Gelijk onderwijskansenbeleid: op zoek naar meer resultaat

Transcriptie

1 Gelijk onderwijskansenbeleid: op zoek naar meer resultaat Ides Nicaise (HIVA / PPW) (m.m.v. M. Vandeputte, K. Bellens, E. Ooghe, J.P. Verhaeghe e.a., I. Glorieux, I. Laurijssen, O. Sobczyk)

2 Internationaal perspectief Intergenerationele onderwijsmobiliteit in de EU Hoogste diploma van volwassenen (25-59 j.) in de EU28 naar onderwijsniveau ouders (2011) Bron: Eurostat 2014

3 Persistente laaggeschooldheid per land Bereikt onderwijsniveau volwassenen met laaggeschoolde ouders (EU28, 2011)

4

5 Er wordt aan gewerkt GOK-beleid / SES-financiering Kosteloosheid / maximumfactuur / studietoelagen Kleuterparticipatieplan Hervorming secundair onderwijs Inschrijvingsdecreet M-decreet Bologna-decreet Flexibiliseringsdecreet HBO

6 I. Nicaise Kroniek van het GOK-beleid in Vlaanderen Onderwijsvoorrangsgebiedenbeleid / SIF+: scholen in gebieden met concentratie van allochtonen Onderwijsvoorrangsbeleid (OVB): scholen met concentratie van allochtonen (BaO / SO) Zorgverbreding (ZVB): basisscholen met concentratie van kansarmoede (overgang kleuter => lager onderwijs) Experiment Scholen met bijzondere noden : scholen SO met veel gedragsproblemen Gelijke OnderwijsKansen-decreet (GOK-I, 2002): scholen met concentratie van sociaal achtergestelde lln Zorgcoördinatie (GOK-II, 2003) allerlei sociale en leerproblemen (alle basisscholen) Nieuwe financiering leerplichtonderwijs ( ) Inschrijvingsdecreet 2012: plaatsen voorbehouden aan GOK-lln

7 De drie pijlers van het GOK-decreet Discriminatie bij inschrijvingen tegengaan (inschrijvingsdecreet) Partnerships voor gelijkekansenbeleid (Lokale Overleg Platforms) Ondersteuning (extra middelen) voor scholen met veel GOK-leerlingen (nu: financieringsdecreet / SES-financiering )

8 I. Nicaise Het GOK-ondersteuningsbeleid Ondersteuningsluik GOK-decreet - vanaf 2012 stapsgewijze overgenomen door financieringsdecreet leerplichtonderwijs: structurele financiering van alle scholen op basis van schoolén leerlingkenmerken sterkere herverdeling gelijkschakeling BaO SO; werking & personeel behoeftencriteria vereenvoudigd (gegevens uit databanken overheid => minder rompslomp, minder privacy-problemen, minder fraude ) Noot: evaluatie door SSL slaat op oorspronkelijk GOKondersteuningsbeleid (en enkel in basisonderwijs)

9 I. Nicaise Effectiviteit GOK? Buitenland (VS, Ierland, VK, NL...): gematigd positief Vlaanderen: Ooghe (2011 SiBO, regression discontinuity design): positief effect op cognitieve vaardigheden voor GOK-lln, maar geen significant effect voor de gemiddelde leerling Bellens (2013 TIMSS, dif-in-dif design): geen effect op de sociale gradiënt van cognitieve vaardigheden Verhaeghe e.a. (2013 SiBO, groeicurve design): Arabisch- Berbers sprekenden halen achterstand doorheen LO in, andere GOK-leerlingen niet Beperkingen: SES-info beperkt in TIMSS Enkel cognitieve effecten Enkel eerste GOK-cycli geëvalueerd

10 I. Nicaise Effectiviteit GOK: verklaringen (1) slechte implementatie (Juchtmans) Schoolteams hebben wel bijgeleerd (bv. detectie leerproblemen, differentiatie, methoden taalvaardigheidsonderwijs ) en reflecteren op sleutelmomenten over beleid maar verwarren in dagelijkse praktijk nog steeds GOK en zorg GOK Structurele preventie ZOK? GORG? vooral Individuele remediëring Zorg: Individuele remediëring GOK-leerkrachten zijn jong en onervaren => hebben weinig impact op het ganse team

11 Effectiviteit GOK: verklaringen (2) ongelijke draagkracht GOK-scholen (Vandeputte) doorsnee basisschool (klasse 1) N=96 brandpuntschool (klasse 2) N=15 GOK-school met extra troeven (klasse 3) N=

12 Effectiviteit GOK: verklaringen (2) ongelijke draagkracht GOK-scholen (vervolg) Brandpuntschool GOK-school met troeven Inplanting Slechte kwaliteit schoolgebouw Grootstedelijke kansarme buurt Leerkrachtenteam Minst ervaren Meest tijdelijke leerkrachten Directie Minst ervaren Minst opgeleid Inplanting Uitstekende kwaliteit gebouw Ervaring met OVB Leerkrachtenteam Relatief ervaren Veel mannelijke en voltijdse lkr Meer tijdelijke lkr dan gemiddeld Directie Meest ervaren Meest opgeleid

13 Effectiviteit GOK: (2) ongelijke draagkracht GOK-scholen (vervolg) M.a.w. ondanks ondersteuningsbeleid blijft de draagkracht van een aantal GOK-scholen ondermaats Bovendien gaan de meest kansarme leerlingen naar zwakkere GOK-scholen

14 Effectiviteit GOK: verklaringen (3) kwantiteit en kwaliteit van personeelsinzet (OESO) Ondersteuningsbeleid leidt wel tot méér (menselijke en materiële) middelen voor GOK-scholen, maar Doorsnee kwalificatieniveau van leerkrachten ligt lager in GOK-scholen (OESO 2014) En kwaliteit inputs is belangrijker dan kwantiteit voor kansarme leerlingen!

15 Hebben lage-ses scholen méér en/of hoger gekwalificeerde leerkrachten? (OESO 2014) Meer / minder lkr / ll Hoger / lager gekwalif

16 Hebben lage-ses scholen méér en/of hoger gekwalificeerde leerkrachten? Meer / minder lkr / ll Hoger / lager gekwalif

17 I. Nicaise GOK-ondersteuningsbeleid Lessen voor het beleid 1. Inhoudelijke aansturing van GOK-beleid blijft noodzakelijk (bv. nascholingsaanbod) 2. Bijsturing ondersteuningsbeleid i.f.v. ruimer set van criteria (bv. schoolinfrastructuur, verdeskundiging directies en middenkader)? 3. Accentverschuiving van kwantitatieve naar kwalitatieve ondersteuning

18 I. Nicaise GOK-ondersteuningsbeleid vragen voor vervolgonderzoek 1. Evolutie effectiviteit na versterking SES-financiering 2. Uitbreiding meting tot niet-cognitieve effecten (sociaalemotioneel, sociale cohesie, loopbanen ) 3. Effectiviteit in kleuter- en secundair onderwijs 4. Verder onderzoek verklarende factoren: Exogeen (bv. toenemende dualisering samenleving, hyperdiversiteit enz.) Endogeen (bv. toenemende schoolsegregatie, kwaliteit omkadering, implementatie, watervaleffecten) 5. Methoden van verdeskundiging leerkrachten 6. Alternatieve financieringsmechanismen / ondersteuningsvormen

19 Glorieux, Sobczyk, Laurijssen IN- EN DOORSTROOM IN HET HOGER ONDERWIJS

20 Belangrijke hervormingen in H.O. sinds 2000 Structuurdecreet 2003 (BaMa structuur Bologna) Flexibiliseringsdecreet 2004 Verhoogde studietoelagen 2005 Financieringsdecreet 2008 (gedeeltelijke outputfinanciering) SenSe & HBO Integratiedecreet 2013 (integratie hogescholen univ) => Effecten op democratisering? (instroom, slaagkansen, studieduur, doorstroom )

21 Instroom in hoger onderwijs Breuk in dataverzameling => geen stricte vergelijking mogelijk => geen effectmeting van hervormingen Toename instroom vanuit TSO en BSO (=> PBA) klassieke voorspellers blijven SES en voorafgaande loopbanen (vooral onderwijsvorm S.O.) Effect op instroomkans Effect op oriëntering binnen H.O. (PBA vs ABA)

22 Studiesucces na 1 e jaar HO Sociale ongelijkheden blijven hoewel niet vergelijkbaar met het verleden Onderwijsvorm in S.O. blijft grootste voorspeller => Belang van goede voorbereidingsprogramma s

23 Doorstroom - vóór Bologna A R B E I D S M A R K T lic / ir lic / ir grad kan kan HOKT HOLT UNIV

24 Doorstroom - na Bologna A R B E I D S M A R K T MA MA PBA PBA ABA HOG UNIV

25 Bevindingen Doorstroming ABA => arbeidsmarkt quasi-nihil Doorstroming PBA => MA substantieel Democratisering: doorstroming PBA / ABA => MA even sterk bij beursgerechtigden als niet-beursgerechtigden Doorstroming PBA => MA even sterk bij niet-belgen als bij Belgen

26 Besluit H.O. Effectmeting hervormingen niet mogelijk wegens discontinuïteit in dataverzameling Gekende ongelijkheden maar niet onvermijdelijk: Betere voorbereiding op H.O. in S.O. Flexibele voorbereidingsprogramma s na S.O. Doorstroom Ba => Ma vrij egalitair