Vraag 1: Naaldbome (Coniferae) Lees die volgende leesstuk oor die Naaldbome (Coniferae) en beantwoord dan die vrae wat volg.

Transcriptie

1 Natuurwetenskappe Vraestel 58 Graad 7 Totaal: 100 Vraag 1: Naaldbome (Coniferae) Lees die volgende leesstuk oor die Naaldbome (Coniferae) en beantwoord dan die vrae wat volg. Die naaldbome omvat die seders, sipresse, lariksbome, dennebome, spardenne, pynbome, die reuse-sequoias en ons eie geelhoutbome. Die geelhoutboom se vrugte word een-een gedra, terwyl dié van die meeste ander in 'n keël gedra word. Die naaldbome word soms lewende fossiele genoem, omdat hulle vandag nie veel verskil van die eerste Gymnospermae wat reeds duisende jare gelede bestaan het nie. Met uitsondering van die lariksboom is alle naaldbome bladhoudend. Die blare van die meeste lede van hierdie groep is lank, smal en naaldagtig. In sommige gevalle is hulle aan klein takkies gerangskik, en in ander gevalle in trosse. Talle naalde val elke jaar af, maar hulle word deur nuwes vervang. Die blomme van die naaldbome is of manlik of vroulik. By baie spesies word manlike sowel as vroulike blomme aan dieselfde boom aangetref, en hulle word dan eenhuisige plante genoem. By ander spesies is die manlike en vroulike blomme aan aparte bome. Sulke bome word tweehuisige plante genoem. Voorbeelde van tweehuisige plante is die papajaboom, taksus en die sequoia. Inheemse tweehuisige naaksadige bome is die geelhout en die sikadee. Die hoofkenmerk wat die Gymnospermae van die Angiospermae onderskei, is die vroulike blomme. By die Gymnospermae lê die saadknop van die vroulike blom blootgestel bo-op die vrugblare, terwyl dit by die Angiospermae deur die vrugblare bedek word. Die gevolg is dat die stuifmeel van die manlike blomme by die naaksadiges in regstreekse kontak met die saadknoppies kom en hulle sodoende bevrug. Nadat die saadknoppe bevrug is, vou die vrugblare toe om die saad te beskerm. Hulle word groter en harder om die keël te vorm wat so kenmerkend van hierdie boomsoorte is. Na 'n jaar of (in die geval van sekere naaldbome) twee jaar gaan die keël oop en die ryp sade val uit om deur die wind versprei te word. Later, wanneer die keël afval, beland die oorblywende sade ook in die grond. 1

2 Vrae: 1. Noem 8 bome wat as naaldbome geklassifiseer kan word. (8) 2. Wat word naaldbome soms genoem? (2) 3. Wat is die wetenskaplike naam vir naaldbome? (1) 4. Noem 3 eienskappe van die blare van naaldbome. (3) 5. Wanneer word die bome eenhuisige plante genoem? (2) 6. Wanneer word die bome tweehuisige plante genoem? (2) 7. Noem 'n voorbeeld van 'n tweehuisige plant. (1) 8. Hoe lank neem dit 'n keël om oop te gaan en die sade te laat uitval. (2) (21) Vraag 2: Keëldraende Plante Beantwoord die volgende vrae so volledig as moontlik. 1. Wat is 'n keëldraende plant? (3) 2. Watter keëldraende bome word beskerm deur die wet, omdat hulle bedreigd is? (1) 3. Gee 2 eienskappe van die manlike keëls. (2) 4. Gee 2 eienskappe van die vroulike keëls. (2) 5. Hoe lyk die meeste keëls? (1) 6. Daar is wel uitsonderings as dit by keëls kom, hoe lyk die jenewerkeëls? (1) 7. Definieer die woord keël? (3) 8. Wat produseer die manlike keëls? (1) 9. Wat produseer die vroulike keëls? (1) 10. Hoe vind bestuiwing plaas? (1) 11. Wanneer gaan die ryp vroulike keëls oop en wat gebeur dan? (2) 12. Wat skei naaldbome af indien hulle bas beskadig word? (2) 13. Wat is 'n nuttige voedselbron vir diere? (2) 14. Die taksusboom is deel van die naaldboomfamilie, maar produseer nie ware keëls nie. Waarin ontwikkel die taksusboom se sade? (2) (24) 2

3 Vraag 3: Skets van die Blomplant Kyk na die onderstaande skets en voltooi die byskrifte. (13) Vraag 4: Blomplante Beantwoord die volgende vrae so volledig as moontlik. 1. Noem die 4 dele waaruit blomplante bestaan. (4) 2. Wat is die hoofrede hoekom plante blomme het? (2) 3. Noem die 3 funksies van die wortels van 'n blomplant. (3) 4. Noem die 3 verskillende wortels wat by plante aangetref kan word. (3) 5. Tabuleer die 9 verskille tussen monokotiele plante en dikotiele plante. (18) 6. Wat is 'n ander naam vir monokotiele plante? (1) 7. Wat is 'n ander naam vir dikotiele plante? (1) 8. Wat is stuifmeel? (2) 9. Waarop maak blomme staat om stuifmeel te versprei na ander blomme van dieselfde spesie? (3) 10. Hoe lank neem dit die meeste plante om te blom? (2) 11. Wat word die oordrag van stuifmeel na die vroulike dele van die blom genoem? (1) 12. Noem die 2 maniere waarop blomme kan voorkom. (2) (42) Totaal: 100 3

4 Memorandum Vraag 1: Naaldbome (Coniferae) 1. * Seders * Sipresse * Lariksbome * Dennebome * Spardenne * Pynbome * Reuse-Sequoias * Geelhoutbome 2. Lewende fossiele 3. Coniferae 4. * lank * smal * naaldagtig 5. Wanneer manlike en vroulike blomme aan dieselfde boom aangetref word. 6. Wanneer manlike en vroulike blomme aan aparte bome aangetref word. 7. * Papajaboom * Taksus * Sequoia 8. Tussen 1 en 2 jaar Vraag 2: Keëldraende Plante 1. 'n Keëldraende plant is 'n plant waar die sade nie in blomme geproduseer word nie, maar wel in keëls. 2. Broodbome (Cycads) 3. * Elke manlike keël het 'n as in die middel met klein skubblare daarom. * Onder elke skubblaar is daar 2 stuifmeelsakkies, waar daar baie stuifmeel geproduseer word. 4. * Vroulike keëls is normaalweg groter as manlike keëls, en hulle kom alleen voor of in groepe van 2 of 3. * Jong vroulike keëls het pers skubbe. 5. Die meeste keëls is houtagtig. 6. Die jenewerkeëls lyk soos bessies. 7. 'n Keël is 'n digte tros aangepaste blare, wat sade bevat. 8. Stuifmeel 9. Sade 10. Bestuiwing vind plaas wanneer die wind waai, gewoonlik in die lente, wat die stuifmeel dan versprei na die verskeie vroulike keëls toe. 4

5 11. Die ryp vroulike keëls gaan in warm weer oop, die gevleuelde saadjies sweef dan saam met die wind na ander aangename groei omstandighede en die saadjies ontkiem. 12. Naaldbome skei 'n taai boomgom af wat dan die wond beskerm en seël. 13. Die sade binne die keëls. 14. Die sade ontwikkel in rooi, vlesige bekertjies. Vraag 3: Skets van die Blomplant 1. Stempel 2. Styl 3. Stamper 4. Vrugbeginsel 5. Stingel 6. Blombodem/Blomkelk 7. Kelkblaar 8. Kroonblaar 9. Eierselle 10. Helmdraad 11. Helmknop 12. Meeldraad 13. Stuifmeelbuis Vraag 4: Blomplante 1. * wortels * stingels * blare * sade, blomme of vrugte 2. Om diere en insekte te lok sodat die blomme bestuif kan word. 5

6 3. * Absorbering * Ankering * Opgaring van voedsel 4. * Penwortels * Bywortels * Sywortels 5. Monokotiel Dikotiel Groei uit sade en het 1 saadlob Groei uit sade en het 2 saadlobbe Blare: Parallelarig, lank en dun Netarig, blaarsteel, rond en ovaal Stam: Litte en knope is sigbaar Knope gewoonlik nie sigbaar nie Wortels: Bywortelstelsel Penwortelstelsel met kleiner bywortels Blaarstoel: Dikwels afwesig Meestal teenwoordig Stingel: Word nie dik nie Dik en houtagtig Blomme: Perigoon Kelk en kroon (wat nie dieselfde lyk nie) Aantal dele: 3 of 6 4 of 5 of veelvoude daarvan Voorbeelde: Mielie, Palms, Iris, Aalwyn, Gras Boontjie, Papawer, Populier, Roos 6. Eensaadlobbige plante 7. Tweesaadlobbige plante 8. Stuifmeel is die gelerige stof wat die manlike geslagsdele bevat. 9. * Diere * Insekte * Wind 10. Die die meeste plante blom elke jaar, of tweejaarliks/al om die ander jaar. 11. Bestuiwing 12. * Een blom op 'n lang steel. * Die blomme is saam gegroepeer, soos Sleutelblomme 6