Notitie gedifferentieerde rioolheffing

Transcriptie

1 Notitie gedifferentieerde rioolheffing 12 september 2014 Inleiding Aanleiding tot het opstellen van deze notitie is het raadsbesluit tot vaststelling van het vgrp in november 2013 waarbij de raad heeft aangegeven de mogelijkheden voor een gedifferentieerde rioolheffing onderzocht te willen hebben voor de invoering van een noodzakelijk geachte tariefverhoging per 1 januari Algemene toelichting en kaders De rioolheffing kan als belasting worden geheven ter bestrijding van de kosten die voor de gemeente verbonden zijn aan het voldoen aan de zorgplichten voortvloeiende uit de Waterwet. 1. De inzameling en het transport van huishoudelijk afvalwater en bedrijfsafvalwater, alsmede de zuivering van huishoudelijk afvalwater. 2. De inzameling van afvloeiend hemelwater en de verwerking van het ingezamelde hemelw ater. 3. De invulling van de grondwaterzorgplicht. Het toepassen van een gedifferentieerde rioolheffing kan benut worden om het principe van de vervuiler betaald toe te passen bij het gebruik van riolering maar ook om bij voorbeeld het afkoppelen van regenwater door burgers en bedrijven te stimuleren. Hiervoor zijn diverse heffingsgrondslagen en methodieken te gebruiken die ook allemaal hun voor- en nadelen hebben. Afvalwaterstromen De afvalwaterstroom bestaat uit twee verschillende stromen: vuilwater afkomstig van huishoudens en bedrijven en afstromend regenwater. Beide maken ongeveer voor 50% deel uit van de afvalwaterstroom die in de riolering terecht komt. De vuilwaterstroom bestaat voor een groot deel uit afvalwater afkomstig van huishoudens en voor een klein deel, ca. 10 á 15 %, uit afvalwater afkomstig van grotere lozers o.a. bedrijven. De regenwaterstroom bestaat voor ca. 50% uit regenwater afkomstig van de openbare ruimte en 50% afkomstig van particulier en bedrijfsterrein. Beleidsdoelen In het Gemeentelijk Rioleringsplan is vastgelegd en beargumenteerd dat wij als doel hebben gesteld om zoveel mogelijk regenwaterafstroming naar de riolering te voorkomen of waar mogelijk regenwateraansluitingen van de riolering af te koppelen. Daarnaast is er een algemeen gebruikelijk uitgangspunt dat zoveel mogelijk de vervuiler betaald. Realisatie van deze doelen kan (gedeeltelijk) bereikt worden door gewenst gedrag of activiteiten te stimuleren door middel van een gedifferentieerde rioolheffing. 1/5

2 Bekostigingsmogelijkheden/heffingsvarianten Huidige situatie In Bergen wordt nu één vastrechtbedrag per aangesloten perceel geheven. Het tarief hiervoor bedraagt 181,13 en wordt van de eigenaar geheven. Voordelen hiervan zijn lage perceptiekosten en relatie ve zekerheid van de inkomsten (geen kwijtschelding). Het nadeel is dat er geen differentiaties zijn naar het gebruik. Iedere eigenaar betaalt hetzelfde tarief per aangesloten perceel, ongeacht de omvang van het gebruik van de riolering. Dat geldt voor woningen, recreatiewoningen maar ook voor alle (recreatie)bedrijven. Van de 33 Limburgse gemeenten heffen 14 gemeenten alleen rioolheffing via de eigenaren. 13 doen dat via een vastrecht, 1 via de woz-waarde. 10 gemeenten heffen alleen rioolheffing via de gebruikers o.b.v. vastrecht en/of waterverbruik. De overige 9 gemeenten heffen zowel bij de eigenaren als bij de gebruikers o.b.v. vastrecht en/of waterverbruik en/of woz-waarde. In de regio Venlo Venray wordt door drie van de zes gemeenten (Venlo, Venray en Gennep) drinkwaterverbruik mede als heffingsmaatstaf gebruikt. Alleen Venray gebruikt daarnaast ook het aangesloten verharde oppervlak als maatstaf. In het kader van de samenwerking in de regio Limburgse Peelen heeft daar ook een onderzoek plaatsgevonden (2011) naar de heffingsmaatstaf voor een gedifferentieerd tarief voor de rioolheffing. Conclusie en advies daarvan aan de gemeenten in de regio om de rioolheffing mede te baseren op het drinkwaterverbruik. Heffingsvarianten De mogelijkheid bestaat om de rioolheffing op verschillende manieren op te bouwen, in twee verschillende heffingen voor vuilwater en voor hemel/grondwater of alles in één rioolheffing. Hierbij bestaat dan ook de mogelijkheid om een heffingsgrondslag te kiezen waar sturing van gebruik mogelijk wordt door (verwacht) meer gebruik zwaarder te belasten. De mogelijkheden zijn o.a.: vast bedrag per eigendom (huidige grondslag) op basis van de WOZ-waarde op de riolering aangesloten verhard oppervlak variabel op basis waterverbruik variabel op basis grootte huishouden een combinatie van bovengenoemde heffingsgrondslagen Als onderscheid gemaakt wordt tussen vuilwater en regenwater kan als heffingsmaatstaf voor het regenwater ook het aangesloten verharde oppervlakte gebruikt worden (Venray) Daarnaast is tariefdifferentiatie tussen woningen en niet-woningen mogelijk maar ook voor recreatieobjecten kan een afwijkend tarief vastgesteld worden. De heffingsmaatstaf kan dus gebruikt worden als instrument om grotere gebruikers zwaarder te belasten en om te sturen op het verminderen van waterverbruik en/of het stimuleren van het afkoppelen van regenwater van de riolering. Iedere heffingsvariant heeft zijn voor- en nadelen. Om de verschillende varianten te kunnen vergelijken is het goed om de afwegingskaders te benoemen waarop ze beoordeelt worden: Profijtbeginsel / transparantie, evenredige kostenverdeling, principe vervuiler betaald, maatschappelijke acceptatie van tariefstructuur. Bewustwording / beïnvloedbaarheid, invloed van de hoogte van de heffing door waterverbruik of aangesloten regenwater. 2/5

3 Perceptiekosten. Inningskosten rioolheffing. Stabiliteit inkomsten, continuïteit en zekerheid van begrote inkomsten. Lastendrukverschuivingen, wat zijn de veranderingen t.o.v. de huidige heffingsgrondslag. Juridische risico s, wat is de kans op juridische procedures en bezwaarschriften Ten opzichte van de regio, hoe sluit de heffing aan bij andere gemeenten in de reg io, toekomstgerichtheid. Een aantal varianten zijn in de tabel in bijlage 1 beoordeelt op basis van deze afwegingen. Hierbij wordt naar onderscheid van woningen niet woningen en ten laste van gebruiker of eigenaar getoetst aan de afwegingen. Hierbij is iedere heffingsgrondslag op zichzelf beoordeelt, per kolom dus. Alleen in de laatste kolom is een beoordeling gegeven van een gemengde variant waarbij de rioolheffing is opgebouwd uit een vast gedeelte dat wordt geheven van de eigenaar en een variabel deel dat gebaseerd is op het (drink)waterverbruik dat weer terecht komt in de riolering. Bijlage 1, Afwegingsmatrix Rioolheffing Bergen Conclusies Uit de afwegingsmatrix blijkt dat rioolheffingsvarianten die positief scoren t.a.v. profijtbeginsel, evenredige kostenverdeling en bewustwording slechter scoren qua perceptiekosten, en lastenverschuivingen. En het omgekeerde is ook waar. Vooral het betrekken van verhard oppervlak in de heffing is arbeidsintensief en dit lijkt praktisch niet erg aan te bevelen. Er zijn vele varianten van wel of niet of gede eltelijk aangesloten op de riolering en deze heffingsgrondslag zal waarschijnlijk leiden tot veel discussie en daarmee hoge perceptiekosten. Het afkoppelen van regenwater kan gemakkelijker beïnvloed worden door een gerichte subsidieregeling die eventueel gebiedsgericht ingezet kan worden. De middelen hiervoor zijn reeds in het Afvalwaterakkoord opgenomen in het nieuwe vgrp Dit beleid kan beter gestimuleerd worden met een subsidieregeling. Als de differentiatie beperkt wordt tot de hoeveelheid afvalwater die geloosd wordt en daarbij wordt het (drink)waterverbruik als middel gehanteerd om dit te bepalen; dan wordt wel recht gedaan aan het principe dat de grotere lozer meer betaald. Hiermee wordt dan een tussenvariant gekozen waarbij de perceptiekosten niet te hoog zijn en de lastenverschuiving ook beperkt en te verantwoorden is. Ook wordt dan een onderscheid gemaakt tussen de eigenaar en de gebruiker van een object. Ieder heeft ook zijn eigen verantwoordelijkheid en beperkingen in dit verhaal. Advies 1. Tariefdifferentiatie alleen toe te passen op basis van (drink)watergebruik. 2. Een vaste heffing voor de eigenaar van een perceel/object en een variabele heffing voor de gebruiker afhankelijk van het (drink)waterverbruik. Dit heeft een directe relatie met de afvalwaterproductie. Hierdoor wordt de gebruiker gestimuleerd om op het waterverbruik te letten. 3. Geen onderscheid te maken tussen woningen en niet-woningen. 4. Stimulering van afkoppelen te realiseren d.m.v. een subsidieregeling welke nader uitgewerkt wordt in een apart advies. Opmerking: Uiteraard moet hier maatwerk geleverd worden voor de grote waterverbruikers. Waar dit drinkwater niet op de riolering geloosd wordt maar b.v. als drinkwater voor vee gebruikt wordt moet de heffing naar rato worden verminderd. Anderzijds als bedrijven ander water als drinkwater, b.v. zelf opgepompt water, op de riolering lozen zal de heffing ook naar rato van het op de riolering geloosde water aangepast worden. De lozing van afvalwater op de riolering is leidend en het (drink)waterverbruik is een hulpmiddel om dit vast te stellen. BSGW hanteert voor veel bedrijven de lozingsequivalenten die bij de verontreinigingsheffing toegepast wordt en waarin deze correctie al is verwerkt. Voor een aantal panden zal eenmalig nader onderzocht moeten worden wat de lozingshoeveelheid is. 3/5

4 Uitwerking concreet voorstel gedifferentieerde rioolheffing Op basis van de drinkwater gebruikerscijfers beschikbaar gesteld door het Waterleidingmaatschappij Limburg (WML), de praktijk van toegepaste rioolheffing in overige gemeenten in (Noord) Limburg en de ervaringen van het BSGW is het onderstaande voorstel ontwikkeld. Gebruikscijfers drinkwater WML Volgens opgave van het WML en de jaarafrekeningen die in 2013 hebben plaatsgevonden beschikken we over een tabel met de geraamde jaarcijfers van alle aangesloten panden in onze gemeente. Dit zijn enkele kengetallen: Aantal aansluitingen: 5851 Gemiddeld watergebruik: 142 m 3 Totaal aantal m 3 watergebruik: Het grootste geregistreerde verbruik is ca m 3 19,2 % gebruikt 50 m 3 of minder 50,1 % gebruikt 100 m 3 of minder 74,3 % gebruikt 150 m 3 of minder 6,8 % gebruikt meer dan 250 m 3 4,5 % gebruikt meer dan 300 m 3 2,8 % gebruikt meer dan 400 m 3 2,2 % gebruikt meer dan 500 m 3 1,0 % gebruikt meer dan 1000 m 3 Zie bijlage 2 voor meer gegevens over de verdeling en analyse van het drinkwaterverbruik BSGW BSGW heeft de beschikking over de lozingsequivalenten voor een groot aantal bedrijven zoals die zijn vastgesteld voor de verontreinigingsheffing. Dit is ook gebaseerd op de hoeveelheid geloosd water. Deze cijfers hebben we geintegreerd met de WML cijfers. Op basis van onze gesprekken met het BSGW is gebleken dat het toepassen van een gedifferentieerde rioolheffing met een eigenaarsdeel en een gebruikersdeel een vrij gebruikelijk tariefstructuur is. Deze tariefstructuur zal geen extra kosten met zich mee brengen voor de inning van de rioolheffing via het BSGW. Ook de transitie van de huidige tariefstructuur naar de nieuwe vorm brengt geen kosten met zich mee zolang wij geen ongebruikelijk eisen daaraan stellen. Het onderstaande voorstel is voorgelegd aan BSGW voor technische en juridische toetsing en zij kunnen hiermee instemmen.(in overleg) Overwegingen Als het drinkwaterverbruik als maatstaf voor (een deel) van de rioolheffing wordt gebruikt is dit zelden per gebruikte m 3 maar bijna altijd in een staffel methode. Er wordt een ondergrens gekozen en een basisbedrag daarvoor vastgelegd. Bij een hoger verbruik wordt in staffels variërend van meestal of soms 1000 m 3 met een degressief (dalend) tarief gewerkt. Bij voorbeeld de gemeenten Venray, Gennep en Maasgouw werken zo, Venlo echter per m 3 vanaf m 3. Het kiezen van de staffelgrootte of ondergrens is bepalend voor het percentage objecten waar maatwerk voor moet worden verricht. Dit is echter maar een eenmalige actie en aan weinig verandering onderhevig. Deze keuzes zijn wel bepalend, wil je alle waterverbruikers stimuleren om minder te gaan gebruiken of wil je alleen zorgen dat de grootgebruikers meer betalen? De volgende overwegingen zijn mede de basis voor het onderliggende voorstel: 4/5

5 - In het in november 2013 vastgestelde vgrp is berekend dat de komende jaren een verhoging van de rioolheffing noodzakelijk is om te komen tot een kostendekkend tarief. Volgens de berekeningen zal dit in 2019 ongeveer 231, bedragen. Dit wordt bereikt door de komende 5 jaar jaarlijks een verhoging van 10, toe te passen. In totaal met bijna aansluitingen komt dit neer op ca , extra inkomsten per jaar en in 2019 ca , meer per jaar. - In het vgrp is vastgelegd om in 2016 een herberekening uit te voeren om de kostendekking van het vgrp te controleren en eventueel aanpassingen in te voeren - Het gemiddeld gebruik is ca. 142 m 3 per jaar. - Als we een ondergrens hanteren van ongeveer tweemaal het gemiddelde verbruik, 500 m 3, dan valt ca. 98 % van de aansluitingen onder het basistarief en is voor ca. 2% een gebruikersheffing van toepassing. - De ca. 109 grootverbruikers lozen in totaal ca. 327 eenheden van 500 m 3. - Een algemeen gebruikelijk tarief is 0,50 per m 3, dit is 250,-- per staffel van 500 m 3. - Dit genereert 327 * 250 = ca , van de , in Het verschil moet opgebracht worden door de eigenaren, dit komt neer op 35, per aansluiting, dit is 7,-- per jaar tot Voor de grootwaterverbruikers is het raadzaam om een gefaseerde tariefverhoging in te voeren. - Te veel staffels kan meer aanleiding geven om bezwaar in te dienen tegen de aanslag. Voorstel: Op basis van bovenstaande afwegingen is onderstaand voorstel uitgewerkt. Zie ook bijlage 3 - Voor de eigenaren een eigenarendeel te handhaven op 181, per aangesloten perceel en dit jaarlijks te verhogen met 7,00. - Voor de gebruikers een gebruikersdeel te introduceren op basis van staffels van 500 m 3. - De eerste 500 m 3 is inbegrepen in het eigenaarstarief. - De hoogte van de heffing te bepalen op 250,-- per staffel van 500 m 3. - Het tarief voor het gebruikersdeel in vijf jaar tijd op te bouwen in vijf gelijke stappen van 50,-- per 500 m 3. Dit betekent dus voor de gebruikers in ,-- per 500 m 3 of ieder deel daarvan in ,-- per 500 m 3 en deel daarvan, en zo verder. - Voor aansluitingen op de riolering waarvoor geen gebruikscijfers van het WML of BSGW beschikbaar zijn op basis van nader onderzoek en/of overleg en kentallen een verbruikscijfer vaststellen als basis voor de heffing. Verordening: Een door het BSGW opgesteld concept Verordening op de heffing en vordering van rioolheffing 2015 is als bijlage bijgevoegd. JS september 2014 Bijlagen: - Bijlage 1 Afwegingsmatrix rioolheffing - Bijlage 2 verdeling en analyse waterverbruik (WML) - Bijlage 3 Voorstel gedifferentieerde rioolheffing 5/5