Studenten maken minder snel een verkeerde studiekeuze als ze een één op één gesprek met iemand van de opleiding hebben.

Transcriptie

1 Bijlage 8. Interviewtraining gespreksvoerders Inleiding intakegesprek Uit onderzoek is gebleken dat studenten baat hebben bij intakegesprekken. Het is belangrijk voor hen om voorafgaand aan een studie een betere voorlichting en introductie te krijgen. Vaak hebben studenten een fout beeld van de opleiding die ze willen gaan volgen. Studenten maken minder snel een verkeerde studiekeuze als ze een één op één gesprek met iemand van de opleiding hebben. Intakegesprekken bij de universiteiten en hogescholen zouden zorgen voor studiesucces, dus minder uitvallers. In de vorige kabinetsperiode heeft Minister Plasterk daarvoor 2,1 miljoen euro ter beschikking gesteld. Plasterk: Met een gesprekje van een half uurtje voorkom je dat een student maandenlang op een opleiding rondhangt, voordat hij besluit te stoppen Kennismakingsvragen Wie is Tilburg geboren? Wie is in Brabant geboren? Wie is enig kind? Wie heeft meer dan 4 broers of zussen? Wie heeft een universitaire studie gevolgd? Wie is cum laude afgestudeerd? Wie heeft ooit een wereldreis gemaakt? Wie heeft ooit in het buitenland gewoond? Wie is getrouwd? Wie is alweer gescheiden? Wie heeft kinderen? Wie heeft 2 of meer kinderen? Wie is ooit op radio of televisie geweest? Wie is van plan om met vervroegd pensioen te gaan?

2 Coaching, interview en intakegesprek Wat is het verschil tussen een interview, een coaching- of intakegesprek? COACHING & COUNSELING Coaching betekent letterlijk vertelt begeleiding. De klant (coachee) bepaalt het doel: de coach stelt vragen en geeft adviezen. De klant blijft zelf verantwoordelijk voor zijn of haar beslissingen. COACHING kan verschillende doelen hebben. Persoonlijke coaching is gericht op het verdiepen van het bewustzijn van de coachee. Wat zijn de effecten van het eigen gedrag. Bij teamcoaching zoek naar collectieve patronen in gedrag en denken in een groep. De coach probeert het bewustzijn van de groep te vergroten en daardoor prestaties te verbeteren. De docent als coach. Coachend lesgeven kan de betrokkenheid van de studenten vergroten. Ze voelen zich zelf verantwoordelijk voor het product of proces. Studenten zijn zelf verantwoordelijk voor de te behalen resultaten. Transformationele coaching is gericht op het vergroten van het bewust over het eigen handelen. COUNSELING is een laagdrempelige vorm van hulpverlening met als doel het helpen van mensen bij het oplossen of het hanteren van problemen, het vinden van antwoorden op vragen of het ontwikkelen van vaardigheden. Kenmerkend is de resultaatgerichte aanpak. Traject: eerst worden de problemen/vragen geïnventariseerd. Vervolgens worden de doelen bepaald. Daarna wordt een strategie bepaald om de doelen daadwerkelijk te realiseren. Loopbaancounseling is erop gericht om iemand inzicht te geven in de eigen waarden, interesses en mogelijkheden.

3 INTAKEGESPREK Een intakegesprek is verkennend gesprek waarbij wordt geïnformeerd naar de verwachtingen die iemand heeft over een bepaalde opleiding, werkkring of therapie. INTERVIEWEN Onder interviewen wordt het mondeling verzamelen van informatie verstaan door middel van een serie vragen naar feiten of naar de ervaringen, de mening of motieven van de ondervraagde. Wat zijn de kenmerken van een interview? De interviewer is de initiatiefnemer De interviewer is verantwoordelijk voor het eindresultaat De interviewer bepaalt vooraf de opbouw van het gesprek Het gesprek wordt mondeling afgenomen Leren luisteren: inleiding interview Interviewen is een manier om te oefenen in het doelgericht luisteren, observeren, vragen stellen en structureren. Het belangrijkste is het verzamelen van informatie. Interviewen stelt de docent in staat om meer informatie te vergaren. Wie goed kan interviewen heeft ook een basis om andere gespreksvormen te hanteren, zoals het intakegesprek Leren luisteren: oefening gesloten vragen Student of docent nemen een voorwerp, product of beroep in het hoofd. De groep moet er door middel van twintig gesloten vragen zien achter te komen wat het is. Tijdens de tweede oefening wordt de groep in tweeën verdeeld. De ene groep daagt de andere uit.

4 Leren luisteren: interview technieken Het waarom van de oefening? VERSCHILLENDE SOORTEN VRAGEN Open en gesloten vragen (wat is het verschil?) Gesloten vragen bieden de geïnterviewde slechts de mogelijkheid om uit een beperkt aantal alternatieven te kiezen. Ze beginnen meestal met een werkwoord. De functie van gesloten vragen is een onderwerp af te kaderen. Met gesloten vragen kun je een moeilijk pratende gesprekspartner een zetje in de rug geven. Open vragen laten de geïnterviewde volledig vrij in zijn antwoorden. Ze zijn te herkennen aan een vragend voornaamwoord. De functie van open vragen is om tot de kern te komen. De geïnterviewde krijgt de vrijheid, hij heeft grote invloed op het verloop van het gesprek. Het risico is dat de interviewer afdwaalt van het doel van het gesprek. Directe en indirecte vragen (wat is het verschil?) Met een directe vraag ga je rechtstreeks op je doel af. Voorbeeld: Ben je tevreden met je studie? Bij een indirect vraag is de bedoeling van de interviewer minder goed herkenbaar. Voorbeeld: zou je iemand aanraden of afraden om hier te komen studeren? Hoofdvragen en doorvragen (wat is het verschil?) Met een hoofdvraag snijdt de interviewer een nieuw onderwerp aan. Vaak zijn het vragen die de interviewer vooraf op een lijst heeft vastgelegd. Met doorvragen probeert de interviewer meer informatie over een bepaald onderwerp te krijgen. Ze kunnen informatie concretiseren,

5 preciseren en illustreren. Met doorvragen kan de interviewer remmingen bij de geïnterviewde wegnemen. Waardevrije en suggestieve vragen (wat is het verschil?) Vragen die de geïnterviewde volledig vrijlaten om zijn eigen beleving van de werkelijkheid in te kleuren heten waardevrij. Dergelijke vragen zijn geschikt om persoonlijke ervaringen en motieven los te krijgen. Met suggestieve vragen legt de interviewer de geïnterviewde een antwoord in de mond. Het antwoord op de vraag is al bekend. De interviewer zoekt een bekentenis of bevestiging. Waar moet je op letten tijdens een interview? Luisteren Het ligt voor de hand, maar luisteren blijkt in praktijk altijd moeilijk te zijn. Met name omdat je tijdens een interview met van alles tegelijk bezig bent: denken aan de volgende vraag, letten op de geïnterviewde, verwerken wat er gezegd wordt. Veel interviewers luisteren selectie, omdat ze vooraf het antwoord al invullen. Of omdat ze bevooroordeeld zijn. Luisteren is erg moeilijk als je het niet eens bent met een antwoord. Om goed te kunnen luisteren moet je openstaan voor de geïnterviewde. Laat dat ook spreken uit je houding. Observeren Lichaamstaal, toonhoogte, volume, articulatie, geur en blik: ze vertellen meer dan duizend woorden. Goed observeren is dus noodzaak. Vaak is aan de uitstraling van iemand af te lezen wat hij van een bepaald onderwerp vindt. Het vergt training om non-verbale signalen te interpreteren. Maar wie daarin slaagt, kan gemakkelijker de diepte in. Lichaamshouding biedt aanknopingspunten om het gevoel van de geïnterviewde bloot te leggen. Soorten interviews De interviewer bepaald de richting van het gesprek. Bij een directief interview treedt de interviewer sterk sturend op, bij een non-directief interview juist weinig sturend. Laatstgenoemde stijl biedt de geïnterviewde de ruimte, stelt hem op zijn gemak.

6 Een oriënterend interview stelt de interviewer in staat om op een vrijblijvende manier informatie te vergaren. Met een specialiserend interview gaat de interviewer juist de diepte in. Feiten, meningen, ervaringen en motieven Een feit is waar of onwaar, is kortom bewijsbaar. Bij een verhoor (een type interview) gaat het uitsluitend om feiten. Over een mening zijn mensen het eens of oneens. Een ervaring kunnen mensen delen of niet delen. Er is geen sprake van waar of onwaar, eens of oneens. In de beleving van de geïnterviewde is een ervaring een feit, al is deze voor de interviewer niet bewijsbaar. Ervaringen komen overeen met gevoelens. Motieven zijn innerlijke drijfveren, beweegredenen die ten grondslag liggen aan meningen. Vaak zijn ze onbewust. DOORVRAAGTECHNIEKEN Doorvragen bepaalt de diepgang van het interview. Bruikbare technieken zijn non-directieve en directieve doorvraagtechnieken. Bij non-directieve doorvraagtechnieken gaat de interviewer mee met de gedachtestroom van de geïnterviewde. Hij volgt het spoor dat de geïnterviewde aanreikt. Het is een geschikte manier om de drijfveren van de geïnterviewde boven tafel te krijgen. Hoe kun je dat bereiken? - Samenvatten en concluderen. Daarmee geeft de interviewer aan dat de informatie goed ontvangen en verwerkt is. Het draagt bij aan de betrouwbaarheid van antwoorden, omdat de interviewer controleer op juistheid van de antwoorden. Bovendien wordt de woordenstroom van de geïnterviewde ingedamd. - Herhalen. Door een woord of deel van een antwoord te herhalen kan te interviewer meer over een onderwerp te weten te komen. Het effect is dat de geïnterviewde nog meer gaat vertellen. - Verduidelijking vragen. De interviewer heeft het antwoord van de geïnterviewde niet volledig begrepen en vraagt om verduidelijking. - Gevoelsreflectie. Door middel van herkenning laat de interviewer weten dat hij de geïnterviewde gehoord en begrepen heeft. Daardoor ontstaat een sfeer van vertrouwen en krijgt de interviewer wezenlijke informatie te horen.

7 - Stilte. Stiltes zorgen ervoor dat zowel de interviewer als de geïnterviewde zich even kunnen concentreren. Ze zorgen voor een ontspannen sfeer. Een stilte kan er ook toe bijdragen dat de geïnterviewde verder vertelt, zonder dat een nieuwe vraag wordt gesteld. Onder directief doorvragen verstaan we het tegen de gedachtestroom van de geïnterviewde ingaan, het creëren van tegengestelde gedachten. Geschikt om iemand geheimen te ontfutselen. Relevant als de tijd beperkt is. De interviewer treedt sterk sturend op Hoe kun je dat bereiken? - Gesloten vragen. De geïnterviewde krijgt niet de gelegenheid uit te weiden. - Suggestieve vragen. De interviewer legt de geïnterviewde het antwoord in de mond. - Confronteren. Confronteren is het noemen van tegenstrijdigheden in de antwoorden van de geïnterviewde in vergelijking met eerdere uitspraken of publicaties. De interviewer kan de geïnterviewde ook confronteren met tegenstrijdigheden in woord en gedrag. LIEVER NIET DOEN - Meerdere vragen tegelijk stellen. - Meerkeuzevraag. Het belangrijkste nadeel van deze vraagvorm is dat de interviewer de geïnterviewde een keuzebeperking oplegt. - Meedelende vraag. Een vraag die als een mededeling klinkt. - Te ruim gestelde vraag. Zorg ervoor dat de geïnterviewde niet teveel kan uitweiden. - Voorbarige conclusie. Met een te vroeg getrokken conclusie kan de interviewer de plank volledig misslaan.

8 Interviewopdracht Eén van de deelnemers neemt de cursusleider een interview af over zijn cv. De deelnemers krijgen tien minuten om een aantal vragen te bedenken. Een van de deelnemers neemt het interview af. Hij krijgt daarvoor zo n tien minuten de tijd. De andere studenten controleren het interview op: - Open en gesloten vragen - Directe en indirecte vragen - Hoofdvragen en doorvragen - Waardevrije en suggestieve vragen Evaluatie van het interview: - Zijn de verschillende vragen aan bod gekomen en zo ja, noem voorbeelden. - Doorvragen of juist niet - Directief of non-directief - Waar heeft de interviewer kansen laten liggen

9 Het intakegesprek Wie van de cursisten heeft ooit een intakegesprek gehouden? Wat zijn de ervaringen? Aan welke eisen zou een goed intakegesprek moeten voldoen? Intakegesprek International Lifestyle Studies Intake dient om de volgende vaardigheden/attitude te achterhalen o Ondernemende houding o Creativiteit waarnemen uitstellen van oordeel Verbeeldingskracht Associëren Patroondoorbrekend denken o Algemene ontwikkeling/engagement/nieuwsgierigheid o Motivatie ten aanzien van studiekeuze Intake heeft ook als doel voor de student meer zicht te krijgen op de opleiding en wat het precies inhoudt Output van intake is een (dwingend) advies wel of niet aan opleiding deel te nemen. Studenten kunnen op basis van het intakegesprek niet worden afgewezen Een intakegesprek duurt 10 minuten Neem zelf de regie in handen Laat de student niet uitweiden Geef geen oordeel

10 Doel van het gesprek Waarom dit gesprek? komen de verwachtingen van de student en de opleiding met elkaar overeen? Inzicht geven in de werkwijze van de opleiding? Wat zijn de sterke en zwakke punten zijn van de vrijwilliger? Het maken van verdere afspraken De motieven van de student Waarom heeft de student juist voor deze opleiding gekozen? is de student bekend met de opleiding? Wat wil de student met de studie gaan doen? Hoe is de student bij de opleiding terecht gekomen? Heeft de student enig idee wat er van hem wordt verwacht? Opleidingsachtergrond, werk en levenservaring Waar is de student goed in en waarmee denkt hij moeite te hebben? Heeft de student al op enige wijze ervaring opgedaan? Checklist Heeft de student een duidelijk beeld van de opleiding? Heeft de student nog vragen? Geef eventueel extra informatie mee Zet het vervolgtraject uiteen Zorg er altijd voor dat de student zich welkom voelt uur Slotopdracht intakegesprek Twee intakegesprekken van ieder 10 minuten. De deelnemers observeren en evalueren. Wat is goed gegaan? Waar heeft de ondervrager een steekje laten vallen

11 AFRONDING