Visienota netwerk Samen tegen eenzaamheid in Den Helder

Transcriptie

1 Visienota netwerk Samen tegen eenzaamheid in Den Helder Inleiding Eenzaamheid is een groot maatschappelijk probleem. Mensen die zich eenzaam voelen zijn over het algemeen angstiger, achterdochtiger, wantrouwiger en vaker depressief. Ze ervaren veel stress en zijn geneigd slechter voor zichzelf te zorgen, en er is een duidelijke relatie tussen verslaving en eenzaamheid. Het is dan ook niet verwonderlijk dat veel mensen die zich eenzaam voelen vroeg of laat een beroep doen op gemeentelijke voorzieningen en/of in het zorgcircuit terechtkomen. De persoon waarom het gaat is eerstens zelf verantwoordelijk om zijn eigen contacten te onderhouden en zijn netwerk uit te breiden. Dat lukt veerkrachtige mensen die een korte periode van eenzaamheid doormaken ook prima. Maar mensen die al langere tijd eenzaam zijn lukt dit niet zonder hulp. Zij kunnen zelf de connectie niet meer maken. Ook weten ze vaak niet hoe om te gaan met de gevoelens van eenzaamheid. Hiervoor is persoonsgerichte aandacht nodig van iemand die het onderwerp bespreekbaar kan maken, goed kan luisteren en de persoon op weg kan helpen. De persoon moet uiteraard wel zelf iets aan de eenzaamheid willen doen. In Den Helder zijn veel professionele en vrijwillige zorgen welzijnsorganisaties actief die zich, elk op hun eigen wijze en vanuit eigen deskundigheid/expertise, inzetten om eenzaamheid onder de inwoners te bestrijden. Deze organisaties hebben aangegeven de krachten te willen bundelen om samen effectiever en duurzamer de eenzaamheid binnen de gemeente te willen bestrijden. Met dit doel voor ogen vormen zij een coalitie/netwerk Samen tegen eenzaamheid. In het voorliggende plan staat de gezamenlijke visie op de aanpak van eenzaamheid binnen Den Helder beschreven. Deze aanpak is gebaseerd op gedeelde inzichten en elders ontwikkelde kennis over bewezen effectieve methodieken en interventies. Wat is het probleem? In Den Helder geeft 46,6 % van de 65-plussers en 37,7 % van de volwassen bevolking (19-64) aan zich eenzaam te voelen (bron: ouderen en volwassenmonitor GGD HN, 2012). Het hoge percentage eenzame ouderen en de groeiende groep 75-plussers zijn voor de gemeente aanleiding geweest om het project Eenzaamheid Ouderen in gang te zetten. Daarnaast blijkt uit de laatste jeugdmonitor van de GGD (2016) dat 56,7% van de jongeren (VO, 2 e en 4 e jaar) zich eenzaam voelt. De cijfers uit de nieuwe ouderen/volwassenmonitor ( ) worden dit voorjaar gepresenteerd. Eenzaamheid is een taai probleem. De aanpak is lastig door het taboe dat (nog steeds) op eenzaamheid rust, waardoor het signaleren, het bespreekbaar maken en het in gang zetten van effectieve ondersteuning bemoeilijkt worden. Ook voelen betrokkenen zich 1

2 vaak onbekwaam om te handelen, omdat er onvoldoende pasklare effectieve interventies bekend zijn om naar door te verwijzen/toe te geleiden. Waarom samen? Veel organisaties zetten zich graag in om eenzaamheid te verminderen. Toch blijkt dat die inzet lang niet altijd leidt tot het gewenste resultaat. Landelijk is de laatste jaren veel onderzoek gedaan naar eenzaamheid, onder andere over wat werkt en niet werkt in de aanpak. Van deze kennis wordt echter (nog) weinig gebruik gemaakt in Den Helder. Ook wordt niet geprofiteerd van elkaars kennis en mogelijkheden, terwijl juist samenwerking nodig is. Met name tussen zorg en welzijn is nog een grote kloof te dichten. Om eenzaamheidsklachten drastisch en effectief te verminderen is het nodig dat de gemeente, zorgverzekeraar, vrijwilligers, zorgen welzijnsprofessionals, huisartsen, onderwijs en actieve burgers er gezamenlijk werk van maken (bron: Coalitie Erbij). Doelstelling Deelnemers aan het netwerk willen eenzaamheid in Den Helder daadwerkelijk en doeltreffend verminderen door samen te werken aan betere signalering en aanpak van eenzaamheid ( 1 volgens integrale meer fasen-aanpak). Het (uiteindelijke) doel van het netwerk/de coalitie is mensen die last hebben van gevoelens van eenzaamheid en hier iets aan willen doen, te ondersteunen om met behulp van eigen talenten en vaardigheden (weer) de connectie te maken met anderen. Doelgroepen Op grond van het groeiende aantal ouderen, de gezondheidsmonitor van de GGD, landelijk onderzoek, de gegevens van Coalitie erbij en wens van de gehele gemeenteraad richt het netwerk de aandacht in eerste instantie op de doelgroep: (zeer) ouderen, met name 75-plussers. In een later stadium zal de focus ook op andere doelgroepen gaan liggen (o.a. jongeren, mantelzorgers, mensen met een beperking (verstandelijk, psychisch, lichamelijk, migranten). Wat gaan we doen? De partners (gemeente, welzijn- en zorgaanbieders, zorgverzekeraar, vrijwilligersorganisaties) vormen met elkaar een netwerk/coalitie en ondertekenen daartoe een intentieverklaring. De coalitie/het netwerk is geen doel op zich. Het is de bedoeling dat het ongeveer 2 jaar actief is, daarna wordt voortzetting geborgd in andere, bestaande overleggen. Doel van het project is landelijke, regionale en lokale kennis over de aanpak van eenzaamheid te verspreiden binnen Den Helder en goede afspraken te maken met elkaar, waardoor de aanpak effectiever wordt en er beter wordt samengewerkt. Veel van de landelijke kennis is gebundeld in de training: Eenzaam ben je niet alleen, Hierin staat 1 zoals beschreven in het handboek: Eenzaam ben je niet alleen van de Wmo-werkplaatsen Nederland. 2

3 onder andere de meer-fasen aanpak beschreven die ontwikkeld is door de Wmowerkplaatsen samen met Movisie en Coalitie Erbij. Tijdpad Het project loopt van medio 2017 tot medio 2019 Resultaten Resultaten proces Het project is geslaagd als de beschikbare kennis in ieders reguliere werkwijze is opgenomen, de netwerkpartners elkaar goed kennen, en er concrete afspraken met elkaar zijn gemaakt over signalering, doorverwijzing, toeleiding en terugkoppeling. Resultaten inhoud Aan het eind van de projectperiode (medio 2019) zijn voor de verschillende doelgroepen concrete actieplannen opgesteld. De inhoud is gebaseerd op wat er al is, mogelijke hiaten worden met elkaar aangevuld en onder andere door middel van focusgroep-gesprekken in kaart gebracht. Resultaten op inwonersniveau Na afloop van het project wordt sneller gesignaleerd of iemand eenzaam is en wordt de eenzaamheid eerder bespreekbaar gemaakt; Na afloop van het project zijn professionals en vrijwilligers beter toegerust om ondersteuning te bieden. Hierdoor worden inwoners die aangeven eenzaam te zijn effectiever en meer persoonsgericht ondersteund in hun streven een oplossing te vinden. Monitoring De GGD Hollands Noorden voert elke vier jaar een monitor gezondheidsbeleid uit. Hierin worden onder andere vragen gesteld over eenzaamheid. Op deze wijze kan de mate van eenzaamheid worden vastgesteld. Het vereist echter specifiek en gericht onderzoek om vast te stellen in hoeverre dit project daaraan heeft bijgedragen. Projectorganisatie De burger Is in principe in de lead Lokale trekker van het netwerk: Op dit moment trekken de GGD Hollands Noorden en de Wering het netwerk. Het is nog niet duidelijk of deze constructie na juni 2017 gecontinueerd kan worden. Een lokale trekker is wel essentieel om de resultaten te borgen. De kerngroep Zorgt voor de voortgang en kwaliteit van het project. 3

4 Deze groep bestaat uit: de Wering, GGD HN, gemeente Den Helder. Mogelijk kunnen later nog meer organisaties worden toegevoegd. De begeleidingsgroep/klankbordgroep Vertegenwoordigers van relevante partijen. Zorgt voor kwaliteit van de acties, draagvlak, terugkoppeling en verbinding. Bereidt netwerkbijeenkomsten en activiteiten voor. Het netwerk Alle betrokken partijen: ervaringsdeskundigen, actieve burgers, zorgen welzijnsprofessionals, vrijwilligers(organisaties), ondernemers, onderwijs etc. Zie bijlage voor ondertekende intentieverklaring (groeidocument, wordt ondertekend in juni 2017). Het netwerk komt twee of drie keer per jaar bij elkaar. Communicatie De kerngroep komt een keer per kwartaal (en verder zo vaak als mogelijk is) bij elkaar, daarnaast zijn er voor de verschillende onderwerpen werkgroepen met deelnemers uit het netwerk. De begeleidingsgroep/klankbordgroep komt twee of drie keer per jaar bij elkaar. Alle reguliere communicatiekanalen van de deelnemende organisaties (overleggen, nieuwsbrieven e.d.) worden benut om het netwerk, het plan en het thema eenzaamheid onder de aandacht te brengen. Daarnaast worden lokale media centraal door de kerngroep op de hoogte gesteld van acties die vanuit het netwerk in gang worden gezet. Actieplan en Fasering Actie Wie Wanneer Doelstelling: 1. Eind 2019 kennen deelnemers aan het netwerk Eenzaamheid elkaars expertise goed en wordt er structureel en integraal samengewerkt rondom eenzaamheid Gezamenlijk visiestuk voor Den Helder Ondertekenen intentieverklaring Netwerkbijeenkomsten met: (nadere) kennismaking GGD is penvoerder Projectgroep schrijft mee Netwerk: Input en vaststelling Alle partijen die samen de coalitie/het netwerk tegen eenzaamheid willen vormen Allen (zorgen welzijnsprofessionals, vrijwilligers, actieve burgers, bedrijfsleven e.a.) 4 April 2017 Mei/juni 2017 Gedurende twee jaar vanaf febr 2017, 2 of 3 x per jaar

5 (speeddaten, pitches, voorlichtingen e.d.) Kennisuitwisseling (voorlichting, casuïstiekbespreking In groepen). Inventarisatie huidige activiteiten door netwerkpartners (zowel formeel als informeel) Hiaten worden in kaart gebracht door het netwerk, eventueel in focusgroep gesprekken. Gezamenlijk opstellen van actieplannen voor de verschillende doelgroepen (uitgaande van wat er al gebeurt en wat mogelijk ontbreekt). Samenwerken aan lokale activiteiten, zoals in de week tegen de eenzaamheid. Ontwikkeling sociale kaart voor werkers in de wijk met aanbod specifiek gericht op aanpak eenzaamheid. De Wering met behulp van allen Doelstelling 2. Toerusting professionals en vrijwilligers in de wijk Train de trainer training (groep van 7 personen) in methodiek: Eenzaam ben je niet alleen HAN, met GGD en de Wering Maart 2017 Getrainde professionals trainen collega s en vrijwilligers en evt. ook mensen van andere organisaties Professionals die getraind zijn als trainer Eenzaam ben je niet alleen Doelstelling 3. Bewustwording en doorbreken taboe 5 Is al gestart. Eerste versie eind juni gereed. Bijhouden continu proces. Mei jan 2018 daarna continu proces

6 Werven ambassadeurs die andere partners benaderen voor (verdere) bewustwording en het bespreekbaar maken van eenzaamheid, en mogelijkheden aanpak. Mediacampagne (via eigen achterbannen/bestaande nieuwsbrieven, websites en lokale media. Projectgroep + allen Projectgroep en allen + kunstenaars + lokale media Doorlopend proces vanaf maart 2017-juni 2019 Week van de Eenzaamheid september/oktober 2017 en daarna jaarlijks 6