1. Waarom deze nota? 2. Leeswijzer

Transcriptie

1 Nota rioolheffing

2 1. Waarom deze nota? In Oosterhout stroomt jaarlijks 3,5 miljard liter afvalwater door de riolering. Dat water is afkomstig van de inwoners van de stad en kerkdorpen en van de lokale bedrijven. Terwijl natuurlijk ook het hemelwater zijn bijdrage levert. Het is een taak van de gemeente om al dat water te transporteren naar het punt waar het gereinigd kan worden. Het is een taak van de gemeente om dat transportsysteem (de riolering) aan te leggen en te onderhouden. De jaarlijkse kosten hiervoor bedragen circa 5,5 miljoen per jaar. Die kosten worden uiteindelijk betaald door de gebruikers van de gemeentelijke riolering. De gemeente stuurt de gebruikers jaarlijks een rekening voor de kosten van de gemeentelijke riolering: de rioolheffing. Rioolheffing in Oosterhout wordt voor niet-woningen (bedrijven) berekend en geheven over het aantal medewerkers. Voor woningen (burgers) geldt een tarief per aansluiting. De voor bedrijven gehanteerde heffingsmaatstaf medewerkers levert bezwaren op. Er is geen enkel verband te leggen tussen het aantal personeelsleden en de hoeveelheid afvalwater van een bedrijf. Daarnaast is het de vraag of deze heffingsmaatstaf juridische houdbaar is. Zo ver ons bekend zijn we de enige gemeente met deze heffingsmaatstaf. Er is ook een praktische reden. Het is nu niet mogelijk om het aantal medewerkers te controleren. Er is dus moeilijk zekerheid te krijgen over de volledigheid van de opbrengsten rioolheffing. Zowel wij als de accountant plaatsen hierbij kritische kanttekeningen. Handhaven van de huidige heffingsmaatstaf vraagt om extra controlekosten. Alleen dan kan de volledigheid van de opbrengst rioolheffing worden gewaarborgd. Denken over heffingsmaatstaven is niet nieuw. Tot en met 1967 werd het riool bekostigd uit de straatbelasting. Door een grote investering, doortrekking van het stamriool langs het industrieterrein Havenweg-Noord, werden de lasten te hoog om hier uit te blijven bekostigen. Daarom wordt het rioolstelsel sinds 1968 bekostigd uit rioolrecht. Voorkeur van het College destijds was een heffingsmaatstaf van afgevoerd afvalwater gecombineerd met mate van vervuiling. Dit was op dat moment niet opportuun. Vaststellen van afgevoerde kubieke meters afvalwater was niet goed mogelijk. De mate van vervuiling had geen invloed op kosten van transport van het afvalwater. Daarom werd gekozen voor het aantal medewerkers als heffingsmaatstaf. Deze nota is geschreven als onderbouwing van de raadsnota Wijziging heffingsmaatstaf rioolheffing. Er zijn verschillende keuzes mogelijk die de uitkomst beïnvloeden. Daarom is voor deze nota gekozen. U vindt hier de route naar de geadviseerde heffingsmaatstaf en de technische berekening ervan. 2. Leeswijzer Allereerst willen we u meenemen door het proces dat heeft geleid tot deze nota. Daarna behandelen we de opiniërende behandeling. Welke kernpunten hebben we hieruit opgemaakt? En nog belangrijker: de verantwoording over hoe we met de kernpunten zijn omgegaan. De inhoud start met een globale uitleg over wat de rioolheffing nu eigenlijk is. Dit moet u helpen bij het plaatsen van sommige keuzes. De rioolheffing is namelijk in beginsel niet meer dan een belasting geheven voor een specifiek doel. In het daarop volgende hoofdstuk behandelen we de heffingsmaatstaven. Dit start met een uiteenzetting van de uitgangspunten die voor ons belangrijk zijn bij het maken van de keuze. Uiteraard gevolgd door de verschillende heffingsmaatstaven die we hebben bekeken.

3 Na het vaststellen van de heffingsmaatstaf moet ook de technische berekening nog besproken worden. Ook hierin zijn verschillende keuzes te maken. Een aantal door ons relevant geachte systemen zijn doorgerekend. Daarbij wordt inzicht gegeven in de effecten voor burgers en bedrijven. Als laatste willen we aandacht schenken aan de invoering. Op welke wijze willen we de nieuwe heffingsmaatstaf gaan invoeren? Hoe willen we omgaan met de effecten voor de bedrijven? Hoe ziet de communicatie over dit onderwerp er uit? 3. Het proces In de begroting 2009 is de eerste stap gezet naar een nieuwe heffingsmaatstaf. Onderzoek naar mogelijke heffingsmaatstaven vond plaats in Gebruikte heffingsmaatstaven als vast bedrag per aansluiting (70%), waterverbruik (17%), WOZ-waarde (2%) en verhard oppervlak (<1%) kwamen naar voren. Combinaties van deze heffingsmaatstaven zijn ook mogelijk. Het percentage geeft de verhouding aan van gemeenten die de heffingsmaatstaf gebruiken. September 2009 besloot het College de overgang naar geloosd afvalwater (waterverbruik) verder uit te werken. Het College besloot, op basis van de uitwerking, in september 2010 definitief over te gaan op geloosd afvalwater als heffingsmaatstaf. Daar is direct over gecommuniceerd via overleggen en publicaties. Het is besproken tijdens de kennismakingsbijeenkomst recreatie ondernemers op 29 september Vervolgens op 4 oktober 2010 in het OBO/MKB kwartaaloverleg en het halfjaarlijks beleidsoverleg horeca. Voor publicatie is gebruik gemaakt van Ondernemend Oosterhout in oktober en december 2010 en Weekblad Oosterhout week 47. Er bleek begrip en erkenning dat geloosd afvalwater eerlijker is dan het aantal medewerkers als heffingsmaatstaf. Wel werd aandacht gevraagd voor een zorgvuldige invoering. Schriftelijke reacties werden ontvangen van SRO (samenwerking recreatiebedrijven Oosterhout) en Roompot vakanties. SRO was het niet eens met de verwachte kostenstijging door de nieuwe heffingsmaatstaf. Roompot vakanties herkende de heffingsmaatstaf uit andere vestigingsplaatsen en verzocht om een degressief tarief met een maximum. In november 2010 besloot het College de invoering uit te stellen tot De eerste helft van 2011 zijn de technische berekeningen, de herverdeeleffecten en de overgang uitgewerkt. Voor de berekeningen is gebruikt gemaakt van gegevens uit 2009 van het waterschap en de begroting Resultaat was raadsnota die op 18 oktober opiniërend in de gemeenteraad werd behandeld. 4. Opiniërende behandeling Na de opiniërende behandeling is het voorstel nogmaals tegen het licht gehouden. Dit heeft geleid tot aanpassing van het voorstel. De belangrijkste wijzigingen zijn een gescheiden systeem voor burgers en bedrijven en het loslaten van verbruiksklassen. Hierdoor is het mogelijk om de lasten over bedrijven anders te verdelen, zonder dat dit effect heeft voor burgers. Problemen en effecten door indeling en overgang van verbruiksklassen zijn opgelost. Wel is vastgehouden aan de verdeling tussen burgers (70%) en bedrijven (30%), aangezien we niet wilden dat de wijziging van maatstaf voor bedrijven zou leiden tot hogere tarieven voor burgers. Alle fracties hebben het beeld van onvoldoende communicatie, waarbij de impact voor bedrijven niet duidelijk was. Wij herkennen dit beeld niet. Zoals aangegeven is er met drie platformen gesproken en is er driemaal gepubliceerd. Voor een aantal bedrijven is er inderdaad sprake van een enorme verhoging. De opbrengst rioolheffing van alle bedrijven blijft echter gelijk. Dit houdt in dat er voor veel bedrijven sprake is van een verlaging. Wijziging van heffingsmaatstaven leidt altijd tot herverdeeleffecten. 3

4 Doelstelling is een betere en eerlijkere heffingsmaatstaf voor bedrijven. De verhouding tussen burgers en bedrijven is gehandhaafd zoals deze nu is. De totale opbrengst ligt in deze verhouding vast en is uitgangspunt bij berekening van de tarieven. Hierdoor verschuiven de lasten niet naar burgers. Rekenen met vaste bedragen per verbruiksklasse heeft nadelen. Overgang naar een hogere klasse leidt tot grote sprongen in te betalen rioolheffing. Daarnaast zijn onze bedrijven niet makkelijk in te delen in verbruiksklassen. Er zijn veel kleinverbruikers en de overige bedrijven hebben een grillig verbruik. Daarom is er voor gekozen om de indeling van bedrijven in verbruiksklassen los te laten. Maatwerk is niet mogelijk. De gemeente moet zich houden aan het gelijkheids- en evenredigheidsbeginsel. Gelijke gevallen moeten hetzelfde behandeld worden. Daarnaast moet de bijdrage gerelateerd zijn aan het gebruik van de voorzieningen. De VNG adviseert rioolheffing niet in te zetten als beleidsinstrument. Het riool heeft slechts een transportfunctie. Hiervoor is de waterkwaliteit niet relevant. Verontreinigings- en zuiveringsheffing wordt door het Waterschap opgelegd. De kosten van het rioolstelsel zijn beperkt beïnvloedbaar door gedrag. Daardoor is ook de rioolheffing beperkt beïnvloedbaar. Deze nota gaat over de verdeling van de kosten voor ons rioolstelsel. De hoogte van de kosten wordt bepaald door gemaakte en nog te maken keuzes. Vooral investeringen hebben impact, kapitaallasten vormen circa 50% van de totale rioleringskosten. Vergelijken van alleen de kosten van riolering tussen gemeenten is moeilijk. Omvang en technische staat van het stelsel, beleidskeuzes en ondergrond bepalen de kosten. Het verbreed gemeentelijke rioleringsplan (VGRP) gaat vooral over deze keuzes en de kosten die hieraan gekoppeld zijn. Door een overgangsregeling kunnen herverdeeleffecten tijdelijk verzacht worden. Maatregelen gelden echter voor alle bedrijven. Maatwerk is niet mogelijk. Bedrijven die voordeel hebben krijgen dus ook extra voordeel. Voor een overgangstermijn van 5 jaar is geen geld. Dit zou namelijk op basis van de huidige gegevens circa 1,3 miljoen kosten. 5. Wat is rioolheffing? Artikel 228a Gemeentewet is vanaf 1 januari 2008 de basis voor de financiering van de riolering. Dit artikel regelt de bevoegdheid om een rioolheffing in te stellen. Artikel 228a Gemeentewet luidt: 1. Onder de naam rioolheffing kan een belasting worden geheven ter bestrijding van de kosten die voor de gemeente verbonden zijn aan: 2. de inzameling en het transport van huishoudelijk afvalwater en bedrijfsafvalwater, alsmede de zuivering van huishoudelijk afvalwater, en; a. de inzameling van afvloeiend hemelwater en de verwerking van het ingezamelde hemelwater, alsmede het treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zo veel mogelijk te voorkomen of te beperken. b. Ter zake van de kosten, bedoeld in het eerste lid, onderdelen a en b, kunnen twee afzonderlijke belastingen worden geheven. 3. Onder de kosten, bedoeld in het eerste lid, wordt mede verstaan de omzetbelasting die als gevolg van de Wet op het btw-compensatiefonds recht geeft op een bijdrage uit dat fonds. Als een gemeente rioolheffing wil instellen, moet de raad een verordening rioolheffing vaststellen. Hierin staan onder meer regels over het belastingobject, de belastingplicht, de heffingsmaatstaf, het tarief en de heffingswijze. Wij hanteren de modelverordening van de VNG. De verordening wordt opgesteld door het samenwerkingsverband belastingen. Elk jaar in december wordt deze behandeld in de gemeenteraad. 4

5 Het belastingobject bepaalt waarover belasting betaald moet worden. Dit is een op de riolering aangesloten roerende of onroerende zaak. Hieronder vallen ook woonboten, bouwketen en stacaravans. Het hoeft niet te gaan om een gebouwd eigendom (denk aan trekkersplaatsen op campings met een rioolaansluiting), maar vaak is dit wel het geval. Belastingplicht gaat over wie moet betalen. Er kan onderscheid worden gemaakt tussen eigenaren en gebruikers. We mogen kiezen of we beide groepen of één van de twee groepen willen aanslaan. Wij slaan alleen gebruikers aan. Beide groepen aanslaan betekent dat de kosten gesplitst moeten worden. Het moet aantoonbaar zijn dat kosten maar één keer in rekening worden gebracht. Beide groepen aanslaan leidt tot hogere perceptiekosten en kosten voor afwikkeling van bezwaren. De Wet maakt het mogelijk één rioolheffing of gesplitste heffing in een aparte afvalwaterheffing en een aparte hemel/grondwaterheffing op te leggen. Door de heffing te splitsen kan meer nadruk worden gelegd op de 'gebruiker betaalt. Er kleven echter ook nadelen aan het splitsen van de heffingen. De heffingsgrondslag voor regenwaterheffing kan verhard oppervlak zijn. Dat betekent dat verhard oppervlak per perceel geïnventariseerd en actueel gehouden moet worden. Het aantal bezwaren zal toenemen. De kosten voor beide aandachtgebieden moeten apart inzichtelijk worden gemaakt en gehouden. Splitsen van de heffing heeft dus nadelige gevolgen voor de handhaving, het afwikkelen van de bezwaren en de perceptiekosten. Vraag is of zorgplichten apart gezien kunnen worden. In de praktijk wordt soms in hemelwatervoorzieningen geïnvesteerd om het vuilwater riool te ontlasten, en vice versa. Vergroten van het vuilwater riool was ook een optie geweest. Maatregelen in het rioolstelsel zijn verweven zodat objectieve splitsing naar de zorgplichten beperkt mogelijk is. Wij kiezen ervoor om alleen de gebruikers aan te slaan voor één rioolheffing. Hierdoor is er een relatie met gebruik, beide groepen aanslaan leidt tot extra kosten. Het rioolstelsel draagt integraal bij aan alle zorgplichten. Splitsen in twee heffingen leidt tot nadelen en extra kosten. 6. Heffingsmaatstaf De heffingsmaatstaf bepaalt de verdeling van de kosten over belastingplichtigen. Voor rioolheffing zijn dat gebruikers van woningen (burgers) en niet-woningen (bedrijven). Er is vanuit de wet geen heffingsmaatstaf voorgeschreven. Randvoorwaarden zijn gelijksheids- en evenredigheidsbeginsel. Gelijke gevallen moeten hetzelfde behandeld worden. Daarnaast is de bijdrage te relateren aan het gebruik van de voorzieningen. We hebben op basis van informatie van de VNG en stichting Rioned uitgangspunten vastgesteld. Daarnaast hebben we gekeken naar heffingsmaatstaven die vaak gebruikt worden. De heffingsmaatstaf moet toekomstbestendig zijn. Het is niet toegestaan om jaarlijks de heffingsmaatstaf te wijzigen. De heffingsmaatstaf moet zorgen voor een transparante opbouw van de heffing. De perceptiekosten (kosten van administratie en inning) moeten zo laag mogelijk blijven. De kostenveroorzaker of profijthebber betaalt. De rioolheffing is ter bekostiging van beheer en onderhoud van het riool- en waterstelsel. De rioolheffing is niet bedoeld als beleidsinstrument, voor bijvoorbeeld het realiseren van milieubeleid. Ten aanzien van de praktische invulling moet voor twee randvoorwaarden nog een keuze gemaakt worden. Hoe gaan we om met de verhouding tussen burgers en bedrijven? En hanteren we één of een gescheiden systeem? Deze twee keuzes worden in de volgende twee paragrafen uitgewerkt. 5

6 6.1. Verhouding burgers en bedrijven Gemiddeld komt 70% van de opbrengst van de burgers en 30% van de bedrijven. Deze verhouding is uitgangspunt bij de berekeningen. Door de wijziging van heffingsmaatstaf voor bedrijven zouden anders lasten van bedrijven verschuiven naar burgers. Voor beide groepen als geheel moet de wijziging neutraal verlopen. 70% Bedrijven 30% Burgers Verhouding op basis van gegevens 2003 tot en met 2010 Voor 2003 tot en met 2010 zijn de kosten in beeld gebracht. Daarbij is de opbrengst vanuit woningen en niet-woningen gesplitst. Gemiddeld wordt deze periode 70% van de kosten door burgers en 30% door bedrijven betaald. De verhouding tussen burgers en bedrijven is dus al vele jaren constant Gem Kosten Opbrengst: - woning niet-woning Percentage: - woning 64% 71% 70% 71% 70% 73% 71% 73% 70% - niet-woning 36% 29% 30% 29% 30% 28% 29% 27% 30% Verhouding op basis van geschatte verbruiksgegevens De verhouding is ook berekend met geschatte verbruiksgegevens en bevestigt de gehanteerde verhouding. Voor woningen is gerekend met verbruik van 105 m 3, gebaseerd op gegevens van het Nibud en gemiddelde woningbezetting 2009 ( inwoners / woningen x 91 m 3 ). Omschrijving m3 Aantal Totaal m3 % woning ,8% niet-woning ,2% 6.2. Één systeem of een gescheiden systeem Rioolheffing wordt opgelegd aan burgers en bedrijven. Willen we voor burgers en bedrijven dezelfde heffingsgrondslag hanteren? De mogelijkheid bestaat om twee systemen naast elkaar te hanteren. Het is toegestaan, blijkt uit jurisprudentie, om heffingsmaatstaven te combineren. Nu hanteren we voor burgers een vast bedrag per woning van waaruit geloosd wordt. Voor bedrijven hanteren we het aantal werknemers. Één systeem Hanteren we voor burgers en bedrijven één systeem met dezelfde heffingsgrondslag, dan heeft dit nadelen. Burgers en bedrijven betalen bij één systeem bij verbruik < 500m 3 hetzelfde bedrag. Van de bedrijven bevindt zich 79% in deze categorie. Ontlasten van grootverbruikers kan dan niet zonder de burger te raken, omdat alle burgers en bedrijven onder 500 m 3 hetzelfde tarief betalen. Een tweede probleem wordt veroorzaakt doordat 21% van de bedrijven dan 86% van de opbrengst moeten opbrengen. Het tarief voor grootverbruikers wordt dan erg (te) hoog. Burgers Bedrijven Bedrijven met minder dan 500 m 3 geloosd 6

7 Gescheiden systeem Het is om mogelijk voor burgers en bedrijven een gescheiden systeem te hanteren. Voor burgers een vast bedrag per woning van waaruit geloosd wordt en voor bedrijven het aantal geloosde kubieke meters afvalwater. De ontkoppeling levert meer mogelijkheden om de rioolheffing evenwichtiger te verdelen binnen de groep bedrijven, zonder dat dit direct de burger raakt. Burgers Bedrijven 6.3. Andere gemeenten Onze partners in de regionale samenwerking belastingen hanteren allen het aantal afgevoerde kubieke meters afvalwater als heffingsmaatstaf. Hierbij aansluiten levert efficiency voordeel op in de verwerking. Gegevens als kubieke meters afgevoerd afvalwater zijn makkelijk voorhanden via het waterschap, ook een partner in de samenwerking. De wijze waarop het tarief en de heffing berekend wordt, is anders voor iedere partner. Breda, Bergen op Zoom en Etten-Leur gebruiken weinig verbruiksklassen, terwijl Roosendaal er veel gebruikt. Daarnaast is er bij geen van de andere gemeenten een maximumverbruik ingesteld Verschillende heffingsmaatstaven Er zijn verschillende heffingsmaatstaven mogelijk. We hebben gekeken naar de meest gangbare: (1) een vast bedrag per woning/bedrijf, (2) hoeveelheid geloosd afvalwater, (3) WOZ-waarde van het pand en (4) verhard oppervlak. De heffingsmaatstaf naar gezinssamenstelling is niet opgenomen, deze is alleen te gebruiken voor burgers en niet voor bedrijven. Geen relatie met gebruik/profijt Wel relatie met gebruik/profijt Objectief (1) Vast bedrag per woning/bedrijf Voordeel is de eenvoud. De kosten worden gedeeld door het aantal aansluitingen en iedere aansluiting draagt evenveel bij. (2) Hoeveelheid geloosd afvalwater (m 3 ) Afgevoerde m 3 is gerelateerd aan het gebruik. Wordt in de praktijk veel gebruikt. Ook binnen de samenwerking, dit maakt de maatstaf efficiënt in de verwerking. Subjectief (3) WOZ-waarde van het pand Nadeel is dat een relatie wordt gelegd tussen waarde en rioolheffing die er qua gebruik niet is. Nieuwbouw of verbouw hebben effect op de rioolheffing. Er lopen nog juridische procedures over deze heffingsmaatstaf. (4) Verhard oppervlak (m 2 ) Verhard oppervlak per object is niet bekend. Dit moet dus worden bepaald en bijgehouden. Dit is erg arbeidsintensief. Gekozen wordt om: De verhouding tussen burgers en bedrijven niet aan te passen. Hiermee leidt de wijziging voor bedrijven niet tot lastenverzwaring bij de burger. Het handhaven van een gescheiden systeem waar voor burgers en bedrijven een afwijkende heffingsmaatstaf geldt. Voor burgers de heffingsmaatstaf van een vast bedrag per aansluiting te handhaven. Voor bedrijven de heffingsmaatstaf te wijzigen naar afgevoerde kubieke meters afvalwater. 7

8 7. Keuzes qua methodiek van berekening Vóór we de rioolheffing kunnen berekenen moeten een aantal keuzes gemaakt worden: wel of geen sturing op geloosd afvalwater, soort tarief, maximeren van de heffing en gebruiken we standaard of werkelijke kubiek meters geloosd afvalwater. Deze keuzes bepalen de manier waarop we tarieven en rioolheffing berekenen Wel of geen sturing op geloosd water? De VNG adviseert een verweving van beleidsuitgangspunten en heffingsmaatstaven te vermijden. Dit kan namelijk leiden tot problemen bij de inning als gevolg van aanvechting van de heffingsgrondslag en hogere kosten van administratie en inning (stijgende perceptiekosten). Aanbevolen wordt de heffing als financieringsinstrument en niet als beleidsinstrument te gebruiken Soort tarief Wat voor een tarief willen we? De keuze wordt onder andere bepaald door de vraag of we wel of niet willen sturen op de hoeveel geloosd afvalwater. Daarnaast spelen principiële opvattingen een rol. Degressief Bij een degressief tarief neemt het tarief af als het waterverbruik hoger wordt. Het gevolg hiervan is dat grootverbruikers relatief minder betalen per m3 dan kleinverbruikers. Deze soort tarieven gaan er van uit dat de kosten niet recht evenredig toenemen met het verbruik. Anders gezegd betekent meer verbruik niet direct ook meer (variabele) kosten. Vlak Het vlak tarief is voor elke verbruikte m3 water gelijk. Hier wordt geen onderscheid gemaakt tussen klein- en grootverbruikers. Er wordt bij deze methodiek geen rekening gehouden met een relatie tussen verbruik en (variabele) kosten. Er is ook geen sprake van een (bewuste) financiële prikkel om beleid te realiseren. Progressief Het tarief neemt toe als het waterverbruik hoger wordt. Het gevolg hiervan is dat grootverbruikers relatief meer betalen per m3 dan kleinverbruikers. Hierdoor is dit vooral een soort tarief dat gebruikt kan worden om het waterverbruik te verminderen door inzet van een financiële prikkel. Dit tarief kan prima gebruikt worden als de (variabele) kosten extra toenemen bij een hoger waterverbruik Heffing gemaximeerd of niet? Objectieve berekening van een grens, waarbij eigenlijk geen extra profijt meer optreedt, is niet mogelijk. Terwijl er in werkelijkheid na een bepaalde hoeveelheid m 3 er geen extra (variabele) kosten meer worden veroorzaakt. Begrenzing door middel van een maximum verbruik is naar onze mening dan ook rechtvaardig en zeker wenselijk. verbruik in m in heffing w el of niet in heffing? kleinverbruiker middelverbruiker grootverbruiker Wij zullen bij de berekening van het door ons geadviseerde alternatief de effecten van wel of niet maximeren laten zien. Dit om concreet te zien wat dit betekent voor de verschillende typen gebruikers. 8

9 7.4. Werkelijke of standaard kubieke meters? Werken met verbruiksklassen maakt het mogelijk om te werken met standaard kubieke meters in plaats van het werkelijke verbruik. Het voordeel hiervan is stabiliteit van de rioolheffing en inkomsten. Het nadeel is dat iemand onderin de verbruiksklasse te veel betaalt en iemand aan het einde te weinig. In de verbruiksklasse 500 tot en met m 3 betaalt een bedrijf met 501 m 3 evenveel als een bedrijf met 999 m 3. Dit nadeel wordt versterkt op het moment dat iemand net overgaat naar een volgende verbruiksklasse Samenstelling bedrijven In onze gemeente hebben we qua geloosde kubieke meters afvalwater een scheve verdeling van het aantal bedrijven. Dit is zichtbaar in onderstaande grafiek. Relatief gezien zijn er veel bedrijven die weinig kubieke meters afvalwater lozen. Van de bedrijven loost 96% minder dan kubieke meters afvalwater. De overige bedrijven zijn dan vervolgens heel erg verspreid tussen de en kubieke meter. Bij de voorliggende keuzes is het van belang om hiermee rekening te houden. Gekozen is om: Geen sturing op beleid via de rioolheffing toe te passen. De rioolheffing is bedoeld voor bekostiging van het rioolstelsel. Dit mengen met alternatieve beleidsdoelstelling kan leiden tot ongewenste effecten. Bedrijven slechts in te delen in twee verbruiksklassen, minder dan 500m 3 en boven de 500m 3. Hiermee wordt vorming van grote of veel verbruiksklassen voorkomen, gezien de onevenwichtige verdeling in geloosde kubieke meters afvalwater. Gebruik te maken van een vlak tarief en de heffing enkelvoudig te houden. Dit sluit aan bij gebruik van twee verbruiksklassen. De geloosde kubieke meters voor de rioolheffing te maximeren. De kosten en het profijt nemen niet recht evenredig toe met geloosde kubieke meters afvalwater. Bedrijven oneindig laten betalen is dus niet rechtvaardig. Binnen dit maximum de werkelijke kubieke meters in rekening te brengen. Dit verhoogt de acceptatie. 9

10 8. Geloosd afvalwater (waterverbruik) Bedrijven gaan een heffing betalen die rechtstreeks verband houdt met de hoeveelheid afvalwater die het bedrijf aan het riool afgeeft. Hoe meer water, hoe hoger de heffing. Het is belangrijk te weten waar de gegevens vandaan komen, hoe ze gebruikt worden en wat bedrijven hieraan kunnen doen Waar komen de gegevens vandaan? Bij de nieuwe maatstaf ( het waterverbruik ) wordt uitgegaan van de hoeveelheid verbruikt water die door het waterschap Brabantse Delta wordt gehanteerd. Deze is gebaseerd op aangiften van de belastingplichtigen zelf. Grootverbruikers van water (meestal bedrijven) krijgen jaarlijks van het waterschap een verzoek om aangifte te doen van het watergebruik. Gevraagd wordt naar de hoeveelheid afgenomen water van Brabant Water, de hoeveelheid zelf opgepompt water, en de hoeveelheid die volgens het bedrijf wordt gebruikt in de producten, of welke verdampt of wordt gebruikt voor sproeien. Voor specifieke branches vraagt Brabantse Delta ook zogenaamde meet- en bemonstergegevens. De ingevulde aangifte wordt door Brabantse Delta gecontroleerd, deels administratief, deels ter plaatse aan de hand van bijvoorbeeld meters. De hoeveelheid ingenomen water wordt derhalve gecorrigeerd met de hoeveelheid niet geloosd water. Voor een aantal branches gebeurt dit met gemiddelde percentages, opgenomen in de wetgeving en gebaseerd op ervaringsgegevens. Bedrijven zelf zijn in de gelegenheid om aan te tonen dat hun specifieke individuele situatie afwijkt van de gehanteerde branchegemiddelden. De gegevens van het waterschap worden gebruikt om de bedrijven niet met een dubbele aangifte (van waterschap en gemeente) te belasten over feitelijk dezelfde gegevens. Waterschap en gemeenten, waaronder ook Oosterhout, bouwen met ingang van 2013 een gezamenlijk heffings- en invorderingsbestand op. Het waterschap heeft al decennia ervaring met de toepassing van ook door de rijksoverheid landelijk verzamelde- kengetallen Hoe gebruiken we deze gegevens? Voor de rioolheffing worden de gegevens van het waterschap Brabantse Delta gebruikt van het jaar voorafgaand aan het belastingjaar. Dit kan niet anders. Bedrijven hebben de tijd nodig om aangifte te doen. Het waterschap heeft vervolgens tijd nodig om alle ontvangen gegevens te verwerken. Dit sluit aan bij hoe andere gemeenten hiermee omgaan Wat kunnen bedrijven hier aan doen? Bedrijven kunnen twee acties ondernemen om iets aan het aantal geloosde kubieke meters afvalwater doen. Enerzijds kunnen zij in contact treden met het waterschap over eventueel onjuiste correctie voor in productie achter gebleven kubieke meter water. Anderzijds is het mogelijk voor bedrijven om te onderzoeken of er mogelijkheden zijn om het aantal kubieke meters afvalwater dat geloosd wordt te verminderen. Het is uiteraard aan de bedrijven om ten aanzien van investeringen hiervoor een kosten-/batenanalyse te maken. 10

11 9. Technische berekening rioolheffing 9.1. Verdeling tussen woning en niet-woning Het totaal van de toe te rekenen kosten wordt verdeeld over woningen (burgers) en niet-woningen (bedrijven). De verhouding hiervoor is respectievelijk 70% en 30%. Op basis van de kosten 2011 voor de riolering van 5,6 miljoen komt de opbrengst via burgers op en bedrijven Woning (burgers) Het voorstel is om voor woningen niets te veranderen. Dit betekent dat het tarief rioolheffing voor woningen wordt berekend per aansluiting. Op basis van de begroting 2011 is dit Niet-woning (bedrijven) Het voorstel is om niet-woningen een vast bedrag per aansluiting plus een toeslag per afgevoerde m 3 afvalwater met een maximum van m 3 te laten betalen. Er is een drietal nieuwe varianten bekeken en doorgerekend. (1) Vast bedrag per aansluiting Berekenen van een vast bedrag per aansluiting levert nadelen op bij kleinere bedrijven. De prijs per aansluiting komt uit op ( (opbrengst) / (aantal bedrijven)). Met een huidige prijs van 138 per medewerker houdt dit in dat bedrijven met minder dan 8 medewerkers er in totaliteit op achteruit gaan. (2) Vast bedrag per aansluiting plus 0,30 per m 3 boven de 500 m 3 In reactie op het vorige raadsvoorstel werd de prijs per m 3 van Breda en Etten-Leur aangehaald. Een prijs van 0,30 zou mogelijk meer acceptabel zijn. Bij deze prijs zou het vast bedrag 933 moeten bedragen. Dit betekent dat bedrijven met minder dan 7 medewerkers er op achteruit gaan. (3) Vast bedrag per aansluiting plus toeslag per m 3 boven de 500 m 3 Bij deze berekening is het vast bedrag per aansluiting als uitgangspunt genomen. Door de splitsing in heffingsmaatstaf tussen woningen en niet-woningen hoeft het vast bedrag per aansluiting niet gelijk te zijn. Bedrijven kunnen de rioolheffing aftrekken van hun winst en krijgen hierdoor belasting terug. Ze zijn bedrijfsmatig bezig en zullen een deel of het geheel doorberekenen in hun kostprijzen. Om deze redenen is ervoor gekozen om nu vier maal het tarief voor woningen te berekenen als vast bedrag per aansluiting. Dit betekent een vast bedrag per aansluiting voor bedrijven ter hoogte van 640. Aangezien een gemiddeld huishouden circa 105 m3 verbruikt, is dit redelijk in verhouding. Berekening laat zien dat de prijs voor elke kubieke meter boven 500 m 3 uitkomt op 1,00 per kuub. Hierin is echter geen rekening gehouden met een maximum aantal m 3. Wij adviseren het maximum op m 3 vast te stellen. Hierdoor stijgt de prijs per kuub met 0,28 naar 1,28. In onderstaande tabel is het effect bij verschillende maximale kubieke meters weergegeven. Maximum m3 / m3 Klein verbruiker (<500 m3) Middel verbruiker (5.000 m3) Groot verbruiker ( m3) , , , , , ,

12 Het effect van de voorgestelde maximering is opgenomen in de volgende tabel. Hierin kunt u zien dat een gemiddelde verbruiker door maximering (24,5%) meer gaat betalen. Voor de grootverbruiker levert dit een vermindering op van (-36,1%). Dit is naar onze mening rechtvaardig, aangezien een bedrijf met een 20-voudig verbruik niet recht evenredig meer profijt heeft of kosten veroorzaakt. Rioolheffing zonder maximum Rioolheffing met maximum Klein verbruiker (< 500 m3) Middel verbruiker (5.000 m3) Groot verbruiker ( m3) Gekozen is om: Voor bedrijven een vast bedrag als heffingsmaatstaf voor de eerste verbruiksklasse tot 500m 3 te hanteren en een toeslag per m 3 geloosd afvalwater boven de 500m 3. Dit vaste bedrag vast te stellen op vier maal het vaste tarief voor woningen. De geloosde kubieke meters voor de rioolheffing te maximeren op m Herverdeeleffecten en overgangsregeling Wijzing van de heffingsmaatstaf voor bedrijven zorgt voor herverdeeleffecten. Ongeveer vijfhonderd Oosterhoutse bedrijven gaan door deze methodiek minder heffing betalen, maar daardoor gaan duizend andere bedrijven meer betalen. De kosten voor de riolering blijven immers gelijk, dus het totaalbedrag aan heffingsgelden ook. Allereerst wordt inzicht gegeven in de herverdeeleffecten zoals deze uit dit voorstel ontstaan. Daarna wordt ingegaan op de manier waarop we met deze effecten kunnen omgaan Herverdeeleffecten Bedrijven met een laag verbruik en veel medewerkers gaan in het nieuwe voorstel minder betalen. Vooral bij recreatiebedrijven doet zich de omgekeerde situatie voor, zij hebben een hoog verbruik en weinig medewerkers en gaan dus meer betalen. In de onderstaande tabel is een weergave opgenomen van de herverdeeleffecten op basis van de voorgestelde berekeningssystematiek. Verbruiksklasse Voordeel Nadeel bedrijven totaal gemiddeld bedrijven totaal gemiddeld <= > Totaal Uit de gegevens blijkt dat 12 bedrijven die meer dan m 3 afvalwater lozen fors meer gaan betalen. Totaal hebben deze bedrijven met als hoogste nadeel bijna

13 10.2. Overgangsregeling Hoe rechtvaardig de herverdeeleffecten ook mogen zijn, de vraag is of we deze wijziging in een keer willen doorvoeren. Voor bedrijven, die geconfronteerd worden met een voordeel, is dit anders dan de bedrijven die een nadeel zien ontstaan. Fasering is mogelijk door nadelen te compenseren, zodat bedrijven zich niet gelijk geconfronteerd zien met een groot nadeel. Compensatie is alleen mogelijk voor alle bedrijven in dezelfde klasse. Dit betekent dat compensatie geldt voor alle bedrijven met meer dan 500 geloosde kubieke meters afvalwater. Bedrijven die al voordeel hebben, krijgen dus extra voordeel bij compensatie. Compensatie is alleen mogelijk door korting op het tarief. Deze korting moet gefinancierd worden uit de algemene middelen of uit de egalisatievoorziening riolering. Dekking uit de algemene middelen leidt tot een tekort op de begroting. De voorziening riolering is gevuld door teveel betaalde rioolheffing in het verleden. Hierin is ook een groot deel door burgers (70%) betaald. De afweging is dan ook of we dit geld willen gebruiken voor bedrijven. Alle bedrijven samen gaan niet meer betalen. Een overgangsregeling van 5 jaar is niet reëel. Hiermee zou een bedrag van circa 1,3 miljoen nodig zijn. Een overgangsregeling van 2 jaar ligt binnen de mogelijkheden. Het eerste en tweede jaar zou respectievelijk een korting van 30% en 15% gegeven kunnen worden op het tarief per kubieke meter boven de 500 kubieke meters geloosd afvalwater. Op basis van de huidige gegevens is daarvoor circa nodig. Afhankelijk van de werkelijke gegevens op het moment van invoeren kan dit meer of minder zijn. In het onderstaande schema is weergegeven op welke wijze een overgangsregeling vorm gegeven zou kunnen worden. Geen compensatie Herverdeeleffecten Niet financieel Uitgestelde invoering 1 jaar 40% Wel compensatie Algemene middelen Wel financieel 1 e jaar 30% 2 e jaar 15% 1 jaar 40% Voorziening riolering 1 e jaar 30% 2 e jaar 15% 13

14 Er is gekozen om geen financiële compensatie toe te passen bij de invoering. Aanvankelijk zou deze nieuwe regeling ingaan in Het gemeentebestuur heeft de invoering van deze methodiek echter enige tijd uitgesteld om bedrijven de kans te geven zich voor te bereiden. De overgang naar deze nieuwe maatstaf is al enige tijd bekend en de invoering is naar begin 2013 verschoven. Het jaar uitstel kunnen de bedrijven gebruiken om eventueel samen met het waterschap te bekijken hoe zij zuiniger met afvalwater kunnen omgaan en hun kosten kunnen verlagen. Daarnaast hebben bedrijven hiermee de mogelijkheid om in hun bedrijfsvoering (voor zover mogelijk) hierop te anticiperen. Aangezien maatwerk niet mogelijk is, leidt financiële compensatie per definitie tot onrechtvaardigheid. Alle bedrijven compenseren is te duur. Indien dan voor gedeeltelijke compensatie wordt gekozen, heeft een kleinverbruiker die van een rioolheffing van 138 gaat naar 640 geen recht op compensatie. Bedrijven met het grootste verbruik zouden het meeste profiteren van de compensatie. Er is voor gekozen om: De nieuwe maatstaf (in te voeren per 1 januari 2013) aan te merken als overgangsregeling. Geen financiële compensatie toe te passen. 14