Programmabegroting Versie:

Transcriptie

1 Programmabegroting 2018 Versie:

2 3.2.4 Financiering Inleiding In de paragraaf Financiering wordt de financieringsfunctie van de gemeente Leiden uiteengezet voor de jaren Dit gebeurt in een onderdeel 'algemene ontwikkelingen' en een onderdeel 'ontwikkelingen gemeente Leiden'. Onder de algemene ontwikkelingen komen de renteontwikkelingen en ontwikkelingen in de wet- en regelgeving aan de orde. In de paragraaf Ontwikkelingen gemeente Leiden geven we een toelichting op de renterisiconorm, de kasgeldlimiet en de financiering van de gemeente. Algemene ontwikkelingen Renteontwikkelingen De rente op de geld- en kapitaalmarkt wordt voornamelijk bepaald door het beleid van de Europese Centrale Bank (ECB). De belangrijkste rentetarieven van de ECB zijn in 2016 verlaagd naar 0%. Daarnaast is het de verwachting dat de ECB het in 2014 gestarte opkoopprogramma van obligaties, met als doel het aanjagen van de inflatie, voorlopig tot eind 2017 zal blijven uitvoeren. Uitvoering van het opkoopprogramma moet ertoe leiden dat er meer geld in de economie komt, wat zal resulteren in een hogere inflatie. Tot nu toe heeft het opkoopprogramma nog niet volledig het gewenste effect opgeleverd (Het doel is een inflatie van rond de 2%). Naast het beleid van de ECB zijn ook andere macro-economische effecten van belang voor de renteontwikkeling. Het beleid van de Verenigde Staten onder de nieuwe president Trump en de zichtbaar stijgende rente in de Verenigde Staten zijn van belang. Maar bijvoorbeeld ook de uittreding van het Verenigd Koningrijk uit de Europese Unie kan een effect hebben op de rente. De gemiddelde kapitaalmarktrente voor rentevaste en lineaire leningen met een looptijd van 10 jaar is in 2016 uitgekomen op 0,60%. Gedurende 2017 is een voorzichtige stijgende lijn zichtbaar in de renteontwikkeling. Richting het einde van 2017 wordt een rentepercentage van 1% verwacht. Gedurende 2018 zal naar verwachting de rente verder op gaan lopen. Renteontwikkelingen Omschrijving Rente kapitaalmarkt 1,25% 2,00% 2,50% 3,00% 3,50% Rente geldmarkt 1,00% 1,00% 1,00% 1,00% 1,00% Op basis van een lening met een looptijd van 10 jaar, rentevast en aflossing in gelijke delen. De rentepercentages komen voort uit een rentevisie, die mede tot stand is gekomen op basis van de rentevisies van een aantal financiële instellingen (BNG, ING en ABN-AMRO). Ontwikkelingen gemeente Leiden Beleidsvoornemen treasury In de financiële verordening (RV ) zijn de kaders voor de treasuryfunctie door de raad bepaald. In de nota Treasury, besluitnr , zijn die kaders verder geconcretiseerd en in overeenstemming gebracht met de wet FIDO. Het beleid van de gemeente Leiden is erop gericht om de financieringsbehoefte af te dekken met kortlopende schulden omdat de rente op de kortlopende middelen in het algemeen lager is dan de rente op langlopende middelen. Hierbij is de gemeente Leiden gehouden aan de kasgeldlimiet, die bepaalt dat de gemiddelde vlottende schuld, over drie maanden gezien, niet boven de 8,5% van het begrotingstotaal mag uitkomen. Bij een rentevisie die uitgaat van een stijgende rente op korte termijn, kan de overweging gemaakt worden om een deel de financieringsbehoefte af te dekken met langlopende leningen. Risicobeheer Voor de beheersing van de renterisico s gelden twee concrete richtlijnen: de kasgeldlimiet en de renterisiconorm (beide benoemd in de wet FIDO). De kasgeldlimiet De gemiddelde vlottende schuld, over drie maanden gezien, is voor een gemeente gelimiteerd op 8,5% van het begrotingstotaal. De kasgeldlimiet heeft het volgende verloop (gehad): Kasgeldlimiet miljoen Kasgeldlimiet miljoen Kasgeldlimiet miljoen In onderstaande tabel is de ontwikkeling van de gemiddelde netto vlottende schuld over het afgelopen jaar weergegeven (kwartaal 3 en 4 van 2016 en kwartaal 1 en 2 van 2017): Beleidsbegroting 199

3 Kasgeldlimiet Omschrijving Gemiddelde netto vlottende schuld Kasgeldlimiet Ruimte (=+) of Overschrijding derde kwartaal vierde kwartaal eerste kwartaal tweede kwartaal In de eerste kwartaal van 2017 is de kasgeldlimiet overschreden conform het eerder vermelde beleidsvoornemen. Als gevolg van een verwachte stijgende rente is in het eerste kwartaal de kortlopende schuld omgezet naar een langlopende schuld, met als gevolg dat de kasgeldlimiet in het tweede kwartaal van 2017 niet is overschreden. De wet FIDO schrijft voor dat de toezichthouder (Provincie) geïnformeerd dient te worden indien de kasgeldlimiet drie opeenvolgende kwartalen wordt overschreden. Als gevolg van het aantrekken van de langlopende lening is de kasgeldlimiet slechts één kwartaal overschreden, waardoor er geen sprake is van een overschrijding van drie opeenvolgende kwartalen en er wordt voldaan aan de kaders die de wet FIDO stelt. De renterisconorm Over de langlopende schuld mogen de jaarlijkse aflossingen en renteherzieningen niet meer bedragen dan 20% van het begrotingstotaal. In onderstaande tabel is de verwachte ontwikkeling van de renterisiconorm voor de komende jaren weergegeven: Renterisiconorm Nr. Omschrijving Begrotingstotaal Wettelijk percentage 20% 20% 20% 20% 20% 3 Renterisiconorm (1x2) Renteherzieningen Aflossingen Bedrag waarover renterisico gelopen wordt (4+5) Ruimte onder renterisiconorm (3-6) Voor 2017 betreft dit de primitieve begroting. De primitieve begroting is de basis voor de verantwoording op de kasgeldlimiet en de renterisiconorm. De bedragen aan langlopende leningen waar de gemeente Leiden de komende jaren een renterisico over loopt, blijven ruimschoots binnen de wettelijke norm (wet FIDO). De leningenportefeuille Voor 2018 verwachten we voor ca. 130 miljoen aan langlopende leningen aan te trekken. Met de exploitatielasten van de leningen hebben we in de exploitatiebegroting rekening gehouden. Ontwikkelingen leningenportefeuille Omschrijving Stand 1 januari Nieuwe leningen Reguliere aflossingen Stand per 31 december Rentelasten Met de introductie van de geprognostiseerde balans in de begroting 2017, moet de verwachte ontwikkeling van de leningenportefeuille in samenhang worden gezien met het verwachte verloop van de activa, de voorraad grond, het eigen vermogen en de vlottende schuld. Hiervoor verwijzen wij naar de in deze begroting opgenomen geprognostiseerde balans. 200 Beleidsbegroting

4 Rentemethodiek en renteresultaat Voor de toerekening van de rentelasten maakt de gemeente Leiden gebruik van de rente-omslag-methode. Het totaal van de rentelasten wordt omgeslagen over het geheel van de investeringen. De rentelasten betreffen het totaal van de rentelasten op de langlopende geldleningen en de kortlopende financiering minus de renteopbrengsten van overtollige middelen. Door toepassing van de rente-omslag-methode worden de rentelasten aan de hand van de stand van de investeringen toegerekend aan de prestaties in de programmabegroting. De achterliggende gedachte is hierbij dat de gehanteerde omslagrente een reëel percentage is. Zodra de afwijking tussen de gehanteerde omslagrente en de werkelijk rentelast groter wordt dan 0,5% dient de gehanteerde omslagrente aangepast te worden. Renteresultaat a. De externe rentelasten over de korte en lange financiering b. De externe rentebaten (idem) 176 -/- Saldo rentelasten en rentebaten c1. De rente die aan de grondexploitatie 367 -/- moet worden doorberekend c2. De rente van projectfinanciering die aan 24 -/- het betreffende taakveld moet worden toegerekend c3 De rentebaat van doorverstrekte leningen 24 +/+ indien daar een specifieke lening voor is aangetrokken (= projectfinanciering), die aan het betreffende taakveld moet worden toegerekend Aan taakvelden toe te rekenen externe rente 367 -/- d1. Rente over eigen vermogen 0 +/+ d2. Rente over voorzieningen 0 +/+ Totaal aan taakvelden toe te rekenen rente De aan taakvelden toegerekende rente (renteomslag) /- Renteresultaat op het taakveld Treasury -661 (Voordeel) Bij de gehanteerde rentesystematiek wordt de betaalde rente omgeslagen over het totaal aan activa. Voor deze renteomslag wordt een vast percentage gehanteerd. Voor 2018 bedraagt dit 1%. Dit percentage wordt de omslagrente genoemd. Beleidsbegroting 201

5 De omslagrente mag niet meer afwijken dan 0,5% van de werkelijke verhouding tussen de betaalde rente en het activavolume. Doordat er een verschil is tussen het gehanteerde omslagpercentage en het werkelijke percentage (toegestaan binnen een bandbreedte van -0,5% en 0,5%) ontstaat er een renteresultaat. Het gepresenteerde voordeel van betekent dat de gehanteerde omslagrente van 1% hoger is dan het werkelijke percentage. Er wordt meer rente doorberekend naar de activa, dan dat er daadwerkelijke aan rente wordt betaald aan de geldverstrekkers. Het verschil bevindt zich ruim binnen de gestelde bandbreedte, wat betekent dat een reëel rentepercentage wordt toegerekend aan de activa. Overig Complexe financiële producten De gemeente Leiden maakt geen gebruik van complexe financiële producten zoals derivaten. Geldstromenbeheer De betalingen van de gemeente worden zo veel mogelijk via de BNG geleid omdat door de BNG de kortlopende financieringsbehoefte voor de gemeente Leiden wordt afgedekt. Met de BNG is daartoe een ruime kredietfaciliteit van 75 miljoen overeengekomen. Via de ING worden een aantal bulkmutaties, zoals bijvoorbeeld parkeervergunningen en parkeergelden, afgehandeld. 202 Beleidsbegroting

6 3.2.5 Bedrijfsvoering Deze paragraaf is gewijd aan de bedrijfsvoering van de gemeente, dat wil zeggen de manier waarop de processen in ons bedrijf zijn georganiseerd en worden aangestuurd en de manier waarop de bedrijfsmiddelen worden ingezet. Doel van de bedrijfsvoering is om zo effectief en efficiënt mogelijk de afgesproken prestaties te leveren. Onze missie voor de bedrijfsvoering luidt als volgt: 'De bedrijfsvoering van Leiden is efficiënt en transparant en draagt optimaal bij aan de doelen, prestaties en projecten van de gemeente. Hierna beschrijven we de ontwikkeling van de verschillende bedrijfsvoeringsdisciplines: planning en control en financiën, organisatie, Informatievoorziening, HRM, huisvesting, communicatie, juridische zaken en facilitaire dienstverlening. Planning & control en financiën Onder planning & control wordt verstaan de activiteiten die erop gericht zijn om duidelijk te maken wat er, gegeven de doelen, in een bepaalde periode moet gebeuren, de informatievoorziening daarover, de benodigde bijsturing en de uiteindelijke verantwoording over de behaalde resultaten aan het bestuur. Binnen planning en control zijn daarmee twee belangrijke processen onlosmakelijk met elkaar verbonden: plannen en beheersen. Dat is het dagelijks werk van de college, managers en medewerkers van de gemeente, waarbij het college via een aantal producten in de planning en controlcyclus verantwoording aflegt aan de gemeenteraad. Daarnaast zijn specifieke aandachtsgebieden in dit domein, onder andere de treasuryfunctie (aantrekken van gelden en toetsing van aanvragen van gemeentegarantie), het volgen van de verbonden partijen en de opvolging van de verbeterpunten die voortkomen uit de interne controle. Bij de monitoring van die opvolging hebben we bijzondere aandacht voor tien vooraf geformuleerde speerpunten, die in overleg met de raad worden bepaald en worden vastgelegd in het door de raad vast te stellen Algemeen Controleplan In 2018 zullen we, samen met Servicepunt71, extra aandacht besteden aan o.a. het verder verbeteren en automatiseren van het proces van inkoop tot betalen, het uitbouwen van het zogenaamde tax control framework (beheersing van belastingen) en het beginnen met gebruik van data-analyse t.b.v. interne controle en t.b.v. beleidsinformatie. Op de stand van de resterende financiële taakstellingen gaan we niet in deze paragraaf in, maar in de paragraaf Taakstellingen en reserveringen verderop in deze begroting. Voor nieuwe raadsleden in 2018 zullen we presentaties verzorgen en gelegenheid tot vragen geven n.a.v. de planning en controlproducten die dan voorliggen. Servicepunt71 In 2016 is Servicepunt71 van start gegaan met de strategische koers Servicepunt71 richting Eén van de pijlers in het strategisch kader is 'slimme bedrijfsvoering'. Uitgangspunten zijn eenvoud en vertrouwen en er wordt gebruik maakt van best practices die elders successen zijn gebleken. Dit geldt voor de interne processen van Servicepunt71 en wordt doorgetrokken naar de governance (sturing en contolproces van SP71). Samen met Servicepunt71 zullen wij in 2018 minder tijd en aandacht besteden aan de kwantitatieve aspecten van de samenwerking en meer aan de kwalitatieve. In 2017 zijn ter concretisering van het strategisch kader de zogenaamde 3 'V s' geïntroduceerd: verbinden, vernieuwen en vereenvoudigen. In 2018 zijn de 3 V's pijlers voor de verbetering van de dienstverlening waardoor die beter zal aansluiten op de behoefte van de gemeente. De doelstellingen van de gemeente staan in de dienstverlening van Servicepunt71 onverminderd centraal. Organisatie In 2014 is het organisatieplan Met hart voor de stad opgesteld over de ontwikkeling van de gemeentelijke organisatie en de veranderingen die daarbij nodig zijn. Daarbij vormde de aanpassing van de indeling van de organisatie een belangrijke verandering. De gemeente Leiden heeft sinds 1 juli 2015 een nieuwe inrichting van de organisatie. De organisatie is daarmee niet klaar. Een minstens zo belangrijke verandering gaat over de manier waarop de organisatie in de dagelijkse praktijk haar werk doet. In onze organisatie streven we continu naar verbetering. We blijven werken aan de ontwikkeling van de organisatie, de teams, de managers en medewerkers. Door de krachten te bundelen en de samenwerking bewust op te zoeken, maken wij elkaar succesvol en bereiken we mooie dingen voor de stad. De zes werkprincipes van Leiden helpen daarbij: van buiten naar binnen werken, eigenaarschap tonen, transparant werken, vertrouwen geven is vertrouwen krijgen, samenwerken en anderen succesvol laten zijn. Beleidsbegroting 203