Maatschappelijke ondersteuning & Zorg Wonen & Zorg. Participatieplan FASE 1 & 2. Gemeente Best

Transcriptie

1 Maatschappelijke ondersteuning & Zorg Wonen & Zorg Participatieplan FASE 1 & 2 Gemeente Best

2 INHOUD INLEIDING 3 Aanleiding 3 Participatie is een continu proces 3 Opbouw participatietraject 3 Leeswijzer 4 LEEFBAARHEID 5 Geschikte woningen 5 Vraag en aanbod speciale woonvormen 5 Geschikt wonen 6 Toegankelijkheid openbare ruimte en openbare gebouwen 6 Aanwezigheid voorzieningen 7 Dementievriendelijke gemeenschap 7 MANTELZORG 8 Ondersteuning mantelzorgers 8 Financiële tegemoetkoming 8 Combinatie werk en mantelzorg 8 VRIJWILLIGERS 9 Ondersteuningsbehoefte vrijwilligersorganisaties 9 Waarderingsbeleid 9 Verbinding informeel - formeel 9 Voldoende vrijwilligers in de toekomst; sluitend aanbod 9 PREVENTIE 10 Pagina 1 van 24

3 Schadelijk gebruik genotmiddelen 10 Gezond gewicht 4-12 jaar 10 Gameverslaving jeugd 11 Psychosociale problematiek jeugd 11 Ouderenmishandeling 11 Bewegen voor ouderen en inwoners met een beperking 11 Diabetes 12 Voorbereiden op het ouder worden 12 SAMENVATTING & PLANNING PARTICIPATIETRAJECT FASE 1 13 AANVULLING PARTICIPATIEPLAN VOOR FASE 2 15 BIJLAGE: VERSLAG DENKSESSIE PARTICIPATEPLAN 12 OKTOBER BIJLAGE: VERKLARING AFKORTINGEN 24 Pagina 2 van 24

4 INLEIDING Aanleiding De gemeente gaat aan de slag met het maken van nieuw beleid op het gebied van Maatschappelijke Ondersteuning & Zorg en Wonen & Zorg. In het nieuwe beleid komen speerpunten en acties voor de komende jaren die er aan bijdragen dat inwoners zo lang, zo gezond, zo prettig en zo zelfstandig mogelijk kunnen wonen en leven in Best. De kaders voor het opstellen van deze nieuwe beleidsplannen heeft de gemeenteraad vastgelegd in een bestuursopdracht. Hierbij is met de raad afgesproken dat het beleid in een creatieve samenwerking c.q. co-creatie met inwoners en organisaties wordt vormgegeven. Een eerste belangrijke stap hiervoor is dit participatieplan. In dit plan wordt beschreven welke participatievraagstukken en welke doelgroepen er zijn en op welke manier, waarover en wanneer zij het beleid mede vorm kunnen geven. Participatie is een continu proces De gemeente voert frequent onderzoeken uit en ontvangt doorlopend informatie, adviezen en signalen vanuit inwoners of organisaties die waardevolle input geven voor het beleid. Om dit participatieplan te maken is er daarom eerst geïnventariseerd over welke input de gemeente al beschikt. Hierdoor wordt ook duidelijk welke informatie er tijdens het participatietraject nog opgehaald of uitgediept moet worden. Daarnaast is er op 12 oktober met een aantal kernpartners aan de hand van vier vragen gebrainstormd over het participatieplan. Deze vragen waren: Wat zijn belangrijke aandachtspunten binnen de thema s leefbaarheid, mantelzorgers, vrijwilligers en preventie? Welke participanten horen hierbij? Op welke manier kunnen we hen bereiken en betrekken bij het maken van het beleid? Wat kunt u hierbij betekenen? De opbrengst van deze brainstorm is ook gebruikt voor dit plan. Een impressie van de bijeenkomst is opgenomen als bijlage. Hierin is ook te zien wie de deelnemers waren. Opbouw participatietraject Het participatietraject wordt opgeknipt in twee fases. Tijdens de eerste fase (december 2015 tot en met januari 2016) wordt er, aanvullend op wat er al beschikbaar is, input opgehaald over wat de speerpunten van het nieuwe beleid moeten worden. Dit wordt verwerkt in een uitgangspuntennotitie, die in april/mei 2016 ter vaststelling aan de gemeenteraad wordt voorgelegd. In de tweede fase van het participatietraject, in mei/juni 2016, worden deze speerpunten vervolgens samen met participanten vertaald in acties. Soms zullen de fasen niet helemaal strikt te scheiden zijn. Bijvoorbeeld doordat het in een gesprek met een bepaalde participant efficiënt is om het naast speerpunten ook over mogelijke acties te hebben. Of omdat er al voor april 2016 activiteiten van andere organisaties gepland staan die veel input kunnen geven voor fase 2 als de gemeente hierbij aansluit. Dit participatieplan is opgesteld voor fase 1 en vervolgens aangevuld met acties voor fase 2. De opbrengst van beide fases vormt de basis voor het uiteindelijke beleid. Nadat het beleid in concept gereed is, volgt er in de periode juli/september 2016 nog een formeel inspreektraject. Na verwerking van de inspraakreacties, wordt het beleid ter vaststelling aangeleverd aan de gemeenteraad. De besluitvorming hierover staat gepland voor januari Pagina 3 van 24

5 Leeswijzer Dit participatieplan is zowel voor Maatschappelijke Ondersteuning & Zorg als Wonen & Zorg. Dit omdat, gezien de raakvlakken van de twee dossiers, het participatietraject daardoor zo efficiënt mogelijk ingericht kan worden. Dit voorkomt dat participanten onnodig dubbel bevraagd worden en zorgt ervoor dat de twee dossiers inhoudelijk zo goed mogelijk op elkaar aansluiten. De totale reikwijdte van de twee dossiers is verdeeld over vier thema s (leefbaarheid, mantelzorgers, vrijwilligers en preventie). Het vraagstuk van Wonen & Zorg valt daarbij onder het thema leefbaarheid. In dit plan wordt per thema beknopt aangegeven wat het inhoudt en welke participatievraagstukken er al in beeld zijn. Per participatievraagstuk wordt aangegeven wat de bron is van het vraagstuk, welke participanten gevraagd kunnen worden om mee te denken over het vraagstuk en welk participatiemiddel hiervoor wordt ingezet. Vervolgens wordt dit in een samenvatting & planning samengebracht voor fase 1 en fase 2. Pagina 4 van 24

6 LEEFBAARHEID Bij dit thema draait het om de vraag hoe inwoners met een (toekomstige) beperking zo lang en zo prettig mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen en leven in Best. Hierbij draait het zowel om de fysieke kant van dit vraagstuk (geschikte en toegankelijke woningen en woonomgeving) als om de sociale kant (kunnen beschikken over de juiste ondersteuning, mee kunnen doen aan de samenleving etc.). Geschikte woningen Participatievraagstuk: Uit onderzoek is gebleken dat er in potentie nu en in de toekomst voldoende geschikte woonobjecten voor mensen met een mobiliteitsbeperking zijn. Kritische kanttekening hierbij is dat het maar de vraag is of de huishoudens met beperkingen ook daadwerkelijk in de toegankelijke woningen (kunnen) wonen. De vraag is dus of er actie nodig is om ervoor te zorgen dat er voldoende geschikte woningen beschikbaar zijn voor de doelgroep die deze nodig heeft en hoe groot de groep ouderen is die in de toekomst ook daadwerkelijk wil verhuizen naar een andere (geschikte) woning. Bron: ABF onderzoek vraag en aanbod woningen voor mensen met een mobiliteitsbeperking Participanten: Woningcorporaties, makelaars, ouderenorganisaties, inwoners 60+ Participatiemiddel: Vragenlijst inwoners jaar, bijeenkomst met woningcorporaties, makelaars en ouderenorganisaties Participatievraagstuk: Uit het ABF onderzoek is verder ook gebleken dat oudere huizenbezitters vaak willen verhuizen naar een huurwoning en dit niet alleen woningen hoeven te zijn die tot de sociale huursector behoren. In Best zijn er weinig van deze woningen. Ook vanuit de zorgtrajectbegeleiders en seniorenraad is het signaal gekomen dat er een gebrek is aan deze woningen voor de doelgroep. De vraag is hoe groot de groep is die in de toekomst wil verhuizen naar een geschikte huurwoning boven de sociale huurgrens. Bron: ABF onderzoek vraag en aanbod woningen voor mensen met een mobiliteitsbeperking, zorgtrajectbegeleiders, seniorenraad Participanten: Inwoners 65+ Participatiemiddel: Vragenlijst inwoners jaar Naast deze vraagstukken, is op basis van het ABF onderzoek al duidelijk, dat er naar verwachting in de toekomst een tekort ontstaat aan woningen voor inwoners met een (zeer) zware beperking. In fase 2 van het participatietraject wordt bekeken hoe hier op ingespeeld kan worden. Vraag en aanbod speciale woonvormen Participatievraagstuk: Er zijn in Best ook diverse woonvormen waar mensen beschermd of verzorgd wonen. Uit informatie van deze bestaande initiatieven (Archipel, Cello, GGZe, stichting wooninitiatief Best, Labyrint Zorg en Werk) blijkt dat de verwachting is dat zij al voldoende toekomstgerichte maatregelen nemen om te blijven bestaan. Eén aandachtspunt hierbij, dat voorlopig alleen speelt bij de locatie van Cello aan de Heilige Hartstraat en bij inwoners met een verstandelijke beperking die ambulant begeleid worden, is dat ook deze doelgroep vergrijst. Het verouderingsproces gaat bij mensen met een verstandelijke beperking bovendien vaak sneller en zij krijgen daardoor ook eerder te maken met bijkomende aandoeningen zoals dementie en visuele of auditieve beperkingen. Op het moment dat de cliënten hierdoor veel meer zorg nodig gaan hebben, lijkt er in Best voor hen geen geschikte woon-zorglocatie te zijn. Dit wordt tijdens het participatietraject verder uitgediept en er wordt bekeken of de gemeente hierin een rol moet spelen. Bron: Gesprek met zorgaanbieder Cello Pagina 5 van 24

7 Participanten: Zorgorganisaties voor inwoners met een verstandelijke beperking en voor ouderen in Best en oudere inwoners van Best met een verstandelijke beperking of hun vertegenwoordigers Participatiemiddel: Telefonisch benadering en indien nodig een gesprek/bijeenkomst Participatievraagstuk: Vanuit het Ondersteuningsteam Bestwijzer is het signaal gekomen dat een specifieke woonvorm gemist wordt in Best; namelijk kamers voor kwetsbare jongvolwassen inwoners, waar zij onder begeleiding toe kunnen werken naar zelfstandigheid. Tijdens het participatietraject wordt nader bekeken waar behoefte aan is. Bron: signalen Ondersteuningsteam Bestwijzer Participanten: Ondersteuningsteam, ervaringsdeskundigen en de woningcorporaties. Participatiemiddel: Gesprek Geschikt wonen Participatievraagstuk: Dat inwoners met beperkingen langer in de eigen, zelfstandige woning blijven wonen, betekent dat de nodige ondersteuning die voorheen in een zorginstelling werd geboden, in en rond de eigen zelfstandige woning georganiseerd moet worden. Logisch gevolg hiervan is dat mensen steeds vaker zelf het initiatief nemen en er in Nederland al allerlei woon-zorg initiatieven ontstaan. De vraag is of er in Best ook animo is voor dit soort initiatieven en of de gemeente hierin een rol moet spelen. Bron: PON: Wonen met Zorg en Welzijn in tijden van verandering, KCWZ dossier woonvariaties Participanten: Inwoners 60+, Woningcorporatie Thuis (i.v.m. pilot in Dijkstraten) Participatiemiddel: Vragenlijst inwoners jaar, aansluiten bij bijeenkomst bewoners Thuis Naast dit vraagstuk is bekend dat 47% van de ouderen in Best eenzaam is (bron GGD monitor) en meer dan de helft van de ouderen boven de 75 jaar alleen woont (bron Woonmonitor 2015 bureauvijftig). Indien eenzaamheid onder ouderen een speerpunt wordt, wordt in fase 2 van het participatietraject bekeken hoe we eenzaamheid onder ouderen zoveel als mogelijk kunnen voorkomen. Toegankelijkheid openbare ruimte en openbare gebouwen Participatievraagstuk: De fysieke toegankelijkheid van openbare gebouwen en de openbare ruimte in de woonomgeving bepaalt mede of inwoners geschikt kunnen wonen. Uit het meest recente Wmo klanttevredenheidsonderzoek blijkt dat 7% van de respondenten vaak en 39% soms beperkingen ervaart bij de toegankelijkheid van openbare gebouwen. Bij de toegankelijkheid van de openbare ruimte ervaart 18% vaak en 51% soms beperkingen. Tijdens het participatietraject wordt onderzocht waarbij de beperkingen exact worden ervaren. Bron: Wmo klanttevredenheidsonderzoek over 2014 Participanten: Gehandicaptenplatform, Wmo-cliënten met een mobiliteitsbeperking en 80+ Participatiemiddel: Vragenlijst onder de Wmo-cliënten, gesprek met Gehandicaptenplatform Pagina 6 van 24

8 Aanwezigheid voorzieningen Participatievraagstuk: Net als bij de woningvoorraad is het ook met betrekking tot de voorzieningen de uitdaging deze goed aan te laten sluiten bij de bewoners in de buurt. De vraag is welke voorzieningen in de nabijheid maken dat inwoners met een beperking en oudere inwoners geschikt kunnen wonen. Bron: VNG, cement tussen wonen en zorg Participanten: Inwoners 60+ Participatiemiddel: vragenlijst inwoners jaar Dementievriendelijke gemeenschap Het aantal inwoners met dementie neemt de komende jaren toe van 376 in 2014 naar 503 in 2020 (bron: Alzheimer Nl). De gemeente heeft zich, met ondertekening van de intentieverklaring dementievriendelijke gemeente, er aan verbonden om zich de komende jaren in te zetten om mogelijkheden te creëren waardoor inwoners met dementie en hun mantelzorgers zo lang mogelijk als volwaardige burgers deel kunnen nemen aan de samenleving. Dementie is daarmee al een speerpunt. In fase 2 wordt bekeken welke acties de komende jaren worden opgepakt. Het platform dementie is daarbij een belangrijke participant. Pagina 7 van 24

9 MANTELZORG Bij dit thema draait het om de vraag hoe we ervoor kunnen zorgen dat er voldoende mantelzorgers zijn en zij hun taken zo goed mogelijk uit kunnen voeren. Doordat er recent onderzoek is gedaan onder mantelzorgers, is er al veel informatie over de behoeften van deze doelgroep. De participatievraagstukken bij dit thema concentreren zich daardoor voornamelijk op fase 2. Ondersteuning mantelzorgers Participatievraagstuk voor het participatietraject: Tijdens de brainstormsessie op 12 oktober is aangegeven dat men zich zorgen maakt om de jonge mantelzorgers. Tijdens het participatietraject wordt nader onderzocht of de ondersteuning van jonge mantelzorgers een speerpunt moet worden. Bron: Brainstormsessie op 12 oktober Participanten: SWBO, jeugdverpleegkundige GGD, praktijkondersteuner jeugd, OTB Participatiemiddel: gesprek/bijeenkomst Uit het laatste Wmo onderzoek onder mantelzorgers in Best blijkt verder dat mantelzorgers qua ondersteuning het meeste behoefte hebben aan praktische hulp en faciliteiten voor vervoer. Tijdens fase 2 van het participatietraject wordt bekeken aan welke hulp en faciliteiten exact behoefte is. Financiële tegemoetkoming Na de praktische ondersteuning en de faciliteiten voor vervoer, hebben de mantelzorgers in Best aangegeven de meeste behoefte te hebben aan een financiële tegemoetkoming vanwege de extra kosten die zij maken door de mantelzorgtaken en als waardering. In 2015 keert de gemeente voor het eerst een financiële tegemoetkoming uit aan mantelzorgers (vervanging van de landelijke regeling mantelzorgcompliment). In fase 2 van het participatietraject kan geëvalueerd worden hoe dit is ervaren door de mantelzorgers en hoe de regeling er in de toekomst uit zou moeten zien (Bron: Klantonderzoek Wmo over 2014, Ervaringen onder mantelzorgers). Combinatie werk en mantelzorg Uit het laatste Wmo onderzoek onder mantelzorgers in Best blijkt dat de grootste groep mantelzorgers tussen de 35 en de 64 jaar oud is. Dit betekent dat zij hun mantelzorgtaken vaak met een baan moeten combineren. Dit terwijl maar 31% begrip ervaart vanuit de werkgever. Indien dit knelpunt prioriteit krijgt, wordt in fase 2 van het participatietraject bekeken hoe de werkende mantelzorgers ondersteund kunnen worden. Pagina 8 van 24

10 VRIJWILLIGERS Bij dit thema draait het om de vraag hoe we ervoor kunnen zorgen dat er voldoende vrijwilligers zijn en zij hun taken zo goed mogelijk uit kunnen voeren. Door onderzoek en een eerdere bijeenkomst is er al veel informatie over de behoefte van de vrijwilligers(organisaties). Verdere participatie op dit thema vindt daarom plaats in fase 2. Ondersteuningsbehoefte vrijwilligersorganisaties Uit het Wmo onderzoek onder vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties in Best blijkt dat de vrijwilligersorganisaties in de toekomst de meeste problemen verwachten bij het werven van nieuwe vrijwilligers en van nieuwe leden/deelnemers, bij het werven van financiële middelen en bij de tijd die vrijwilligers willen besteden aan hun taken. Het grootste gedeelte van de organisaties denkt ondersteuning en/of coaching nodig te hebben om de problemen op te lossen. Tijdens fase 2 van het participatietraject wordt onderzocht aan welke ondersteuning exact behoefte is. Waarderingsbeleid In het Wmo onderzoek onder vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties in Best hebben de vrijwilligersorganisaties aangegeven dat het waarderen van vrijwilligers een van de belangrijkste focuspunten moet zijn voor de gemeente. Tijdens fase 2 van het participatietraject wordt uitgediept waar precies behoefte aan is. Verbinding informeel - formeel Op 5 februari 2015 is er een bijeenkomst voor vrijwilligersorganisaties geweest in Bestwijzer over de veranderingen in zorg en ondersteuning. Hierbij is er door de vrijwilligersorganisaties aandacht gevraagd voor een goede verbinding tussen de professionals en de vrijwilligers op gebied van zorg en ondersteuning. Ook tijdens de brainstormsessie op 12 oktober is dit weer naar voren gekomen. In fase 2 van het participatietraject wordt bekeken hoe we hier op in kunnen zetten. Voldoende vrijwilligers in de toekomst; sluitend aanbod Een ander punt dat op 5 februari en op 12 oktober naar voren is gekomen, is hoe we op het gebied van de zorg en ondersteuning ervoor kunnen zorgen dat er voldoende vrijwilligers zijn om aan de (toenemende) vraag te voldoen. In fase 2 van het participatietraject wordt bekeken welke acties hiervoor nodig zijn. Pagina 9 van 24

11 PREVENTIE Hierbij gaat het om de vraag hoe we ervoor kunnen zorgen dat inwoners zo gezond mogelijk leven en zo min mogelijk ondersteuning nodig hebben. Belangrijk subthema hierbinnen is leefstijl en gedrag. Vertrekpunt hierbij zijn de landelijke speerpunten van beleid. De focus ligt hierbij, in tegenstelling tot de overige thema s, niet zozeer op inwoners met een (toekomstige) beperking, maar op alle inwoners van Best. Schadelijk gebruik genotmiddelen Participatievraagstuk: In de afgelopen acht jaren is er nadrukkelijk ingezet op het terugdringen van alcoholgebruik onder jongeren. De leeftijd waarop jongeren starten met alcohol is hoger geworden en ouders worden kritischer. Toch wordt er nog steeds stevig gedronken onder de jongeren. De vraag is welke ontwikkelingen er in Best zijn ten aanzien van alcoholgebruik onder jongeren. Bron: Emovo pubercontactmoment 2015 (nog vertrouwelijk) Participanten: Werkgroep LJNF (vertegenwoordigers vanuit WBO, GGD, politie, onderwijs, ex-huisarts, Novadic Kentron), praktijkondersteuner jeugd Participatiemiddelen: Agendering bij de werkgroep LJNF, gesprek met de praktijkondersteuner jeugd. Vooruitlopend op fase 2 wordt er op 30 november 2015 aangesloten bij een voorlichtingsactiviteit van WBO voor ouders, gericht op alcohol- en drugspreventie. Participatievraagstuk: Uit cijfers van het verslavingsinstituut Trimbos blijkt dat landelijk gezien het aantal alcoholisten van 55 jaar en ouder in het afgelopen jaar met 10% is gestegen. De vraag is of er trends zijn te bespeuren in Best ten aanzien van alcoholgebruik onder 55+. Wat zijn mogelijke oorzaken van alcoholgebruik onder 55+? In hoeverre speelt alcoholverslaving mee in meervoudige gezinsproblematiek? Bron: Persbericht verslavingsinstituut Trimbos Participanten: Novadic-Kentron, praktijkondersteuner ouderen, OTB (vertegenwoordiger Novadic), WBO (coördinator activerend huisbezoek) Participatiemiddel: gesprek/bijeenkomst Verder heeft de raad, na de behandeling van het Integraal Veiligheidsplan De Kempen , verzocht om een lokale uitwerking van het speerpunt drugspreventie onder jongeren. Naar aanleiding van dit verzoek is dit aandachtspunt tijdens een bijeenkomst op 30 juni 2015 verkend met relevante externe partners. Tijdens fase 2 wordt verder verkend aan welke vorm van ondersteuning ouders en jongeren behoefte hebben. Vooruitlopend hierop wordt op 30 november 2015 aangesloten bij een voorlichtingsactiviteit van WBO voor ouders, gericht op alcohol- en drugspreventie. Gezond gewicht 4-12 jaar Participatievraagstuk: In Best neemt tussen groep 2 en groep 7 het aantal kinderen met overgewicht toe van 8% naar 14%. De vraag is wat de achterliggende oorzaken hiervan zijn. Bron: GGD Flyer JGZ Best Participanten: Diëtisten, praktijkondersteuner jeugd, jeugdarts GGD Participatiemiddel: Vragenlijst onder diëtisten, gesprek met praktijkondersteuner jeugd en jeugdarts GGD Pagina 10 van 24

12 Gameverslaving jeugd Participatievraagstuk: Tijdens een gesprek met de zorgcoördinatoren van het Heerbeeckcollege kwam gameverslaving als actueel item naar boven. Toch weten we hier maar weinig van. Er worden geen vragen in de monitors of Emovo gesteld over dit onderwerp. De vraag is in hoeverre gameverslaving speelt onder jeugd in Best. Bron: Gesprek in 2015 met zorgcoördinatoren Heerbeeckcollege (geen verslag) Participanten: Novadic, OTB, jeugdverpleegkundige GGD, Lumens Participatiemiddel: Gesprek/bijeenkomst Psychosociale problematiek jeugd Participatievraagstuk: Maar liefst 16% van de jongeren in klas 2 van het voortgezet onderwijs had in het schooljaar 2013/2014 een indicatie voor psychosociale problematiek. De vraag is wat de achterliggende oorzaken hiervan zijn. Bron: GGD Flyer JGZ Best Participanten: Jeugdarts en jeugdverpleegkundige GGD, praktijkondersteuner jeugd, zorgcoördinatoren Heerbeeck en Kempenhorst, OTB, Lumens, GGZe Participatiemiddel: Gesprek/bijeenkomst Ouderenmishandeling Uit onderzoek van de Seniorenraad onder de 80-plussers blijkt dat 5% van de respondenten slachtoffer is geweest van ongewenste aanrakingen, 7% is geconfronteerd met situaties waarin druk werd uitgeoefend om papieren te tekenen en 5% heeft zich bedreigd gevoeld door iemand uit de kennissenkring en heeft ervaren dat bekenden hem of haar verhinderden de post te lezen. Indien dit een speerpunt wordt, wordt in fase 2 van het participatietraject bekeken hoe we deze vormen van ouderenmishandeling tegen kunnen gaan. Bewegen voor ouderen en inwoners met een beperking Participatievraagstuk: Uit onderzoek van de Seniorenraad bleek dat meer dan 1 op de 3 respondenten van 80 jaar en ouder het afgelopen jaar één of meer keren is gevallen. 13% van de 65-plussers kampt met een beperking waardoor ze onvoldoende bewegen. Bewegen is een belangrijke voorwaarde om conditie te behouden, ziektes te voorkomen en vallen te voorkomen. Tijdens de bijeenkomst op 12 oktober werd expliciet aandacht gevraagd voor het stimuleren van beweging van inwoners met een beperking. De vraag is welke bewegingsmogelijkheden er in Best al zijn voor ouderen en/of inwoners met een beperking en in hoeverre de doelgroep er gebruik van maakt. Bron: Behoeftenonderzoek onder senioren (november 2012), GGD ouderenmonitor Best , Verslag bijeenkomst 12 oktober 2015 Participanten: Fysiotherapeuten, sportcentra, caesartherapeuten, inwoners met een beperking, zorgorganisaties (o.a. Archipel, GGZe, Cello, Zuidzorg) Participatiemiddel: vragenlijst onder Wmo-cliënten, telefonische benadering van paramedici, sportcentra en zorgorganisaties Pagina 11 van 24

13 Diabetes Participatievraagstuk: Diabetes is al enige jaren speerpunt van landelijk beleid. Tot op heden is dit speerpunt lokaal niet uitgewerkt, vanuit de achterliggende gedachte dat het bevorderen van een gezond gewicht indirect bijdraagt aan het bestrijden van diabetes. Maar liefst 17% van de 65-plussers in Best heeft diabetes en door de toenemende vergrijzing zullen deze aantallen verder toenemen. De vraag is welke factoren, naast een gezond gewicht van invloed zijn op het ontstaan van diabetes en welke factoren we positief kunnen beïnvloeden. Bron: GGD ouderenmonitor Best Participanten: Diëtisten, praktijkondersteuner ouderen, GGD Participatiemiddel: vragenlijst diëtisten, gesprek met praktijkondersteuner ouderen en GGD Voorbereiden op het ouder worden Tijdens de brainstormsessie op 12 oktober kwam naar voren dat het belangrijk is dat inwoners zelf de regie houden en zich op tijd gaan voorbereiden op het moment dat zij ouder en kwetsbaarder worden, zodat zij ook dan nog geschikt kunnen wonen en leven. Het geschikte moment hiervoor is de 3 e levensfase. De periode van grofweg 60 tot 75 jaar waarin de meeste ouderen nog vitaal en actief zijn. Indien dit een speerpunt wordt, wordt in fase 2 van het participatietraject bekeken hoe dit gestimuleerd kan worden. Pagina 12 van 24

14 SAMENVATTING & PLANNING PARTICIPATIETRAJECT FASE 1 In onderstaand schema zijn alle participatievraagstukken die benoemd zijn onder de 4 thema s samengebracht en voorzien van een planning. Aan het einde van fase 1 van het participatietraject (wk ) wordt een bijeenkomst georganiseerd met alle participanten, waar de totale opbrengst van fase 1 wordt gepresenteerd en samen met de participanten wordt bepaald wat de speerpunten zouden moeten worden. Dit kunnen de punten zijn die in dit plan bij de 4 thema s benoemd zijn, maar tijdens het participatietraject kunnen er ook nog andere punten naar voren komen. Samen met de participanten wordt bepaald welke prioriteit de verschillende speerpunten hebben. Dit alles wordt vervolgens verwerkt in de uitgangspuntennotitie die ter vaststelling aan de raad wordt aangeboden. Wanneer? Wat en wie? Wat en wie? Wat en wie? Wat en wie? Wk 49: 30 nov 6 dec Wk 50: 7 dec 13 dec Uitzetten digitale vragenlijst onder inwoners jaar over Geschikte woningen, Geschikt wonen, Aanwezigheid voorzieningen Uitzetten digitale vragenlijst onder Wmo cliënten over Toegankelijkheid openbare ruimte en openbare gebouwen, Bewegen voor ouderen en Voorlichtingsactiviteit over alcohol- en drugspreventie (fase 2). Gesprek met GGD over Diabetes Aansluiten bij vergadering werkgroep LJNF op 3 dec Wk 51: 14 dec 20 dec inwoners met een beperking Gesprek met jeugdarts + Communicatie: Persoonlijke brief Communicatie: Nieuwsbericht Best informatief Persoonlijke brief Nieuwsbericht Best Nieuwsbericht website informatief Persgesprek Nieuwsbericht website Evt. Facebook Persgesprek Evt. Facebook jeugdverpleegkundige GGD, zorgcoördinatoren Heerbeeckcollege en Kempenhorst en praktijkondersteuner jeugd over Schadelijk gebruik genotmiddelen, Gezond gewicht 4-12 jaar, Gameverslaving jeugd, Psychosociale problematiek jeugd, Ondersteuning mantelzorgers Wk 52/53: 21 dec 3 jan KERSTVAKANTIE (opbrengst vragenlijsten verwerken) Wk 01: 4 jan 10 jan Vragenlijst: telefonische benadering zorgorganisaties VG en ouderen over Vraag en aanbod speciale woonvormen Gesprek gehandicaptenplatform over Toegankelijkheid openbare ruimte en openbare gebouwen Bewegen voor ouderen en inwoners met een beperking Gesprek WBO over Ondersteuning mantelzorgers, Schadelijk gebruik genotmiddelen Wk 02: 11 jan 17 jan Bijeenkomst met makelaars, woningcorporaties en ouderenorganisaties over Geschikte woningen Gesprek woningcorporaties over Vraag en aanbod speciale woonvormen Gesprek met OTB (teamleider, vertegenwoordigers Novadic, GGZe en Lumens) over Schadelijk gebruik genotmiddelen, Gezond gewicht 4-12 jaar, Gameverslaving jeugd, Psychosociale problematiek jeugd, Ondersteuning mantelzorgers Uitzetten digitale vragenlijst onder diëtisten over Gezond gewicht 4-12 jaar, Diabetes Vragenlijst: telefonische benadering paramedici, sportcentra en zorgorganisaties over Bewegen voor ouderen en inwoners met een beperking Gesprek praktijkondersteuner ouderen over Schadelijk gebruik genotmiddelen, Diabetes Pagina 13 van 24

15 Wk 03/04: 18 jan 31 jan Wk 05: 1 feb 7 feb Maart 2016 Na vaststellen uitgangspuntennotitie door gemeenteraad Alle opbrengst verwerken voor en voorbereiden van slotbijeenkomst Slotbijeenkomst participatietraject 1 e fase met georganiseerde vrijwilligersorganisaties en professionele organisaties. Doel: opbrengst fase 1 participatietraject te delen, te bepalen wat de speerpunten worden en een prioritering aan te brengen Uitgangspunten notitie aanbieden aan gemeenteraad Communicatie: Persgeprek Afhankelijk van free publicity via pers een kort nieuwsbericht in Best Informatief (korte terugkoppeling wat er met de opbrengst is gedaan) Mailing ( of brief) georganiseerde vrijwilligersorganisaties en professionele organisaties: informeren stand van zaken en wat gedaan met uitkomsten slotbijeenkomst Communicatie: Nader te bepalen, eerste ideeën: Artikel Best Informatief (oproep deelnemers fase 2 participatietraject) Mailing deelnemers vragenlijsten die interesse hebben getoond om in fase 2 ook betrokken te worden Nog in te plannen: - aansluiten bij bijeenkomst bewoners Thuis i.v.m. pilot Dijkstraten over #Geschikt wonen (datum nog niet bekend) Participatievraagstukken voor fase 2 Zoals aangegeven in de inleiding volgt er, na het opstellen van de uitgangspuntennotitie, een aanvulling op dit participatieplan voor fase 2. Er is in dit plan wel al een aantal keer verwezen naar onderwerpen waarover in fase 1 geen verdere participatie hoeft plaats te vinden, maar die in fase 2 nader onderzocht kunnen worden. Deze onderwerpen worden wel meegenomen in de slotbijeenkomst van fase 1, om zo met de participanten te bepalen of deze onderwerpen prioriteit zouden moeten krijgen. Hierbij gaat het om: - Geschikte woningen, onderdeel Woningen voor inwoners met een (zeer) zware beperking; - Geschikt wonen, onderdeel eenzaamheid ouderen; - Dementievriendelijke gemeenschap; - Ondersteuningsbehoefte mantelzorgers; - Financiële tegemoetkoming mantelzorgers; - Combinatie werk en mantelzorg; - Ondersteuningsbehoefte vrijwilligersorganisaties; - Waarderingsbeleid vrijwilligers; - Verbinding informeel - formeel; - Voldoende vrijwilligers in de toekomst; sluitend aanbod; - Schadelijk gebruik genotmiddelen, onderdeel drugspreventie onder jongeren; - Ouderenmishandeling; - Voorbereiden op het ouder worden. Mogelijk worden er in fase 1 van het participatietraject nog onderwerpen aan deze lijst toegevoegd. Zowel in de diverse overleggen en vragenlijsten zullen wij actief vragen of er aanvullende onderwerpen zijn. Pagina 14 van 24

16 AANVULLING PARTICIPATIEPLAN VOOR FASE 2 Tijdens fase 2 van het participatietraject worden de (voorlopige) speerpunten die de raad heeft vastgesteld, samen met inwoners en organisaties verder verkend en uitgewerkt in concrete acties. Hiervoor worden gedeeltelijk dezelfde participanten als in fase 1 benaderd, maar gedeeltelijk ook andere partijen. In onderstaand schema is opgenomen over welke speerpunt met wie en op welke manier gesproken wordt in fase 2. Wanneer? Wat? Met wie? Over welke speerpunten? Wk 19: 9 15 mei Brede bijeenkomst Professionele en Vrijwel alle speerpunten Communicatie: Uitnodiging per of brief Nieuwsbericht Best informatief Nieuwsbericht website Facebook vrijwilligersorganisaties, (advies)raden, (vertegenwoordigers van) doelgroepen en inwoners. Iedereen die wil meedenken is welkom. Wk 20: mei Verwerken opbrengst bijeenkomst en - - beslissen over vervolg participatie contact en telefoongesprek GGZe Geschikt wonen voor kwetsbare jongvolwassenen Wk 21: mei Telefoongesprek Woningcorporatie Thuis Geschikt wonen voor kwetsbare jongvolwassenen Telefoongesprek Seniorenraad, werkgroep wonen Geschikte woningen en woonomgevingen, stimuleren nieuwe woonzorginitiatieven Wk 22: 30 mei 5 juni Aanvullend telefoongesprek Seniorenraad, werkgroep wonen Geschikte woningen en woonomgevingen Gesprek WBO ondersteuning mantelzorgers en vrijwilligers, algemene klantcontacten Alle speerpunten onder mantelzorg en onder vrijwilligers, eenzaamheid ouderen, voorbereid ouder worden, ouderenmishandeling, geschikte woonomgeving Wk 23: 6 12 juni Gesprek Generaal Michaelis Bewegen voor ouderen en mensen met een beperking Gesprek Novadic Alcohol, drugs, social media, gamen Gesprek GGD Alcohol, drugs, social media/gamen, psychosociale problematiek, gezond gewicht, bewegen voor ouderen en mensen met een beperking Gesprek Collega s ruimtelijke ontwikkeling en Geschikte woningen en Pagina 15 van 24

17 uitvoering woonomgevingen, stimuleren nieuwe woonzorginitatieven Training Stimulansz Toegankelijkheid (betekenis ratificatie VN-verdrag) Wk 24: juni Wk 25: juni Bijeenkomst Avondje Uit, Gehandicaptenplatform, KBO, PVGE, Seniorenraad Best, Vrijwillige Thuiszorg (Algemene Hulpdienst kon niet aanwezig zijn) ondersteuning mantelzorgers, toegankelijkheid, voorbereid ouder worden, geschikt wonen, bewegen voor ouderen en inwoners met een beperking, diabetes, alcoholgebruik 55+ Wk 26: 27 juni 3 juli Wk 27: 4 10 juli contact Algemene Hulpdienst Ondersteuning mantelzorgers, bewegen voor ouderen en inwoners met een beperking Pagina 16 van 24

18 BIJLAGE: VERSLAG DENKSESSIE PARTICIPATEPLAN 12 OKTOBER 2015 VERSLAG DENKSESSIE PARTICIPATIEPLAN MAATSCHAPPELIJKE ONDERSTEUNING EN ZORG Datum: 12 oktober 2015 Locatie: gemeentehuis Aanwezig: Carla van Heugten (WBO) Peter de Leeuw (WBO) Richard Bekkers (WBO) Antonie Verhees (GGD) Anke-Nel Vos (namens de huisartsen) Annelies Berende (Wmo-adviesraad) Tonny van den Hurk (Wmo-adviesraad) Marijke Smits (Gehandicaptenplatform) Paul Langendoen (Seniorenraad) Ad van Laarhoven (GOEB) Annemieke Huizinga (OTB) Anita Dahmen (Thuis) Ingrid de Graaff (gemeente) Inge Scherpenzeel (gemeente) Saskia Jansen (gemeente) Welkom Ingrid heet iedereen welkom en men maakt kennis met elkaar. Het feit dat iedereen gehoor heeft gegeven aan de uitnodiging getuigt van een enorme betrokkenheid. Inleiding Saskia geeft aan de hand van een korte presentatie (zie bijlage) een toelichting op de achtergrond, doelstelling, het programma en de thema s. In grote lijnen geldt dat de huidige beleidsnota s op het gebied van gezondheid en maatschappelijke ondersteuning eind 2015 aflopen. De gemeente wil nieuw beleid formuleren voor een periode van 4 jaar en zal dit beleid integreren in één nota. In het nieuwe beleid komen speerpunten en acties die er aan bijdragen dat inwoners zo lang, zo gezond, zo prettig en zo zelfstandig mogelijk kunnen wonen en leven in Best. De gemeente wil dit beleid vormgeven in een creatieve samenwerking met inwoners en organisaties. De focus van het beleid ligt op de inwoners van Best met een (toekomstige) beperking, met uitzondering van het subthema leefstijl en gedrag. Bij dit laatste thema richten we ons preventief op alle inwoners van Best. Pagina 17 van 24

19 Eerste stap in het proces is het maken van een participatieplan. In dit plan wordt beschreven wie, waarover, wanneer en op welke wijze wordt betrokken bij het vormgeven van beleid. De participanten worden gekozen op basis van inhoud. Daarom is allereerst enig inzicht vereist in de aandachtspunten die er leven in Best om vervolgens te kunnen bepalen welke doelgroepen/participanten betrokken kunnen worden. Ook wil de gemeente advies over de wijze waarop de daarbij behorende doelgroepen/participanten bereikt kunnen worden. Daarom is deze bijeenkomst belegd. De opbrengst van dit overleg is belangrijke input voor het op te stellen participatieplan. Werksessie In het beleid maatschappelijke ondersteuning en zorg staan 4 thema s centraal, namelijk: Leefbaarheid: Hoe kunnen we ervoor zorgen dat inwoners met een (toekomstige) beperking zo lang en zo prettig mogelijk zelfstandig blijven wonen en werken? Mantelzorgers: Hoe kunnen we ervoor zorgen dat er voldoende mantelzorgers zijn en zij hun taken zo goed mogelijk uit kunnen voeren? Vrijwilligers: Hoe kunnen we ervoor zorgen dat er voldoende vrijwilligers zijn en zij hun taken zo goed mogelijk uit kunnen voeren? Preventie (inclusief leefstijl en gedrag): Hoe kunnen we ervoor zorgen dat inwoners zo gezond mogelijk leven en zo min mogelijk ondersteuning nodig hebben? Voor het verkrijgen van goede input voor het participatieplan komen in deze bijeenkomst bij elk thema de volgende 4 vragen aan bod: Wat zijn de belangrijkste aandachtspunten per thema? Welke participanten horen hierbij? Op welke wijze kunnen we hen bereiken en betrekken bij beleid? Wat kunt u hierin betekenen? Rondom elk thema is een boom opgehangen. De aanwezigen kunnen op memo s aandachtspunten voor beleid noteren en deze vervolgens aan de takken van de boom hangen. Daarna worden de aandachtspunten waar mogelijk geclusterd en de bijbehorende participanten verkend. Ook worden suggesties uitgewisseld over hoe we deze participanten kunnen bereiken en welke rol de aanwezige organisaties hierbij kunnen spelen. Het resultaat van de werksessie met betrekking tot de eerste 3 vragen treft u achtereenvolgens aan. Pagina 18 van 24

20 THEMA LEEFBAARHEID THEMA MANTELZORGERS Pagina 19 van 24

21 THEMA VRIJWILLIGERS THEMA PREVENTIE (INCLUSIEF LEEFSTIJL EN GEDRAG) Pagina 20 van 24

22 De vierde vraag Wat kunt u betekenen? is niet per thema behandeld maar in de volle breedte. Hieruit kwam het volgende concrete aanbod van de aanwezigen: WBO: o aandragen ervaringsdeskundigen onder de doelgroep jeugd; o benaderen van ca. 180 bij hen geregistreerde mantelzorgers; o bijspringen (met ruimtes en mensen); Huisartsen: Uitnodigingen/oproepen voor medewerking ophangen in de wachtkamers van de huisartsen; GGD: o gespreksleiding tijdens participatiebijeenkomsten; o bevragen 370 panelleden uit Best; Seniorenraad: informeren van achterban (1.500 senioren) per ; Seniorenraad en Gehandicaptenplatform: tijdens themabijeenkomsten (eerstvolgende is op 18 november) kan in afstemming met de gemeente worden ingestoken op bepaalde aandachtspunten van beleid; GOEB: o uitzetten vragenlijst naar de diverse bewonersoverleggen; o iets laten publiceren in de nieuwsbrieven van de bewonersoverleggen; o bespreken tijdens de GOEB ALV; Bestwijzer: aan de balie van Bestwijzer mensen vragen om mee te denken over beleid; Kerken: input ophalen via de ziekenbezoekgroepen; Veel van de aanwezigen: inzetten nieuwsbrieven voor communicatie. Planning vervolgtraject Met de opbrengst van deze bijeenkomst stelt de gemeente een participatieplan op. Dit plan is in november 2015 gereed. In december 2015 / januari 2016 start de eerste fase van het participatietraject. In deze fase worden de speerpunten van beleid geformuleerd. In de 2 e fase van het participatietraject, gepland in april/mei 2016, worden de speerpunten vertaald naar concrete acties. De conceptnota is voor de zomer 2016 gereed en wordt, na de formele inspraakprocedure, in januari 2017 vastgesteld door de raad. Actie aanwezigen in komende periode Op dit moment wordt er nog geen concrete actie verwacht van de aanwezigen richting mogelijke participanten. Pas wanneer het participatieplan klaar is, is ook duidelijk met welke vraag participanten kunnen worden benaderd. De aanwezigen geven aan desgewenst bereid te zijn om in het vervolgtraject mee te denken met de gemeente over de totstandkoming van het beleid en, zoals eerder aangegeven, een rol te spelen bij het bereiken van de participanten. De gemeente is blij met dit aanbod en dankt de aanwezigen voor hun enthousiaste en actieve inbreng vandaag. Best, 20 oktober 2015 Pagina 21 van 24

23 Bijlage: presentatie 12 oktober Pagina 22 van 24

24 Pagina 23 van 24

25 BIJLAGE: VERKLARING AFKORTINGEN Afkorting Verklaring ALV GGD GGzE GOEB KCWZ LJNF MOZ OTB SWBO VG VNG VTV WBO WMO Algemene Leden Vergadering Gemeentelijke Gezondheidsdienst Geestelijke Gezondheidszorg Eindhoven en De Kempen Gezamenlijk Overleg Erkende Bewonersgroepen Kenniscentrum Wonen Zorg Laat je niet flessen Maatschappelijke Ondersteuning & Zorg Ondersteuningsteam Bestwijzer Stichting Welzijn Best-Oirschot Verstandelijk Gehandicapten Vereniging van Nederlandse Gemeenten Volksgezondheid Toekomst Verkenning Welzijn Best Oirschot Wet Maatschappelijke Ondersteuning Pagina 24 van 24