Uitganspuntennotitie voor Stadsmanagement in Enkhuizen

Transcriptie

1 Uitganspuntennotitie voor Stadsmanagement in Enkhuizen Centrummanagement is een structurele vorm van samenwerken tussen publieke en private partijen in een binnenstad/centrum. Doel is de aantrekkingskracht en daarmee het economisch functioneren van de binnenstad/centrum te versterken. Centra vormen het visitekaartje van gemeenten en zijn medebepalend voor het woon- en werkklimaat. Opzet, aanpak en ambitieniveau kunnen veel van elkaar verschillen. Echter, altijd staat samen de handen ineen slaan aan de basis. Gedachte is dat het centrum steeds meer wordt gezien als een product dat moet worden aangepast aan de wensen van de consument en andere gebruikers. Een ingewikkeld proces dat alleen kan worden bereikt door de krachten te bundelen en door in onderlinge samenwerking het centrum te ontwikkelen, te beheren en te promoten. Dit wordt vastgelegd in een door alle partijen gedragen visie. Cruciaal is dat de samenwerking plaatsvindt op basis van vertrouwen en gelijkwaardigheid, met erkenning van elkaars verantwoordelijkheden en met een duidelijke taak- en rolverdeling en een gezamenlijke inzet van middelen. Zonder een dergelijke samenwerking kunnen de betrokken partijen, zoals gemeente, ondernemers en (vastgoed)eigenaren nooit hetzelfde resultaat behalen. De organisatievorm waarin deze totaalaanpak wordt gegoten noemen we centrummanagement Tekst afkomstig uit het Handboek Centrummanagement

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. De kracht en noodzaak van samenwerking 3. Publiekstrekkers 4. Het versterken van de winkelgebieden 5. Bereikbaarheid 6. Financiën 7. Monitoring Bijlage: Werkzaamheden en Profiel Centrummanager Enkhuizen

3 1. Inleiding Enkhuizen heeft met een rijke geschiedenis (VOC verleden), een fraaie monumentale binnenstad en historische havens als stad veel te bieden voor de toeristische bezoeker. En niet alleen voor de toeristische bezoeker. Ook de ruim inwoners kunnen voor hun aankopen zowel de dagelijkse als de niet dagelijkse boodschappen, producten en andere voorzieningen in het centrum terecht. De diversiteit in het aanbod en de vele lokale ondernemers zorgen voor een onderscheidend imago. Maar deze winkels en voorzieningen, met name in de detailhandel, staan steeds meer onder druk. Steeds meer ondernemers sluiten hun deuren zonder dat er een opvolger is als gevolg van de economische crisis. Daarnaast is de invloed van internet, de concurrentie van andere steden en winkelcentra en het veranderend koopgedrag van de hedendaagse consument debet aan de leegstand. De positie van de binnenstad staat daardoor onder druk. Enkhuizen is daar niet uniek in. Steeds meer steden worstelen met de vraag hoe zij deze negatieve spiraal kunnen doorbreken en de leegstand van winkelpanden kunnen aanpakken. Waar het op aankomt is dat Enkhuizen de voorzieningen die de stad nodig heeft in stand houdt, zich blijft onderscheiden op de eigenheid van de stad, lacunes aanvult en meer profijt haalt uit de vele tijdelijke toeristische bezoekers die Enkhuizen aandoen. Daar is veel voor nodig. Niet alleen met een visie en de wil om samen te werken, maar ook door van de gebaande paden te durven afwijken. De ambitie is om een stad te zijn met voorzieningen die van belang zijn om bewoners en bezoekers aan zich te binden. Om die ambitie waar te maken moeten partijen zich samen inzetten voor het ontwikkelen en beheren van winkelstraten, pleinen en de openbare ruimte in al zijn facetten. Het gaat om de inrichting, het gebruik en de verzorging van die openbare ruimte. Maar ook om het winkel- en horeca-aanbod, de kwaliteit en kwantiteit van evenementen, hotels, de bereikbaarheid en parkeervoorzieningen, de culturele uitstraling, promotie en marketing. Van groot belang is ook de samenhang tussen de verschillende winkelstraten in de binnenstad, de haven en andere toeristische voorzieningen. Samenwerking tussen gemeente en bedrijfsleven biedt daarbij een toegevoegde waarde. Er liggen al diverse visies op de binnenstad en het toerisme van Enkhuizen van het gemeentebestuur en het bedrijfsleven: Enkhuizen Boeit, actieplan van het Toeristisch Platform Enkhuizen Notitie voor leden van het TPE: Binnenstad en verkeersluw, 14 september 2013 Visiedocument Bouwplan van de ervaringsstad Enkhuizen, Yumanix i.o.v. WSE, 2013 Visie gemeente De Routekaart voor de toekomst Uiteraard zijn deze visies belangrijke input voor de visie op stadsmanagement, die nog ontwikkeld zal worden. Het vormt verder de leidraad voor de uitvoering van het werkplan van de centrummanager. Deze notitie geeft aan hoe stadsmanagement doeltreffend opgezet kan worden en welke stappen nodig zijn om de positie van Enkhuizen verder te ontwikkelen en te verbeteren. Dat gebeurt op een moment dat al besloten is een Stichting Stadsmanagement op te richten en een centrummanager aan te stellen.

4 2. De kracht en noodzaak van samenwerking Op 14 oktober hebben vertegenwoordigers van het gemeentebestuur, detailhandel-, horeca -en toeristische organisaties een samenwerkingsovereenkomst ondertekend met als doel gezamenlijk de economische positie van m.n. het centrum van Enkhuizen te versterken. Een van de eerste besluiten die genomen zijn is het oprichten van een Stichting Stadsmanagement waar alle aangesloten partijen deel van gaan uitmaken. En er is besloten een centrummanager aan te stellen die als taak krijgt de economische positie van het centrum van Enkhuizen te versterken. Het is daarom van belang dat er een gezamenlijke visie en aanpak komt voor de ontwikkeling van het centrum, die leidt tot een uitvoerings- en tevens werkplan voor de centrummanager. Het is een van de eerste taken van de centrummanager om deze visie vorm te geven. Het is de kunst om de sterke punten van Enkhuizen beter te benutten. De binnenstad heeft een klein, maar divers winkelaanbod in leuke straten met een eigen uitstraling. De horeca met zijn cafés, restaurants en terrassen sluit prima aan bij de behoefte van de bezoeker. Ook met het culturele en monumentale aanbod bindt Enkhuizen vele bezoekers aan zich. Juist met dit aanbod van winkels, horeca en cultuur in een sfeervolle, monumentale omgeving omringt door water, onderscheidt Enkhuizen zich van de concurrerende steden. Door te investeren in deze onderscheidende punten wordt het centrum nog aantrekkelijker. Nu wordt het zaak om meer bezoekers te trekken en mensen langer in de stad te houden. Dat kan door slimme promotie, nieuwe producten aan te bieden en aantrekkelijke activiteiten te organiseren. De centrummanager heeft een intermediaire rol bij het realiseren van de gestelde doelen. Partijen mogen elkaar erop aanspreken als afspraken niet worden nagekomen. De optelsom van samenwerking moet uiteindelijk leiden tot een hoger rendement. De gestelde doelen zijn haalbaar, een aantal is zelfs al opgenomen in de investeringsplannen van de partners. Met een betere afstemming en samenwerking kan het rendement uit de al geplande investeringen een veelvoud zijn. Dat vraagt wel om extra inspanning van diverse partijen. Huidige situatie: door de oprichting van de Stichting Stadsmanagement Enkhuizen is het georganiseerd bedrijfsleven aangesloten en betrokken bij de strategische en economische ontwikkeling van de binnenstad en het toerisme. De eigenaren van het commercieel onroerend goed zijn nog de ontbrekende schakel, zij worden daarom nu nog niet betrokken bij het oplossen van de problemen in de binnenstad. Gewenste ontwikkeling: - organiseren van een structurele informatievoorziening aan alle belanghebbenden - samenbrengen van eigenaren van het commercieel onroerend goed in de binnenstad Het samenbrengen van deze eigenaren in een vereniging van eigenaren geniet een hoge prioriteit en zal een van de eerste taken van de stadsmanager zijn om een aanzet te geven voor de oprichting hiervan. -zoeken naar draagvlak bij ondernemers en andere betrokkenen voor de gewenste vorm van collectieve financiering

5 3. Publiekstrekkers Huidige situatie: Op dit moment worden veel op zich succesvolle evenementen georganiseerd door verschillende organisaties. Dat zijn zowel commerciële als vrijwilligersorganisaties. Dit geeft een keur aan activiteiten die de veelzijdigheid van de stad goed inkleuren. Gewenste ontwikkeling: Het is gewenst dat er een inventarisatie gemaakt wordt van publieksactiviteiten en evenementen, waarbij de meerwaarde qua omzet van ondernemers in beeld wordt gebracht en het effect op bekendheid en imago van de stad. Met behulp van deze inventarisatie wordt een evenementenbeleid ontwikkeld waarbij duidelijk wordt met welke inzet van middelen en uren welke evenementen ontwikkeld moeten worden om bezoekers te trekken en het imago te versterken. 4. Versterken winkelgebied De diversiteit aan winkels en voorzieningen in het centrum bepalen of een bezoeker het centrum aandoet en daar langere tijd wil verblijven. Huidige situatie: Het winkelgebied is verspreid over het hele (historische) centrum. Op sommige delen van het hart van de stad staan relatief veel winkelpanden leeg. Op dit moment is onvoldoende sprake van een aaneensluitend winkelgebied. Gewenste ontwikkeling: Een herkenbaar aaneengesloten winkelgebied met een zichtbaar divers aanbod en waarbij door samenvoeging de horeca, detailhandel en cultuur in elkaar overvloeien. In de visie die ontwikkeld wordt samen met eigenaren van het commercieel vastgoed, winkeliers en gemeente moet ook aangegeven worden welke branches in Enkhuizen nog ontbreken en welke branches in het centrum kansrijk zijn om de aantrekkelijkheid van het centrum te vergroten. Idealiter bevat deze visie een brancheringsplan en een verkavelingontwikkeling. 5. Bereikbaarheid De bereikbaarheid van het monumentale centrum van Enkhuizen, dat nog de sfeer ademt van de gouden eeuw en de VOC-tijd is van cruciaal belang om ook dit unique selling point van de stad te kunnen verzilveren. Juist die sfeer onderscheidt Enkhuizen van andere steden. Maar in dat historische decor is niet altijd plaats voor de auto. Dat geldt zowel voor het kunnen bereiken van de binnenstad als de aanwezigheid van voldoende parkeervoorzieningen. Een autoluwe binnenstad is een must voor de toekomst. Maar ook de inwoners die boodschappen willen doen in het hart van de stad moeten daarin gefaciliteerd worden. Een lastig dilemma dat zich niet eenvoudig laat oplossen. Huidige situatie: De bereikbaarheid van het centrum van Enkhuizen is onvoldoende duidelijk voor de bezoeker die nog niet bekend is in Enkhuizen. Veel bezoekers komen naar Enkhuizen om zijn historische kwaliteit en de vele culturele voorzieningen. Deze kwaliteiten van Enkhuizen vragen om een goede bereikbaarheid van de stad en voldoende parkeermogelijkheden.

6 Alleen zo kan de centrumfunctie van winkelgebied goed functioneren. Bekend is dat bezoekers die per auto komen aanzienlijk meer besteden dan degenen die te voet of met de fiets naar de stad komen. Dus ook hierin moet geïnvesteerd worden. Gewenste ontwikkeling: Een duidelijke definitie van een autoluwe binnenstad, met als resultaat dat de binnenstad goed bereikbaar is voor inwoner, bezoeker en toerist. De uitdaging is om bezoekers zo dicht mogelijk naar het centrum te laten komen en daar hun auto te laten parkeren. Uitgangspunt is dat de bestemming op loopafstand ligt én er een kruisbestuiving mogelijk is van een bezoek aan toeristische voorzieningen en winkels en horeca in de binnenstad. 6. Financiering De transformatie van een samenwerking op basis van vrijwilligheid naar een professionele samenwerking vraagt ook een andere vorm van financiering. Het georganiseerd bedrijfsleven heeft aangegeven deel uit te willen maken van stadsmanagement. Zij willen daarvoor ook de benodigde financiële bijdrage leveren. In de huidige situatie is dat echter onmogelijk. Zowel de georganiseerde detailhandel, de WSE, het MKB als de Kon. Horeca Enkhuizen zijn afhankelijk van vrijwillige financiële bijdragen van de aangesloten leden. Het is een open deur te stellen dat niet alle belanghebbende ondernemers lid zijn van deze organisaties en dus ook niet bijdragen aan het collectief. Dit is niet alleen een probleem in Enkhuizen maar in bijna alle steden in Nederland. Daarom is al enkele jaren een ommekeer zichtbaar naar een collectieve heffing. Uitgangspunt van Stadsmanagement is dat het een PPP-constructie is, waarbij overheid en bedrijfsleven als gelijkwaardige partners optreden. In meningsvorming en ook financieel dragen beide partners op basis bij. Op dit moment zijn er in Nederland drie modellen die hiervoor ingezet kunnen worden. a. Het zgn Leidse model. Waarbij door een verhoging van de OZB op niet-woningen een fonds gecreëerd wordt. De private partijen kunnen hiermee gezamenlijke projecten, waaronder stadsmanagement, financieren. b. De BIZ (Bedrijven Investeringszone) is het model waarbij men een bepaald gebied kan aanwijzen waar een meerderheid van belanghebbende ondernemers moeten instemmen met het programma en de hoogte van de heffing. Ook hierbij bepalen ondernemers zelf hoe zij de middelen inzetten. c. De reclameheffing. Door het invoeren van reclamebelasting in een vooraf bepaald gebied kan het gemeentebestuur de opbrengst als een jaarlijkse subsidie doorsluizen naar, een door ondernemers beheerd, fonds. Een van de eerste opdrachten van de stadsmanager is het instellen van een collectieve financiering van alle ondernemers in de binnenstad. Door een heffing kan er een evenwichtige verdeling plaatsvinden in de kosten van stadsmanagement. 7. Monitoring De ambitie en noodzaak om te starten met stadsmanagement wordt doorgaans gevoed met de wil om beter samen te werken en de economische positie van de stad te versterken.

7 Na een gedegen voorbereiding en een startnotitie gaat men aan de slag en is de hoop gericht op betere tijden. Voor de positie van het stadsmanagement en de centrum- of stadsmanager is het van belang te meten of gewenste doelstellingen en ambities worden gehaald. Monitoren wordt dan een noodzaak. Via monitoring kan gemeten worden of gehaalde doelstellingen en ambities daadwerkelijk uitmonden in een verhoging van het aantal bezoekers, overnachtingen en bestedingen. Maar ook het meten van veiligheid, bezoekerstevredenheid en ondernemersparticipatie en tevredenheid horen daarbij. Voorbeelden van monitoring zijn het jaarverslag van het stadsmanagement, een benchmark, waarin het centrum wordt vergeleken met vergelijkbare centrumgebieden en jaarlijks enquêtes onder inwoners, ondernemers en stakeholders. Een nulmeting bij aanvang is aan te bevelen, om een goede basis te leggen. Daarna kan de frequentie van meten en de wijze van monitoring van de projectresultaten worden bepaald. Effectmeting draagt ertoe bij dat aangetoond kan worden dat het beleid daadwerkelijk uitmondt in een verbetering van de economische positie en verhoging van het aantal bezoekers, hun verblijfsduur en het besteedbaar bedrag. Resultaten zijn weer een voorwaarde om draagvlak te verkrijgen. Om goed inzicht te krijgen in de ontwikkeling van het stadscentrum en bezoekersaantallen is het verder aan te bevelen om gebruik te maken van passantentellingen van Locatus. Ook het aansluiten van Enkhuizen bij het landelijk Platform Binnenstadsmanagement is van belang om kennis te delen en gebruik te maken van de expertise die in al die jaren is opgebouwd. Martin de Vries, november 2013

8 Werkzaamheden en Profiel Centrummanager Enkhuizen Op 14 oktober hebben het gemeente bestuur en het bedrijfsleven een samenwerkingsovereenkomst getekend dat tot doel heeft de economische positie van de (binnen)stad te versterken. Er wordt een Stichting Stadsmanagement opgericht dat als platform gaat dienen voor alle betrokken partijen. De partijen die deel uitmaken van de Stichting benoemen een centrummanager. Deze manager m/v wordt niet de uitvoerder van de dagelijkse zaken in het centrum, maar houdt zich vooral beleidsmatig bezig met het initiëren van projecten, het enthousiasmeren van betrokken ondernemers en bestuurders en schakelt tussen partijen die betrokken zijn bij het functioneren van de binnenstad. De manager vervult een cruciale rol in de coördinatie van de activiteiten en verricht beleidsvoorbereidend werk, zoals het opstellen van een jaarplan van het centrum/stadsmanagement. Doelstelling en resultaat Hoofddoelstelling van het centrum- of stadsmanagement is het versterken van de lokale en regionale aantrekkingskracht en daarmee het economisch functioneren van het centrum. In de uitgangspunten voor Stadsmanagement in Enkhuizen is het beoogd resultaat van het centrummanagement benoemd: Verhogen van de verblijfswaarde door de dynamiek te bevorderen met speciale aandacht voor de ambiance Meer (regionale) bezoekers, een langere verblijfsduur en hogere bestedingen Gezamenlijke promotie van het centrum Verbetering van de samenwerking tussen de belanghebbenden in het centrum informeren en adviseren van het over ontwikkelingen in het centrum opzetten van een collectieve financiering voor binnenstadsprojecten ontwikkelen van een gezamenlijke visie op het centrum vanuit de bestaande visies, met daaraan gekoppeld een uitvoeringsplan oprichten van een Vereniging van Eigenaren van commercieel onroerend goed vinden van oplossingen voor een betere bereikbaarheid en voldoende parkeervoorzieningen De centrummanager draagt in nauwe samenspraak met het bestuur zorg voor de afstemming, communicatie en uitvoering van projecten. De centrummanager is onafhankelijk en wordt aangestuurd door het bestuur van de Stichting, waaraan hij/zij tevens verantwoording aflegt. In de praktijk is er een directe samenwerking tussen de centrummanager, de bestuurlijke en ambtelijke organisatie, de toeristische ondernemers en de retail -en horecaondernemers in de binnenstad van Enkhuizen.

9 De taken van de centrummanager zijn divers en hebben betrekking op: Beleidsvorming en advisering Initiëren, coördineren en bewaken van de uitvoering van de projecten in Enkhuizen Aanspreekpunt voor belanghebbende partijen in het centrum Het profiel van de centrummanager /persoonlijke kwaliteiten en vaardigheden Is communicatief sterk op meerdere niveaus Spreekt de taal van de ondernemers, maar verstaat ook de taal van de overheid Is een bindend figuur, bruggenbouwer en teamworker Is pro-actief in denken en handelen Heeft leidinggevende kwaliteiten en kan enthousiasmeren Heeft doorzettingsvermogen, is doortastend en slagvaardig. Professionele kwaliteiten Heeft een HBO denk- en werkniveau Is uitvoeringsgericht Is in staat om snel een netwerk op te bouwen Is bekend met gemeentelijke procedures / politieke besluitvorming Heeft ervaring in het omgaan en samenwerken met een overheidsorganisatie Heeft affiniteit, kennis en ervaring met detailhandel, horeca, toerisme en vastgoedontwikkeling Kan omgaan met conflicten en belangentegenstellingen. De centrummanager werkt als ZZP er of op freelance-basis. Is afkomstig uit de regio en bekend met de lokale situatie. Het gaat om een functie van gemiddeld 20 uur per week. Een flexibele houding ten aanzien van werken tijdens avonden / weekenden is gewenst. Het salaris wordt in de sollicitatieprocedure overeengekomen en is afhankelijk van ervaring en opleiding.