Voorstel De heffingssystematiek voor de rioolheffing met ingang van 1 januari 2011 te wijzigen.

Transcriptie

1 Raadsvergadering: 28 september 2010 Agendapunt: 26 Kenmerk: Datum voorstel: 29 juni 2010 Portefeuillehouder: Wethouder K. Brand / Wethouder S. de Jong Informant: mevrouw J. Bloemert Onderwerp: Wijziging heffingssystematiek rioolheffing Voorstel De heffingssystematiek voor de rioolheffing met ingang van 1 januari 2011 te wijzigen. Inleiding Ter voorbereiding op de vaststelling van het nieuwe GRP4 ( ) is het gewenst dat een besluit wordt genomen met betrekking tot de heffingssystematiek voor de rioolheffing. Daarnaast is in het coalitieprogramma bepaald dat een nivellering van de heffingstarieven wordt doorgevoerd. In het kort wordt eerst ingegaan op de wijzigingen die voortvloeien uit de verbrede rioolheffing met ingang van Dit in aansluiting op het voorstel van december Ook worden de gevolgen van het destijds ingediende amendement behandeld. Met ingang van 2010 is de verbrede rioolheffing ingevoerd. Tot die tijd werd rioolrecht in rekening gebracht. De burger betaalde voor de individuele tegenprestatie die de gemeente leverde. Vanaf 2010 is de rioolheffing een bestemmingsheffing geworden. Dit betekent dat de individuele tegenprestatie niet meer van belang is. De zorgplichten zijn nu specifiek in de wet beschreven, namelijk de zorgplicht voor: - Afvalwater - Hemelwater - Grondwater De kosten die deze zorgplichten met zich meebrengen mogen op de burger verhaald worden. De totale opbrengst van de rioolheffing mag niet meer dan kostendekkend zijn. Voor de heffing zijn verschillende keuzes mogelijk: a. Eén of twee heffingen. o Eén heffing voor de afvoer van afvalwater (het waterketendeel) en één heffing voor de afvoer van regen- en grondwater (het watersysteemdeel). o Eén heffing voor de afvoer van afvalwater, regen- én grondwater b. Heffen van de eigenaar, gebruiker of beide. c. Welke heffingssystematiek gaan we gebruiken voor elke categorie. d. Wel of geen tariefdifferentiatie. Ad. a. Het voorstel is om één heffing te blijven hanteren, zoals ook in de huidige verordening van toepassing is. Ad. b. Het voorstel is om van de gebruiker te blijven heffen. Deze zijn namelijk de (grootste) veroorzakers van de kosten en hebben het meeste profijt van de riolering. Ad. c. Het voorstel is om in de heffingssystematiek onderscheid te maken in woningen (vast bedrag), niet-woningen (o.b.v. waterverbruik) en percelen die alleen hemel- of grondwater afvoeren (o.b.v. WOZ-waarde).

2 Ad. d. Het voorstel is om tariefdifferentiatie toe te passen voor die percelen die niet of niet in hoofdzaak tot woning dienen. Argumenten 1. De gemeente heeft nu de mogelijkheid om de kosten die alle zorgplichten met zich meebrengen te verhalen. In artikel 228a van de Gemeentewet worden de verschillende zorgplichten van de gemeente op het terrein van water opgesomd. Het betreft de zorgplicht voor afvalwater en de zorgplicht voor hemel- en grondwater. De opbrengsten van de rioolheffing moeten worden gebruikt voor de nakoming van deze zorgplichten. Dat de gemeente de zorgplichten heeft, betekent niet dat de gemeente steeds alle problemen moet oplossen. De afvalwaterzorgplicht kent een mogelijkheid tot het vragen van ontheffing bij de provincie als maatregelen niet doelmatig zijn. De zorgplicht voor hemel- en grondwater kent een voorkeursvolgorde. In eerste instantie is de particulier verantwoordelijk op eigen terrein. Pas als het redelijkerwijs niet van de particulier kan worden verwacht dat hij zelf maatregelen neemt kan het water ter nadere verwerking worden aangeboden bij de gemeente. 2. Omdat het lastig is de kosten te splitsen naar het waterketen- en het watersysteemdeel is het verstandig één heffing te gebruiken. In het tweede lid van artikel 228a Gemeentewet krijgt de gemeente de bevoegdheid om twee rioolheffingen in te stellen. Als de gemeente twee heffingen wil invoeren, moet de ene heffing dienen ter bestrijding van de kosten voor afvalwater en de andere ter bestrijding van de kosten voor hemel- en grondwater. Als gekozen wordt voor een gesplitste heffing moeten de kosten van de afzonderlijke taken gescheiden worden. Voor sommige kostencategorieën ligt de scheiding van de kosten voor de hand. Bijvoorbeeld een drukriolering is afvalwaterheffing en een infiltratieriool is regen- en grondwaterheffing. Voor andere investeringen moet een kostenverdeling over beide heffingen gemaakt worden. Ook investeringen die de gemeente in het verleden heeft gedaan en waarvan zij de kosten indertijd niet heeft gesplitst in een afvalwaterdeel (waterketendeel) en een hemel- en grondwaterdeel (watersysteemdeel), moeten toegerekend worden aan de heffingen. Het is lastig de kosten voor de afvalwatertaak en voor de grond- en regenwatertaak te splitsen. Het in kaart brengen en bijhouden welke percelen een gemengd of gescheiden rioolstelsel hebben is veel werk. Voordeel is dat een lager tarief voor afvoer van grond- en regenwater scheiding van rioolstelsels stimuleert. Maar dan moet de gemeente de burger die mogelijkheid wel kunnen bieden. Riolering die in het verleden is aangelegd zal echter veelal een gemengd stelsel zijn. Zolang deze nog functioneert is het niet doelmatig deze te vervangen door een gescheiden stelsel. 3. De rioolheffing van gebruikers blijven heffen, omdat dit de grootste kostenveroorzakers zijn en degene die het meeste profijt ervan hebben. In de regeling voor het rioolrecht tot 2010 betaalt de gebruiker als kostenveroorzaker of profijthebber. Ook bij de invoering van de rioolheffing is hier voor gekozen. De gemeente mag: a. alleen de gebruikers of b. alleen de eigenaren of c. beide in de heffing betrekken. Bij de laatste zal de gemeente wel controleerbaar moeten vastleggen welke kosten bij welke groep belastingplichtigen in rekening wordt gebracht. Ad. a. Gebruikers zijn de grootste kostenveroorzakers en degene die het meeste profijt hebben van de zorgplichten. Voor alleen een gebruikersheffing hoeft geen uitsplitsing van de kosten naar zorgtaken plaats te vinden. 2

3 Ad. b. Bij een eigenarenheffing is het niet mogelijk (ook uit jurisprudentie gebleken) om het waterverbruik als heffingsmaatstaf te gebruiken. Een eigenaar heeft namelijk geen of weinig invloed op de hoeveelheid water die de gebruiker afvoert. Men spreekt dan over een verschuiving van de belastingplicht. Hierbij wordt het principe vervuiler betaalt helemaal losgelaten. Het voordeel is dat bij verhuur de eigenaar wordt belast en de huurder van de gemeente geen aanslag krijgt. De eigenaar is vrij om het bedrag aan rioolheffing door te berekenen in de huurprijs. Dit wordt bijv. bij woningstichtingen ook gedaan. Hierdoor wordt de huurprijs in verhouding hoger. De huursubsidie is echter afhankelijk van de hoogte van de huurprijs. Hierdoor wordt bij minder draagkrachtigen op dezelfde manier tegemoetgekomen als nu. Zoals aangegeven mag bij een eigenarenheffing het waterverbruik niet meer als heffingsmaatstaf dienen. In Staphorst zijn er ± 70 personen die kwijtschelding aanvragen. De minder draagkrachtigen zullen er per saldo dan ook geen voordeel bij hebben. Het nadeel is dat de heffingssystematiek beperkter is. Een vast bedrag of de WOZ-waarde als heffingsmaatstaf kan hierbij een optie zijn. Hierover meer bij punt 4. Ad. c. Wanneer de eigenaar en de gebruiker in de heffing betrokken wordt, moeten de kosten ook naar evenredigheid in rekening gebracht worden. Dat betekent een splitsing naar de eigenaarslasten en gebruikerslasten. Eigenlijk vergelijkbaar met het splitsen in een waterketendeel en een watersysteemdeel. Kosten van het waterketendeel moeten toegerekend worden aan de gebruiker en van het watersysteemdeel aan de eigenaar. 4. Het waterverbruik niet meer grotendeels als heffingsmaatstaf hanteren, omdat dit een redelijk individueel karakter heeft en de uitvoeringskosten hierdoor hoog zijn. De huidige heffingsmaatstaf is de hoeveelheid afgevoerd water voor elk perceel. Dit verbruik werd onderverdeeld in klassen, waarbij het bijbehorende tarief in rekening werd gebracht. De gemeente Staphorst heeft nu veel gedetailleerde klassen in vergelijking met andere gemeenten. Als een gemeente al het waterverbruik als heffingsmaatstaf hanteert, dan begint deze vaak bij de klasse m³. Het waterverbruik als heffingsmaatstaf is teveel gericht op het individuele karakter. De rioolheffing is nu een bestemmingsheffing, waarbij alle kosten van de zorgplichten verhaald mogen worden. Daarom is het advies het waterverbruik niet meer grotendeels als heffingsmaatstaf hanteren. Mogelijke heffingsmaatstaven Een heffingsmaatstaf is over het algemeen gerelateerd aan het profijt dat men van de gemeentelijke voorzieningen heeft of is afhankelijk van de mate waarin kosten worden veroorzaakt. WOZ-waarde De gemeente kan de WOZ-waarde als heffingsmaatstaf kiezen. Ondanks dat deze heffingsmaatstaf niet expliciet wordt genoemd in de toelichting bij de Wet verankering en bekostiging van gemeentelijke watertaken, is de VNG van mening dat deze maatstaf goed mogelijk is voor de rioolheffing. De hemel- en grondwaterzorgplichten betekenen namelijk in belangrijke mate investeringen in het publieke gebied. De effecten van deze maatregelen strekken zich uit naar alle percelen die op een of andere wijze profijt trekken. Voor duurdere percelen heeft een voorziening een meer dan evenredig effect op de benuttingswaarde van het perceel. Hierbij wordt het principe de vervuiler betaalt wel helemaal losgelaten. Een nieuw kantoorpand met een hoge woz-waarde loost veel minder afvalwater op de riolering dan bijv. een kaasfabriek. Door hantering van de WOZ-waarde worden deze ongeveer gelijk belast. Dit is niet reëel. Verhard oppervlak/kaveloppervlak Een heffingsmaatstaf naar de grootte van de bebouwde en verharde oppervlakte brengt veel meet- en controlewerkzaamheden met zich mee. De perceptiekosten zijn daarom hoog. 3

4 De kavelgrootte kan ook als heffingsmaatstaf worden genomen. Daarmee worden problemen met meerdere bouwlagen voorkomen. Nadeel is dat deze maatstaf onredelijk kan zijn als een belastingobject veel onverhard oppervlak heeft. Bij flats en appartementen is bovendien de verdeling van de kavelgrootte niet altijd bekend. Omvang van het huishouden Heffing naar omvang van het huishouden is een maatstaf die ook gebruikt kan worden. De uitvoeringskosten zijn hoger dan bij een vast bedrag per woning. Overgang naar deze heffingsmaatstaf betekent dat meerpersoonshuishoudens meer gaan betalen om de minderopbrengst van eenpersoonshuishoudens te dekken. Bovendien is het de vraag of éénpersoonshuis-houdens minder afvalwater afvoeren, omdat hemelwater ook een grote component is. Ook zal continue moeten worden bijgehouden of er wijzigingen zijn in de gezinssituatie. Daarbij is het per definitie niet zo dat éénpersoonshuishoudens juist minderdraagkrachtig zijn. Dit blijkt uit de ingediende kwijtscheldingsverzoeken. Vast bedrag Een vast tarief per woning is eenvoudig uitvoerbaar en brengt lage uitvoeringskosten met zich mee. Ook omdat het rioolrecht nu vervangen is door de rioolheffing is de individuele tegenprestatie niet meer van belang. Een grote woning zal waarschijnlijk meer hemelwaterafvoer hebben in verhouding tot afvalwater. Zo worden alle percelen die tot woning dienen gelijk aangeslagen. Het heffen van een vast bedrag per aansluiting betekent een vaste jaarlijkse opbrengst, die niet afhankelijk is van het waterverbruik. Het is niet meer nodig jaarlijks alle percelen te voorzien van het waterverbruik, waardoor de uitvoering efficiënter is en de uitvoeringskosten lager worden. In het coalitieprogramma is opgenomen dat bij het nivelleren van het aantal heffingstarieven (klassen) voor de rioolheffing jaarlijks 150 uur wordt bespaard. Waterverbruik Voor alle percelen wordt nu geheven naar de hoeveelheid afgevoerd water. Deze maatstaf sluit op zich goed aan bij het streven naar vermindering van het waterverbruik, maar brengt veel uitvoeringskosten met zich mee. Elk perceel werd handmatig ingeklopt. Het is niet mogelijk om dit geautomatiseerd te doen. Veel percelen komen namelijk qua afbakening niet overeen met Vitens. Voor het opvragen van gegevens moeten wij een bedrag per perceel betalen aan Vitens. Bij de invoering van de rioolheffing is de individuele tegenprestatie niet meer van belang. Daarom is het verstandig om voor de grootste categorie hiervan af te wijken. Voor de niet-woningen of percelen die niet in hoofdzaak tot woning dienen willen wij deze heffingsmaatstaf blijven hanteren. Waarom? Er is veel onderscheid binnen deze categorie. In deze categorie valt een klein kantoorpandje (bijv. binnen een verzamelgebouw), maar ook de grotere fabrieken (zoals de kaasfabriek). Het ene bedrijf loost veel meer op de riolering dan het andere. Denk hierbij aan melkveebedrijven, campings, productiebedrijven, autowasserettes e.d. Ook voor de hoeveelheid hemelwaterafvoer is er veel onderscheid. Wel is het voorstel om de laagste klasse dan te beginnen bij m³. Dit tarief zal dan gelijk gesteld worden aan het vast bedrag voor woningen. In de nieuwe situatie kunnen wij volstaan met het opvragen van die percelen die meer dan 500 m³ waterverbruik hebben. Hierdoor gaat de uitvoering veel sneller. De hoeveelheid afgevoerd water wordt bepaald aan de hand van de hoeveelheid water die van het waterleidingbedrijf is afgenomen of die de gebruiker zelf heeft opgepompt. Bij veehouderijen wordt het drinkwater van het vee niet op de riolering afgevoerd. Hierdoor ontstaat een flink verschil tussen de hoeveelheid toegevoerd en afgevoerd water. Voor veehouderijen is daarom het voorstel om het aantal kubieke meters afvalwater op maximaal 750 m³ te handhaven. Dit wordt nu ook gehanteerd. 4

5 Kanttekeningen Amendement Eind 2009 heeft uw raad besloten met betrekking tot de rioolheffing naar één tarief voor woningen te gaan. Door middel van het ingediende amendement wordt dit voor de laagste twee klassen in respectievelijk 3 en 5 jaar gerealiseerd. De gevolgen hiervan zijn dat dit een tekort heeft opgeleverd van ruim ,-. Dit nadeel is ten laste van de reserve rioolrechten gebracht. In deze reserve was ruimte ontstaan, doordat bepaalde werkzaamheden zijn uitgesteld met betrekking tot het GRP Uw raad heeft daarom destijds besloten op de oude manier (op basis van waterverbruik met behoud van de laagste klassen) verder te gaan. De overige wijzigingen in het beleid zijn destijds wel gewoon doorgevoerd. Coalitieprogramma In het coalitieprogramma is een bezuinigingspost met betrekking tot de rioolheffing opgenomen. Deze kan alleen gerealiseerd worden, wanneer de heffingssystematiek wordt gewijzigd. Hierdoor wordt structureel jaarlijks 150 uur bespaard. Vakantiewoningen Het blijkt dat vakantiewoningen gemiddeld op een veel hoger waterverbruik zitten dan voorheen werd gedacht. Als het totale waterverbruik van een park wordt verdeeld over het aantal vakantiewoningen, komen we in de huidige situatie uit op de gemiddelde klasse van m³. Voorheen werden deze aangeslagen voor de klasse 0 25 m³. In 2010 zijn deze één klasse hoger aangeslagen, nl m³. Hierop zijn een aantal bezwaarschriften binnengekomen van percelen die wel in de laagste klasse vielen. Men kan nu eindafrekeningen van het park tonen. Het blijkt dat per vakantiewoning binnen de parken individueel afgerekend wordt. Dit betekent ook dat de groep die eigenlijk in een hogere klasse valt natuurlijk niet reageert. De conclusie is dat de meeste percelen vallen in de klasse m³, waardoor deze gelijk aangeslagen kunnen worden als gewone woningen. Daarom is een vast bedrag per woning voor deze categorie ook redelijk. Tarief Het tarief moet nog definitief bepaald worden. Momenteel wordt gewerkt aan de samenstelling van het nieuw Gemeentelijk Riolerings Plan De heffingssystematiek en de tariefstelling maken hier onderdeel van uit. Wanneer deze gereed is kunnen tarieven worden vastgesteld. Het is gebruikelijk dat bij de vaststelling van de begroting ook de verordeningen vastgesteld worden. Hierin zal ook het tarief worden bekendgemaakt. Financiën Ter oriëntatie is een conceptberekening gemaakt. Voor de grootste groep belastingplichtigen blijft de belastingdruk nagenoeg gelijk. Voor percelen die op dit moment in de laagste 2 klassen vallen, zal dit in verhouding éénmalig meer stijgen. Daarbij verandert er niets aan het kwijtscheldingsbeleid. Voor personen/gezinnen die nu in aanmerking komen voor kwijtschelding, heeft dit geen consequenties. Uitvoering Voor de aanpassing van het belastingsysteem is het van belang tijdig te weten welke heffingssystematiek gehanteerd wordt. Daarom volgt dit voorstel vooraf aan de definitieve vaststelling van de verordening. 5

6 Communicatie Na besluitvorming conform dit voorstel en de vaststelling van de belastingverordening zal de belastingplichtige via de website en de Staphorster op de hoogte worden gesteld. Op grond van artikel 139 van de Gemeentewet zal deze verordening, na vaststelling, bekend gemaakt worden. De bekendmaking gebeurt door opneming van de verordening in het Gemeenteblad, welke kosteloos ter inzage ligt op de gemeentesecretarie, en publicatie hiervan in de Staphorster. Daarnaast zal ook aan de verplichting van digitale bekendmaking gehoor worden gegeven. Raad Dit voorstel is besproken in de raad van 28 september Burgemeester en wethouders van Staphorst, J.D. Alssema, burgemeester. Mr. J. Smit, secretaris. 6

7 De raad van de gemeente Staphorst; Nr. - gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 29 juni 2010; B E S L U I T: de heffingssystematiek voor de rioolheffing met ingang van 1 januari 2011 te wijzigen. Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad der gemeente Staphorst van, voorzitter, griffier 7