Hondsdolheid. n dodelike siekte. Jenny Turton. Verspreiding van die siekte Simptome Voorkoming Behandeling AFRIKAANS. Departement Landbou

Transcriptie

1 AFRIKAANS Hondsdolheid n dodelike siekte Jenny Turton Verspreiding van die siekte Simptome Voorkoming Behandeling Departement Landbou Republiek van suid-afrika

2 2006 Derde druk, hersiene uitgawe 2004 Tweede druk, hersiene uitgawe 2001 Hersien 2000 Eerste druk Saamgestel deur Direktoraat Landbou-inligtingsdienste Departement van Landbou in samewerking met LNR-Onderstepoort Veeartsenykunde-instituut Gedruk en uitgegee deur Departement van Landbou Verkrygbaar van Resource Centre Direktoraat Landbou-inligtingsdienste Privaatsak X144, Pretoria 0001, Suid-Afrika Hierdie publikasie is op die web beskikbaar by: Kaart deur G Bishop Sketse op pp 5 8 deur C D Seegers Inligting verskaf deur Animal Health for Developing Farmers LNR-Onderstepoort Veeartsenykunde-instituut Privaatsak X05, Onderstepoort 0110 Tel: (012)

3 Hondsdolheid Wat is hondsdolheid? Hondsdolheid is n soönotiese siekte ( n siekte wat mense van diere kan kry). Dit word deur n virus veroorsaak wat die brein aantas en tot die dood lei. Die virus word in speeksel afgeskei en deur besmette diere se byt oorgedra. Hondsdolheid is n uiters gevaarlike siekte. Ent dus jou diere in en beskerm jouself! Diere wat mense kan besmet Gewoonlik honde. Ook katte, meerkatte, jakkalse en ander wilde diere. Hondsdolheid word hoofsaaklik deur honde, rooijakkalse, rooimeerkatte en bakoorjakkalse na ander diere en die mens versprei 1

4 Hond (1) Rooijakkals (2) Bakoorjakkals (3) Rooimeerkat (4) Rooimeerkat en bakoorjakkals (5) Hondsdolheid se verspreiding wat aantoon watter diere belangrik is in elke streek Siektesimptome by diere Gedragsveranderinge kom by al die diere voor. Mak diere kan wild en aggressief raak (kom dol voor), terwyl wilde diere mak mag raak. Verlamming tree uiteindelik in, wat tot die dood lei. 2

5 Honde: aggressie, getjank, aanvalle sonder vorige waarskuwing, kwyl, hap na denkbeeldige vlieë, staar, loop doelloos rond, oop bek (onderkaak val oop), onvermoë om te sluk, vreet stokke en klippe, versmoring, opgooi, loop moeilik, verlamming Katte: word uiters aggressief en val aan sonder enige waarskuwing vooraf Perde: doellose gesteier, onvermoë om te sluk, loop moeilik, swakheid, verlamming, aggressie, byt Koeie: bulk, kwyl, versmoring, aggressie, sluk wind, onvermoë om te sluk, swakheid, pote vou in onder hulle en loop moeilik, verlamming 3

6 Skape en bokke: geblêr, agterbene is swak, loop moeilik, aggressie, oormatige seksuele gedrag, roeibewegings Donkies: byt, aggressief Varke: aggressie, byt venynig Wilde diere: kom mak voor, gaan huise en tuine binne, nagdiere word bedags gesien, val mense en voorwerpe aan sonder enige waarskuwingstekens vooraf, verlamming 4

7 Hoe word mense besmet? Mense raak besmet wanneer hulle deur n besmette dier gebyt word aangesien die virus deur speeksel versprei word. Mense kan ook besmet word deur besoedeling met speeksel wat in snye, die mond of oë beland. By hondsdol diere mag dit lyk asof iets in die keel vassit weens die oormatige speekselafskeiding. Moet nooit jou hand in die dier se bek druk nie, aangesien jy die siekte kan opdoen as die dier jou byt of as snye aan jou hand aan die speeksel blootgestel word. Indien beeste, skape, bokke en donkies se karkasse oopgesny word, kan dit n gesondheidsgevaar skep omdat mense besmet kan raak deur snye of wanneer breinweefsel en speeksel in die oë of mond spat as die skedel oopgekap word en die besmette dier se brein hanteer word. 5

8 Siektetekens by die mens By die mens is die eerste tekens hoofpyn, angs, koors, braking en vrees vir water. Uiteindelik lei dit tot verlamming, koma en die dood. Nadat n besmette dier n ander dier of mens gebyt het, duur dit gewoonlik 2 tot 10 weke voordat enige siektetekens verskyn. Sodra mense of diere tekens van hondsdolheid toon, is behandeling nie meer moontlik nie en sal hulle doodgaan. Voorkoming Dit is belangrik dat honde en katte ingeënt word om die risiko vir mense en diere te verlaag. Jong diere moet 2 maal in die eerste jaar ingeënt word en dan elke 3 jaar of so dikwels as wat deur jou staatsveearts vereis word. Die entstof is veilig en sal nie jou diere siek maak nie. Stel jou staatsveearts onmiddellik in kennis as jy diere sien wat eienaardig optree en hondsdolheid vermoed word. Bly weg van diere wat eienaardig optree, wilde diere wat mak is en nie weghardloop van jou nie, siek diere wat nie behoorlik vasgemaak is nie of diere wat aggressief voorkom. 6

9 Behandeling Indien jy betyds behandel word (so gou moontlik na n byt) sal jy nie van hondsdolheid doodgaan nie. Nadat n dier jou gebyt het, moet die wonde dadelik deeglik gewas word. Gebruik seep en n ontsmettingsmiddel indien moontlik. Besoek dan dadelik jou naaste kliniek of dokter vir verdere behandeling. Die dokter of verpleegster sal met n reeks inspuitings begin wat die ontwikkeling van die siekte kan voorkom. Dit is uiters belangrik dat jy voortgaan om die kliniek te besoek totdat die kursus voltooi is omdat jy kan doodgaan as jy nie al die inspuitings ontvang nie. Die inentingsprogram wat tans aanbeveel word, is om die eerste inspuiting te ontvang op die dag wanneer jy gebyt is, en die ander 3, 7, 14 en 28 dae later. n Antiserum teen hondsdolheid sal ook aan jou toegedien word op die dag wat die dier jou gebyt het.

10 Stel die staatsveearts of polisie in kennis wanneer jy deur n hond of ander dier gebyt word. Hulle sal die saak ondersoek en indien nodig die dier van kant maak en seker maak dat dit vir hondsdolheid getoets word. Vir verdere inligting kontak jou dieregesondheidsbeampte, staatsveearts, dokter of verpleegster of Animal Health for Developing Farmers LNR-Onderstepoort Veeartsenykunde-instituut Privaatsak X05, Onderstepoort 0110 Tel: (012) of Resource Centre, Departement van Landbou Tel: /7085 8