Cursus Signalering ASS bij 4- tot 6-jarigen voor jeugdartsen

Transcriptie

1 Cursus Signalering ASS bij 4- tot 6-jarigen voor jeugdartsen Totstandkoming en uitvoering cursus en resultaten tussentijdse evaluatie Juli 2016 Door: R. Pasma, M. van het Hof, W.A. Ester, J. Bailly. met dank aan en medegefinancierd door ZonMw Sarr Expertisecentrum Autisme, Lucertis Carnissesingel 51, 3083 JA Rotterdam Telefoon: Copyright cursusmateriaal: Sarr Expertisecentrum Autisme, Lucertis 1

2 Inleiding Het primaire doel van vroege opsporing van autisme spectrumstoornissen (ASS) is het voorkomen of beperken van het volledig ontwikkelen van ASS en gerelateerde problematiek door vroegtijdige doorverwijzing naar effectieve behandeling (Rogers, 2014). Vroegtijdige onderkenning van ASS c.q. het vroeg inzetten van interventies is belangrijk om het functioneren op latere leeftijd te verbeteren (Dawson & Burner, 2011). Scholing van jeugdartsen en huisartsen is nodig om hun signalerende taak te optimaliseren (Gezondheidsraad, 2009). Eerder onderzoek heeft laten zien dat de educatie van jeugdartsen een positief effect heeft op de vroegdetectie van ASS (Bordini, Lowenthal, Gadelha, Araujo Filho, Mari, & Paula, 2015; Honigfeld, Chandhok, & Spielgeman, 2012; Servatius-Oosterling, 2010). Voor u ligt een samenvatting van de totstandkoming en uitvoering van de cursus Signalering ASS bij kinderen van 4 tot 6 jaar voor jeugdartsen. Ook worden de resultaten van de effectmeting in dit document weergegeven. De cursus is ontwikkeld door Sarr Expertisecentrum Autisme, onderdeel van Lucertis Kinder- en Jeugdpsychiatrie, in het kader van projectgroep 4 ( Transities in het onderwijs ) van de Academsiche Werkplaats Autisme Reach-Aut. De veldpartners die aan de totstandkoming van de cursus hebben meegewerkt zijn: Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Rijnmond, Learning Connected, Heliomare, Passend Primair Onderwijs Rotterdam en De Jutters. Werkwijze Om de inhoud van de cursus te bepalen is aan de hand van literatuur, (inter)nationale richtlijnen en bestaande cursussen een theoretische inhoud opgezet. Om tot een module te komen die zowel door de wetenschap als de praktijk ondersteund is, is een werkgroep gevormd in de regio Rotterdam Rijnmond die om de anderhalve maand samenkwam. De Rijnmond-werkgroep bestond uit mensen van verschillende disciplines, zoals basis-/jeugd-/stafartsen van het CJG Rijnmond, een ervaringsdeskundige, de manager zorg van Lucertis, kinder- en jeugdpsychiaters van Lucertis, en een promovendus van Lucertis. De inhoud van de module is mede door feedback van deze werkgroep tot stand gekomen. Parrallel aan de bijeenkomsten van de Rijnmond-werkgroep zijn er bijeenkomsten geweest van twee regionale focusgroepen, namelijk in Noord-Holland en Haaglanden. Beide 2

3 focusgroepen hebben meerdere keren feedback geleverd, zodat de cursusinhoud niet alleen op de regio Rijnmond toegespitst is, maar ook op andere delen van het land. Totstandkoming inhoud cursus De totstandkoming van de inhoud van de cursus is schematisch weergegeven in een stroomdiagram, zie Bijlage 1. Uitvoering cursus De Online School De cursus wordt aangeboden via de Online School ( waarbij de cursist de cursus vanuit huis kan volgen en via video en audio in direct contact staat met de trainer en de andere deelnemers (groepsgrootte ± 10). Op deze manier wordt het volgen van de cursus gecombineerd met het delen van ervaringen en het uitwisselen van ideeën. De cursisten zijn zo n 100 artsen van CJG Rijnmond.. De trainers zijn twee kinder- en jeugdpsychiaters van Lucertis, een trainer werkt bij de afdeling 0-6 jaar (infant psychiatrie) en de andere trainer werkt bij de Sarr, experticecentrum voor autisme. De pilot Voorafgaand aan de lancering van de cursus is een pilotcursus gegeven. De pilotcursus is ontwikkeld met als doelen het testen van de onderzoeksopzet, de online leeromgeving en de inhoud en uitvoering van de cursus en het bekwaam maken van de docenten in het lesgeven in de Virtuele Klas. Na elke pilot-sessie hebben de pilotcursisten een evaluatieformulier ingevuld. Uit de pilot is gebleken dat er aan de inhoud van de cursus niet veel meer aangepast hoefde te worden. Wel zijn er organisatorische en technische zaken aangepast aan de hand van de feedback van de pilotcursisten. De pilotcursisten gaven aan dat het soms niet duidelijk was wat er van hen verwacht werd (qua huiswerk, voorbereiding van de sessies en vragenlijsten). Ook werd er een totaaloverzicht van de cursus gemist. Daarnaast begonnen de pilotsessies soms te laat vanwege moeilijkheden met de techniek. Hierdoor ontstond tijdnood bij het behandelen van de leerstof. De pilotcursisten gaven ook aan dat zij (na het volgen van de sessies) soms behoefte hadden aan de slides en filmpjes die tijdens de sessies behandeld zijn, deze waren in de pilot niet terug te kijken. Tot slot zijn er 3

4 tijdens de pilotcursus een aantal technische foutjes ontdekt (denk hierbij aan links die niet geopend kunnen worden of een filmpje dat niet werkt). De cursus Het voornaamste doel van de cursus Signalering ASS bij kinderen van 4 tot 6 jaar voor jeugdartsen is het aanreiken van kennis over signalen van, en eerste handelen bij (het vermoeden van) een autismespectrumstoornis bij kinderen van 4 tot 6 jaar. De cursus bestaat uit drie online sessies, die alle +/- 90 minuten duren. Ter voorbereiding op elke sessie dient de cursist enkele inhoudelijke documenten te lezen en casuïstiek aan te leveren. Tijdens de sessies wordt dieper op de stof ingegaan en wordt de casuïstiek besproken. In Bijlage 2 is de complete inhoudsopgave van de cursusinhoud te vinden. Bekijk ook de promotiefilm om een beter beeld te krijgen van de inhoud en uitvoering van de cursus: Resultaten effect meting In januari tot en met mei 2016 hebben 42 jeugdartsen van het CJG Rijnmond de cursus Signalering ASS bij 4- tot 6-jarigen voor jeugdartsen gevolgd. De effectmeting is gebaseerd op gegevens van deze jeugdartsen. Onderzoeksvragen De onderzoeksvragen die bij dit project horen, zijn: 1. Is een educatiemodule voor jeugdartsen t.b.v. de signalering van ASS bij kinderen in de leeftijd van 4-6 jaar effectief? 2. Op welke gebieden is een educatiemodule voor jeugdartsen t.b.v. de signalering van ASS bij kinderen in de leeftijd van 4-6 jaar effectief? Op het gebied van: a. Kennis over (de signalering van) ASS b. Competentiebeleving 3. Hoe wordt de module door de cursist ervaren en beoordeeld? Methoden Meetmomenten en -instrumenten Voorafgaand aan de cursus kregen de cursisten een testsessie om te testen of de techniek op hun computer goed werkte. Direct na de testsessie vulden zij de 4

5 vragenlijsten behorende bij de voormeting in. Dit zijn de biografische vragenlijst, de Kennistoets en de Competentievragenlijst. Direct na de derde sessie van de cursus hebben de cursisten de vragenlijsten behorende bij de nameting ingevuld. Dit zijn de Kennistoets, de Competentievragenlijst en de Tevredenheidsmeting. Beschrijving biografische gegevens Er zijn gedurende het onderzoek weinig uitvallers geweest, slechts twee van de 42 cursisten hebben de cursus niet afgemaakt. Van de overige veertig jeugdartsen met een gemiddelde leeftijd van 40,9 jaar is 95,2% vrouw. Resultaten Om iets te kunnen zeggen over de effectiviteit van de cursus, zijn de resultaten per vragenlijst bekeken. Hieronder worden die beschreven. Kennistoets Met de kennistoets wordt zowel de algemene kennis van ASS als de specifieke kennis (toegespitst op de kennis van jeugdartsen) gemeten. Om een toename van kennis te kunnen meten is gekeken naar het rapportcijfer van de cursisten op het algemene en het specifieke deel, alsmede naar het algehele rapportcijfer. De rapportcijfers van de cursisten op zowel het algemene deel als het specifieke deel zijn gestegen nadat zij de cursus hebben gevolgd. Deze toename was voor beide delen, respectievelijk met een p-waarde van.04 en kleiner dan.001. Ook het totale rapportcijfer was significant hoger na het volgen van de cursus (p<.001). Zie bijlage 3 voor een grafische weergave van deze gegevens. Competentievragenlijst De competentievragenlijst bestaat uit vijf vragen. Deze gaan over de kennis van ASS, de competentie om ASS te herkennen, om vermoedens op een juiste manier te communiceren naar ouders en om door te verwijzen naar de juiste persoon/instantie. De cursisten zijn zich, na het volgen van de cursus, op elk punt competenter gaan voelen. Alle verschillen zijn significant met een p-waarde van kleiner dan.001. Zie bijlage 3 voor een grafische weergave van deze gegevens. 5

6 Tevredenheidsmeting De tevredenheidsmeting bestaat uit tien vragen die beantwoord kunnen worden op een schaal van één tot vijf (helemaal niet mee eens tot helemaal mee eens). Op elk van deze vragen hebben de cursisten minimaal neutraal tot zeer positief gereageerd. We kunnen dus stellen dat de cursisten over het algemeen tevreden zijn met de inhoud en de methode van de cursus. Dat de cursisten positief zijn, is ook te zien aan het rapportcijfer dat zij aan de cursus geven, namelijk een 7,88 gemiddeld. Daarbij komt dat het minimum cijfer dat gegeven is een 6 is, dus niet één cursist geeft een onvoldoende aan de cursus. Voorlopige conclusie Uit deze voorlopige resultaten blijkt dat de cursus Signalering ASS bij kinderen van 4 tot 6 jaar voor jeugdartsen effectief is. De rapportcijfers behorende bij de kennistoets verbeteren na het volgen van de cursus, waaruit blijkt dat de kennis van ASS toeneemt. De cursisten voelen zich competenter, zowel wat betreft hun kennis van ASS als wat betreft hun vermogen om ASS te herkennen, vermoedens op een juiste manier te communiceren en door te verwijzen naar de juiste persoon/instantie. Deze resultaten ondersteunen die van de kennistoets. Tot slot zijn de cursisten ook tevreden over de cursus die ze hebben gevolgd, want ze geven gemiddeld een 7,88 als rapportcijfer. Vervolg De cursus Signalering ASS bij kinderen van 4 tot 6 jaar voor jeugdartsen wordt tot en met november 2016 nog gegeven aan jeugdartsen van het CJG-Rijnmond. In totaal zullen 93 jeugdartsen van het CJG Rijnmond de cursus volgen en inmiddels hebben ook een aantal jeugdartsen uit Den Haag en Friesland de cursus gevolgd. De dataverzameling van het onderzoek naar de effectiviteit van de cursus loopt nog tot midden

7 Bijlagen Bijlage 1. Stroomdiagram inhoud Jeugdartsenmodule Bijlage 2. Inhoudsopgave cursus Bijlage 3. Grafieken resultaten effectmeting 7