emeente Bladel Economisch hart van de Kempen ilil l IIIIľllİİIE11il lit!illll El

Transcriptie

1 emeente Bladel Economisch hart van de Kempen ilil l IIIIľllİİIE11il lit!illll El Nummer : R Onderwerp : Nieuwe heffingsmethodiek rioolheffing vanaf 2017 Aan de raad Samenvatting De heffingsmethodiek en bijbehorende tarieven dienen met ingang van 2017 gewijzigd te worden. De huidige heffingsmethodiek, waarbij een bedrag geheven wordt per afgenomen m 3 water van Brabant Water, voldoet niet meer vanwege de grote fluctuaties in de inkomsten door met name minder waterverbruik. In het navolgende stuk worden verschillende andere methodieken beschreven, waarna een voorkeursvariant wordt weergegeven. Deze laatste is ook verder uitgewerkt in de bijlagen. Voorgesteld besluit Voorgesteld wordt akkoord te gaan met de voorgestelde heffingsmethodiek, waarna later dit jaar een nieuwe Verordening rioolheffing aan uw raad wordt voorgelegd. 1. Inleiding De gemeente Bladel hanteert momenteel een rioolheffing met als grondslag het aantal kuubs (m3) van Brabant Water afgenomen drinkwater. Het jaarlijks drinkwaterverbruik is echter aan fluctuaties onderhevig. De afgelopen 3 tot 4 jaar is het waterverbruik afgenomen van ca m 3 naar ca m 3. Dit heeft tot gevolg dat de inkomsten van de rioolheffing substantieel zijn afgenomen. De stabiliteit van de inkomsten, en daarmee de kostendekking, zijn daarmee niet toereikend. Daarnaast is bij onderzoek gebleken dat bepaalde groepen van gebruikers van het riool op basis van de huidige heffingsmethodiek geen belasting hoeven te betalen. Dit leidt tot een onevenwichtige belastingdrukverdeling. De huidige methodiek is ontstaan vanuit de gedachte "de vervuiler betaalt". De hoeveelheid afvalwater vormt slechts een klein aandeel in de totale hoeveelheid water dat afgevoerd wordt. Riolering ziet voornamelijk op de afvoer van regenwater. Daarnaast is niet de gemeente, maar het waterschap verantwoordelijk voor de zuivering van vervuild water. Daarvoor betalen de ingezetenen al een zuiveringsheffing aan het waterschap. Tenslotte is bij de bepaling van de gewenste opbrengst gebleken dat circa 90 o 7o van de kosten van de riolering uit vaste kosten bestaan. Slechts 10 0 Zo van de kosten zijn te wijten aan het daadwerkelijke waterverbruik. De gedachte "de vervuiler betaalt" kan daarom minder sterk toegepast worden bij het beoordelen van de verschillende heffingsmethodieken. Tenslotte is gebleken dat de heffing van grootverbruikers tot onevenredige aanslagen leidt met de huidige methodiek. Door de toepassing van slechts één tarief per afgenomen m 3 water, zonder dat daar een maximum aan is verbonden, zijn enkele aanslagen buitenproportioneel hoog. Op grond van het bovenstaande wordt gezocht naar een nieuwe heffingsmethodiek die vorenstaande problemen vermindert danwel teniet laat gaan. 2. Relevante (wettelijke) beleidskader Artikel 228a van de Gemeentewet. Team: KCC Behandelend ambtenaar: Dirk Visser Telefoonnummer:

2 3. Relatie toekomstvisie, klimaatvisie en dorpsontwikkeling In het Raadsprogramma is opgenomen dat voor de afvalstoffenheffing, rioolheffing en leges kostendekkende tarieven worden gehanteerd. Dit voorstel beoogt aan dit principe te voldoen ten aanzien van de rioolheffing. 4. Doelstelling/effecten Doelstelling van dit voorstel is te komen tot een keuze voor een nieuwe heffingsmethodiek waarmee stabielere inkomsten vanuit de rioolheffing gegenereerd kunnen worden en een meer evenredige verdeling van de rioolheffing van de belastingplichtigen binnen de gemeente Bladel gerealiseerd wordt. 5. Argumentatie college advies 1A. Algemeen De heffingsmaatstaf is de manier waarop de gemeente de kosten omslaat over de belastingplichtigen. Het staat gemeenten vrij om de heffingsmaatstaven en belastingplichtigen te selecteren die het beste aansluiten bij het gemeentelijke beleid en de praktijk van belastingheffing. Deze vrijheid is niet ongelimiteerd, maar gebonden aan een wettelijk kader. In artikel 219, lid 2, van de Gemeentewet wordt aangegeven: "Behoudens het bepaalde in andere wetten dan deze en in de tweede en derde paragraaf van dit hoofdstuk kunnen de gemeentelijk belastingen worden geheven naar in de belastingverordening te bepalen heffingsmaatstaven, met dien verstande dat het bedrag van een gemeentelijke belasting niet afhankelijk mag worden gesteld van het inkomen, de winst of het vermogen." Naast het bovenstaande artikel is het van belang om te vermelden dat de rioolheffing een bestemmingsheffing is. Dit betekent dat de vormgeving van de heffing een relatie moet hebben met de gemeentelijke watertaken. De gemeente treft de voorzieningen in het algemeen belang, maar moet de kosten wel op een aanvaardbare wijze verdelen. Dit betekent dat er een relatie moet zijn tussen het kostenverhaal via de rioolheffing en het belang dat de belastingplichtige heeft bij de openbare voorzieningen (profijtbeginsel). Een heffingsmaatstaf gebaseerd op de omzet van een bedrijf is onder andere daarom niet valide. Andere belangrijke voorwaarden bij het vaststellen van de heffingsmaatstaf zijn het gelijkheidsbeginsel en het evenredigheidsbeginsel. Het gelijkheidsbeginsel betekent dat gelijke gevallen ook gelijk behandeld dienen te worden. Het evenredigheidsbeginsel betekent dat iedereen bijdraagt naar de mate waarin hij/zij profiteert van de voorzieningen. Belastingplichtigen Om de kosten voor de gemeentelijke watertaken te verhalen kan een gemeente een eigenarenheffing en/of een gebruikersheffing instellen. Ook een combinatie van deze type heffingen is mogelijk. Bij de keuze voor een gebruikersheffing moet een relatie bestaan tussen de mate van gebruik van de riolering en de hoogte van de rioolheffing. Bij een eigenarenheffing gaat het om het genot dat de eigenaar heeft van een aansluiting op de gemeentelijke riolering, omdat dit de gebruikswaarde van het perceel verhoogt. Het is niet relevant of de aansluiting in de praktijk gebruikt wordt. Een heffingsmaatstaf gericht op waterverbruik is dus acceptabel als gebruikersheffing, maar niet als eigenarenheffing. Een aantal gemeenten maakt voor de rioolheffing onderscheid in woningen en niet-woningen (o.a. commerciële ruimten). Bij niet-woningen en de huidige methodiek van heffen blijkt in veel gevallen de relatie tussen het profijt van de aanwezigheid van de riolering en de betaalde belasting niet in verhouding, zowel aan de onderkant als aan de bovenkant van het belastingspectrum. Het evenredigheidsbeginsel wordt daarmee onvoldoende tot uitdrukking gebracht in de huidige heffingsmethodiek. Voorbeelden: a. Een winkel in het centrum van Bladel gebruikt 2 m 3 water, waarmee op jaarbasis nu een bedrag van slechts C 4,18 wordt betaald. b. Een recreatiebedrijf dat circa m 3 op jaarbasis aan water afneemt, betaalt met het huidige tarief ,00 per jaar. Eén belastingplichtige betaalt daarmee 9,1 0 ĥ van de totale inkomsten. c. Agrarische objecten maken vaak gebruik van grondwater in plaats van het water af te nemen van Brabant Water. Daarmee betalen ze geen rioolheffing maar maken wel vaak gebruik van dure rioolvoorzieningen als drukriolering. behoort bij R

3 1B. Mogelijke heffingsmethodieken voor de rioolheffing Er zijn veel verschillende mogelijkheden tot het heffen van de rioolheffing. Uitgangspunten bij het kiezen van een methodiek zijn in deze, benoemd in volgorde van prioriteit: a. Verwachte stabiliteit aan inkomsten: de zekerheid over de begrote inkomsten; b. Evenredige verdeling van de kosten: de belastingplichtigen betalen in verhouding tot elkaar een evenredig bedrag; c. Geschatte hoogte perceptiekosten: dit zijn de geschatte te maken kosten voor het innen van de heffing. Gekeken wordt naar controleerbaarheid/handhaafbaarheid van de belastinginning, en de mogelijkheid tot het combineren met een andere heffing en de opgedane ervaringen bij andere gemeenten; d. De vervuiler betaalt: Voldoet de heffingsmaatstaf aan het door de gemeente Bladel gewenste principe 'de vervuiler betaalt'. Zoals reeds aangegeven hoeft dit aspect minder mee te wegen bij het bepalen van de heffingsmethodiek. De huidige methodiek is ontstaan vanuit de gedachte "de vervuiler betaalt". De hoeveelheid afvalwater vormt slechts een klein aandeel in de totale hoeveelheid water dat afgevoerd wordt. Riolering ziet voornamelijk op de afvoer van regenwater. Daarnaast is niet de gemeente, maar het waterschap verantwoordelijk voor de zuivering van vervuild water. Daarvoor betalen de ingezetenen al een zuiveringsheffing aan het waterschap. Tenslotte is bij de bepaling van de gewenste opbrengst gebleken dat circa 90 0 Zo van de kosten van de riolering uit vaste kosten bestaan. Slechts W/o van de kosten zijn te wijten aan het daadwerkelijke waterverbruik. De gedachte "de vervuiler betaalt" kan daarom minder sterk toegepast worden bij het beoordelen van de verschillende heffingsmethodieken. Er kunnen verschillende grondslagen worden gebruikt ten behoeve van de rioolheffing. 1. WOZ-waarde; 2. Oppervlakte of verharde oppervlakte van het perceel; 3. Aantal leden huishouding; 4. Vastrecht; 5. Staffeling op basis van verbruik; 6. Combinatie van verschillende methodieken. Deze methodieken worden hierna verder uitgewerkt. De eerste drie methodieken zijn niet nader uitgewerkt, omdat ze om verschillende redenen niet geschikt zijn. Ze worden wel kort doorgenomen. De drie laatste methodieken zijn uitvoerbaar en per methodiek is ook bekeken in welke mate aan de eerder genoemde uitgangspunten wordt voldaan. 1B1. WOZ-waarde Ten aanzien van de heffing op basis van de WOZ-waarde kan ook nog onderscheid worden gemaakt tussen heffen van de eigenaren en van de gebruikers. Heffen van de eigenaren met als grondslag de WOZ-waarde is in de nabije toekomst niet meer mogelijk. Op 24 juni 2015 is de Motie Veldman c.s. ingediend bij de behandeling van de Omgevingswet. Deze motie luidde: "verzoekt de regering, middels een aanpassing van artikel 219, tweede lid, van de Gemeentewet te bewerkstelligen dat een gemeentelijke belasting c.q. heffing ten behoeve van een algemene voorziening zoals het riool niet afhankelijk mag worden gesteld van het eigendom van een aangesloten object, maar via het ingezetenschap (met uitzondering van diegenen die bijvoorbeeld niet op riool zijn aangesloten) geregeld moet worden". Heffen van de gebruikers met als grondslag de WOZ-waarde gaat tot hogere perceptiekosten leiden. Slechts een gedeelte van de gebruikers krijgt nu een WOZ-beschikking in het kader van het Woningwaarderingsstelsel (WWS). Indien wel rioolheffing wordt geheven van alle gebruikers op basis van de WOZ-waarde dienen ook alle gebruikers op basis van de wet- en regelgeving een WOZ-beschikking te krijgen. Dit leidt tot extra bezwaarschriften tegen de WOZ-waarde. Het proces van bezwaarschriften afhandelen is tijdrovend en daardoor duur. Daarnaast profiteert een huurder niet van waardeverhogende factoren voor de woning, waardoor voor huurders geen relatie bestaat tussen de WOZ-waarde en een aansluiting op het riool. 1B2. Oppervlakte van het perceel of verharde oppervlakte Grotere percelen voeren (in het algemeen) meer hemelwater af naar de gemeentelijke riolering en grotere woningen gebruiken (in het algemeen) ook meer water. De inmeet- en controlewerkzaamheden van de verharde oppervlakten vergen echter veel tijd en dienen jaarlijks te worden geactualiseerd. De tijdsbesteding is beperkter indien kavelgrootte als heffingsgrondslag wordt gehanteerd. behoort bij R

4 Toepassing van de heffingsmaatstaf is niet mogelijk bij drukriolering en minder geschikt als eigenarenheffing. Gelaagde bebouwing is een aandachtspunt indien het verharde oppervlak als maatstaf gehanteerd wordt, onverhard oppervlak is een aandachtspunt bij kavelgrootte. Deze methodiek wordt nergens in Nederland (meer) toegepast. 1B3. Aantal leden huishouding Het rioolheffingstarief wordt gedifferentieerd naar één- en meerpersoonshuishoudens. Niet-woning vallen hierdoor buiten de heffing. Het gebruik van enkel deze methodiek op alle objecten is hierdoor niet mogelijk. 1B4. Vastrecht Aangezien riolering een collectieve voorziening is, en vrijwel iedereen hier gebruik van maakt, behoort een heffingsmaatstaf gebaseerd op een vast bedrag tot de mogelijkheden. Door toepassing van deze methodiek wordt de belastingdrukverdeling echter geheel anders. Kleinverbruikers worden veel zwaarder belast dan nu en grootverbruikers worden juist veel lager belast. Het heffen enkel via deze methodiek heeft derhalve niet de voorkeur. Stabiliteit inkomsten Evenredige verdeling belastingdruk Perceptiekosten Vervuiler betaalt Positief. Het benodigde tarief voor een kostendekkende rioolheffing is eenvoudig vast te stellen. De heffing is bij een veranderend waterverbruik niet onderhevig aan fluctuaties. Positief: De belastingplichtigen betalen in verhouding tot elkaar een evenredig bedrag. Negatief: De belastingdruk wijzigt rigoureus. Kleinverbruikers gaan beduidend meer betalen op jaarbasis. Grootverbruikers gaan extreem veel minder betalen op jaarbasis. Positief. Het innen van een vast bedrag is eenvoudig en vergt daardoor relatief weinig uitvoeringskosten. Negatief. De relatie tussen de heffing en het gebruik van rioolvoorzieningen is niet duidelijk. Opmerkingen De perceptiekosten zijn laag. Deze methodiek is in de bijlage onder punt 1 nader uitgewerkt Staffeling op basis van verbruik De huidige methodiek van heffen is gebaseerd op het daadwerkelijk verbruik. Er wordt nu een bedrag per afgenomen m 3 drinkwater geheven. Staffeling op basis van het verbruik is een vereenvoudigde manier van heffen ten opzichte van de huidige methodiek, waarbij enkele voordelen ontstaan Ten eerste valt iedereen, ongeacht het gebruik, in de eerste staffeling. Hierdoor zijn er geen objecten meer die geen rioolheffing betalen. Daarnaast leiden fluctuaties in het drinkwaterverbruik door deze methodiek tot minder snelle veranderingen in de opbrengst. Nadeel is dat objecten die geen geregistreerd waterverbruik hebben (agrarische objecten) in de eerste staffeling terechtkomen. De verminderde inkomsten worden hierdoor gedragen door alle overige gebruikers die wel een geregistreerd waterverbruik kennen. behoort bij R

5 Stabiliteit inkomsten Evenredige verdeling belastingdruk Perceptiekosten Vervuiler betaalt Opmerkingen Positief: Door het hanteren van een staffel kunnen deze fluctuaties in de opbrengsten beperkt worden. Daarnaast kan worden uitgegaan van het verbruik van een vorig kalenderjaar, waardoor fluctuaties in het tarief kunnen worden verwerkt. Negatief: Voor het vaststellen van een kostendekkend tarief dient de totale hoeveelheid waterverbruik vooraf ingeschat te worden. Het drinkwaterverbruik kan fluctueren, bijvoorbeeld tussen een nat en droog jaar. Positief. De lasten worden evenredig verdeeld op basis van het verbruik. Negatief: Er dient een maximum aanslagbedrag te worden ingebouwd ter voorkoming van onevenredig hoge lasten bij grootverbruikers. Negatief: De heffingsmaatstaf kan tot hoge perceptiekosten leiden. Dit is mede afhankelijk van de differentiatie in specifieke lozers en de aanwezigheid van (gezamenlijke) watermeters in de gemeente. Positief: Door een beperking van klassen kunnen de perceptiekosten worden verlaagd. Positief: Door het gebruik van een staffeling is er een relatie met het waterverbruik. Negatief: Door gebruik te maken van een staffel kan de burger minder invloed uitoefenen op de hoogte van de aanslag. Meeliften van de rioolheffing met de nota van het drinkwaterbedrijf is mogelijk en kan de perceptiekosten verlagen. Deze methodiek is in de bijlage onder punt 2 verder uitgewerkt. 1B6. Combinatie van verschillende methodieken Als combinatie kan gekozen worden voor een heffingsmethodiek waarbij: - woningen een vastrecht betalen op basis van de gezinssamenstelling, waarbij gedifferentieerd wordt naar éénpersoonshuishoudens en meerpersoonshuishoudens; - agrarische objecten, danwel combinaties van woningen met agrarische gedeelten die in hoofdzaak als niet-woning dienen te worden aangemerkt, een vastrecht betalen; - niet-woningen betalen op basis van een staffeling van het verbruik, waarbij de staffeling begint met een verbruik tussen 0 en 50 m 3. Daarna kan in grotere stappen gestaffeld worden. Voor de grootverbruikers kan een maximum worden gehanteerd. Stabiliteit inkomsten Woningen Positief. Op gemeenteniveau zijn de gezinssamenstellingen stabiel, waardoor de inkomsten goed zijn in te schatten en weinig fluctueren. Evenredige verdeling Niet woningen Positief. Het drinkwaterverbruik kan fluctueren, bijvoorbeeld tussen een nat en droog jaar. Door het hanteren van een staffel kunnen deze fluctuaties beperkt worden. Daarnaast kan worden uitgegaan van het verbruik van een vorig kalenderjaar, waardoor fluctuaties in het verbruik in het tarief voor het komende jaar kunnen worden verwerkt. Woningen Positief. Door het toepassen van een differentiatie tussen éénpersoons- en meerpersoonshuishoudens wordt rekening gehouden met verbruiksverschillen. Niet-woningen Positief. Kleinere bedrijven met minder verbruik betalen minder dan grotere bedrijven met meer verbruik. Een maximumbedrag haalt de behoort bij R

6 Perceptiekosten excessief hoge belastingaanslagen er uit. Door met een kleine staffel te beginnen, dragen kleinverbruikers wel een evenredig deel bij aan de vaste kosten van de riolering. Woningen Positief. Het aantal bewoners van een woning kan uit de gemeentelijke administratie worden afgeleid. Niet-woningen Positief. De verbruiksgegevens kunnen om niet worden verkregen van Brabant Water. Daarbij gaat het wel om de verbruiksgegevens van het voorafgaande jaar. Vervuiler betaalt Woningen en niet-woningen Opmerkingen Negatief 1 positief. In feite is er weinig relatie tussen het waterverbruik en de rioleringskosten. In de bewustwording van burgers/bedrijven kan het wel een rol spelen, vooral bij een tarief per kuub waterverbruik. Milieuvriendelijk gedrag van de burger levert geringe kostenbesparingen voor de gemeente op. Voor alle beoordelingscriteria wordt voor zowel de woningen als de niet-woningen de meest optimale situatie bereikt door toepassing van een combinatie van heffingsmethodieken. Deze methodiek heeft voorkeur. Deze methodiek is in de bijlage onder punt 3 verder uitgewerkt. Middels de tarieven die hierin gehanteerd komen we vooralsnog op een overschot van C ,00. Dit overschot kan gebruikt worden ter compensatie van eventuele foutieve aannames in de berekening. Indien de aannames correct blijken te zijn, kan het overschot worden aangewend ter handhaving van de tarieven in latere jaren, daar waar de kosten dan nog wel stijgen. De opgenomen tarieven zijn gebaseerd op het gemiddelde verbruik bij woningen en niet-woningen, waarbij deze zijn gecombineerd met het huidige tarief per afgenomen m 3 water. Het gemiddelde verbruik is bepaald aan de hand van de verbruikscijfers van de jaren 2014 en 2015, die door Brabant Water zijn aangeleverd. De hoogte van de aanslagen rioolheffing voor woningen worden in het voorstel als een vastrecht weergegeven, waarbij differentiatie heeft plaatsgevonden naar één- en meerpersoonshuishoudens. Voor de niet-woningen, met uitzondering van de agrarische objecten, is een staffel toegepast. Dit houdt in dat niet-woningen die slechts beperkt water afnemen in verhouding tot voorgaande jaren rechtvaardiger bijdragen aan de lasten. Er wordt niet enkel meer uitgegaan van het verbruik maar ook van het feit dat ze over een aansluiting op het riool beschikken. In geval van een woning gecombineerd met een bedrijfsgedeelte (niet zijnde agrarisch), en dit object is in hoofdzaak een niet-woning (woninggedeelte maakt minder dan 70 o 7o deel uit van de totale waarde in de WOZ) dan valt het object in de staffeling. Agrarische objecten betalen op dit moment rioolheffing over een aangenomen vast verbruik aan water van 300 m 3, mits ze water afnemen van Brabant Water. De agrarische bedrijven die grondwater gebruiken of oppompen, betalen op dit moment geen rioolheffing. Zelfs niet als ze vervolgens grote hoeveelheden lozen via het rioolstelsel. In de voorgestelde methodiek worden álle agrarische objecten aangeslagen voor een vast bedrag van C 625,00. De huidige betalers van rioolheffing blijven daarmee een gelijk bedrag betalen. De agrarische objecten die in de huidige methodiek niets betalen worden nu voor eenzelfde bedrag in de heffing betrokken. Zowel geheel agrarische objecten als combinaties van woningen met agrarische gedeelten die in hoofdzaak als niet-woning worden aangemerkt worden voor het vaste bedrag van C 625,00 aangeslagen. De ondernemingen die een groot verbruik hebben zijn nu in de staffeling opgenomen met vaste bedragen inclusief Het Vennenbos. Deze laatste betaalt op dit moment C ,00 vanwege een maximumbedrag dat opgenomen is in de huidige verordening rioolheffing. Rekening houdende met het verloop van de overige staffels, komt het aanslagbedrag in de nieuwe berekening op C ,00. behoort bij R

7 6. Alternatieven De huidige methodiek zou kunnen worden gehandhaafd. Daarbij blijven echter de in de inleiding genoemde nadelen bestaan, zoals niet geheel stabiele inkomsten en onevenredige verdeling van de lasten voor grootverbruikers. Tevens kan eventueel gekozen worden voor slechts één enkele methodiek van heffen voor zowel woningen als niet-woningen. Daarmee wordt echter niet de ideale situatie bereikt op het gebied van de verschillende uitgangspunten. 7. Financiën Het voorspelde overschot aan rioolheffing op basis van deze nieuwe methodiek, zal bij daadwerkelijke realisatie worden opgenomen in de egalisatievoorziening rioolheffing. Deze financiële gevolgen worden vervolgens verwerkt in de begroting Risico's Het risico van dit voorstel is met name gelegen in de gebruikte aantallen ten behoeve van de berekening van de tarieven. Deze aantallen zijn goed onderbouwd maar kunnen in de praktijk toch nog afwijken. Bij een negatieve afwijking is er voldoende ruimte (C ,00) om deze op te vangen. 9. Communicatie en participatie In de loop van 2016 worden verschillende berichten in de Kempenaer en op de website geplaatst ter aankondiging van de nieuw te hanteren heffingsmethodiek. Indien nodig worden objecten, waarbij grote afwijkingen in de lasten ten opzichte van de huidige methodiek worden verwacht, individueel op de hoogte gebracht. 10. Planning Indien uw raad instemt met het voorstel voor deze nieuwe heffingsmethodiek wordt een planning opgesteld teneinde deze nieuwe methodiek te implementeren in de belastingsystemen. Bladel, 15 maart 2016 Burgémeesfér éŕ~en,ŵe,wei ethoúderş van Bladel,,de secreta de b ċ c b. Berekening oude en nieuwe tarieven rioolheffing behoort bij R