Woordelys KWARTAAL 1: LEEF EN LEEFWYSE

Transcriptie

1 Abiotiese komponent Amnion Angiosperme Arachnida Artropoda Atmosfeer Bestuiwing Bevrugting (mens/dier) Bevrugting Biodiversiteit Biosfeer Biotiese komponent Bywortels Crustaceae Eensaadlobbig Eiersel Die nie-lewende komponent of deel van die biosfeer Die vloeistofgevulde sak waarbinne n fetus ontwikkel. Blomplante wat blomme dra waarvan die sade n vrug word. n Klas Artropoda wat agt pote het. Invertebrate met gelede pote n Laag gasse rondom die aarde Die oordra van stuifmeel van ryp helmknoppe na die ryp stempel van dieselfde blom (selfbestuiwing) of na n ander blom van dieselfde soort (kruisbestuiwing). Vind plaas wanneer die selkern van n spermsel met die selkern van n eiersel versmelt. Die versmelting van die manlike geslagselle van die stuifmeelkorrel met die vroulike geslagselle van die saadknop. Die verskeidenheid van verskillende lewende organismes wat in n gebied voorkom. Die gedeelte van die aarde waarin alle lewe voorkom. Die lewende komponent of deel van die biosfeer. n Aantal wortels wat min of meer ewe groot en dik is. Hierdie wortels groei alles uit die onderpunt of basis van die stingel. n Klas Artropoda wat tien pote het. Angiosperme waarvan die sade net een lob het. Die vroulike geslagsel Doc Scientia 137

2 Ekostelsel Ekskresie Eksoskelet Embrio (mens) Embrio Endoskelet Endosperm Enkelvoudige blare Fallopiusbuise Fetus Fotosinteer Geslagtelike voortplanting Gimnosperme Habitat Heterotroof n Natuurlike omgewing met al die biotiese en abiotiese komponente en die onderlinge wisselwerking tussen hierdie komponente. Die uitskeiding van afvalstowwe wat deur lewende organismes in hul liggame geproduseer word. Skelet kom aan die buitekant van die dier se liggaam voor. Die sigoot ontwikkel in n embrio. Vorm wanneer n manlike geslagsel en n vroulike geslagsel versmelt. Skelet kom binne-in die dier se liggaam voor. Die styselryke voedsel in die saadlob wat die embrio gebruik om te kan ontwikkel. Die blaar is nie onderverdeeld nie. Hierdie buise vervoer die vrygestelde eiersel of ovum van die ovarium tot by die uterus. Na twee maande van ontwikkeling het al die embrio se organe reeds ontwikkel en dit word nou n fetus genoem. Proses waar groen plante voedsel vervaardig met behulp van sonlig, H 2 O en CO 2. Vind plaas wanneer n manlike geslagsel met n vroulike geslagsel versmelt om n saadjie te vorm. Plante met naakte of onbedekte sade soos die denneboom. Die natuurlike omgewing waarin n lewende organisme voorkom. Diere wat nie hulle eie voedsel kan vervaardig nie en afhanklik is van plante of ander diere vir voedsel. 138 Doc Scientia

3 Hiberneer Hidrosfeer Inplanting Insecta Invertebrate Kelkblare Knope Koudbloedig Kroonblare Kruisbestuiwing Litosfeer Litte Meeldrade Menstruale siklus Migreer Mollusca Naelstring Diere slaap gedurende die wintermaande om die koue of droogte te vermy. Alle water in verskillende vorme op die aarde Wanneer die embrio aan die bloedvatryke wand van die uterus vasheg. n Klas Artropoda wat ses pote het. Ongewerwelde diere sonder n ruggraat. Die groen blare aan die basis van die blom. Die duidelike verdikte dele op n stingel. n Dier se liggaam neem dieselfde temperatuur as dié van hul omgewing aan. Die helderkleurige blomblare Die stuifmeel van die ryp helmknoppe val op die stempel van n ander blom van dieselfde soort. Die harde buitenste laag van die aarde Die gedeelte tussen twee knope op n stingel. Die manlike deel van die blom Een eiersel word elke 28 dae ryp by n vrou. Wanneer bevrugting van die eiersel nie plaasgevind het nie, sal die bloedlaag losskeur van die uteruswand en deur die vagina uitgeskei word. Diere soos skoenlappers trek in die koue maande na warmer streke om die winter te kan oorleef. Weekdiere wat sagte liggame met hidrostatiese skelette het. Die bloedvate wat van die plasenta na die fetus loop waardeur die fetus voedingstowwe en suurstof kry en afvalstowwe uitskei. Doc Scientia 139

4 Outotroof Ovaria Ovipaar Ovovivipaar Ovulasie Penis Penwortelstelsel Plasenta Puberteit Ras Respirasie Saad Selfbestuiwing Semen Sigoot Sperm Groen plante wat kan fotosinteer en hul eie voedsel vervaardig. Word ook die eierstokke genoem. Dit is die vroulike geslagskliere wat die eierselle produseer. Diere wat eiers lê. Eiers broei in die liggaam uit. Dit lyk of diere geboorte gee. Die vrystelling van n eiersel deur die ovarium. Die manlike geslagsorgaan wat die sperma in die vagina plaas. n Dik hoofwortel wat uit die basis van die stingel reguit af in die grond groei. Die plek op die uteruswand waar die embrio inplant. Die proses van fisiese veranderinge waartydens n kind se liggaam verander in n volwasse liggaam wat in staat is om geslagtelik voort te plant. n Groep mense wat saam gegroepeer word op grond van bv. verskille in liggaamsbou, kultuur, genetika en taal. Die proses waardeur energie deur lewende organismes geproduseer word uit voedsel en suurstof. n Ten volle ontwikkelde ryp saadknop Die stuifmeel van die ryp helmknoppe val op die stempel van dieselfde blom. Vloeistof wat deur die manlike kliere by die sperma gevoeg word. Wanneer die spermsel en die eiersel versmelt vorm n enkele nuwe sel. Die manlike geslagsel 140 Doc Scientia

5 Spermatofiete Spermbuise Spesie Spore Stamper Testis Tweesaadlobbig Uretra Uterus of baarmoeder Variasie Vertebrate Vivipaar Vagina (as voortplantingsorgaan) Voorbehoedmiddels Voortplanting Vrug Warmbloedig Plante wat sade vorm. Alle buise wat sperma in die manlike liggaam vervoer. Dit is n groep lewende organismes wat met mekaar kan kruisteel (kleintjies kry) en waarvan die nakomelinge (kleintjies) vrugbaar is. Die onbevrugde selle waaruit varings groei. Die vroulike deel van die blom wat uit die stempel, styl en vrugbeginsel bestaan. Manlike voortplantingsklier wat sperma produseer. Angiosperme waarvan die sade twee lobbe het. Die buis vanaf die blaas na buite die liggaam waardeur urine en sperma die liggaam kan verlaat. Die gedeelte van die vroulike voortplantingstelsel waarbinne die fetus ontwikkel. Die gedeelte van die vroulike voortplantingstelsel wat die penis, semen en sperma ontvang. Dien as geboortekanaal en skei menstruële bloed af. Die verskille tussen individue van dieselfde spesie Werweldiere met n ruggraat of werwelkolom wat opgebou is uit afsonderlike werwels. Diere wat geboorte gee aan lewende kleintjies en nie eiers lê nie - die fetus groei in die uterus. Middels wat gebruik word om swangerskap te voorkom. Die proses waardeur lewende organismes individue van dieselfde soort voortbring. n Bevrugte vrugbeginsel n Dier met n konstante liggaamstemperatuur wat nie saam met die omgewing se temperatuur verander nie. Doc Scientia 141