LEIDRAAD CARDIOLOGIE. cardiale ziektebeelden. nnn 1 Leidraad algemene diagnostiek/therapie bij 1.1 CARDIOMYOPATHIEËN
|
|
- Jelle Gerritsen
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 nnn 1 Leidraad algemene diagnostiek/therapie bij cardiale ziektebeelden 1.1 CARDIOMYOPATHIEËN LEIDRAAD CARDIOLOGIE Aritmogene rechterventrikelcardiomyopathie (ARVC) Omschrijving Bijzondere vorm van cardiomyopathie met vervanging van normaal rechterventrikelmyocard door vet en fibrotisch weefsel. Symptomatologie non-sustained of sustained ventriculaire tachycardieën, veelal met linkerbundeltakblok (LBTB)-morfologie; soms ventrikelfibrillatie; rechterventrikelfalen (RV-falen). Diagnose ARVC wordt gebaseerd op: 2 major criteria, of 1 major en 2 minor criteria, of 4 minor criteria van verschillende categorie. (zie tabel 2). antiaritmicum, eventueel op geleide van elektrofysiologisch onderzoek; RF-katheterablatie; inwendige cardioverterdefibrillator (ICD) met mogelijkheid van antitachycardie-pacing; pompfunctieondersteunende medicatie. Aanvullend onderzoek cardiogenetisch onderzoek/genetic counseling. 15
2 Tabel 2 Criteria voor de diagnose ARVC Zekere diagnose: 2 major criteria, of 1 major en 2 minor criteria, of 4 minor criteria van verschillende categorieën (nieuwe Task Force criteria, Marcus et al. Circulation 2010; 121: ). I.Globale en/of regionale disfunctie en structurele veranderingen (2D echo) (2D echo) regionale RV akinesie, dyskinesie of regionale RV akinesie of dyskinesie aneurysma en 1 van volgende (einddiastolisch): en 1 van volgende (einddiastolisch): PLAX RVOT 32 mm PLAX RVOT 29 tot <32 mm PSAX RVOT 36 mm PSAX RVOT 32 tot <36 mm of FAC ( fractional area change ) 33% of FAC ( fractional area change ) > 33% tot 40% (MRI) (MRI) regionale RV akinesie of dyskinesie of regionale RV akinesie of dyskinesie of dyssynchrone RV-contracties dyssynchrone RV-contracties en 1 van volgende: en 1 van volgende: ratio RVEDV/BSA 110 ml/m² (man), ratio RVEDV/BSA 100 tot < 110 ml/m² of 100 ml/m² (vrouw) (man), of 90 tot < 100 ml/m² (vrouw) of RVEF 40% of RVEF > 40% tot 45% (RV-angiografie) regionale RV akinesie, dyskinesie of aneurysma residuale myocyten 60-75% bij morfo- metrische analyse met fibreuze vervanging van het RV vrije-wandmyocard in 1 sample met of zonder vettige vervanging van weefsel bij endomyocardbiopsie negatieve T s in V 1 en V 2 boven leeftijd van 14 jaar (in afwezigheid van compleet II. Weefselkarakterisering van de wand residuale myocyten < 60% bij morfometrische analyse met fibreuze vervanging van het RV vrije-wandmyocard in 1 sample, met of zonder vettige vervanging van weefsel bij endomyocardbiopsie III. Repolarisatiestoornissen op ecg negatieve T s in V 1, V 2 en V 3, of meer V-afleidingen boven leeftijd van 14 jaar (in afwezigheid van compleet RBTB, RBTB); of in V 4, V 5 of V 6 QRS 120 ms) negatieve T s in V 1, V 2, V3 and V 4 bij leeftijd boven 14 jaar (in aanwezigheid van compleet RBTB) 16
3 IV. Depolarisatie/geleidingsafwijkingen op ecg epsilongolf (reprduceerbare laag-amplitude late potentialen op SAECG in 1 parasignaal tussen eind QRS-complex en begin meters in afwezigheid van QRS 110 ms van T-golf) in V 1, V 2 en V 3 op oppervlakte-ecg gefilterde QRS-duur (fqrs) 114 ms duur van terminale QRS <40 µv (laagamplitude signaal duur) 38 ms root-mean-square voltage van terminale 40 ms 20 µv terminale activatie QRS 55 ms vanaf nadir S-golf tot eind QRS-complex (ook R ) in V 1, V 2 of V 3 in afwezigheid van compleet RBTB V. Ritmestoornissen nonsustained of sustained VT met LBTBmorfologie en superior hartas (negatieve of onbepaalde QRS in II, III, avf en positieve QRS in avl) VI. Familieanamnese ARVC bevestigd in eerstegraads familielid op basis van huidige Task Force criteria ARVC bevestigd met PA-onderzoek in eerstegraads familielid identificatie van een pathogene genmutatie, die mogelijk geassocieerd is met ARVC nonsustained of sustained VT met RVOT - configuratie, of LBTB-morfologie met inferior hartas (positieve QRS in II, III, avf en negatieve QRS in avl) of onbekende hartas > 500 PVC s per 24 uur (Holter) anamnese van ARVC in eerstegraads familielid waarbij het niet mogelijk is de diagnose te verfiëren op basis van huidige Task Force-criteria plotse hartdood (<35 jaar) in eerstegraads familielid met verdenking op ARVC ARVC bevestigd in tweedegraads familielid op basis van huidige Task Force criteria 17
4 1.1.2 Dilaterende cardiomyopathie (DCM) Definitie Hartspieraandoening waarbij de systolische functie van de linkerventrikel gestoord is, gepaard gaande met dilatatie van de linkerventrikel. Diagnose echocardiografie: gedilateerde LV met slecht contractiepatroon; MRI (met contrast): late enhancement. Diagnostische criteria LVEF < 45% en/of fractionele verkorting < 25%; LVEDD > 117% van de voorspelde waarde. Oorzaken ischemisch (na myocardinfarcering); non-ischemisch: myocarditis; metabole stoornis (vitamine B 1 -deficiëntie, enz.); intoxicaties (alcohol, thyreotoxicose, enz.); infiltratieve ziekten; geneesmiddelen (bijv. adriamycine); bestraling; hartklepafwijking; postcardioplegie; postpartum; tachycardie (tachycardiomyopathie); spierziekten (erfelijk); onbekend. Gevolgen pompfunctiestoornis, al dan niet met LV-dissynchronie (SL-delay > ms); arteriële trombo-embolie; geleidingsstoornissen (vnl. intraventriculair zoals LBTB); ritmestoornissen: atriale tachyaritmieën (atriumfibrillatie); 18
5 ventriculaire tachyaritmieën (VT/VF). oorzakelijk; symptomatisch (pompfunctieondersteunende medicatie, cardiale resynchronisatietherapie (CRT), cardiochirurgie); profylactisch (antistolling, ICD); harttransplantatie. Aanvullend onderzoek cardiogenetisch onderzoek/genetic counseling Hypertrofische cardiomyopathie (HCM) Definitie Hartspieraandoening waarbij ten gevolge van concentrische of niet-concentrische linkerventrikelhypertrofie de diastolische functie van de linkerventrikel gestoord is. Onderverdeling hypertrofische obstructieve cardiomyopathie (HOCM): met obstructie van de uitstroombaan van de LV; hypertrofische niet-obstructieve cardiomyopathie (HCM): zonder obstructie van de uitstroombaan van de LV. Diagnose Normale tot kleine afmeting van de LV bij echocardiografie met concentrische of niet-concentrische verdikking van het myocard, al dan niet gepaard gaand met obstructie van de uitstroombaan van de LV (NB: obstructie kan soms alleen bij adrenerge stimulatie manifest worden). De eerste verschijnselen treden vaak pas na 10e levensjaar; bij sommige families na 30e levensjaar. Het dikker worden van de hartspier gaat het hele leven door. Komt voor bij 1 op volwassenen. Manifestatie: Vaak asymptomatisch. Bij klachten: pijn op de borst, vermoeidheid bij in span - 19
6 ning of optreden van hartritmestoornissen. Tachycardieën kunnen gepaard gaan met duizeligheid, flauwvallen of plotseling overlijden. Diagnosestelling Echocardiografische criteria: major criteria: LV-wanddikte 13 mm anterieure septum of 15 mm posterieure septum of vrije wand; ernstige SAM (systolic anterior motion) mitralisklep (contact septum en anterior mitral valve leaflet (amvl)). minor criteria: LV-wanddikte 12 mm anterieure septum/achterwand of 14 mm posterieure septum/vrije wand; matige SAM (geen contact septum en amvl); overmatig mitralisklepweefsel. Elektrocardiografische criteria: major criteria: linkerventrikelhypertrofie (LVH) en repolarisatiestoornissen; negatieve T-golven in I en avl ( 3 mm) (met QRS-T-asverschil 30 ), V 3 - V 6 ( 3 mm) of II, III en avf ( 5 mm); abnormale Q (> 40 ms of 25% van de R-top) in minstens 2 afleidingen van II, III, avf (in afwezigheid van linker anterieur fasciculair blok (LAFB)), V 1 - V 4, of avl, V 5 - V 6. minor criteria: LBTB of (geringe) intraventriculaire geleidingsstoornis; geringe repolarisatiestoornissen in de precordiale afleidingen; diepe S in V 2 (> 25 mm). Diagnose wordt gebaseerd op: 1 major criterium, óf 2 minor echocardiografische criteria, óf 1 minor echocardiografisch criterium met 2 minor elektrocardiografische criteria. NB: andere oorzaken van LVH (fysiek sterk getrainde personen, hypertensie, aortaklepstenose) moeten zijn uitgesloten. 20
7 Echocardiografische classificatie volgens Maron type I: hypertrofie anterobasale septum met normale wanddiktes elders (10%); type II: hypertrofie interventriculaire septum met normale wanddiktes laterale wanden (20%); type III: hypertrofie interventriculaire septum alsook van de anterieure en anterolaterale wand (65%); type IV: normale anterobasale septumdikte maar aanwezigheid van hypertrofie elders zoals posterieure septum en posterolateraal (5%). calciumantagonist, bij voorkeur verapamil; als alternatief bètablokker al dan niet in combinatie met calciumantagonist; symptomatisch (pompfunctieondersteunende medicatie), CAVE: bij obstructieve vorm van hypertrofische cardiomyopathie geen vaatverwijder of dopamineagonist; profylactisch (antistolling); antiaritmicum in geval van supraventriculaire of ventriculaire tachyaritmie; primaire preventie van plotse dood met behulp van ICD bij hoogrisico - patiënten; cardiochirurgie: resectie volgens Morrow (= septale myectomie en myo - tomie) bij voorkeur met mitralisklepplastiek of -vervanging; selectieve alcoholinjectie in eerste septale tak van de ramus descendens anterior resulterend in een gecontroleerd septaal infarct; harttransplantatie; vermijden piekbelasting en ontraden van competitiesport. Aanvullend onderzoek holteronderzoek (ventriculaire tachycardie (VT!)); familieonderzoek; cardiogenetisch onderzoek/genetic counseling Restrictieve cardiomyopathie Definitie Hartspieraandoening waarbij geen sprake is van dilatatie van de linkerventri - 21
8 kel noch van hypertrofie, en waarbij sprake is van een restrictieve vullings - stoornis van de linkerventrikel. Oorzaken amyloïdose; sclerodermie; sarcoïdose; hemosiderose; metastasen; bestraling; Löffler (endomyocardiale fibrose); friedreichataxie; onbekend. LEIDRAAD CARDIOLOGIE Klinisch beeld Voornamelijk rechtszijdige decompensatio cordis. Diagnose Normale LV-diameter bij echocardiografie en normale tot licht gehypertrofieerde LV-wanden met restrictieve vullingsstoornis LV; dilatatie van LA en RA; met MRI mogelijkheid van weefselkarakterisering. symptomatisch (pompfunctieondersteunende medicatie; antiaritmicum); profylactisch (antistolling); oorzakelijk; harttransplantatie Non-compaction cardiomyopathie Definitie Sterk getrabeculariseerde linkerventrikel met recessen, vooral bij de laterale apex. Oorzaak Uitblijven van het compact worden van het sponsachtige foetale myocard. 22
9 Klinische beeld Meestal toevalsbevinding bij echocardiografie bij patiënten met een klinisch spectrum van asymptomatisch tot hartfalen en/of ritmestoornissen en/of plotse dood. Diagnose Echocardiografie met name in de apicale 4-kamer opname. De recessen kunnen beter afgebeeld worden met behulp van colorflow; ook met contrast-echo. Ratio non-compact versus compact myocard moet > 2:1 bedragen. Andere bevindingen: systolische en diastolische disfunctie, trombi in LV en afwijkende papillairespierstructuur. Cardiale MRI kan aanvullend zijn in geval van niet optimale echocardiografische beelden. Eventueel genetisch onderzoek. symptomatisch: afhankelijk van klinische presentatie (pompfunctieondersteunende medicatie, antiaritmica, ICD); profylactisch (antistolling) Tako-tsubo cardiomyopathie Omschrijving Stressgeïnduceerde cardiomyopathie, die kan ontstaan bij hevige emotie: catecholaminegerelateerde cardiotoxiciteit ( transient apical ballooning of broken heart syndrome ). De LV-disfunctie (zonder significante coronairinsufficiëntie) is niet blijvend en volledige verbetering treedt in de regel op binnen dagen tot weken. Tako-tsubo is een ouderwetse Japanse keramieken pot met brede ronde bodem en smalle hals om inktvissen te vangen. Symptomatologie Klinische presentatie is identiek aan een acuut myocardinfarct inclusief STelevaties. Het meest voorkomende symptoom is acute substernale pijn (68%), soms met dyspneu (18%), cardiogene shock (4%) en/of ecg-afwijkingen. Veelal bij vrouwen (ca. 90%) en vooral > 50 jaar. Mortaliteit tijdens opname 0-8% en bij 3,5% kans op recidief. 23
Rechts ECG: V3 t/m V6 uitpolen naar rechts om rechter ventrikel te bekijken op ischaemie. Belangrijk voor behandeling ( Vullen? ja/nee?
ECG diagnostiek Aansluiten Electrode tbv Electro Cardio Gram Rood Geel :Rechter arm / Schouder : Linker arm /schouder Groen : Linker been/ onderbuik/heup links Zwart : Rechter been/ onderbuik/heup rechts
Nadere informatieIntroductie ECG. Jonas de Jong
Introductie ECG Jonas de Jong Basics van het ECG Waarom? Diagnose acuut infarct Ritmestoornissen: wel of niet klappen? Screening: uitsluiten hartziekte Aantonen hartziekte: LVH Risico-inschatting medicatiegebruik
Nadere informatieCardiomyopathie: de stand van zaken
Cardiomyopathie: de stand van zaken Dr. Michelle Michels 29 oktober 2013 Cardiomyopathie Cardiomyopathie = ziekte van de hartspier: hartspier structureel en functioneel abnormaal in afwezigheid van oorzakelijke
Nadere informatieHartziekten door PLN mutatie Wat is de rol van de cardioloog
Hartziekten door PLN mutatie Wat is de rol van de cardioloog Patiëntendag PLN vereniging Paul van Haelst, cardioloog Antonius Ziekenhuis Sneek Erfelijke hartziekten Welke hartziekten kunnen erfelijk zijn?
Nadere informatieECG basis. Veltion bijscholingsdag Edwin Icke VUmc ICVC/6D. E.Icke ICV VUmc
Grondbeginselen ECG basis Veltion bijscholingsdag Edwin Icke e.icke@vumc.nl VUmc ICVC/6D Bij elkaar horende afleidingen I Lateraal II Inferior III Inferior avr Hoofdstam avl Lateraal avf Inferior
Nadere informatieDefinitie van infarct. Klinische diagnose. Uitgebreidheid van necrose bepaalt de onmiddellijke en laattijdige prognose!
Acuut Myocardinfarct I Dieter Nuyens Cardiologie Definitie van infarct Klinische diagnose Anamnese Cardiale enzymes ECG veranderingen Uitgebreidheid van necrose bepaalt de onmiddellijke en laattijdige
Nadere informatieDe waarde van het oppervlakte ECG in volwassenen met een aangeboren hartafwijking. R. Evertz Cardioloog/Elektrofysioloog
De waarde van het oppervlakte ECG in volwassenen met een aangeboren hartafwijking R. Evertz Cardioloog/Elektrofysioloog Continuous Nursing Education Utrecht, Dinsdag 14 februari 2017 Is het ECG behulpzaam?
Nadere informatieHartfalen. Duo-avonden 20-4-2015. Jaco Houtgraaf, cardioloog
Hartfalen Duo-avonden 20-4-2015 Jaco Houtgraaf, cardioloog Opbouw presentatie Inleiding Wat is het? Hoe ziet het eruit? Hoe ontstaat het? Behandeling Waar op te letten? Symptomen / klachten / dieet / vocht
Nadere informatieCARDIOGENETICA. Marja van Brug, Verpleegkundig Specialist CNE Hartfalen 29 oktober 2013
CARDIOGENETICA Marja van Brug, Verpleegkundig Specialist CNE Hartfalen 29 oktober 2013 Inhoud Polikliniek Cardiogenetica DNA en mutaties Erfelijkheid en gedilateerde cardiomyopathie Taken Verpleegkundig
Nadere informatieProf. dr. F. C. Visser Cardioloog Erasmus Medisch Centrum. Electrocardiografische & fysiologische veranderingen tijdens inspanning
Prof. dr. F. C. Visser Cardioloog Erasmus Medisch Centrum Electrocardiografische & fysiologische veranderingen tijdens inspanning Indicaties voor inspannings ECG Evaluatie van patienten met pijn op de
Nadere informatieSyncope met betrekking tot cardiologie
Syncope met betrekking tot cardiologie 20 maart 2018 Frank Brouwers AIOS cardiologie Gepubliceerd op 19 maart 2018! Inhoud Definitie Epidemiologie Classificatie Risico-stratificatie Kliniek en aanvullend
Nadere informatieHet beoordelen van een ECG Extremiteitselectrodes: R = Rechter arm (rood) L = Linker arm (geel) F = Linker been (groen) N = Rechter been (zwart)
Het beoordelen van een ECG Extremiteitselectrodes: R = Rechter arm (rood) L = Linker arm (geel) F = Linker been (groen) N = Rechter been (zwart) Torso Diagnostisch Het maakt verschil of de electrodes op
Nadere informatieCardiogeneticapoli VUmc. Geïntegreerd traject van opsporing, diagnostiek en behandeling
Cardiogeneticapoli VUmc Geïntegreerd traject van opsporing, diagnostiek en behandeling De gecombineerde cardiogeneticapoli van de afdelingen cardiologie en klinische genetica is bedoeld voor patiënten
Nadere informatieOefenboek ECG 2e master Geneeskunde. Prof. Dr. Rik Willems
Oefenboek ECG 2e master Geneeskunde Prof. Dr. Rik Willems ECG protocol Ritme Frequentie P- golf Duur P- golf PR- segment Besluit ritme QRS- as QRS- duur QRS- ST- segment Duur QT T- top Algemeen besluit
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Uitspraak Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 68467 7 december 2018 Uitspraak Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg Nr. C2017.483 Beslissing in de zaak onder
Nadere informatieTHEMA-AVOND ELEKTROCARDIOGRAFIE
THEMA-AVOND ELEKTROCARDIOGRAFIE Drs. E. Göbel; J. Rademakers Differentiaaldiagnose in tachy-aritmieën AV nodale reentry tachycardie (AVNRT) Twee gescheiden geleidingsbanen in AV knoop Snel geleidend,
Nadere informatieDEVICE THERAPIE IN HARTFALEN ANNO 2015
DEVICE THERAPIE IN HARTFALEN ANNO 2015 Dr. TAHMASEB M DIENSTHOOFD CARDIOLOGIE AZ ST. JAN BRUGGE-OOSTENDE CAMPUS H SERRUYS Dr. TAHMASEB MEHRAN OOSTENDE 10/01/2015 HARTFALEN: DEFINITIE PREVALENTIE ETIOLOGIE
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
208 Samenvatting Samenvatting 209 Hartfalen is een combinatie van klachten en verschijnselen die direct of indirect het gevolg zijn van een tekortschietende pompfunctie van het hart. Als gevolg van deze
Nadere informatiekeurend cardiologen CBR update voor: Wijziging Regeling eisen geschiktheid 2000 uitgave december 2017 De huidige wijziging betreft geheel hoofdstuk 6
uitgave december 2017 U ontvangt deze e-mail omdat u bij het CBR bent aangemeld als keurend cardioloog. Via deze nieuwsbrief ontvangt u informatie die specifiek van belang is bij het verrichten van cardiologische
Nadere informatieHierbij gaat voor de delegaties document D043528/02 Annex.
Raad van de Europese Unie Brussel, 8 maart 2016 (OR. en) 6937/16 ADD 1 TRANS 72 BEGELEIDENDE NOTA van: de Europese Commissie ingekomen: 7 maart 2016 aan: Nr. Comdoc.: Betreft: het secretariaat-generaal
Nadere informatie43 Cardiomyopathieën. Inhoud. 43.1 Definitie en indeling. 43.2 Genetische cardiomyopathie. 43.2.1 Hypertrofische cardiomyopathie. F.J.
379 43 Cardiomyopathieën F.J. ten Cate Inhoud 43.1 Definitie en indeling 379 43.2 Genetische cardiomyopathieën 379 43.3 Gemengde vormen (genetisch en niet-genetisch) 385 43.4 Verworven cardiomyopathieën
Nadere informatieSport en cardiomypathie. Harald T. Jørstad
Sport en cardiomypathie Harald T. Jørstad (sport)cardioloog AUMC locatie AMC Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Onderzoeksgelden
Nadere informatieKijk, wat klopt daar?
Kijk, wat klopt daar? De rol van MRI bij de diagnostiek van LV-hypertrofie N.A. van der Meer, cardioloog Inhoud LV hypertrofie Definitie en metingen - echo vs CMR Mechanisme hypertrofie Rol van CMR in
Nadere informatieOuizzzz. CNE 17 april Maria, Janine en Eefje
Ouizzzz CNE 17 april 2018 Maria, Janine en Eefje Een kenmerk van ERN GUARD-Heart is: A. Dat alle Europese Ziekenhuizen deel kunnen nemen aan dit netwerk. B. Dat cardiologen met alle vragen over cardiologische
Nadere informatieCardiologie De nieuwste ontwikkelingen. Dr. S.A.J. van den Broek Thoraxcentrum/Afdeling Cardiologie UMCG
Cardiologie De nieuwste ontwikkelingen Dr. S.A.J. van den Broek Thoraxcentrum/Afdeling Cardiologie UMCG Dhr. A, 48 jaar taxichauffeur s ochtends 06.20 uur acuut pijn op de borst met een zwaar gevoel in
Nadere informatieECG s beoordelen. Mike van Zwam 09 September 2010 IC-Gelre
ECG s beoordelen Mike van Zwam 09 September 2010 IC-Gelre Inleiding Waarom? Indeling ECG kenmerken IJk 1mV Vragen Papiersnelheid 25mm/sec Stappen van beoordelen Stap 1: Ritme Stap 2: Frequentie Stap 3:
Nadere informatieBasiscursus ECG voor coassistenten. Jonas de Jong
Basiscursus ECG voor coassistenten Jonas de Jong Improving access to medical knowledge Cursusoverzicht basis, systematische beoordeling ischemie en ritmestoornissen geleidingsstoornissen De cursus is interactief.
Nadere informatieZwangerschap en een ICD CarVasZ 20-11-2015. Wilma de Vries Verpleegkundig specialist Erasmus MC Rotterdam
Zwangerschap en een ICD CarVasZ 20-11-2015 Wilma de Vries Verpleegkundig specialist Erasmus MC Rotterdam Jong Vrouw ICD Erfelijke hartziekten 1: Cardiomyopathieën (hartspier) 2: Aritmieën (elektische geleiding)
Nadere informatieCardiologie. Afkortingenlijst. Cardiologie. www.catharinaziekenhuis.nl
Cardiologie Afkortingenlijst Cardiologie www.catharinaziekenhuis.nl In bijgaand overzicht vindt u de meest gebruikte afkortingen die worden toegepast op de afdeling Cardiologie van het Catharina Ziekenhuis:
Nadere informatieWanneer faalt het hart? Wanneer faalt het hart? . een rondje langs de toehoorders. Hartfalen in de Middeleeuwen. Hartfalen in de loop der eeuwen
Wanneer faalt het hart? 14 april 2011 Aggie H.M.M. Balk, cardioloog Thoraxcentrum,, Erasmus MC Wanneer faalt het hart?. een rondje langs de toehoorders Hartfalen in de loop der eeuwen Hartfalen in de Middeleeuwen
Nadere informatieBasiscursus ECG voor anesthesisten i.o. Joris de Groot Jonas de Jong
Basiscursus ECG voor anesthesisten i.o. Joris de Groot Jonas de Jong non profit / open access / physician moderated / up to date Cursusoverzicht 9.30 10.00 Ontvangst en koffie 10.00 10.50 ECG interpreta:e
Nadere informatieACUUT CORONAIR SYNDROOM
ACUUT CORONAIR SYNDROOM Doelen ACS pathofysiologie begrijpen Risicofactoren voor ACS kunnen herkennen Diagnostische stappen kunnen volgen 12 februari 2015 Esther de Haan, verpleegkundig specialist cardiologie
Nadere informatieRICHTLIJNEN. (Voor de EER relevante tekst)
8.7.2016 L 183/59 RICHTLIJNEN RICHTLIJN (EU) 2016/1106 VAN DE COMMISSIE van 7 juli 2016 tot wijziging van Richtlijn 2006/126/EG van het Europees Parlement en de Raad betreffende het rijbewijs (Voor de
Nadere informatieXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX. Samenvatting en Toekomst Perspectieven XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX X IX.II
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Samenvatting en Toekomst Perspectieven XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX X Tjeerd Germans ITjeerd Germans IX.II (XXXXXX XXXX: XX; xxx-xxx) Samenvatting en toekomst
Nadere informatieDiastolische functie HOUTHUIZEN PATRICK
Diastolische functie HOUTHUIZEN PATRICK CATHARINA ZIEKENHUIS EINDHOVEN Ik ga op reis en ik neem mee FYSICA IN PRAKTIJK een koffer KOFFER A KOFFER B Compliance volume Compliance C = ΔV ΔP druk mate waarin
Nadere informatieEchocardiografie bij acuut coronair syndroom. J. van Etten, beeldvormend cardioloog
Echocardiografie bij acuut coronair syndroom J. van Etten, beeldvormend cardioloog Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieLEIDRAAD CARDIOLOGIE
nnn Inhoud Voorwoord NVVC 10 Voorwoord auteurs 11 Algemene inleiding 13 1 Leidraad algemene diagnostiek/therapie bij cardiale ziekte beelden 15 1.1 Cardiomyopathieën 15 1.1.1 Aritmogene rechterventrikelcardiomyopathie
Nadere informatieCardio-oncologie. Hartfalen en chemotherapie. dr. M.L. (Louisa) Antoni aios cardiologie LUMC. Geen disclosures
Cardio-oncologie Hartfalen en chemotherapie dr. M.L. (Louisa) Antoni aios cardiologie LUMC Geen disclosures Introducing a new subspecialty of Cardiology.. Doel Preventie, diagnosticering en behandeling
Nadere informatieHartfalen. Manon van der Meer AIOS cardiologie
Hartfalen Manon van der Meer AIOS cardiologie Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatieIdiopathische ventrikeltachycardie, een ritmestoornis met gunstige prognose
Klinische les Idiopathische ventrikeltachycardie, een ritmestoornis met gunstige prognose Cyril Camaro, Hans S. Bos en Joep L.R.M. Smeets KLINISCHE PRAKTIJK Dames en Heren, Hartritmestoornissen komen zeer
Nadere informatieChapter 12. Samenvatting
Chapter 12 Samenvatting 223 Dit proefschrift beschrijft een aantal studies over myotone dystrofie type 1 (DM1). In dit hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste bevindingen en conclusies
Nadere informatieSyncope : nieuwe inzichten
Syncope : nieuwe inzichten Dieter De Cleen 2 februari 2019 TLOC Syncope Indeling Reflex syncope vasovagaal situationeel (niezen, mictie, defecatie, ) carotid sinus syndroom Orthostatische syncope medicatie
Nadere informatieSummary and Future Perspectives. Samenvatting en Toekomst Perspectieven. Willem G. van Dockum .II
Summary and Future Perspectives Samenvatting en Toekomst Perspectieven Willem G. van Dockum.II 131 Samenvatting en toekomst perspectieven SAMENVATTING "Evaluatie van alcohol septum ablatie in obstructieve
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Hypertrofische Cardiomyopathie Een hypertrofische cardiomyopathie (HCM) is een erfelijke aandoening waarbij de hartspier, met name het tussenschot tussen de hartkamers, is verdikt. Een verdikking van de
Nadere informatieSamenvatting. Deel 1: Linker ventrikelfunctie na myocardinfarct
, conclusies en toekomstperspectieven De aanwezigheid van een verminderde functie van het linker ventrikel (LV) van het hart na een doorgemaakt myocardinfarct is van sterk klinisch belang gebleken. In
Nadere informatieStandaardhandeling ECG, beoordeling van het 12-afleidingen-electrokardiogram
Definitie Systematische analyse van het 12-afleidingen-elektrocardiogram (ECG) om tot een juiste beoordeling te komen. Doel Observatie en vroegtijdige herkenning van hartritmestoornissen, geleidingsstoornissen
Nadere informatieBasiscursus ECG voor huisartsen. Ivo van der Bilt
Basiscursus ECG voor huisartsen Ivo van der Bilt non- profit / open access / physician moderated / up- to- date Cursusoverzicht Dag 1: basis, systemabsche beoordeling, geleiding Dag 2: ischemie en ritmestoornissen,
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/42799 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Haeck, M.L.A. Title: Right ventricular function assessment in cardiopulmonary
Nadere informatieDe behandeling van hartfalen bij de oudere patiënt. Loes Klieverik WES 11-03-2010
De behandeling van hartfalen bij de oudere patiënt Loes Klieverik WES 11-03-2010 Wat is oud?? Definitie Hartfalen Tekortschieten van de pompwerking van het hart en veranderingen in de neurohumorale activatie
Nadere informatieSupra-ventriculaire tachycardie
Supra-ventriculaire tachycardie (SVT) Dr. Sebastiaan Velthuis Cardioloog, Jeroen Bosch Ziekenhuis Typen SVT s Smal complex tachycardie (Inappropriate) Sinustachycardie AF Atriale flutter Atriale tachycardie
Nadere informatieBSL_LEIDRAAD_CARDIOLOGIE_ED4:100 x 150 1-1 03-09-2010 16:33 Pa LEIDRAAD CARDIOLOGIE
BSL_LEIDRAAD_CARDIOLOGIE_ED4:100 x 150 1-1 03-09-2010 16:33 Pa BSL_LEIDRAAD_CARDIOLOGIE_ED4:100 x 150 1-1 03-09-2010 16:33 Pa BSL_LEIDRAAD_CARDIOLOGIE_ED4:100 x 150 1-1 03-09-2010 16:33 Pa LEIDRAAD CARDIOLOGIE
Nadere informatieECG maken en interpretatie
ECG maken en interpretatie Voorbereiding Klaarleggen materialen - 12-kanaals ECG apparaat - Scheermesje - ECG-gel zo nodig - Gazen Toelichting Voorbereiding - De patiënt ligt op de onderzoekbank met ontbloot
Nadere informatienon-profit / open access / physician moderated / up-to-date ECG cursus dagdeel 2
non-profit / open access / physician moderated / up-to-date ECG cursus dagdeel 2 Overzicht dagdeel 2 Intraventriculaire geleidingsstoornissen Ritmestoornissen ST-T afwijkingen/ischemie Quiz Ter herinnering:
Nadere informatieLongembolie 15-2-2011
1 ECG veranderingen worden veroorzaakt door: Verhoging van de druk in de rechterkamer Rechterkamer dilatatie met clockwise rotation en verplaatsing van het septum naar boven 3. Verhoogde druk in rechterboezem
Nadere informatieKlinische Genetica. Hypertrofische Cardiomyopathie (HCM)
Klinische Genetica Hypertrofische Cardiomyopathie (HCM) Klinische Genetica Hypertrofische Cardiomyopathie (HCM) 1 Hypertrofische Cardiomyopathie (HCM) Inhoud Inleiding 3 De werking van het normale hart
Nadere informatieLEIDRAAD CARDIOLOGIE. Trefwoordenregister
Trefwoordenregister 24-uurs bloeddrukmeting 80 A AAI(R) 157 abciximab 183 acute coronaire syndromen 19 acute pericarditis 73 acuut coronair syndroom 20 acuut hartfalen 30, 37 acuut myocardinfarct 22 adenosine
Nadere informatiemelde zich met p.o.d.b. Wat is het, wat doe je er aan, (4 november) aan de monitor gelegd om te kunnen bewaken
Infarcten 1 Dhr P.opde Borst Patiënt melde zich met p.o.d.b. Wat is het, wat doe je er aan, (4 november) We hebben deze patiënt aan de monitor gelegd om te kunnen bewaken eigenlijk, wat zie ik en hoe ontstaat
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18608 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Wijnmaalen, Adrianus Pieter Title: Substrate of ventricular tachycardia Issue
Nadere informatieVersie juni
HARTFALEN Apeldoornse/Zutphen TWA Inleiding Hartfalen is een veel voorkomende aandoening. Tussen 20 en 30% van de bevolking krijgt te maken met hartfalen, meestal als zij ouder zijn dan 70 jaar. Momenteel
Nadere informatieKlinische Elektrocardiografie Les 2 Ischemie
Klinische Elektrocardiografie Les 2 Ischemie Prof. Dr. J. Saenen Cardiologie Elektrofysiologie - Cardiogenetica Email: Johan.Saenen@uza.be Doelstelling 1. Ischemische wijzigingen begrijpen 2. Lesie 3.
Nadere informatieFoetale en neonatale hartritmestoornissen: diagnostiek en behandeling
Foetale en neonatale hartritmestoornissen: diagnostiek en behandeling I.M.E. Frohn-Mulder, kindercardioloog P.C. Schut, prenataal arts Erasmus MC Casuïstiekavond SPSZN 21 november 2017 Als het hart van
Nadere informatieDag 1 ECG cursus. Grondbeginselen Systematische beoordeling
Dag 1 ECG cursus Grondbeginselen Systematische beoordeling non profit / open access / physician moderated / up to date Cursusoverzicht Dag 1: basis, systematische beoordeling, geleiding g Dag 2: ischemie
Nadere informatieCardiologische zorg bij myotone dystrofie type 1
VOOR DE CARDIOLOOG Cardiologische zorg bij myotone dystrofie type 1 Informatie op basis van de multidisciplinaire richtlijn myotone dystrofie type 1 Cardiologische zorg bij myotone dystrofie type 1 Informatie
Nadere informatieVermoeidheid & hartziekten
Vermoeidheid & hartziekten Menno Baars, cardioloog HartKliniek Nederland april 2014 Cardioloog van de nieuwe HartKliniek Nieuwe organisatie van eerstelijnscardiologiecentra Polikliniek & dagbehandeling
Nadere informatieICD patiënten dag 25 september 2015
ICD patiënten dag 25 september 2015 Wie krijgt welke ICD? Mikael Kortz, cardioloog Flevoziekenhuis Wie krijgt welke ICD? waarom heb ik deze ICD? Mikael Kortz, cardioloog Flevoziekenhuis wie krijgt een
Nadere informatieMijn patiënt heeft palpitaties. Dr. Joris Schurmans 26/9/2015
Palpitaties Mijn patiënt heeft palpitaties Dr. Joris Schurmans 26/9/2015 Palpitaties Palpitaties Hartritme-stoornissen Diagnostische work-up Hartritme-stoornissen Hartritme-stoornissen Palpitaties Palpitaties
Nadere informatieDe behandeling van cardiovasculaire ziekten tijdens de zwangerschap
De behandeling van cardiovasculaire ziekten tijdens de zwangerschap NVVC-richtlijn in zakformaat Richtlijnen voor de Behandeling van cardiovasculaire ziekten tijdens de zwangerschap, gebaseerd op het ESC
Nadere informatiePreventie van plotse hartdood
Preventie van plotse hartdood NVVC-richtlijnen in zakformaat Praktijkrichtlijnen ter Bevordering van de Kwaliteit van de Klinische Patiëntenzorg Richtlijnen voor de Preventie van Plotse Hartdood, gebaseerd
Nadere informatieHartlijden en zwangerschap. Dr. Alexander Van De Bruaene
Hartlijden en zwangerschap Dr. Alexander Van De Bruaene Belangenconflicten Belangenconflicten Doel van de presentatie Casus Vrouw 27 jaar A0G1P0, 6 weken zwanger Geen klachten, hartgeruis Casus Vrouw 24
Nadere informatiePlotse dood bij sporters. Ed Hendriks, sportarts Hanneke Andriesse Mariska van Eenige
Plotse dood bij sporters Ed Hendriks, sportarts Hanneke Andriesse Mariska van Eenige http://www.youtube.com/watch?v=wzhrn MX7sOU VRAGEN????? Welke vragen willen jullie zeker vandaag beantwoord hebben?
Nadere informatieHartkwalen Gasping. Aandoeningen v/h hart. Aandoeningen v/h hart. Aandoeningen v/h hart. Aandoeningen v/h hart. Aandoeningen v/h hart 22-1-2012
Hartkwalen Gasping De belangrijkste klachten zijn: vermoeidheid kortademigheid (vooral bij inspanning) opgezette benen en enkels onrustig slapen en s nachts vaak plassen 4 Hartfalen sen Hartspierziekte
Nadere informatieKlinische Genetica. Aritmogene Rechter Ventrikel Cardiomyopathie (ARVC)
Klinische Genetica Aritmogene Rechter Ventrikel Cardiomyopathie (ARVC) Inhoud Inleiding 1 De werking van het normale hart 2 Het hart bij ARVC 3 De oorzaak van ARVC 4 De symptomen van ARVC 5 De diagnose
Nadere informatieCardiogenetische testing (probands) - Antwerp. Cardiomyopathy panel (n=51 genes) Arrhythmia panel (n=51 genes) Aneurysm panel (n=30 genes)
Cardiogenetische testing (probands) - Antwerp 800 800 700 700 600 500 400 300 600 500 400 300 Cardiomyopathy panel (n=51 genes) Arrhythmia panel (n=51 genes) Aneurysm panel (n=30 genes) 200 200 100 100
Nadere informatie, herzien Klinische Genetica. Hypertrofische Cardiomyopathie (HCM)
14-10-2014, herzien 01-07-16 Klinische Genetica Hypertrofische Cardiomyopathie (HCM) Inleiding U of één van uw familieleden staat onder behandeling van een cardioloog. Deze heeft na verschillende onderzoeken
Nadere informatieSTANDARD OPERATING PROCEDURE VOOR HOLTERONDERZOEK
STANDARD OPERATING PROCEDURE VOOR HOLTERONDERZOEK VERSIE 1.2 November 2007 Opdrachtgever: Voorbereid door: Bestuur NVVC J.P. Ezechiëls, cardioloog, lid Commissie Kwaliteit NVVC Inhoudsopgave 1. Afbakening
Nadere informatieECG en ritmestoornissen na Hartchirurgie. Mischa Lunter MPA, Thorax IC MST
ECG en ritmestoornissen na Hartchirurgie Mischa Lunter MPA, Thorax IC MST Elektrocardiogram ECG Elektrocardiografie = bestuderen van elektrische activiteit van het hart Registratie op papier of beeldscherm
Nadere informatieSamenvatting, Conclusies en Toekomstperspectief
Samenvatting, Conclusies en Toekomstperspectief Samenvatting, Conclusies en Toekomstperspectief Samenvatting De introductie (Hoofdstuk 1) van dit proefschrift geeft een overzicht van de epidemiologie
Nadere informatiePacemakers. Raoul Wagter
Pacemakers Raoul Wagter Opgelet Aangepaste presentatie voor plaatsing leeromgeving Antonius Academie. Verwijderde plaatjes voor overzicht dia s Verwijderde patiënten informatie Casuïstiek verwijderd Quiz
Nadere informatieKlinische Elektrocardiografie
Klinische Elektrocardiografie Prof. Dr. J. Saenen Cardiologie Elektrofysiologie - Cardiogenetica Email: Johan.Saenen@uza.be Doelstelling 1. Hoe ontstaat het ECG 2. Correlatie met wat in het hart gebeurt
Nadere informatieINTERPRETATIE VAN ELEKTROCARDIOGRAFIEËN BIJ ATLETEN
10 SPO01, MC05 SPORT INTERPRETATIE VAN ELEKTROCARDIOGRAFIEËN BIJ ATLETEN Hielko Miljoen, Hein Heidbuchel Dienst cardiologie UZ Antwerpen Dit jaar werden nieuwe consensusrichtlijnen voor de interpretatie
Nadere informatieHartfalen. in een notendop. Dr. Riet Dierckx 22/05/2018
Hartfalen in een notendop Dr. Riet Dierckx 22/05/2018 Hartfalen definitie en classificatie Hartfalen is een klinisch syndroom gekarakteriseerd door symptomen en/of tekenen van congestie objectieve vaststelling
Nadere informatieECG lezen voor beginners
ECG lezen voor beginners Voorstellen Elmer Krijger AIOS cardiologie Radboud UMC Nu: vooropleiding interne Rijnstate, Arnhem Disclosure: Geen sponsering of andere gelden vanuit de industrie Doelstellingen
Nadere informatieSymptomen bij hartfalen 24 november M. Aertsen Verpleegkundig specialist hartfalen Diakonessenhuis Utrecht/Zeist
Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 M. Aertsen Verpleegkundig specialist hartfalen Diakonessenhuis Utrecht/Zeist Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele
Nadere informatieINFO VOOR PATIËNTEN HYPERTROFE CARDIOMYOPATHIE ERFELIJKHEIDSONDERZOEK
INFO VOOR PATIËNTEN HYPERTROFE CARDIOMYOPATHIE ERFELIJKHEIDSONDERZOEK INHOUD 01 Inleiding 4 02 Behandeling 4 03 Erfelijkheid en erfelijkheidsonderzoek 5 04 Prenataal onderzoek 6 05 Praktisch 7 4 / 01
Nadere informatieCardiomyopathie door phospholamban mutatie
Cardiomyopathie door phospholamban mutatie De term cardiomyopathie betekent ziekte van de hartspier. Hartspierziekten kunnen verschillende oorzaken hebben, waaronder erfelijke oorzaken. Bij verschillende
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Hypertrofische Cardiomyopathie Een hypertrofische cardiomyopathie (HCM) is een erfelijke aandoening waarbij de hartspier, met name het tussenschot tussen de hartkamers, is verdikt. Een verdikking van de
Nadere informatieECG cursus voor assistenten interne en anesthesie. Dag 1
ECG cursus voor assistenten interne en anesthesie Dag 1 Auteurs: Jonas de Jong Ivo van der Bilt Joris de Groot Renée van der Brink Tymen Keller Illustraties: Rob Kreuger Bart Duineveld Met dank aan: Prof.
Nadere informatieCasuistiek Hartfalen en nierfunctiestoornissen
Casuistiek Hartfalen en nierfunctiestoornissen Prof. dr. H.P. Brunner-La Rocca Hoofd Divisie Structurele Hartziekte Directeur Hartfalenkliniek Maastricht UMC+ Geen interesse conflict voor deze presentatie
Nadere informatieARTERIELE HYPERTENSIE
ARTERIELE HYPERTENSIE Wat u moet weten - Patiëntinformatie - Hypertensie is de medische term voor hoge bloeddruk. Dat is de druk waaraan de arteriële bloedvaten of slagaders in het lichaam blootgesteld
Nadere informatieHartfalen: kunnen we het beter doen?
Hartfalen: kunnen we het beter doen? Dr. Irène Oudejans, klinisch geriater 17 Maart 2015 Inhoud Wat is hartfalen? Wanneer aan hartfalen denken? Hoe stel je de diagnose? Hartfalen Onderzoek GERiatrie Wat
Nadere informatieTriage van pijn op de borst en uitsluiten van een ACS in de ambulancezorg door middel van de HEART-score en het high sensitive Troponine T
Triage van pijn op de borst en uitsluiten van een ACS in de ambulancezorg door middel van de HEART-score en het high sensitive Troponine T Rudolf Tolsma Verpleegkundig specialist acute zorg Perspectief
Nadere informatieJohan Vijgen. ECG bij hartritmestoornissen
Johan Vijgen ECG bij hartritmestoornissen De patiënt heeft ritmestoornissen De patiënt had ritmestoornissen De patiënt wordt behandeld voor ritmestoornissen ECG bij hartritmestoornissen De patiënt heeft
Nadere informatieDag 1 ECG cursus. Grondbeginselen Systematische beoordeling ECG verschijnselen bij niet-cardiale ziekte
Dag 1 ECG cursus Grondbeginselen Systematische beoordeling ECG verschijnselen bij niet-cardiale ziekte non-profit / open access / physician moderated / up-to-date Cursusoverzicht Dag 1: basis, systematische
Nadere informatieVoordelen van bewegen voor hart- en vaatziekten - Risico's van topsport. Petra Belkova, cardiologie AZ Monica
Voordelen van bewegen voor hart- en vaatziekten - Risico's van topsport Petra Belkova, cardiologie AZ Monica Voordelen van bewegen Fyziek Psychologisch en emmotioneel Sociaal Cognitief Economisch Positieve
Nadere informatieECG bij niet cardiale pathologie. Prof. Dr. Rik Willems
ECG bij niet cardiale pathologie Prof. Dr. Rik Willems Longembolen Mechanismen ECG verandering Verhoging druk in RV RV dilatatie met verplaatsing van de rechterzijde van het septum naar boven Verhoging
Nadere informatie33 Ventriculaire ritmestoornissen
279 33 Ventriculaire ritmestoornissen R.N.W. Hauer Inhoud 33.1 Inleiding 279 33.2 Vormen van ventriculaire tachyaritmie 279 33.2 Etiologie 280 33.3 Diagnostiek 283 33.4 Therapie 286 Kernpunten 290 Literatuur
Nadere informatieHerhalingsles. Dieter Nuyens Cardiologie
Herhalingsles Dieter Nuyens Cardiologie Ischemie Infarct diagnose lokalisatie evolutie: acuut-recent-oud infarct en BBB DD ST-segment elevatie/depressie 1 Hypertrofie voorkamerhyertrofie/-dilatatie LVH
Nadere informatieDag 2 ECG cursus. Ischemie Ritmestoornissen
Dag 2 ECG cursus Ischemie Ritmestoornissen non-profit / open access / physician moderated / up-to-date ECG cursus DOKH dagdeel 2 dr. R.B.A. van den Brink, Cardioloog/opleider AMC Agenda dagdeel 2 Ischemie
Nadere informatieLEIDRAAD CARDIOLOGIE
LEIDRAAD CARDIOLOGIE Dr. Hans A. Bosker cardioloog Ziekenhuis Rijnstate Arnhem Dr. Paul R.M. van Dijkman cardioloog Ziekenhuis Bronovo Den Haag Bohn Stafleu van Loghum, 2010 Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatiePROTOCOL RIJBEWIJSKEURING CBR
PROTOCOL RIJBEWIJSKEURING CBR Maart 2018 Voor de geschiktheidbeoordeling zijn bij hart- en vaatziekten van belang: de actuele lichamelijke conditie (al of geen klachten optredend bij deelname aan het verkeer),
Nadere informatie