Startnotitie Integraal beleidsplan sociaal domein

Transcriptie

1 Startnotitie Integraal beleidsplan sociaal domein

2 Voorwoord Versie: 27 januari 2017 In De kracht van Coevorden hebben we beschreven wat onze visie is op het Sociaal Domein en hoe het sociaal domein in Coevorden er volgens ons in 2020 uit kan zien. Onze ambitie is dat in 2020 de inwoners van onze gemeente zo goed mogelijk meedoen op het gebied van zorg, welzijn en de arbeidsmarkt. Zo goed mogelijk, kan voor iedere inwoner anders zijn: we geloven dat vrijwel iedereen op zijn of haar manier iets kan bijdragen aan de samenleving en invloed heeft op zijn/haar eigen leven. In het werkveld van zorg, welzijn en arbeid is de gemeente één van de partijen. Als overheid leggen we beleid vast, maar een doelstelling behalen kunnen we alleen samen. We hebben ook de inwoners, zorginstellingen, woningbouwcorporaties, maatschappelijke organisaties en verenigingen, vrijwilligers, mantelzorgers, en andere partners heel hard nodig. Het is een maatschappelijke taak waar we allemaal iets voor doen en waarin iedereen een eigen aandeel heeft vanuit zijn/ haar verantwoordelijkheid. Daarom gaan we in gesprek met de samenleving, halen we ideeën op en nodigen we iedereen uit om samen met ons de plannen te maken waarmee we onze doelen kunnen bereiken. In 2017 werken we aan het beleidsplan dat de route aangeeft naar In deze notitie lichten we toe hoe we de samenleving vragen om mee te denken over dit beleid en welke stappen we daarin gaan zetten. Joop Brink, coördinerend wethouder sociaal domein

3 Inhoudsopgave inleiding 1 1. Visie Uitdagingen 2 2. Plan van aanpak Verwachtingen Fasen Communicatie Samenvatting planning 9 Bijlage 10 Samenvatting Visie

4 Inleiding Begin 2014 is De kracht van Coevorden vastgesteld door de gemeenteraad. Deze visie is mede tot stand gekomen door de inbreng van onze samenwerkingspartners. We willen nu graag opnieuw inwoners en professionals uitnodigen, om mee te denken over de stappen die we in de komende jaren willen zetten om de doelen voor 2020 en daarna te halen. In de afgelopen jaren zijn er al veel stappen gezet, maar het kan nog beter. We vinden het belangrijk om - na twee jaar uitvoering te hebben gegeven aan de nieuwe taken en verantwoordelijkheden binnen het sociaal domein - stil te staan bij wat nodig is om in gezamenlijkheid de visie in 2020 te realiseren. Met één beleidsplan voor alle onderwerpen binnen het Sociaal Domein willen we ervoor zorgen dat het beleid een logisch geheel vormt dat helpt bij het realiseren van ambities. De uitvoering kunnen we niet alleen, en daarom willen we ook het beleid schrijven met de inbreng van de partijen om ons heen. Deze notitie heeft twee doelstellingen: We lichten toe welke richting we kiezen in het beleidsplan, deze richting komt voort uit de visie De Kracht van Coevorden. De notitie is een plan van aanpak waarin toegelicht wordt welke stappen we gaan zetten om te komen tot een beleidsplan en hoe we daarbij de samenleving betrekken. 1

5 1. Visie 2020 De gemeentelijke visie op het sociaal domein is samen te vatten in: Optimale participatie van de inwoners in onze gemeente op het gebied van zorg, welzijn en de arbeidsmarkt. Aan de hand van vijf pijlers zijn de ambities om deze visie in het jaar 2020 te realiseren, beschreven. Deze pijlers zijn: Preventie, Bevorderen eigen kracht, Gebiedsgerichte aanpak, Integraliteit en Financieel toekomstbestendig. In het visiedocument is invulling en richting gegeven aan deze pijlers. Daarnaast is de visie het uitgangspunt van het beleid binnen het sociaal domein. De afgelopen twee jaar is hieraan uitvoering gegeven door onder andere de medewerkers van de gemeentelijke sociale teams. In de bijlage is samenvattend te lezen wat de gemeentelijke visie betekent voor de inwoner, de externe partner en de medewerker in het jaar Uitdagingen Om de ambities voor 2020 te halen gaan we uit van de vijf pijlers. Per pijler is door ons een aantal voorstellen van uitdagingen geformuleerd, waarvan we denken dat we daar in komende jaren mee aan de slag moeten. Van onze inwoners en partners horen wij graag of deze uitdagingen worden gedeeld, of dat er andere uitdagingen zijn. De informatie uit de gesprekken gebruiken we om beleidskeuzes te maken. De volgende stap is dan om bij deze beleidskeuzes, als partners samen, uitvoeringsplannen te maken. Onderstaand wordt per pijler een toelichting gegeven met een aantal Uitdagingen die wij zien voor de komende jaren. I. Preventie We voorkomen problemen liever dan dat we ze oplossen. Daarom vinden we preventie heel erg belangrijk. Als we mensen kunnen helpen om zelfstandig en gezond te leven, dan kunnen we duurdere hulp of ondersteuning in de toekomst misschien voorkomen. Preventie kan op allerlei manieren uitgevoerd worden. Investeren in je toekomst kun je doen door een startkwalificatie te halen, door een gezonde levensstijl te hebben of door een goed sociaal netwerk op te bouwen. We kunnen ook problemen voorkomen door informatie en advies te geven, cliënten te ondersteunen en ervoor te zorgen dat vragen al vroeg in beeld zijn, voordat de problemen groter worden. Daarvoor is het belangrijk dat professionals een goed netwerk hebben en inwoners en hun omgeving goed leren kennen. Uitdagingen Preventie: We signaleren problemen zo vroeg mogelijk. We helpen inwoners hun sociale netwerk te vergroten. Vrijwillige ondersteuning is vaker voldoende, en professionele ondersteuning minder nodig. 2

6 De vrij toegankelijke ondersteuning aan inwoners werkt goed en partijen werken goed samen. Alle partners zien het belang van preventie om problemen te voorkomen. II. Eigen kracht We willen dat mensen zoveel mogelijk eigen verantwoordelijkheid nemen voor de inrichting van hun eigen leven. We stimuleren ze daarom om gebruik te maken van de mogelijkheden die ze zelf hebben, en niet uit te gaan van hun beperkingen. Met als doel dat elke inwoner op zijn eigen manier mee kan blijven doen in de samenleving. Het netwerk van de inwoner speelt hierin een grote rol. Daardoor kunnen kleine problemen makkelijker dichter bij huis en zonder hulp van een gemeente of andere partij worden opgelost, of kunnen mensen die ondersteuning krijgen sneller zelfstandig verder. Bij eigen kracht hoort ook geven en nemen, iets voor elkaar doen. De samenleving kan iets betekenen voor inwoners, maar dan vragen we van inwoners ook om iets te betekenen voor de samenleving. Uitdagingen Eigen kracht: Er is voldoende aandacht voor inwoners die niet genoeg eigen kracht hebben om mee te komen. Mensen nemen zelf verantwoordelijkheid om mee te doen aan de samenleving. We hebben in beeld wat inwoners minimaal nodig hebben om zelfstandig mee te kunnen doen. Inwoners kunnen langer zelfstandig thuis wonen. Jongeren helpen we om in een ingewikkelde samenleving zelfstandig aan de slag te kunnen. III. Gebiedsgerichte aanpak Sinds 2015 zijn er sociale teams in acht gebieden van de gemeente Coevorden. Voor de vragen en problemen die in elk gebied spelen, wordt ingezet op een oplossing met behulp van de (algemene) voorzieningen in dat gebied. De professionals kennen het gebied. Met deze kennis zijn door de partijen die werkzaam zijn in de gebieden in gezamenlijkheid een aantal doelen geformuleerd voor de komende jaren. We willen in ieder gebied een aanbod van voorzieningen van verschillende partijen, dat past bij dat gebied. Doordat wij een krimpende en vergrijzende gemeente zijn, komt ons voorzieningenniveau onder druk te staan. Dit vraagt om andere oplossingen, waarbij de inwoners van het gebied het vertrekpunt blijven. Uitdagingen Gebiedsgerichte aanpak: Inwoners zijn betrokken bij de eigen woon- en leefomgeving en komen in actie als er iets moet gebeuren. Professionals zijn betrokken bij de omgeving waarin ze werken. Medewerkers van de gemeente zijn betrokken bij de omgeving waarin ze werken. We organiseren ondersteuning dicht bij mensen thuis. 3

7 IV. Integraliteit Wij durven verschil te maken in onze benadering van en ondersteuning aan onze inwoners. Want maatwerk is ons uitgangspunt. Om echt maatwerk te kunnen bieden gaan we het beschikbare geld en de beschikbare voorzieningen zoveel mogelijk in één pot stoppen en van daaruit kijken wat iemand echt nodig heeft. Als er meerdere problemen zijn, bijvoorbeeld bij iemand met schulden die bijstand wil en tegelijk opvoedingsproblemen ervaart, dan willen we één plan en één regisseur voor één huishouden. Dat vraagt in sommige gevallen veel van een professional, die ook de vrijheid krijgt om een passende oplossing te zoeken. Daarbij accepteren we dat we niet alles kunnen voorkomen, en dat er soms dingen mis zullen gaan. Uitdagingen Integraliteit: We realiseren integrale ondersteuning, en de individuele inwoner blijft centraal staan. We bieden echt maatwerk. We werken slim samen om het aanbod volledig te benutten en elkaar te versterken. V. Financieel toekomstbestendig Om de ondersteuning en de zorg betaalbaar te houden, ook in de toekomst, is het noodzakelijk dat wij het systeem ontdoen van perverse prikkels. Zo worden bijvoorbeeld zorginstellingen gefinancierd op basis van geleverde zorg, waardoor het dus financieel voordeel oplevert om veel ondersteuning te bieden. Wij willen andere prikkels inbouwen om aanbieders te stimuleren om te investeren in preventie, innovatie en (nieuwe) samenwerkingsverbanden. Financieel toekomstbestendig betekent ook dat wij de ondersteuning en zorg met de beschikbare middelen financieren. Hiervoor is het nodig dat wij monitoren of het resultaat en de kwaliteit beantwoord aan de ondersteuningsvragen van de inwoners, en er geen mensen uit het oog verloren worden. Als gemeente dragen wij een verantwoordelijkheid voor al onze inwoners. Uitdagingen Financieel toekomstbestendig: Partners werken aan innovatie en preventie. We kijken buiten de kaders als het gaat om financiering van ondersteuning. Geld komt terecht waar het hoort, bij de ondersteuning van de inwoner. 4

8 2. Plan van aanpak We vinden de betrokkenheid van onze samenwerkingspartners en de inwoners van de gemeente Coevorden bij de totstandkoming van het nieuwe beleidsplan heel belangrijk. Dit beleidsplan is nodig om onze visie op het sociaal domein te realiseren. Het realiseren van deze visie in 2020 kunnen wij alleen samen met onze partners en inwoners. 2.1 Verwachtingen Om het proces voor een nieuw beleidsplan goed te laten verlopen is het belangrijk dat de verwachtingen duidelijk zijn. Wat vragen wij van onze partners? En wat mogen zij van ons als gemeente verwachten? Wij vragen van onze partners dat zij: o het belang onderschrijven van een integrale en gezamenlijke benadering van het sociaal domein; o een actieve bijdrage leveren aan het proces voor de beleidsontwikkeling; o hun medewerking verlenen voor het in gezamenlijkheid ontwikkelen van de uitvoeringsplannen als vervolg van het vastgestelde gemeentelijk beleid. Onze partners mogen van ons als de gemeente verwachten dat wij: o er zijn voor alle inwoners van de gemeente Coevorden; o verantwoordelijkheid dragen voor het proces dat nodig is voor de ontwikkeling van het integraal beleidsplan sociaal domein; o de samenleving op verschillende momenten in het proces betrekken, waarbij gestreefd wordt naar een open discussie in alle fasen van het proces; o de gemeenteraad betrekken op de manier die zij zelf wenselijk en nodig vindt op verschillende momenten in het proces; o eindverantwoordelijk zijn voor de totstandkoming van het integraal beleidsplan sociaal domein. 2.2 Fasen We onderscheiden vier fasen in het proces, die onderstaand nader worden toegelicht. Fase 1: Verkenning speelveld en speelruimte In deze fase gaan we onder andere te rade bij sleutelfiguren. Hiervoor organiseren we bijvoorbeeld een Adviesberaad van het Beraad Wonen Welzijn Zorg, waarin een aantal belangrijke samenwerkingspartners is vertegenwoordigd. Ook gaan we in 5

9 gesprek met de Adviesraad sociaal domein, omdat zij voor ons een belangrijke rol vervullen richting inwoners en belangen van inwoners. Intern wordt een werkgroep geformeerd om fase 2 voor te bereiden. In deze werkgroep zitten medewerkers vanuit de uitvoering en het beleid, en de werkgroep wordt ondersteund vanuit de unit Bestuurs- & concernondersteuning, cluster communicatie. Daarnaast verkennen we de verplichtingen die vanuit wetgeving binnen het sociaal domein voor het ontwikkelen van een nieuw beleidsplan van toepassing zijn. En wordt zicht gegeven op trends en ontwikkelingen de komende jaren, waarbij gebruik wordt gemaakt van de gegevens die beschikbaar zijn via de gemeentelijke monitor sociaal domein. Het doel is om op deze wijze een beeld te krijgen van het speelveld en de speelruimte. Fase 2: Opties voor nieuw beleid In deze fase vragen we de samenleving met ons mee te denken over de invulling van het beleidsplan. We organiseren een aantal bijeenkomsten met als doel om zoveel mogelijk informatie op te halen. We nodigen alle relevante maatschappelijke organisaties en instellingen uit, zoals bijvoorbeeld MWC, Icare, GGd, de Adviesraad sociaal domein, vrijwilligersorganisaties zoals Humanitas, maar ook sportverenigingen, in- en externe deskundigen (zorgaanbieders, kerken, scholen), werkgevers, inwoners en de gemeenteraad. Er worden drie bijeenkomsten georganiseerd voor de inwoners en de vrijwilligersorganisaties. Deze bijeenkomsten zijn s avonds op verschillende locaties in de gemeente. Er is één bijeenkomst voor de professionele organisaties. Daarnaast wordt er een interne bijeenkomst georganiseerd voor de medewerkers van de gemeente Coevorden. Tijdens deze bijeenkomsten halen we in korte tijd veel input op. We kiezen hierbij een aanpak waarbij de mening van alle deelnemers meegewogen kan worden in het eindresultaat. Het visiedocument De kracht van Coevorden met de vijf pijlers en de door ons geformuleerde uitdagingen per pijler geeft richting aan de inhoudelijke invulling van de bijeenkomsten. Naast deze bijeenkomsten bieden wij online aan iedereen de mogelijkheid om te reageren. Een nadere toelichting is opgenomen in de volgende paragraaf. Fase 3: Inspraak Integraal beleidsplan sociaal domein De resultaten van fase 2 verwerken we in een concept integraal beleidsplan sociaal domein. Dit beleidsplan wordt door het college vastgesteld, waarna het de gebruikelijke bestuurlijke route volgt van de inspraakperiode van zes weken. In deze formele inspraakperiode zoeken we zo nodig en desgewenst wederom contact met relevante gesprekspartners. Fase 4: Vaststellen Integraal beleidsplan sociaal domein en vervolgtraject De inbreng vanuit de inspraakperiode wordt betrokken bij het definitief opstellen 6

10 van het integraal beleidsplan sociaal domein voor de periode Het college- en raadsvoorstel bevat een beschrijving van de adviezen die wel of niet zijn overgenomen, en waarom. Eveneens is een voorstel opgenomen van het vervolgtraject na vaststelling van het beleidsplan. Parallel aan de ontwikkeling van het beleidsplan wordt met onze relevante partners van gedachten gewisseld over hoe uitvoering kan worden gegeven aan ons beleidsplan. Immers het realiseren van het beleid kunnen wij als gemeente niet alleen. Voor de uitwerking van het beleidsplan zijn uitvoeringsplannen nodig, waaraan onze samenwerkingspartners een belangrijke bijdrage leveren. De gemeentelijke rol is daarin een andere, meer faciliterend en ondersteunend. 2.3 Communicatie Deze paragraaf beschrijft de wijze waarop de samenleving, inwoners en onze maatschappelijke partners, zowel professionele- als vrijwillige organisaties, betrokken worden bij de totstandkoming van het integraal beleidsplan sociaal domein. Combinatie online/offline Bij het betrekken van inwoners bij het maken van het nieuwe beleidsplan combineren we online en offline communicatie. De online communicatie is ondersteunend aan de offline communicatie, offline kan de meeste informatie worden opgehaald. Bijeenkomsten We organiseren in totaal vijf bijeenkomsten. Een bijeenkomst voor de gemeentelijke medewerkers, een bijeenkomst voor professionele partners en drie bijeenkomsten voor inwoners en vrijwilligersorganisaties. De eerste bijeenkomsten zijn in Coevorden en de drie bijeenkomsten voor inwoners en vrijwilligers verspreiden we over de gemeente. De bijeenkomsten kondigen we via verschillende kanalen aan. Tijdens de bijeenkomst behandelen we in verschillende werkvormen de vijf pijlers uit de visie De Kracht van Coevorden. We vragen de deelnemers om mee te denken over wat ze belangrijk vinden, welke prioriteiten ze stellen en welke ideeën voor de uitvoering ze hebben. Online raadpleging We ondersteunen de bijeenkomsten met een online raadpleging. De raadpleging start eerder dan de bijeenkomsten en loopt de hele periode door. Het doel van de raadpleging is om mensen te informeren, te triggeren om ook een bijeenkomst te bezoeken en om globale beelden op te halen. Om de drempel laag te houden moet het kort zijn, en makkelijk in te vullen. We maken per pijler twee stellingen en stellen daarnaast nog een aantal, maximaal vijf, aanvullende vragen. 7

11 Videoterugblik Tijdens de bijeenkomsten maken we sfeerbeelden en laten we mensen aan het woord over wat ze van de bijeenkomsten vinden. De week na de bijeenkomsten delen we de videoterugblik via sociale media. De planning is globaal als volgt: 30/1-5/2 6/2-12/2 13/2-19/2 20/2-26/2 27/2-5/3 6/3-12/3 Aankondiging via social media Online raadpleging Video terugblik Aankondiging via nieuwsbrieven Bijeenkomst medewerkers Bijeenkomsten inwoners en vrijwilligers Online Offline Bijeenkomsten professionele partners Inhoudelijke terugkoppeling Na de bijeenkomsten geven we ook een inhoudelijke terugkoppeling van de informatie die is opgehaald en wat er mee wordt/is gedaan. Dit doen we een paar weken later, mogelijk in de vorm van een infographic. 8

12 2.4 Samenvatting planning Onderstaand de planning van de totstandkoming van het Integraal beleidsplan sociaal domein. Periode januari - februari Activiteit Gespreksnotitie, inclusief Plan van aanpak vast stellen door college, gespreksnotitie t.k.n. naar raad start fase 1 van plan van aanpak In gesprek met stakeholders, o.a. Adviesberaad WWZ-beraad (19/1) Adviesraad sociaal domein Provincie Verzekeraar Werkgevers februari - In gesprek: start fase 2 maart Interne bijeenkomst Bijeenkomsten inwoners en vrijwilligersorganisaties (3) Bijeenkomsten professionele organisaties (1/2) april - mei Fase 3: Ontwikkeling integraal beleidsplan sociaal domein Inpunt bijeenkomsten verwerken en betrekken bij de ontwikkeling van integraal beleidsplan sociaal domein Beleidsplan vast laten stellen door college voor de inspraak (uiterlijk 16 mei in B&W-vergadering) Gesprekken met stakeholders mei - juni Inspraak juli - Fase 4: Integraal beleidsplan sociaal domein augustus Input inspraak verwerken en betrekken bij de ontwikkeling van het integraal beleidsplan sociaal domein Collegevoorstel en raadsvoorstel voor definitieve vaststelling van het beleidsplan. September - Vaststellen beleidsplan door raad oktober 19 september: B&W 3 oktober: Commissie 17 oktober: Raad 9

13 Bijlage Samenvatting Visie 2020 Ik weet dat ik een grote rol speel in het oplossen van mijn eigen problemen en ook dat er ondersteuning is als dat nodig is. Mijn eigen netwerk zet ik in en ik maak gebruik van de voorzieningen die vrij toegankelijk zijn. Informatie over allerlei voorzieningen is op verschillende manieren te vinden, waardoor ik echt op de hoogte ben. Daarnaast wordt meer dan voorheen een beroep op mij gedaan om me in te zetten voor mijn woonomgeving. Hierdoor voel ik me meer betrokken en leer mijn buren beter kennen. We weten meer van elkaars leven en helpen elkaar wanneer dat nodig is. De inwoner De gemeentelijke visie is een gedeelde visie en geïntegreerd in mijn manier van werken. Ik merk dat de inwoners baat hebben bij deze werkwijze. De resultaten zijn zichtbaar. Er is een verschuiving in de ondersteuning te zien. Het uitgangspunt is om zoveel mogelijk ondersteuning te bieden via de algemeen toegankelijke voorzieningen. De inwoners krijgen ondersteuning passend bij hun persoonlijke- en leefomstandigheden. Er wordt opgeschaald als dat echt nodig is. In samenwerking met de gemeente is er blijvend aandacht voor zorgmijders en multiproblem huishoudens. Eveneens wordt in gezamenlijk opgetrokken als het nodig is om beleidskeuzes te herzien. De externe partner Ik heb zicht op de verschillende ondersteuningsvragen die er zijn in de gebieden. Elke vraag benader ik op maat en ga daarvoor het gesprek aan met elke inwoner. Als er meer vragen zijn in een huishouden dan zorg ik voor een integraal plan. De samenwerking met de externe partners is goed. Professionals van diverse organisaties worden betrokken als dit nodig is voor de ondersteuningsvraag van een inwoner. Ik zie dat de zorgaanbieders en de maatschappelijke organisaties de gemeentelijke visie uitdragen in hun werk. Dit zorgt voor duidelijkheid naar de inwoners. Eveneens is er overleg als beleidskeuzes tot onduidelijkheid leiden in de uitvoering. De gemeentelijke visie is een gedeeld gedachtengoed van alle betrokken partijen. De medewerker 10