H1. Ondernemingen in de economie De drie E s

Transcriptie

1 H1. Ondernemingen in de economie De drie E s Economie houdt zich bezig met de vraagstukken die samenhangen met de mens in zijn streven naar welvaart : hoe kan de voorziening in goederen en diensten zo optimaal mogelijk geschieden Efficiency = Doelmatigheid = de mate waarin met zo weinig mogelijk middelen een product wordt gemaakt Effectiviteit = Doeltreffendheid = de mate waarin een product voldoet aan de eisen van de afnemers Sheet 1 Bedrijf & Onderneming Bedrijf = een organisatie die een goed of dienst voortbrengt Onderneming = productie-organisatie die naar winst streeft Omzetting van productiemiddelen in producten Opbrengst producten is groter dan Kosten productiemiddelen Samenwerkingsverband van arbeid en kapitaal Sheet 2 1

2 Non-profit organisatie Onderneming Non-profit organisatie Marktmechanisme Doel is winst Activiteiten zijn middel Efficiency en Effectiviteit blijken uit de winst Budgetmechanisme Doel is de activiteiten Activiteiten zijn het doel Efficiency en Effectiviteit zijn moeilijk meetbaar Non-profit organisaties kunnen particulier of overheid zijn. De overheid levert met name collectieve goederen en bestaat uit: Het Rijk Provincies Gemeentes Waterschappen Sheet 3 Indeling ondernemingen naar aard omzettingsproces 1. Landbouw & Extractie (= delfstofwinning) 2. Industrie: Stukproductie: maatwerk, 1 klant, op bestelling Massaproductie: standaardproduct, 1 markt, op voorraad 3. Handel: Groothandel: business-to-business Detailhandel: rechtstreeks aan de consument 4. Dienstverlening: Financiële dienstverlening Horeca Transport ICT Facilitaire dienstverlening (bewaking, schoonmaak) Sheet 4 2

3 Rechtssubjecten 1. Rechtssubjecten = drager van rechten en plichten Natuurlijke personen Rechtspersonen 2. Privaatrechtelijke rechtspersonen BV NV Vereniging Stichting Onderlinge waarborgmaatschappij Coöperatie 3. Rechtsvormen Per rechtspersoon diverse rechtsvormen (tabel 1.1) Geen rechtspersoon wel rechtsvorm: eenmanszaak, maatschap, CV, VOF (personenvennootschappen) Sheet 5 Rechtsvormen 1. Eenmanszaak 2. Vennootschap onder firma 3. Commanditaire vennootschap Private persoon Leiding-eigendom in één (3 niet) Hoofdelijk aansprakelijk Inkomstenbelasting Geen publicatieplicht KvK Rechtspersoon Scheiding leiding-eigendom 4. Besloten vennootschap Aansprakelijk tot bedrag inbreng 5. Naamloze vennootschap Vennootschapsbelasting 6. Coöperatie Publicatieplichtig KvK Sheet 6 3

4 Belasting Alle ondernemers hebben een boekhoudverplichting. Inkomstenbelasting geldt alleen voor niet-rechtspersonen. Vennootschapsbelasting geldt alleen voor rechtspersonen. Omzetbelasting (= OB = btw) wordt berekend over toegevoegde waarde. Vrijstelling van OB: ook betaalde btw is niet terugvorderbaar. Het nultarief van OB is van toepassing voor de export. Sheet 7 H2. Bedrijfseconom. vakgebieden Ondernemingsfinanciering [Treasurer] - Investering: selectie op basis van bedrijfseconomische maatstaven - Financiering: keuze vermogensvorm Management accounting = Interne verslaggeving [Controller] betreft onder meer Planning & Control en kostprijsberekeningen Financial accounting = Externe verslaggeving = Jaarverslag [Accountant] (Boekhouden is ondersteunend aan bovenstaande 3 [Administrateur]) VERSCHILLEN Management accounting Financial Accounting Doelgroep Management Andere belanghebbenden Doel Beslissingsondersteunend Verantwoording Gericht op Toekomst Verleden Regelgeving Neen Ja Creative accounting Neen Ja Sheet 8 Aard informatie Gedetailleerd Globaal 4

5 H3. Financiële overzichten Balans Debet = Activa = Investeringen Credit = Passiva = Financiering Gebouwen Inventaris Machines Vaste activa Eigen vermogen * Eigenaren * Onbepaalde tijd * Vergoeding afhankelijk winst * Risicodragend Voorraad Debiteuren Bank Vlottende activa: korter dan 1 jaar Vreemd vermogen * Schuldeisers * Tijdelijk * Vaste vergoeding * Risicomijdend Sheet 9 Mutatie EV = Winst Balans begin periode Activa Balans einde periode Activa EV Vreemd Verm. EV Mutatie EV = resultaat = winst of verlies (afgezien van dividend, privéopnames en -stortingen) VV Specificatie van Mutatie EV is opgenomen in de Resultatenrekening Sheet 10 5

6 Resultatenrekening (V&W) Kosten (debetzijde) Opbrengsten (creditzijde) Inkoopwaarde verkopen Personeelskosten Afschrijvingskosten Rentekosten Enzovoorts Saldo (= Winst) Omzet Totalen moeten aan elkaar gelijk zijn! Totaal Totaal LET OP: Ontvangsten en Uitgaven gaan via de BALANS Kosten en Opbrengsten gaan via de RESULTATENREKENING ALTIJD: Totaal Debetzijde = Totaal Creditzijde Sheet 11 Rechtstreekse mutatie op EV gaan dus niet via RR, want vloeien niet voort uit bedrijfsactiviteiten Actie Resultatenrekening Balans Privéstorting of (bij NV of BV) Uitgifte aandelen Geen invloed Toename EV en Toename Bank Privéonttrekking of (bij NV of BV) Dividend Geen invloed Afname EV en Afname Bank Sheet 12 6

7 Investering & Financiering De Investeringsbegroting Het Financieringsplan Duurzame activa Grond... Gebouwen... Inventaris... Machines... Etc Vlottende activa Voorraden... Debiteuren... Liquide middelen Totale investering... Financieringsbehoefte = Totale investering... Af: Beschikbaar eigen vermogen... Behoefte aan vreemd vermogen... Aan te trekken vreemd vermogen Op lange termijn Hypothecaire lening... Onderhandse lening... Etc Op korte termijn Leverancierskrediet... Bankkrediet... Etc Sheet 13 Sheet 14 7

8 h5. Investeren Investeren = vastleggen van vermogen in activa 2 soorten Investeringen: Vervangingsinvesteringen Uitbreidingsinvesteringen Investeringsproject = Geheel van investeringen in bij elkaar horende duurzame en vlottende activa Sheet 15 Cash Flow Periodewinst = Opbrengsten (omzet) Kosten (in een bepaalde periode) Cash flow = Kasstroom = Netto ontvangsten = Ontvangsten Uitgaven Bepaling kasstroom bij projecten: Bij aanvang project: Investeringsbedrag negatief Gedurende looptijd: Periodewinst + Afschrijving Laatste jaar: Periodewinst + Afschrijving + Desinvestering Sheet 16 8

9 Beoordeling Investeringsproject 1. Terugverdientijd (tvt) 2. Netto contante waarde (NCW) 3. Gemiddelde Boekhoudkundige Rentabiliteit (GBR) 4. Interne rentabiliteit (IR) Sheet 17 Investeringsbegrippen Tijdvoorkeur = een kasstroom die nu wordt ontvangen heeft een hogere waarde dan eenzelfde kasstroom die later wordt ontvangen Oppertunity cost = gemiste opbrengsten Gemiddelde vermogenskostenvoet = prijs van het aan de onderneming beschikbaar gestelde vermogen Sheet 18 9

10 Rente (interest) disconto Rente: Vergoeding voor geleend geld (kapitaal); achteraf verschuldigd, hoogte o.a. bepaald door: Compensatie inflatie Risicopremie Alg economische omstandigheden Tijdvoorkeur: Huidige beschikbaarheid versus toekomstige beschikbaarheid Disconto: Vergoeding voor kapitaal, vooraf verschuldigd. Sheet 19 Rente Enkelvoudige interest, eindwaarde na n perioden: EW n = K *(1 + n * i) n aantal perioden i rentepercentage per beschouwde periode K beginkapitaal EW eindwaarde Samengestelde interest, eindwaarde na n perioden: EW n = K *(1 + i) n Sheet 20 10

11 Contante waarde Samengestelde interest, eindwaarde na n perioden: EW n = K *(1 + i) n Dus de contante waarde: K = EW n * 1/(1 + i) n Sheet Terugverdientijd Terugverdientijd = Periode waarin het investeringsbedrag is terugontvangen uit cash flows Sheet 22 11

12 2. Netto contante waarde (NCW) = de contante waarde (= waarde in euro s van nu) van de verwachte kasstromen, inclusief het oorspronkelijke investeringsbedrag, waarbij als disconteringsvoet (intrest) de gemiddelde vermogenskostenvoet van de onderneming wordt gebruikt. Voorbeeld: Investering = 1100, restwaarde = 200, i = 10% Cashflow jaar1 = 400, j2 = 500, j3 = 500 NCW = /1, /1,1 2 + ( )/1,1 3 = = 203 Sheet GBR + IR Gemiddelde Boekhoudkundige Rentabiliteit = Gemiddelde winst / Gemiddelde investering -> Houdt geen rekening met tijdsvoorkeur winst jaar 1 = afschr = 100 winst jaar 2 en 3 = afschr = 200 gemiddelde winst = ( ) / 3 = 166,67 gemiddelde investering = ( ) / 2 = 650 GBR = 166,67 / 650 x 100% = 25,6% Interne rentabiliteit = Disconteringsvoet waarbij de contante waarde van alle cash flows gelijk aan nul is. Sheet 24 12

13 Vergelijking (tabel 5.1) Sheet 25 Leasing (h5.5) Definitie: langdurig huren van activa Doel: beperking vermogensbehoefte Vormen: 1. Financial lease (huurkoop) onopzegbaar, risico bij lessee (= huurder) economisch eigendom bij lessee activering bij lessee 2. Operational lease: inclusief onderhoud, opzegbaar activering bij lessor (= verhuurder) In beide gevallen is de lessor juridisch eigenaar. Sheet 26 13

14 Sheet 27 Van probleem naar prestatie 1. Oriëntatie VTOAC...Vraag 2. Onderzoeksontwerp VTOAC Theorie 3. Dataverzameling en analyse VTOAC Onderzoek en analyse 4. (Ontwerp) 5. Rapportage VTOAC Conclusie 6. Reflectie verkennen voor je start..(weet waarom je start, en dat het mogelijk is.) Opdrachtgever benaderen: dialoog, afspraken, betrokkenheid Inleven in de opdracht: doel, eisen, voorbeelden, benodigdheden Hoe pas je zelf: leuk, kennis, tijd Hoe zit de groep in elkaar: sterke en zwakke punten Risico s: omgeving, zelf, groep Loop denkbeeldig als groep van voor naar achter door de opdracht Geheimhouding Checklist pagina 48 En? Haalbaar? Gaat het dit worden? Zo niet: opnieuw Sheet 28 14