Dordrecht bij haar handelen op de financiële markten toepast, heeft echter niet kunnen voorkomen dat de gemeente hiervan effect heeft ondervonden. Immers, als onderdeel van de gebeurtenissen en ontwikkelingen van deze de financiële crisis was er de situatie waarin de IJslandse Staat en IJslandse banken in het najaar van 2008 verzeild raakten. Bij die laatsten had gemeente Dordrecht in 2007 in totaal 11,4 miljoen geplaatst voor termijnen van 1 tot 2 jaar. Hierdoor is onzeker geworden of deze som nog in zijn geheel terugkeert. [NB Ten tijde van het opstellen van deze paragraaf heeft inmiddels volledige terugbetaling plaatsgevonden van het bij één van deze banken geplaatste geld ( 3,4 miljoen plus rente).] Inmiddels heeft de financiële crisis stevig vat gekregen op de reële economie en geleid tot een economische crisis. Het bijzondere van de actuele economische omstandigheden is dat, zonder uitzondering, alle belangrijke economische regio s in de wereld een verslechtering meemaken met onder andere een negatieve economische groei. Spoedig herstel van de situatie wordt hierdoor niet verwacht. De financiële crisis heeft zowel gevolgen gehad voor de rente als voor de beschikbaarheid van financieringsmiddelen. Om met dat laatste te beginnen: vanuit de uitstekende solvabiliteitsstatus van lagere overheden kunnen deze nog wel aan

2 geldmiddelen komen. Andere marktpartijen komen duidelijk moeilijker of, indien het risicoprofiel naar de mening van de geldgever te hoog is, helemaal niet aan geld. Vooral projectontwikkelaars, waar gemeenten vaak zaken c.q. projecten mee doen, hebben hier mee te maken. Zelfs banken onderling zijn nog steeds terughoudend. Onder invloed van de geschetste ontwikkelingen op de financiële markten vertoonden de rentetarieven gedurende 2008 het volgende verloop: Verloop rentetarieven ,50% 4,50% 3,50% 2,50% 1-jan-08 1-feb-08 1-mrt-08 1-apr-08 1-mei-08 1-jun-08 1-jul-08 1-aug-08 1-sep-08 1-okt-08 1-nov-08 1-dec-08 1-jan-09 Percentage 3-maands Euribor 10-jaars IRS Datum De korte rente (Euribor) liep in de loop van 2008 eerst gestaag op. Deze stijging kwam vooral vanwege de in het tarief gehanteerde risico-opslagen, die in het begin van het vierde kwartaal een piek bereikten. In reactie op de snel verslechterende economie hebben centrale banken de laatste maanden van 2008 de voorschotsrente sterk verlaagd waardoor de Euribor in die periode ook daalde. De lange rente (Interest Rate Swap; IRS) kende vooral medio 2008 een sterke oploop, vooral als gevolg van de tot dat moment zorgwekkende inflatiecijfers en -verwachtingen. De vrij plotse negatieve economische berichten en ontwikkelingen die zich vanaf augustus 2008 aftekenden leidden daarna tot een daling van de lange rentetarieven. De uit bovenstaande grafiek naar voren komende daling van de IRS werd vanaf dat moment in praktijk echter verstoord door het hanteren van liquiditeitsopslagen door geldgevende partijen. Vanwege verslechtering van het interbancaire klimaat richting het eind van 2008 werden namelijk door banken boven op de IRS zogenoemde opslagen voor liquiditeit gehanteerd tot wel 1,5 procentpunt boven de IRS voor een 10-jaars lening. In dat geval kostte een dergelijke lening, ondanks een IRS van circa 4%, ongeveer 5,5%. Ten tijde van het opstellen van deze paragraaf golden deze opslagen nog nagenoeg onverkort. Het is te bezien hoe dit zich verder ontwikkelt Financieringspositie Financiering activa De activa van de gemeente Dordrecht waren per begin 2008 als volgt gefinancierd: Bedragen * 1 miljoen Bedrag per Totale boekwaarde investeringen 654,1 Vaste financieringsmiddelen: Reserves 489,3 Voorzieningen 53,0 Langlopende leningen 37,9 580,2 Financieringstekort 73,9 Tabel 1 Financieringspositie per 1 januari 2008

3 Dit per 1 januari 2008 berekende financieringstekort is in de loop van het jaar verkleind middels het opnemen van 76 miljoen aan langlopende financiering (zie hierna bij het onderdeel Leningenportefeuilles). Interne rente De gemeente Dordrecht past een renteomslagmethodiek toe. Door middel van deze methodiek worden aan investeringen de gemiddelde rentekosten toegerekend die voortvloeien uit de opgenomen geldleningen en/of eigen middelen waarmee zij zijn gefinancierd. Conform de begroting bedroeg het voor 2008 vastgestelde renteomslagpercentage 4%. De gemeente hanteert hierbij een (egalisatie)reserve. De renteomslagberekening over 2008 leidde tot een storting van 3,5 miljoen in de Rentereserve, hetgeen in lijn lag met hetgeen was voorzien bij de begroting ( 3,1 miljoen). Daarnaast is conform de begroting 2,4 miljoen aan de Rentereserve onttrokken en ten gunste van de exploitatie gebracht. Na alle boekingen vertoonde de Rentereserve een saldo van 8,8 miljoen, ofwel een surplus van 3,8 miljoen boven het vastgestelde reserveplafond van 5 miljoen. Deze 3,8 miljoen is vervolgens in lijn met het rentebeleid als incidentele bate ten gunste van de exploitatie gebracht. Genoemd surplus was 0,9 miljoen hoger dan bij de begroting 2008 voorzien. Een dergelijke afwijking wordt veroorzaakt doordat standen van activa enerzijds en reserves en voorzieningen anderzijds afwijken van de inzichten ten tijde van de begrotingsopstelling. Leningenportefeuilles Er worden twee soorten leningenportefeuilles onderscheiden, te weten opgenomen leningen en uitzettingen. Opgenomen langlopende leningen Onderstaande tabel geeft inzicht in de mutaties van de totale portefeuille aan opgenomen leningen in 2008: Bedrag Gemiddeld percentage Stand per 1 januari ,77% Nieuwe leningen ,27% Reguliere aflossingen Vervroegde aflossingen - Rente-aanpassing (oud percentage) ,99% Rente-aanpassing (nieuw percentage) ,07% Stand per 31 december ,44% Tabel 2 Mutaties leningenportefeuille OG 2008 De in de voorgaande tabel weergegeven nieuwe leningen, die zijn opgenomen op grond van de liquiditeitenplanning, kunnen als volgt worden gespecificeerd: Stortingsdatum Geldgever Hoofdsom Looptijd in jaren Percentage ABN AMRO ,60% ABN AMRO ,10% Totaal Tabel 3 Opgenomen lange financiering 2008 De eerste lening werd opgenomen in een periode waarin de kapitaalmarktrente (IRS) onder invloed van inflatieontwikkelingen sterk opliep en de verwachting heerste dat deze ontwikkeling zich versterkt zou doorzetten. Vanwege de binnen korte tijd sterk gewijzigde economische omstandigheden zakte de IRS enige maanden later terug. Hiervan werd geprofiteerd bij het opnemen van de tweede lening. Gelet op het beeld dat voortkomt uit de liquiditeitenplanning is te verwachten dat de gemeente Dordrecht zich in 2009 wederom op de kapitaalmarkt zal melden voor het opnemen van langlopende financiering.

4 Uitzettingen Onder uitzettingen worden de volgende zaken verstaan: - verstrekte langlopende geldleningen en kapitaalverstrekkingen - beleggingen en effectenbezit. De mutaties van de uitzettingenportefeuilles gedurende 2008 kunnen als volgt worden weergegeven: Bedrag Gemiddeld percentage Verstrekte geldleningen/kapitaalverstrekkingen Stand per 1 januari ,64% Nieuwe leningen 684 Reguliere aflossingen Vervroegde aflossingen - Afschrijvingen 221- Rente-aanpassing (oud percentage) ,03% Rente-aanpassing (nieuw percentage) ,11% Stand per 31 december ,63% Beleggingen en effectenbezit: Stand per 1 januari Afloop/expiratie Verkoop Afschrijving 90- Herbeleggingen Nieuwe beleggingen Stand per 31 december Totaal uitzettingen per 1 januari Totaal uitzettingen per 31 december Tabel 4 Mutaties uitzettingen 2008 De in deze tabel weergegeven categorie verstrekte geldleningen kunnen worden gezien als uitzettingen uit hoofde van de publieke taak. Vooruitlopend op 2009: in 2009 is een verzoek van de Christelijke Hogeschool Ede om een lening van aan haar te verstrekken ingewilligd voor de voorfinanciering van haar Duale Opleidingen in Dordrecht. Gedurende 2008 hebben zich de nodige mutaties voorgedaan binnen de categorie Beleggingen. Hierover kan het volgende worden toegelicht: - Onder het totaalbedrag van 8,4 miljoen aan afloop- c.q. expiratieposten bevindt zich een vordering van 3,4 miljoen op de IJslandse Kaupthing Bank die op 24 december 2008 opeisbaar werd, doch op dat moment niet werd terugontvangen. Deze post is per 31 december 2008 onder de kortlopende vorderingen verantwoord. [NB Ten tijde van het opstellen van deze paragraaf had inmiddels volledige terugbetaling plaatsgevonden van het bij Kaupthing geplaatste geld ( 3,4 miljoen plus rente).] - Van de EZH-portefeuille, totaal ruim 66 miljoen, is in 2008 een bedrag van ruim 48 miljoen verkocht en vervolgens herbelegd. Deze actie had tot doel om de afhankelijkheid van het rendementsniveau (lees: renterisico) in de jaren 2010 en 2011, waarin de oorspronkelijke beleggingen zouden expireren, te verminderen. De herbeleggingen hebben plaatsgevonden in een viertal zogenoemde Credit Linked Notes (CLN). Dit zijn vastrentende beleggingen waarin twee zeer kredietwaardige partijen in één belegging zijn samengebracht. Met afloopdata in 2014, 2016, 2018 en 2021 zijn door deze actie de EZH-beleggingen nu beter in de tijd gespreid. Bovendien is met deze omzetting een incidentele boekwinst behaald van ruim 1,1 miljoen. - Nieuw aangegane beleggingen in 2008: 6,1 miljoen. Specificatie: o 4,4 miljoen bijstorting in het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting vanuit de sector Stadsontwikkeling. Uit dit fonds worden laagrentende leningen verstrekt, vooral in het licht van de funderingsproblematiek;

5 P en o e e 1,7 miljoen als 2P 3P P tranche van de in 2007 aangegane duurzame belegging. Met deze tranches bereikte deze 10-jarige belegging zijn contractuele omvang van 30 miljoen. Door de recente turbulente gebeurtenissen en ontwikkelingen op de financiële markten is vooral de categorie Beleggingen in termen van risicoperceptie in een ander daglicht komen te staan. In tabel 9 van deze paragraaf worden deze beleggingen naar kredietwaardigheid gespecificeerd Risicobeheersing De relevante treasuryrisico s worden in het algemeen onderscheiden in renterisico s, kredietrisico s, koersrisico s en valutarisico s. Binnen de Dordtse financieringssituatie zijn met name rente- en kredietrisico s relevant. Renterisico Renterisico s worden binnen de Wet fido onderscheiden in het renterisico van de vlottende schuld en het renterisico van de vaste schuld. Voor beide heeft de Wet een eigen norm ontwikkeld: Het renterisico van de vlottende schuld: de kasgeldlimiet. Met de kasgeldlimiet is in de Wet fido een norm gesteld voor het maximum bedrag waarop de gemeente haar financiële bedrijfsvoering met kortlopende middelen (looptijd < 1 jaar) mag financieren. De limiet wordt uitgedrukt in een percentage van het begrotingstotaal (8,5%). Voor Dordrecht bedroeg de kasgeldlimiet voor het jaar ,3 miljoen. Indien deze limiet met meer dan één kwartaal wordt overschreden dient de kortlopende schuld te worden omgezet (in fido-termen: geconsolideerd ) in een langlopende lening. In onderstaande tabel is de ontwikkeling van de kasgeldlimiet voor Dordrecht over 2008 weergegeven, één en ander zoals ook per kwartaal aan de Provincie Zuid-Holland gerapporteerd: 1) Berekening kasgeldlimiet 2008: Begrotingstotaal (lasten) Wettelijk percentage 8,5% Kasgeldlimiet ) Kwartaalrapportages kasgeldlimiet 2008: 1e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal 2008 Gemiddelde vlottende schuld Gem. vlottende middelen Gem. overschot vlottende middelen Kasgeldlimiet Ruimte onder kasgeldlimiet of Overschrijding van de kasgeldlimiet Tabel 5 Kasgeldlimiet 2008 De uit dit schema blijkende overschrijdingen in het eerste en tweede kwartaal van 2008 hebben mede ten grondslag gelegen aan het opnemen van lange financiering voor een totaalbedrag van 76 miljoen zoals in tabel 3 van deze paragraaf is gespecificeerd. Het renterisico van de vaste schuld: de renterisiconorm. De Wet fido definieert vaste schuld als opgenomen geldleningen met een rentetypische looptijd groter of gelijk aan 1 jaar. Van renterisico is sprake indien er onzekerheid bestaat rond toekomstige renteniveaus. Deze situatie doet zich op de volgende momenten voor: Bij variabel rentende leningen; Indien een toekomstige financieringsbehoefte nog niet afgedekt is; Bij naderende rente-aanpassingen van leningen. Met de renterisiconorm biedt de Wet fido een richtsnoer om rente-aanpassingen van financieringen en beleggingen goed in de tijd te spreiden. De Wet fido bepaalt dat in één jaar niet meer dan 20% van het uitstaande bedrag aan rente-aanpassing onderhevig

6 mag zijn. Het doel van deze norm is het voorkomen van een overmatige afhankelijkheid van het renteniveau in één bepaald jaar. In het navolgende schema wordt het renterisico van de gemeente Dordrecht over 2008 weergegeven: Bedrag BEPALING RENTERISICO: 1a Renteherziening vaste schuld OG (opgenomen) b Renteherziening vaste schuld UG (uitgezet) Netto renteherziening vaste schuld (1a - 1b) 112-3a Nieuw aangetrokken vaste schuld b Nieuw verstrekte langlopende geldleningen Netto nieuw aangetrokken vaste schuld (3a - 3b) Betaalde aflossingen Herfinanciering (laagste van 4 en 5) Renterisico op vaste schuld (2 + 6) CALCULATIE RENTERISICONORM: 8 Stand vaste schuld per 1 januari Wettelijk percentage 0 10 Renterisiconorm (8 * 9) / TOETS RENTERISICONORM: 10 Renterisiconorm Renterisico op vaste schuld Ruimte (+) / Overschrijding (-); (10-7) Tabel 6 Berekening renterisiconorm 2008 Uit deze berekening komt naar voren dat de gemeente Dordrecht met haar financiering in 2008 ruim binnen de renterisiconorm heeft geopereerd. Kredietrisico Kredietrisicobeheersing richt zich op de kredietwaardigheid (en dus het risicoprofiel) van de tegenpartijen bij financiële transacties. Kredietrisico s kunnen zich op twee manieren manifesteren. Ten eerste is er het directe risico dat wordt gelopen uit hoofde van door de gemeente gedane uitzettingen (verstrekte leningen en beleggingen). Daarnaast is een kredietrisico verbonden aan gemeentelijke borgstellingen. Dit laatste wordt omschreven als een indirect kredietrisico. Kredietrisico op leningen en beleggingen De gemeente Dordrecht heeft deelnemingen en uitzettingen. Deze zaken staan onder de noemer financiële activa op de balans. De totale boekwaarde aan financiële activa van de gemeente Dordrecht bedroeg per eind ,1 miljoen en kan als volgt worden gespecificeerd: Boekwaarde per Toelichting Deelnemingen (met een niet-speculatief karakter) Betreft aandelen: NV Eneco, BV Gemeenschappelijk Bezit Evides, Bank Nederlandse Gemeenten, BV Kennisbedrijven, NV Netwerk, Horeca Kunstmin BV, Waterbus, GEM De Hoven BV en ROM-D. Uitzettingen (Door)verstrekte geldleningen aan woningcorporaties, De Grote Rivieren, Kiltunnel e.d., kapitaalverstrekkingen en beleggingen. TOTAAL Tabel 7 Specificatie financiële activa gemeente Dordrecht

7 De in voorgaande tabel gespecificeerde uitzettingen ( 167,1 miljoen) kunnen als volgt naar de in de Wet fido onderscheiden risicocategorieën worden uitgesplitst: Risicogroep Boekwaarde per Perc. van totaal Gemeenten/provincies - 0,0% Overheidsbanken - 0,0% Woningcorporaties met garantie WSW ,7% Semi overheidsinstellingen ,0% Financiële instellingen (kredietkwaliteit A en hoger) ,7% Overige toegestane instellingen volgens treasurystatuut ,6% Niet-toegestane instellingen volgens treasurystatuut - 0,0% TOTAAL ,0% Tabel 8 Specificatie uitzettingen naar risicocategorie conform Wet fido Met betrekking tot de in bovenstaande tabel genoemde risicogroep Financiële instellingen (kredietwaardigheid A en hoger) kan nog het volgende worden opgemerkt. Naar aanleiding van de ontstane onzekerheden rond de uitzettingen van de gemeente Dordrecht bij IJslandse banken, zoals reeds omschreven onder het kopje Algemeen, is door het College van B & W op 4 november 2008 in een raadsinformatiebrief opening van zaken gegeven. Bij de behandeling van deze brief is de toezegging gedaan dat in de financieringsparagraaf voortaan een uitsplitsing zal worden gegeven naar kredietwaardigheid (creditratings) van de totale beleggingsportefeuille. In lijn hiermee kan het in bovenstaande bedrag van 113,1 miljoen als volgt worden gespecificeerd: Tegenpartij Jaar aanvang Jaar afloop Coupon Boekwaarde per Creditratings ultimo 2008 Opm. Bayerische HypoVereinsbank ,625% A Raiffeisen Zentral Bank ,375% A Banca Lombarda Spa ,875% A CLN HBOS/General Electric Euro Capita ,250% A/AAA CLN Dexia Credit Local/GE Euro Capita ,600% A/AAA CLN ING Bank/GE Euro Capital ,600% AA/AAA CLN RBS/GE Euro Capital ,500% A/AAA Landsbanki Islands ,790% (1) Friesland Bank ,900% A Halifax Bank of Scotland/Unicredito ,500% A/A (2) TOTAAL Tabel 9 Specificatie uitzettingen bij financiële instellingen (kredietwaardigheid A en hoger) Opmerkingen: (1) Landsbanki bezat tot 30 september 2008 een A2-rating. (2) Duurzaam garantieproduct via APG Investments. Ten aanzien van de IJslandse Landsbanki kan nog worden gemeld dat de gemeente Dordrecht deelneemt aan een door de Provincie Noord-Holland georganiseerd samenwerkingsverband van gedupeerde mede-overheden. Vanuit deze groep worden de gezamenlijke (juridische) belangen behartigd met het oog op de bij Landsbanki ontstane situatie. Deze belangenbehartiging richt zich vooral op het beschermen van de vorderingen bij verdere afwikkelingen.

8 Kredietrisico ten aanzien van borgstellingen (gemeentegaranties) Borgstellingen kunnen op twee manieren voorkomen: 1. Directe borgstelling 2. Achtervang Bij directe borgstellingen staat de gemeente jegens geldgevers borg voor de betaling van rente en aflossing op langlopende geldleningen die door lokale organisaties, instellingen of verenigingen zijn aangetrokken die veelal activiteiten verzorgen welke in het verlengde liggen van de gemeentelijke publieke taak. Achtervang houdt in dat de gemeente, al dan niet samen met het Rijk, een rol speelt in de zekerheidsstructuur van een waarborgfonds, bijvoorbeeld de Stichting Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Door deze structuur kunnen instellingen die bij een waarborgfonds zijn aangesloten tegen de laagste rente lenen. Mede vanwege de strenge toelatingscriteria en periodieke toetsing door het fonds loopt de gemeente hierbij een veel lager risico dan bij directe borgstellingen. Bedragen * 1 miljoen Bedrag per Bedrag per Vorm Toe-/afname Directe borgstellingen 118,1 107,6 10,5- Achtervang Waarborgfonds Sociale Woningbouw 285,5 265,8 19,8- TOTAAL 403,6 373,3 30,3- Tabel 10 Verloop borgstellingen 2008 In 2008 is een directe borgstelling van 1,05 miljoen verleend aan Korfbalvereniging Oranje Wit ten behoeve van de bouw van een tweede sporthal. Desondanks is het totale saldo aan directe borgstellingen gedurende 2008 met ruim 10 miljoen afgenomen, dit vooral als gevolg van reguliere aflossingen. Het totaalbedrag aan leningen van in Dordrecht actieve woningcorporaties dat per eind 2008 door het WSW geborgd was betrof circa 532 miljoen. Omdat gemeenten en Rijk elk voor 50% in de achtervang zitten betekent dit voor de gemeente ruim 265 miljoen. De huidige achtervang van de gemeente loopt tot 1 januari Voor verdere specificatie mag worden verwezen naar de Staat van Gewaarborgde geldleningen op de CD-ROM Kasmanagement Met ingang van 1 april 2008 vindt het betalingsverkeer van Dordrecht volledig plaats vanuit het Servicecentrum Drechtsteden (SCD). Dit betreft het beheer van het gemeentelijke rekeningstelsel, het coördineren van bevoegdheden en het verrichten van feitelijke betalingen. De gemeente was, is en blijft daarbij overigens eigenaar van de betreffende bank- en girorekeningen. De Bank Nederlandse Gemeenten is huisbankier van de gemeente Dordrecht. Daarnaast heeft de gemeente betalingsverkeerrelaties met ABN AMRO, ING Bank en Postbank. Vanuit het centrale beheer verzorgt het SCD ook de saldoregulatie. Dit betekent dat tekorten of overschotten in rekening courant vanuit het SCD worden aangevuld respectievelijk uitgezet. De geldmarkttransacties die voortvloeiden uit deze saldoregulatie zijn in onderstaande tabel samengevat. In deze tabel is weergegeven hoeveel van dergelijke transacties in 2008 zijn aangegaan en wat daarvan de gemiddelde looptijd (in dagen), het gemiddelde bedrag en de gemiddelde rente was. Bedragen * 1 miljoen Aantal transacties Gemiddelden per transactie Aantal dagen Bedrag Rente-% Uitgezette deposito's ,0 3,95% Opgenomen kasgeldleningen ,7 4,27% Tabel 11 Overzicht geldmarkttransacties 2008

9 Informatievoorziening Conform de bepalingen van het Treasury Statuut heeft het Treasury Comité in 2008 vier maal regulier vergaderd. In het Treasury Comité worden specifieke financieringsacties en verdere besluitvorming voor het college van B&W voorbereid. Deze overleggen en de hierin genomen besluiten worden gedegen gedocumenteerd. Naar aanleiding van de ontwikkelingen als gevolg van de financiële crisis heeft een aantal incidentele bijeenkomsten plaatsgehad. In het licht van de in oktober ontstane onzekerheden rond de door de gemeente bij IJslandse banken uitgezette gelden (totaal 11,4 miljoen) is in november 2008 door het College een raadsinformatiebrief gemaakt. Hierin werd richting gemeenteraad uitputtend uiteengezet vanuit welk kader en op basis van welke gemaakte keuzes deze transacties tot stand waren gekomen. Zoals reeds eerder in deze paragraaf aangegeven heeft ten tijde van het opstellen van deze paragraaf inmiddels volledige terugbetaling plaatsgevonden van het bij één van deze banken geplaatste geld ( 3,4 miljoen plus rente). De informatiestromen rond treasury kunnen een intern of extern karakter hebben. Intern is ten behoeve van het overleg in het Treasury Comité inzicht gegeven in de gemeentelijke posities op de geld- en kapitaalmarkt en de relevante (rente)ontwikkelingen. Externe informatievoorziening bestond in 2008 voornamelijk uit de door de Wet fido voorgeschreven kwartaalrapportage aan de Provincie Zuid-Holland inzake de liquiditeitspositie, één en ander in relatie tot de kasgeldlimiet. Dordrecht neemt structureel deel aan het periodieke overleg van treasurers van gemeenten (collegiale informatie-uitwisseling). Dit overleg vindt driemaal per jaar plaats. Voorts is vanuit Treasury gedurende 2008 intensief contact onderhouden met geldverstrekkende en bemiddelende partijen op de geld- en kapitaalmarkten. Deze contacten waren gericht op ontwikkelingen op de financiële markten (bijv. renteniveaus en kredietwaardigheden van tegenpartijen