Memo Klankbordgroep. Harmonisatie Rioolheffing. Harmonisatie Rioolheffing ABR

Transcriptie

1 Memo Klankbordgroep KBG-vergadering 17 oktober 2013 Agendapunt Aanbieder Stuurgroep Akkoord voor verspreiding Ja binnen de nieuwe gemeente (gabr) Onderwerp Voorstel 1- Kennis te nemen van de verschillende mogelijkheden voor de heffingsmaatstaf rioolheffing inclusief de effecten voor inwoners en woningcorporaties. 2- Definitief in te stemmen met de keuze voor het heffen volgens een vast bedrag per perceel van de eigenaar met ingang van 2014 voor de nieuwe gemeente. Harmonisatie Rioolheffing De Stuurgroep en de Klankbordgroep hebben ingestemd met de onderstaande uitgangspunten: 1. de kostendekkendheid blijft 100%. 3. WOZ-objecten/eigendommen < 30m2 worden vrijgesteld. 4. het tarief rioolheffing zal bij het opstellen van de begroting worden berekend. 5. kwijtschelding alleen te verlenen voor afvalstoffenheffing. Met uitgangspunt 2. de heffingsmaatstaf wordt een vast bedrag van de eigenaar. Er zal een overgangsmaatregel worden uitgewerkt voor de voormalige gemeenten Rijnwoude en Boskoop voor de duur van 2 jaar. heeft de Stuurgroep ingestemd. Het belang van voorlichting over de overgangsregeling en de effecten op termijn voor eigenaren (met name woningcorporaties in Boskoop en Rijnwoude) van de wijziging van de heffingsmaatstaf wordt benadrukt. Vervolgens heeft de Klankbordgroep verzocht om de verschillende mogelijkheden van de heffingsmaatstaf rioolheffing in kaart te brengen (inclusief effecten voor bewoners), rekening houdend met belangen van alle betrokken woningcorporaties. Als in de toekomst een vast bedrag van de eigenaar zal worden gehanteerd, zal dit negatieve financiële consequenties hebben voor de corporaties, hetgeen ten koste gaat van hun investeringsruimte. Gelet op de financiële gevolgen voor bepaalde groepen door verschuiving van de belastingplicht van huurder naar eigenaar en andersom wordt aanbevolen een weloverwogen keuze te maken die voor een aantal jaren zal gelden.

2 Heffingsmaatstaf Aan alle heffingsmaatstaven kleven voor- en nadelen. Uitgangspunten bij de keuze zijn: Kostenveroorzaker of profijthebber betaalt. In principe heeft iedereen profijt van de riolering. De valkuil zit in het specifieker toerekenen van profijt of kosten. Hoeveel profijt heeft iemand? Hoeveel kosten veroorzaakt iemand? En in hoeverre heeft diegene daar zelf invloed op? Kosten voor inning, heffing en uitvoeren verordening. Dit zijn naast de personeels-, materiaal- en automatiseringskosten, ook de kosten voor de behandeling van bezwaar- en beroepschriften, behandeling verzoeken kwijtschelding en de kosten voor onderzoek. Eigenaren Bij het belastbare feit van de rioolheffing gaat het om de aanwezigheid van een riolering of pompput in de directe nabijheid van het perceel. Het perceel dient een belang te hebben met de gedane investering. Hierbij dient te worden nagegaan of de gemeente aan haar zorgplicht, als bedoeld in de Waterwet en de Wet milieubeheer heeft voldaan. De hiermee samenhangende investeringen kunnen op de eigenaren van het perceel worden verhaald. De voorzieningen verhogen de gebruikswaarde van het perceel. Het daadwerkelijk gebruik of de hoeveelheid geloosd water is niet relevant. Er is daarom ook geen onderscheid nodig tussen woningen en niet-woningen. Er is ook geen onderscheid tussen eigenaar-bewoner en eigenaar-verhuurder. De mogelijke heffingsmaatstaven voor eigenaren (eigenaar-bewoner en eigenaarverhuurder) zijn: 1. vast bedrag per eigendom 2. bedrag afhankelijk van de WOZ-waarde 3. bedrag afhankelijk van de perceelsgrootte 4. bedrag afhankelijk van het bebouwde en verharde oppervlak op het perceel De stuurgroep heeft besloten te kiezen voor optie 1. Deze geeft de meeste zekerheid van het realiseren van de gewenste opbrengst en is het goedkoopst in de uitvoering. Bij verkoop van het eigendom worden deze kosten door de notaris verrekend tussen koper en verkoper. De nieuwe eigenaar wordt via het kadaster aan de gemeente doorgegeven. Hierbij is sprake van minimale perceptiekosten, wat een gunstige werking heeft op het tarief. Gebruikers Bij de heffingsmaatstaven voor gebruikers moet er een relatie bestaan tussen de mate van het gebruik en de hoogte van de heffing. Deze relatie hoeft niet helemaal evenredig te zijn en mag omwille van de doelmatigheid versimpeld worden. Het is noodzakelijk tenminste een onderscheid te maken tussen woningen en niet-woningen. Bij gebruikers van woningen (eigenaar-gebruiker en huurder-gebruiker) zijn de mogelijke heffingsmaatstaven: 1. vast bedrag per perceel (woning) 2. bedrag gerelateerd aan omvang huishouden

3 3. bedrag afhankelijk van hoeveelheid toegevoerd water gebaseerd op waterverbruik 4. vast bedrag met toeslag volgens 2. of 3. Bij gebruikers van niet-woningen (eigenaar-gebruiker en huurder-gebruiker) zijn de mogelijke heffingsmaatstaven: 1. vast bedrag per perceel (niet-woning) 2. bedrag afhankelijk van de aard en gebruik van de niet-woning 3. bedrag afhankelijk van hoeveelheid toegevoerd water gebaseerd op waterverbruik 4. vast bedrag met toeslag volgens 2. of 3. Bij de heffingsmaatstaven voor gebruikers van zowel woningen als niet-woningen is optie 1. de eenvoudigste en goedkoopste methode. Optie 2 t/m 4 zorgen voor hogere perceptiekosten en minder stabiliteit van inkomsten. In vergelijking tot de heffingsmaatstaf van de eigenaar is de realisatie van de opbrengst onzekerder. (Leegstand, tussentijdse wisseling van huurder, huurder met onbekende bestemming vertrokken, oninbaar). Ook zullen er vanuit de groep gebruikers van woningen met een laag inkomen aanmerkelijk meer aanvragen om kwijtschelding rioolheffing komen. Ingeschat wordt dat er dan een bedrag van ongeveer euro moet worden kwijtgescholden. Doordat het belastingbedrag (afvalstoffenheffing + rioolheffing) voor de gebruiker aanzienlijk hoger wordt, zal ook de mogelijkheid om voor (gedeeltelijke) kwijtschelding in aanmerking te komen fors toenemen. De afhandeling hiervan resulteert ook in extra werk, Hiervoor zal extra fte noodzakelijk zijn. Overigens heeft de klankbordgroep al eerder d.d. 3 juli jl. ingestemd met het voorstel om enkel kwijtschelding te verlenen voor afvalstoffenheffing. Dit impliceert dat rioolheffing niet voor kwijtschelding in aanmerking komt. Hierbij was uitgegaan dat er een vast tarief van de eigenaar zou worden geheven. Indien gekozen wordt voor een tarief van de gebruiker zou het tot een ongewenste situatie leiden door beide heffingen niet voor kwijtschelding in aanmerking te laten komen. De extra effecten van verleende kwijtschelding worden verrekend in het tarief en komen voor rekening van de overige belastingplichtigen. Het financiële effect op het tarief is in de prognoseberekeningen nog niet verwerkt. Gevolgen van keuzes voor diverse groepen Heffingsmaatstaf vast bedrag van de eigenaar In bijlage A zijn de bedragen vermeld waarmee de woningcorporaties in Boskoop en Rijnwoude geconfronteerd worden nu er voor de heffingsmaatstaf vast bedrag van de eigenaar gekozen is. Met name voor de grotere woningcorporaties Habeko en Trifolium gaat het om aanzienlijke bedragen. Het maakt daarbij niet uit of deze keuze direct per 2014 ingevoerd wordt of per Zij worden bij deze keuze hoe dan ook geconfronteerd met hogere lasten.. De huurders in beide gemeenten gaan er door deze keuze qua woonlasten aanzienlijk op vooruit, de sociaal zwakkere wordt ontzien.

4 Woonlasten overzicht Alphen Boskoop Rijnwoude ABR 1) Gezin (woningeigenaar en gebruiker/bewoner)) 741,95 851,20 732,50 759,87 2) Alleenstaande (woningeigenaar/gebruiker/bewoner) 656,75 667,45 660,50 686,87 3) Eigenaar (Alleen eigenaar, zelf geen gebruiker/bewoner) 458,75 325,50 267,50 487,87 4) Gezin huurder (meerpersoonshuishouden) 283,20 525,70 465,00 272,00 5) Alleenstaande huurder (éénpers.huishouden) 198,00 341,95 393,00 199,00 De effecten op de woonlasten geven in de gemeenten Boskoop en Rijnwoude een verschuiving in de belastingdruk weer van de gebruiker naar de eigenaar. Dit komt hoofdzakelijk door de verschuiving van de belastingplicht Rioolheffing. Wij benadrukken dat deze uitkomsten het resultaat zijn van een aanname van een gemiddelde woningwaarde, totaal exploitatielasten 2013 en 100% kostendekkendheid. Heffingsmaatstaf vast bedrag van de gebruiker De stuurgroep heeft besloten dat rioolheffing een vast bedrag van de eigenaar wordt met een overgangsmaatregel voor voormalig Boskoop en Rijnwoude. Onderstaand is in beeld gebracht wat het effect geweest zou zijn, als rioolheffing volgens een vast bedrag van de gebruiker geheven zou worden. Bij deze keuze zouden de woningcorporaties/verhuurders in Alphen aan den Rijn juist een aanzienlijk voordeel krijgen ten opzichte van Zie bijlage B voor het overzicht. Dit bedrag moet betaald worden door de bijna Alphense huurders. Deze zouden dan geconfronteerd worden met het betalen van rioolheffing. Er zouden vanuit de groep Alphense huurders van woningen met een laag inkomen zeker aanvragen om kwijtschelding rioolheffing komen. Ingeschat wordt dat er dan een bedrag van ruim euro zou worden kwijtgescholden. Tevens zal het aantal verzoeken fors toenemen. De mogelijkheid om voor (gedeeltelijke) kwijtschelding in aanmerking neemt aanzienlijk toe. De extra werkzaamheden leiden tot uitbreiding van het aantal fte. Dit zou ook effect op het tarief hebben. Bij het niet verlenen van kwijtschelding aan minder draagkrachtige groepen zouden er op termijn meer betalingsregelingen worden aangeboden en hogere bedragen als oninbaar moeten worden afgeboekt. Het woonlasten overzicht zou dan als onderstaand worden: Woonlasten overzicht Alphen Boskoop Rijnwoude ABR 1) Gezin (woningeigenaar en gebruiker/bewoner)) 741,95 851,20 732,50 759,87 2) Alleenstaande (woningeigenaar/gebruiker/bewoner) 656,75 667,45 660,50 686,87 3) Eigenaar (Alleen eigenaar, zelf geen gebruiker/bewoner) 458,75 325,50 267,50 268,87 4) Gezin huurder (meerpersoonshuishouden) 283,20 525,70 465,00 491,00 5) Alleenstaande huurder (éénpers.huishouden) 198,00 341,95 393,00 318,00 De effecten op de woonlasten geven in de gemeente Alphen een verschuiving in de belastingdruk weer van de eigenaar naar de gebruiker. Dit komt door de verschuiving van de belastingplicht Rioolheffing.

5 Wonen Centraal heeft aangegeven eventueel bereid te zijn om te kijken of de huren verlaagd kunnen worden. Deze eventuele verlaging zou echter slechts eenmalig zijn. Bovendien zouden huurders die nu een huurtoeslag ontvangen door daling van de huurprijs niet meer in aanmerking komen voor deze toeslag. Overgangsmaatregel De stuurgroep heeft besloten dat rioolheffing vanaf 2016 als een vast bedrag van de eigenaar geheven zal worden. Voor de voormalige gemeenten Boskoop en Rijnwoude zal voor de periode 2014 tot 2016 een overgangsmaatregel uitgewerkt worden. Onderzocht is wat de mogelijkheden hiervoor zijn. 1. Het is mogelijk om de huidige verordeningen rioolheffing van de 3 gemeenten nog 2 jaar te laten gelden. Dit zou betekenen dat er op 3 verschillende manieren opgelegd wordt. Uit efficiency oogpunt en gelet op de hoge perceptiekosten van de Rijnwoudse methodiek is dit niet wenselijk. Dit is ook door de stuurgroep aangegeven. 2. Het is mogelijk om gedurende 2 jaar in de voormalige gemeente Boskoop en Rijnwoude een vast bedrag van de gebruiker te heffen en in de voormalige gemeente Alphen aan den Rijn een vast bedrag van de eigenaar. Door niet meteen vanaf 2014 voor heffen van de eigenaar te kiezen hebben de woningcorporaties nog 2 jaar de tijd om hun begrotingen aan te passen aan de nieuwe situatie. Dit betekent echter nog steeds 2 verschillende manieren van opleggen, met grote effecten op efficiency en perceptiekosten. De 3 gemeenten zullen dan in 2013 een nieuwe verordening moeten vaststellen die nog per 31 december 2013 inwerking treedt en zal gelden tot en met 31 december Bovendien kan dit tot gevolg hebben dat er 2 kostendekkende exploitaties voor rioolheffing gemaakt moeten worden: 1 voor gebruik en 1 voor eigendom. Dit is praktisch met grote moeite en daarmee kosten uitvoerbaar. Onderstaand het overzicht van de woonlasten 2014 als er voor deze optie wordt gekozen. De woonlasten binnen de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn, voor verhuurders en huurders, lopen dan sterk uiteen gedurende de overgangsperiode van 2 jaar. Woonlastenoverzicht ) Gezin (woningeigenaar en gebruiker/bewoner)) 2)Alleenstaande(woningeigenaar en gebruiker/bewoner) 3) Eigenaar Alleen eigenaar, zelf geen gebruiker/bewoner 4) Gezin huurder (meerpersoonshuishouden) 5) Alleenstaande huurder (éénpers.huishouden) Alphen 2013 Boskoop 2013 Rijnwoude 2014 ABR Alphen 2014 ABR Boskoop en Rijnwoude 741,95 851,20 732,50 759,87 759,87 656,75 667,45 660,50 686,87 686,87 458,75 325,50 267,50 487,87 268,87 283,20 525,70 465,00 272,00 491,00 198,00 341,95 393,00 199,00 318,00

6 3. Het kiezen voor een overgangsmaatregel is slechts uitstel van executie. Het is vreemd dat huurders in bepaalde delen van de nieuwe gemeente veel meer moeten betalen voor dezelfde dienstverlening. Wij adviseren te overwegen om toch al met ingang van 2014 ook in Boskoop en Rijnwoude volgens een vast bedrag van de eigenaar te gaan heffen. Het voordeel voor de huurders in Boskoop en Rijnwoude bij de keuze voor optie 3 levert een positieve bijdrage aan het ontzien van de sociaal-zwakkeren en het vergroten van hun bestedingsruimte. Wegens minimale perceptiekosten biedt dit de meeste zekerheid van het realiseren van de gewenste inkomsten. Deze keuze is politiek gevoelig richting met name Trifolium en Habeko, de vraag is wat zwaarder weegt: de burger of de woningcorporatie. Woningcorporaties Op 25 september zijn de portefeuillehouders financiën in gesprek geweest met de directeuren van de 3 woningcorporaties. Habeko en Trifolium verkeerden in de veronderstelling dat rioolheffing opleggen volgens een vast bedrag van de eigenaar nog gewijzigd zou kunnen worden in een vast bedrag van de gebruiker. Wonen Centraal heeft aangegeven dan eventueel bereid te zijn om te kijken naar verlaging van de huren. Wel zou dit effect hebben op het in aanmerking komen voor huurtoeslag van de individuele huurder. De directeur van Wonen Centraal heeft echter ook aangegeven dat hij prima kan leven met de huidige manier van heffen en dat de rompslomp die dit voor zijn organisatie zou opleveren wat hem betreft niet nodig is. Wonen Centraal heeft ook in het gesprek aangegeven dat de huren van Trifolium en Habeko een stuk lager liggen dan in Alphen. Dit zou de huurverhogingen kunnen rechtvaardigen. Ook is in dit gesprek door Trifolium en Wonen Centraal aangegeven dat zij, indien noodzakelijk, altijd de huren kunnen verhogen. Door de portefeuillehouders is er nadrukkelijk op gewezen dat het besluit van de Stuurgroep: heffen volgens een vast bedrag van de eigenaar vaststaat. Voor Habeko en Trifolium is het een puur financiële kwestie. Die zal over 2 jaar net zo hard spelen als nu. Zij stellen voor om nog 2 jaar van de gebruiker te heffen in voormalig Rijnwoude en Boskoop. Of eventueel te kiezen voor een geleidelijke overgang waarbij in het eerste jaar 1/3 deel van het tarief door de woningcorporatie betaald wordt en 2/3 door de huurder en in het tweede jaar 2/3 door de woningcorporatie en 1/3 door de huurder. Nadelen van deze voorstellen voor de gemeente zijn: Er moeten dan 2 kostendekkende exploitaties gemaakt worden, dit is praktisch moeilijk uitvoerbaar. Gedurende 2 jaar een zeer bewerkelijke methode met hoge inrichtings- en uitvoeringskosten die tot verhoging van de tarieven zullen leiden. Extra fte nodig.

7 Toename van het aantal aanvragen kwijtschelding. Er is besloten om rioolheffing vanaf 2014 niet in de kwijtschelding op te nemen. Dit zal dan heroverwogen moeten worden. Gevolg: meer aanvragen en toekenning van gehele of gedeeltelijke kwijtschelding of meer afboeken als oninbaar. Meer fte nodig. Naast Trifolium en Habeko zijn er meer verhuurders die uiteraard op dezelfde wijze behandeld moeten worden. Op de vraag of er een andere overgangsmaatregel voor de woningcorporaties bespreekbaar is, bijvoorbeeld door prestatieafspraken werd aangeven dat hier geen belangstelling voor is. Wat betekent het voor de woningcorporaties als rioolheffing vanaf 2014 volgens een vast bedrag van de eigenaar geheven wordt? En wat kunnen ze zelf ondernemen? De Boskoopse verhuurders zullen volgens de prognosetarieven een (klein) voordeel op de OZB hebben ten opzichte van dit jaar. In Rijnwoude is dit niet van toepassing. Habeko en Trifolium gaan ongeveer euro aan rioolheffing betalen, bij de overige verhuurders liggen de bedragen veel lager. De verhuurders kunnen de huren verhogen als dat noodzakelijk is. De huurders hoeven geen rioolheffing meer aan de gemeente te betalen, dus een huurverhoging zal financieel op te brengen zijn. De gemiddelde huurlasten bij Wonen Centraal in Alphen aan den Rijn zijn hoger dan die in Boskoop en Rijnwoude. Ook dit zou een huurverhoging kunnen rechtvaardigen. Onderhoudswerkzaamheden faseren of samenwerken op dit gebied. Wonen Centraal geeft aan open te staan voor samenwerking. Door verkoop van woningen extra geld genereren. Conclusie: De Stuurgroep heeft op 8 oktober besloten af te zien van een overgangsmaatregel die gedurende 2 jaar zal gelden. Na uitgebreid onderzoek blijkt dit geen optie te zijn. Een tijdelijke deels gebruiker- deels eigenaren heffing is voor de gemeente praktisch bijna onuitvoerbaar en financieel kostbaar. Bovendien is het slechts uitstel van executie. Financiële compensatie door de gemeente voor de woningcorporaties blijkt niet mogelijk. Tegemoetkoming door middel van prestatieafspraken is voor de corporaties geen optie. In Boskoop heeft de woningcorporatie in 2014 een klein voordeel op de OZB. De woningcorporaties in Boskoop en Rijnwoude hebben de mogelijkheid om door huurverhoging, fasering van onderhoud, verkoop van woningen en samenwerking (onderhoudswerkzaamheden, personeels- en salarisadministratie, etc) met Wonen Centraal hun financiën op orde te houden. De huren in Boskoop en Rijnwoude blijken een stuk lager te liggen dan die in Alphen, dit zou ook ruimte kunnen bieden. De jaarlijkse huurverhoging in juli is aan maximale percentages gebonden. In ieder geval is een verhoging van 4% mogelijk, voor duurdere woningen en scheefwoners is een ruimer percentage toegestaan. Een huurprijs van 580 euro levert bij 4% huurverhoging 23,20 per

8 maand ofwel 278,40 per jaar op. Het prognosetarief riool is 209 euro. Er blijft dus geld over voor andere doeleinden(vestia, verhuurderheffing). Bij een huur lager dan 435 euro ontstaat er een negatief verschil, alle huren hoger dan 435 euro leveren dus bij 4% huurverhoging in ieder geval het bedrag van de rioolheffing op. Bij nieuwe huurders van woningen en bij nieuwe woningen kan de rioolheffing eenvoudig in de huurprijs geïntegreerd worden. De gemeente kan eventueel betalingsafspraken over de belastingaanslagen maken met de woningcorporaties om zo wat financiële ruimte te creëren. Bijlagen: Bijlage A Bijlage B