0349/07/N Commissie van Beroep van 22 mei 2008 (definitieve beslissing)

Transcriptie

1 0349/07/N Commissie van Beroep van 22 mei 2008 (definitieve beslissing) Commissarisverslag niet conform het gebrek aan interne controle en aan interne organisatie, onder meer door zeer belangrijke achterstanden in de facturatie en de afwezigheid van een sluitend voorraad-beheersysteem; Het niet organiseren van de voorraadtelling of de afwezigheid van de commis-saris bij die voorraadtelling bij gebreke aan een sluitend voorraadsysteem in de te controleren onderneming; gebrek aan onafhankelijkheid in de uitoefening van een commissarismandaat; het niet rapporteren van een belangrijk klantenrisico; gebrek aan respect voor een confrater en het bekritiseren van zijn werkzaamheden zonder hem daarvan onmid-dellijk te hebben in kennis gesteld. (...) In de zaak 0349/07/(...)/N van: de heer [X], bedrijfsrevisor, wonende te (...), die in persoon verschijnt en de Bvba [Y], die gevestigd op hetzelfde adres en wordt vertegenwoordigd door de heer [X]. * * * * * * * * * * A. Over de rechtspleging. 01. Bij een aangetekend schrijven van 22 januari 2008 heeft de Raad van het Instituut hoger beroep ingesteld tegen de beslissing van de Tuchtcommissie die op 08 januari 2008 werd uitgesproken. Van deze beslissing werd per aangetekende brieven die op 08 januari 2008 werden gepost, kennis gegeven aan de Raad van het Instituut, aan bedrijfsrevisor [X] en de Bvba [Y], aan de Procureur-generaal bij het hof van beroep te (...) en aan de Kamer van Verwijzing en Instaatstelling. Het appèl werd tijdig en formeel beschouwd regelmatig ingesteld. 02. Bedrijfsrevisor [X] werd gehoord op de terechtzitting van 17 april 2008 waar hij mondeling zijn verdediging heeft gevoerd. Overigens heeft hij aangegeven dat alle elementen van zijn verweer weergegeven zijn in de brieven van 24 november 2005, 29 mei 2006, 30 augustus 2007 en 26 september 2007, gericht aan verschillende instanties van het Instituut, waaronder de Tuchtcommissie. De Raad van het Instituut werd vertegenwoordigd door bedrijfsrevisor (...). 1/12

2 B. Het onderwerp van het beroep. 03. De Raad van het Instituut heeft op 30 maart 2007 beslist om ten laste van bedrijfsrevisor [X] en de Bvba [Y] een tuchtvordering aanhangig te maken bij de Tuchtcommissie. De betrokkenen werden hierover ingelicht bij brief van 23 april 2007 waarbij hen als bijlage een kopie van het raadsverslag aan de Tuchtcommissie met bewijsstukken werd bezorgd. 04. Het genoemde raadsverslag vindt zijn verste oorsprong in een onderzoek dat door de Commissie van Toezicht werd gevoerd nadat bedrijfsrevisor [X] in maart 2005 ten verzoeke van de twee aandeelhouders van de Nv [A] samen met deze laatste vennootschap en een voormalige bedrijfsleider ervan werd gedagvaard. Voordien had bedrijfsrevisor [X] in december 2004 al een klacht ingediend tegen een confrater die de aandeelhouders van de Nv [A] terzijde stond en die de werkzaamheden van eerstgenoemde in de genoemde vennootschap fel had bekritiseerd. De klacht betrof in wezen het gegeven dat naar inzien van bedrijfsrevisor [X] zijn reputatie in het gedrang werd gebracht door tendentieuze rapportering. In de genoemde vennootschap nam hij het commissarismandaat waar tijdens de periode Het onderzoek van de Commissie van Toezicht heeft zich toegespitst op het boekjaar 2001 en de onmiddellijk voorafgaande boekjaren. De procedure waarin de bedrijfsrevisor is betrokken betreft een vordering tot nietigverklaring van beslissingen van de algemene vergaderingen van de Nv [A] die gehouden werden in 2002, 2003 en 2004 en tot betaling van schadevergoeding. Aan de bedrijfsrevisor wordt ondermeer verweten dat hij voor het boekjaar 2001 een verklaring zonder voorbehoud heeft gegeven, terwijl de jaarrekening geen getrouw beeld gaf. 06. Op grond van de haar meegedeelde gegevens heeft de Commissie van Toezicht tekortkomingen vastgesteld in verband met volgende generieke feiten: (a) de commissaris heeft geen bijzondere aandacht geschonken aan een latent belangenconflict dat bestond in hoofde van de bestuurder die tevens aandeelhouder was; (b) in het commissarisverslag werd niet opgenomen dat het intern controlesysteem lacunes bevatte die resulteerden in materiële fouten; (c) er gebeurde geen opvolging inzake de achterstand in de facturatie van geleverde goederen en diensten; (d) er was geen sluitend en betrouwbaar systeem van voorraadbeheer en tegelijk werd de voorraadtelling per 31 december 2000 niet bijgewoond; (e) twee managementbrieven werden onder druk van het management ingetrokken en 2/12

3 verontschuldigingen worden aangeboden aan het bestuursorgaan; (f) de verantwoordelijkheid voor beweerde foutieve zienswijze van de medewerkerbedrijfsrevisor aangaande de boekhoudkundige en financiële toestand van de gecontroleerde onderneming wordt afgewenteld zonder overleg met die medewerker en zonder hem er kennis van te geven; (g) het belangrijkste klantenrisico wordt niet gerapporteerd in het jaarverslag en hierover wordt niet gerapporteerd in het commissarisverslag. 07. Zodoende heeft de Raad in zijn beslissing tot verwijzing inbreuken voorgelegd aan de Tuchtcommissie op normen van het Instituut en op wettelijke bepalingen als volgt: (i) de normen 1.1, 1.1.1, 2.4, en de artikelen 2 en 15 van het KB van 10 januari 1994 inzake de plichten van de bedrijfsrevisoren voor het feit vermeld onder randnummer 6. (c) (ii) de normen 2.2, en de artikelen 2 en 15 van het KB van 10 januari 1994 inzake de ontstentenis van een betrouwbaar systeem van voorraadbeheer zoals vermeld onder randnummer 6. (d) (iii) de normen 2.5, en de artikelen 2 en 15 van het KB van 10 januari 1994 inzake de afwezigheid bij de voorraadtelling, zoals vermeld onder randnummer 6. (d) (iv) artikel 133, eerste lid Wetboek van Vennootschappen en artikel 7bis 4 en artikel 8 1 van de wet van 22 juli 1953, de normen 1.1, 1.1.1, 1.2, en evenals de artikelen 2, 6, 7, 8 en 15 van het KB van 10 januari 1994 inzake de wijziging in het standpunt van de commissaris zoals vermeld onder randnummer 6. (e) (v) artikel 3 en 25 van het KB van 10 januari 1994 inzake het feit vermeld onder randnummer 6. (f) (vi) de normen 1.1, , 2.5, 2.5.3, en evenals de artikelen 2 en 15 inzake het feit vermeld onder randnummer 6. (g). Voor de feiten vermeld onder het randnummer 6. (a) en (b) wordt een specifieke tenlastelegging in functie van een norm of een wettelijke voorschrift niet aangegeven. Ieder van de inbreuken wordt verder gekwalificeerd als een tekortkoming aan de beginselen van waardigheid, rechtschapenheid en kiesheid 08. De Tuchtcommissie heeft omtrent de ten laste gelegde feiten ondermeer overwogen : de feiten zijn echter onweerlegbaar en de fouten of onzorgvuldigheden in de werkmethode kunnen niet ontkend worden. Evenwel heeft ze niet aangegeven op welke grond ze tot dit besluit komt. Ze oordeelt bij de bestreden beslissing dat bijkomend onderzoek is vereist en dat de definitieve beoordeling eerst zal gebeuren zo gauw het dossier nà dit onderzoek terug voor de Tuchtcommissie zal zijn gebracht. Ze stelt in dit verband het van doorslaggevend belang te vinden of de werkwijze van de bedrijfsrevisor werd aangepast aan de bevindingen of opmerkingen die ten grondslag liggen van de 3/12

4 tenlasteleggingen. Ze schort de uitspraak op en verzoekt ze de Raad om een bijkomende onderzoek te doen over de controlewerkzaamheden van de heer [X] ( ) over het boekjaar 2006 met betrekking tot minimum twee dossiers gekozen door de Raad of zijn vertegenwoordiger en waarbij de rubrieken waar thans duidelijke tekortkomingen zijn vastgesteld een belangrijk bestanddeel uitmaken, teneinde bevestiging te krijgen dat de heer [X] zijn controlemethoden en werkzaamheden heeft aangepast, uitgebreid en passend geformaliseerd inzonderheid met betrekking tot voorraden, vorderingen en feiten na balansdatum C. De grieven en de standpunten. 09. De Raad heeft zijn akte van beroep gemotiveerd in het licht van twee onwettigheden waarmee de bestreden beslissing volgens hem is behept. Vooreerst doet hij gelden dat de Tuchtcommissie niet de bevoegdheid heeft om te beslissen dat een bijkomend onderzoek te voeren over controlewerkzaamheden die niet de inzet vormen van de tenlasteleggingen. Vervolgens betoogt hij dat de beslissing artikel 5 van het Gerechtelijk Wetboek schendt aangezien ze in werkelijkheid een rechtsweigering inhoudt. leggen. De Raad vraagt om de beroepen beslissing te vernietigen en om een tuchtstraf op te 10. Bedrijfsrevisor [X] heeft tijdens de terechtzitting verweer gevoerd op alle onderdelen van de hem ten laste gelegde feiten en blijft van mening dat hem geen tekortkomingen aan de verplichtingen inzake de uitoefening van zijn commissarismandaat bij de Nv [A] kan worden verweten. Ook heeft hij gesteld dat de terugblik op het gebeuren bij deze vennootschap hem in dezelfde omstandigheden tot een andere aanpak zou bewegen. Zo zou hij zijn controle ter plaatse uitvoeren tot kort voor de algemene vergadering van de vennootschap. Hij heeft in zijn verdediging hoofdzakelijk nader toegelicht hetgeen reeds in de brieven van 24 november 2005 en 29 mei 2006 aan de Commissie van Toezicht werd meegedeeld en hetgeen in de nota s van 30 augustus 2007 en 26 september 2007 aan de Tuchtcommissie werd uiteengezet. D. Over de betwiste verdaging van de definitieve beoordeling. 11. De Raad van het Instituut heeft op 30 maart 2007 een tuchtvordering aanhangig 4/12

5 gemaakt bij de Tuchtcommissie en heeft deze navolgend een omstandig verslag omtrent zijn bevindingen overgemaakt. De Tuchtcommissie heeft bij de bestreden beslissing geoordeeld dat de feiten onweerlegbaar zijn en dat de fouten of onzorgvuldigheden in de werkmethode niet kunnen worden ontkend. Zodoende heeft ze vastgesteld dat het haar voorgelegde dossier de vereiste elementen bevat om over de tuchtvordering te beslissen. 12. De Tuchtcommissie heeft evenwel beslist om geen definitief oordeel uit te spreken, in afwachting van de bevindingen die nader onderzoek omtrent de controlewerkzaamheden van de bedrijfsrevisor zou opleveren. Zij wenste te weten of de aanpassingen die inmiddels zouden doorgevoerd zijn, ook voldoende zijn. Nochtans voorziet geen enkel van de wettelijke voorschriften die de voorliggende tuchtvordering beheersen, in de mogelijkheid dat de Raad van het Instituut kan genoopt worden door de tuchtinstantie om een bijkomend onderzoek te voeren nadat deze instantie al heeft vastgesteld dat de feiten bewezen zijn. Het vooronderzoek ten laste en ten ontlaste valt toe aan de Raad, maar de Tuchtcommissie kan het uitspreken van een eindbeslissing niet afhankelijk maken van nader onderzoek. 13. Zodoende kon de Tuchtcommissie niet wettig oordelen enerzijds dat de feiten worden bewezen, maar tegelijk dat vooralsnog niet over de tuchtvordering, althans over een gepaste sanctie, zou worden beslist. De Raad stelt dan met reden dat de Tuchtcommissie haar bevoegdheid overschrijdt en dat de beroepen beslissing geen wettelijke grondslag heeft. 14. De grief betreffende de opschorting van de uitspraak is in zoverre gegrond. Het hoger beroep maakt de zaak zelf aanhangig voor de appèlrechter en maakt dat de Commissie van Beroep de grond van de tuchtvordering dient te onderzoeken. E. De grond van de tuchtvordering. 15. Beknopt weergegeven kunnen de feiten die aan de tuchtvordering ten grondslag liggen als volgt worden weergegeven. De Commissie van Toezicht is in maart 2005 een onderzoek gestart nadat bedrijfsrevisor [X] in december 2004 het IBR had ingelicht dat er problemen waren gerezen vanuit de Nv [A] omtrent de vervulling van zijn commissarismandaat en hij in dit verband in maart 2005 werd 5/12

6 gedagvaard. Aan zijn mandaat van commissaris, dat hij in die vennootschap uitoefende sedert 1999, was op dat ogenblik sedert einde 2004 een einde gekomen op initiatief van hemzelf. Het onderwerp van de rechtsvordering die tegen de bedrijfsrevisor werd ingeleid en de omstandigheden ervan worden samengevat in de brief van 07 april 2006 die namens het bestuur van de vennootschap werd gericht aan het IBR en waarbij ze trouwens ook klacht indienen tegen de bedrijfsrevisor. 16. In wezen duidt het bedrijf zijn gewezen commissaris euvel dat hij over de jaarrekening van 2001 per 25 april 2002 nog een verklaring zonder voorbehoud heeft afgeleverd, terwijl er ernstige anomalieën waren. Het geschil vindt ook mee zijn oorsprong in het feit dat de voormalige algemeen directeur van het bedrijf (...), die tot beloop van 10 % aandeelhouder was geworden, -maar met het recht om die aandelen terug te doen kopen door de twee oorspronkelijke verkopers die samen 90 % van de aandelen bezaten (putoptie)-, had te kennen gegeven dat hij die terugkoop zou vragen tegen een prijs die functie was van het eigen vermogen en het resultaat van het bedrijf tijdens de laatste drie jaar. Dit is problematisch geworden omdat naar inzien van de klagers de rekeningen geen getrouw beeld gaven van de onderneming, inzonderheid omdat er in 2001 ruim euro verlies werd geleden, terwijl de jaarrekening een winst van euro aangaf. Dit verschil gaat op zijn beurt terug tot het faillissement in mei 2002 van de Nv [B], die een zeer belangrijke cliënt was van Nv [A] : dit had zijn weerslag op de inbaarheid van een handelsvordering en op de waarde van een specifieke voorraad goederen. De klacht van het bedrijf betrof verder ook enkele formele onregelmatigheden op het vlak van de vaststelling van de jaarrekening over 2001 en van het jaarverslag op het niveau van de Raad van Bestuur. Ook wordt de commissaris euvel geduid dat hij geen gewag heeft gemaakt van het belangenconflict dat in hoofde van de toenmalige algemeen directeur bestond inzake de waardering van de aandelen. Deze had er belang bij om de toestand per einde 2001 zo gunstig mogelijk te laten vaststellen, zo luidt de grief. Overigens heeft Nv [A] in maart 2005 corrigerende jaarrekeningen vastgesteld voor de boekjaren 2001, 2002 en Er blijkt niet dat zulks op andere gronden steunde dan de tenlastelegging in 2001 van de waardevermindering wegens de oninbaarheid van de schuldvordering [B]. 17. Bedrijfsrevisor [X] deelt die zienswijze hoegenaamd niet en betoogt dat de klacht berust op gemakkelijke speculatie omtrent hetgeen de commissaris beweerd diende in te schatten, terwijl hiervoor gesteund wordt op de bekende feiten nadat deze zich hebben voorgedaan. Dit aspect betreft inzonderheid het gebeuren rond de klant [B] die volgens hem tot kort voor de faillietverklaring niet dubieus was en wiens faillissement zich heeft voorgedaan nà de algemene vergadering van Nv [A]. Hij blijft erbij dat de partiële herroeping van de inhoud van twee managementletters 6/12

7 gerechtvaardigd en zelfs vereist was wegens de overdreven kritiek van zijn medewerker (...) op de interne controle. Inzake de gebeurtenissen na balansdatum doet hij gelden dat met name het geval [B] wel degelijk alert werd opgevolgd en dat hiervoor gesteund werd op mededeling van verschillende leden van de raad van bestuur en bedrijfsverantwoordelijken. Hij wijst er verder op dat één van de twee belangrijke aandeelhouders zich inmiddels heeft gedistancieerd van het gevoerde geding, omdat hij de aanvalsstrategie tegen de voormalige bedrijfsleider (...) en de commissaris niet kan onderschrijven en verder ook nadat die bedrijfsleider in eerste aanleg het geding betreffende de retrocessie van de aandelen (koophandel) en wegens de beëindiging van zijn arbeidsovereenkomst (arbeidsrechtbank) heeft gewonnen. 18. Aangaande de opvolging van de facturatie heeft de bedrijfsrevisor aangetoond dat hij de problemen in verband met de late facturatie onderkend, gesignaleerd en opgevolgd heeft. De problematiek is nadrukkelijk ook aan de orde gesteld in de twee management letters van 18 december 2000 en 23 maart Voor de Commissie van Beroep heeft de bedrijfsrevisor hieromtrent verder uiteengezet dat de late facturatie ook werd verklaard door enerzijds de explosieve groei van de omzet in de jaren 1999 tot 2001 en de omstandigheid dat bij elke factuur een omvangrijk administratief pakket diende te worden gevoegd. De regularisatie van het geheel werd tegen einde 2001 bereikt. Verder heeft de bedrijfsrevisor in zijn verschillende schriftelijke toelichtingen die aan de Commissie van Toezicht werden verstrekt ook aangegeven hoe het gegeven van de achterstand in de boekhouding werd verwerkt en dat er geen hieraan verbonden foute cijfergegevens van enig belang in de door hem correct bevonden rekeningen voorhanden waren Hetzelfde geldt voor wat de afgrenzing betreft van de verrichtingen voor het boekjaar 19. De dossierstukken doen blijken dat over deze problematiek een meningsverschil bestaat tussen de Commissie van Toezicht en de bedrijfsrevisor. De appreciatie van de Commissie van Toezicht stoelt hoofdzakelijk op de inhoud van de reeds geciteerde twee management letters, waarvan de inhoud nochtans nadien terdege werd afgezwakt door de management letter van 05 juni De bedrijfsrevisor heeft hieromtrent verdedigd dat de verregaande bemerkingen die aanvankelijk werden geformuleerd door zijn medewerker bij nader eigen onderzoek ter plaatse niet houdbaar bleken en dat die bemerkingen overigens goeddeels stoelden op een gebrek aan toereikende testen. Na discussie met de belangrijkste leidinggevende personen konden de vastgestelde verschillen worden verklaard en gecorrigeerd. De auditbevindingen hieromtrent zijn gestaafd met werkpapieren die door de bedrijfsrevisor worden overgelegd. Desbetreffend moet de Commissie van Beroep vaststellen dat het geheel van de documenten waarop ze acht kan slaan niet toelaten om te stellen dat de rechtzettingen die door de commissaris werden verstrekt in zijn management letter van 05 juni 2001 niet gerechtvaardigd waren en evenmin dat de jaarrekeningen materiële fouten bevatten. 7/12

8 20. De tenlastelegging inzake de ontstentenis van rapportering in het commissarisverslag omtrent de lacunes van het intern controlesysteem, kan om dezelfde redenen als boven aangegeven inzake de facturatie niet worden bewezen verklaard. De bedrijfsrevisor heeft ten overstaan van de Commissie van Beroep bevestigd dat het intern controlesysteem niet feilloos was, maar niettemin relatief sterk, ondermeer wegens de aanwezigheid van hooggeschoold personeel. Hij heeft ook aangegeven waarom de verregaande kritische uitlatingen van zijn medewerker op dit vlak niet konden worden beaamd en hoe door discussie met bedrijfsverantwoordelijken en meer doorgedreven testen de deugdelijkheid van de boekingen en cijfers kon worden nagetrokken. Uit de vaststaande gegevens kan niet worden afgeleid dat het falen van het intern controlesysteem de boekingen en bedrijfsdocumenten in het algemeen aan betrouwbaarheid te wensen overlieten, derwijze dat zulks in het commissarisverslag een vermelding vereiste. 21. De tenlastelegging die de houding van de commissaris ten opzichte van het voorraadbeheer en de voorraadtelling per einde december 2000 betreft spoort niet met de bewijsstukken die door de bedrijfsrevisor werden ingediend op 25 september Daaruit (stuk 1.g) blijkt dat de medewerker per einde december 2000 wel degelijk aanwezig was bij de voorraadtelling, zodat de kritiek die geput is uit diens fysische afwezigheid - terwijl die niet gewettigd was wegens de kwaliteit van de interne controle en het functioneren van een permanent opvolgingssysteem- onterecht is. Verder heeft de bedrijfsrevisor op grond van navolgend eigen nader onderzoek besloten dat de eerder door zijn medewerker vastgestelde foutenscore niet representatief was en dat het absoluut foutenpercentage verwaarloosbaar bleek. In die omstandigheden kan hem in dit verband geen tekortkoming aan de algemene controlenormen 2.2 en 2.5 worden verweten. 22. In het bovenstaande is al aangegeven dat uit geen van de vaststaande feiten kan worden afgeleid dat de management letter van 05 juni 2001 is ingegeven door het bekommernis om tegemoet te komen aan de bedrijfsleiding. In het algemeen kan worden vastgesteld dat bij de geciteerde brief de eerder verstuurde management letters van 18 december 2000 en 23 maart 2001 niet in het algemeen worden ingetrokken. Wel worden verontschuldigingen geformuleerd voor de schrijfstijl ervan en voor de ongenuanceerde affirmaties erin: die brief is effectief erg scherp zakelijk is en laat een enigszins belerende indruk. Ook wordt gesteld dat voorafgaande gesprekken met bedrijfsverantwoordelijken omtrent de punten van bezwaar de vaststelling van vermeende fouten had kunnen voorkomen. De bedrijfsrevisor besluit dat in de volgende jaren de audit weer door hemzelf zou worden verzekerd. 8/12

9 23. Uit de aldus en op die gronden gewijzigde houding valt op zich geen gemis aan onafhankelijkheid af te leiden. Wel geeft die brief aan dat voorheen onzorgvuldig werd gehandeld bij het versturen van de brief. De bedrijfsrevisor gaf toe dat hij de brieven die zijn kantoor verlaten niet alle op hun inhoud verifiëert. 24. Verder is boven ook al vastgesteld dat geen van de vaststaande feiten grond oplevert om aan te nemen dat de bijsturing die er kwam inzake het oordeel over de interne controle en de administratieve en boekhoudkundige verwerking van bedrijfsgegevens niet kon stoelen op de resultaten van door de bedrijfsrevisor uitgevoerde testen en gevoerde gesprekken. Uit de bijlagen aan het schrijven van 26 september 2007 van bedrijfsrevisor [X] blijkt duidelijk dat de auditbevindingen van zijn medewerker voorwerp waren van nader onderzoek - gespreid over vijf dagen- en dat dit leidde tot een wijziging van een aantal van de correctieposten die eerder waren voorgesteld. De brief van 05 juni 2001 bevestigt overigens dat het bedrijf enkele moeilijkheden heeft gekend inzake afsluiting en beheersing van de administratie -en ook dat het beter ware geweest indien fouten hadden kunnen worden vermeden- maar er wordt aan toegevoegd dat de bedrijfsverantwoordelijken zich ervan bewust waren dat hierop diende te worden toegezien. In het geheel van die omstandigheden kan niet worden aangenomen dat bedrijfsrevisor [X] tekort is gekomen aan zijn verplichting tot onafhankelijkheid. De andersluidende tenlastelegging, gesteund op de inhoud van de twee management letters wordt verworpen. 25. Inzake de rapportering betreffende het klantenrisico -de afwezigheid hiervan in het jaarverslag en de vermelding hiervan in het commissarisverslag- berust de tenlastelegging op de gebeurtenissen rond de klant [B], die op 02 mei 2002 werd failliet verklaard, terwijl geen waardevermindering op de schuldvordering werd voorzien in de rekeningen per einde De betrokken klant was (één van) de belangrijkste en zowel de facturatie aan als de betaling door de betrokkene leverde sedert 1999 courant complicaties op. De facturatie liep vertraging op en [B] was een onregelmatige betaler. De schuldvordering einde 2001 beliep meer dan twee miljoen euro. Nv [A] en de betrokken onderneming hebben einde 2001 een dading gesloten (al werd deze eerst in januari 2002 geheel geformaliseerd). Een onderdeel van deze dading hield in dat de klant de betalingsachterstand op overeengekomen vervaldata zou aanzuiveren. 26. Bedrijfsrevisor [X] doet gelden dat het faillissement van de onderneming [B] volgde in het zog van de moeilijkheden waarin de internationale groep [C] terechtkwam en die diens faillissement veroorzaakten kort nadat [B] zelf failliet werd verklaard. Omtrent de solvabiliteit van deze debiteur stelt de bedrijfsrevisor dat er per einde /12

10 niet méér of minder onzekerheid bestond dan in 1999 en 2000 en dat een becijferbaar risico dat wanbetaling zou volgen helemaal niet kon worden geschat. Hij wijst er op dat de bedrijfsleiding zelf volle vertrouwen had in de goede afloop en dat de dading dat vertrouwen ook verantwoordde. Volgens de mededelingen van de bedrijfsleiding stelde de uitvoering van de dading vanaf januari 2002 ook geen problemen. Zodoende bestond er volgens hem geen reden om de betrokken klant als dubieus te kwalificeren en een waardevermindering toe te passen tot beloop van de op hem uitstaande schuldvordering. 27. Inzake de uitvoering van de dading is gebleken dat de vereiste betalingen weliswaar chaotisch zijn verricht -de vereiste aanrekening van de betaling was niet steeds meteen aanwijsbaarmaar dat tot einde maart 2002 het afbetalingsschema in zijn geheel genomen op een geringe afwijking na, werd nageleefd. Hieromtrent heeft de bedrijfsrevisor herhaald bevestiging gevraagd en bekomen van de financiële verantwoordelijke en van de belangrijkste aandeelhouder. Hij heeft er zich ter plaatse wel niet van vergewist. Het faillissement van [B] zelf is hem door het bestuur eerst gesignaleerd in het najaar van In het voorliggende geval mocht op basis van eensluidende verklaringen van het bestuur naar rede mag worden aangenomen dat er geen belangrijke gebeurtenissen na balansdatum waren en de mondelinge confirmatie omtrent een specifiek aan de orde gesteld punt, zoals de opvolging van de inning van een schuldvordering, werd bevredigend bekomen tot net voor de ontvangst van het jaarverslag van de raad van bestuur en de redactie van het commissarisverslag. In het licht van de bestendige controle op de feiten na balansdatum kan niet in het algemeen als vereiste worden gesteld dat nog na de audit nazicht ter plaatse dient te worden uitgevoerd tot even voor de redactie van het commissarisverslag. Er mag integendeel worden aangenomen dat de bekomen mondelinge bevestiging vanwege het bestuur vanuit het oogpunt van de taakvervulling van de commissaris de afdoende bevestiging oplevert van het resultaat van eerder uitgevoerd onderzoek. In regel maakt de opvolging van de betalingen door een belangrijke debiteur volgens het overeengekomen plan hierop geen uitzondering. In het voorliggende geval blijkt trouwens ook niet dat de bedrijfsrevisor tot voor de redactie van zijn commissarisverslag méér had kunnen vernemen indien hij nog in april ter plaatse was geweest. 29. Op grond van die overwegingen neemt de Commissie van Beroep aan dat noch op grond van per einde 2001 vaststaande gegevens, noch wegens de feiten die na balansdatum zijn voorgevallen en die de commissaris diende te weten, er diende te worden gerapporteerd omtrent een risico van wanbetaling door de klant [B]. 10/12

11 Bij ontstentenis van mededeling vanwege het bestuur omtrent een belangrijk voorgevallen feit na balansdatum, kon evenmin worden gerapporteerd omtrent het feit dat het jaarverslag dit feit niet vermeldde. De tenlastelegging vermeld onder randnummer 6. (g) wordt niet bewezen. 30. De tenlastelegging in verband met het feit dat geen bijzondere aandacht werd geschonken aan een latent belangenconflict dat bestond in hoofde van een bestuurder, steunt in wezen op de hypothese dat de betrokkene er belang bij had dat onjuiste cijfers in de rekeningen werden opgenomen en dat zulks ook is gebeurd. De betrokken algemeen directeur kon bogen op een putoptie voor de eerder door hem verworven aandelen, waarbij de prijs werd becijferd volgens een vastgelegde formule, die refereert aan boekhoudkundige gegevens tijdens een bepaalde periode. Hij zou er belang bij gehad hebben dat de cijfers voor 2001 gunstiger werden voorgesteld dan ze in werkelijkheid waren. Eens hij beslist had de optie te lichten heeft de betrokkene aan de commissaris gevraagd om de cijfergegevens die vereist waren voor de toepassing van de formule in te vullen en hieraan is gevolg gegeven. 31. In dit opzicht overweegt de Commissie van Beroep dat het belangenconflict van de betrokkene niet wezenlijk verschilt van andere mogelijke tegengestelde belangen die een bestuurder kan hebben ten opzichte van het getrouw beeld van de rekeningen van de onderneming. Dit tegengesteld belang kan net zo goed onderkend worden in het geval waarin de bestuurder een vergoedingsregeling geniet die evolueert met het resultaat van de onderneming, of zelfs zou kunnen bogen op maatschappelijk of professioneel prestige wegens geboekt bedrijfssucces. Vanuit dit oogpunt vergde het latent belangenconflict dan ook geen bijzondere aandacht. Overigens heeft de Commissie van Beroep vastgesteld dat er geen redenen zijn om aan te nemen dat de cijfers per einde 2001, waarvan de commissaris heeft aangenomen dat ze een getrouw beeld gaven, die conclusie niet konden wettigen op grond van de wettelijke bepalingen en de controlenormen die hij in acht diende te nemen. 32. Ten slotte wordt bedrijfsrevisor inbreuk verweten op de artikelen 3 en 25 van het koninklijk besluit inzake de plichten van de bedrijfsrevisor wegens het afwentelen van verantwoordelijkheid op zijn medewerker-bedrijfsrevisor en de ontstentenis van overleg omtrent de gewijzigde houding. De Commissie van Beroep heeft boven vastgesteld dat de gewijzigde houding die werd aangenomen gestoeld was op eigen audit-bevindingen en in werkelijkheid geen afwenteling van verantwoordelijkheid inhoudt. Het standpunt dat eerder werd ingenomen in twee management letters steunde op de bevindingen van een medewerker, maar de verantwoordelijkheid hiervoor werd van meet af aan 11/12

12 opgenomen door bedrijfsrevisor [X], die de brieven heeft ondertekend. Het matigend standpunt dat hij heeft ingenomen doet geen afbreuk aan de waardigheid of aan het respect voor zijn confrater-medewerker, die hij overigens helemaal niet in opspraak heeft gebracht. De betrokkene, die het kantoor [Y] reeds goeddeels had verlaten toen de brief van 05 juni 2001 werd geschreven, -zonder onenigheid- heeft zich overigens ook niet beklaagd. F. Besluit. 33. De Commissie is van oordeel dat de tenlasteleggingen geformuleerd in de raadsbeslissing tot verwijzing niet worden bewezen. De tuchtvordering is ongegrond. OM DEZE REDENEN, DE COMMISSIE VAN BEROEP, Beslist na tegenspraak, Ontvangt het hoger beroep en verklaart het gegrond zoals hierna bepaald. Doet de beroepen beslissing teniet. Zegt dat de tenlasteleggingen boven vermeld onder randnummer 06. niet worden bewezen en dat er geen reden bestaat om een tuchtsanctie op te leggen. Deze beslissing werd uitgesproken in openbare terechtzitting te Brussel op 22 mei 2008 door de Commissie van Beroep, (...). 12/12