Hulpmiddelen voor rokende (bedlegerige) patiënten

Transcriptie

1 Hulpmiddelen voor rokende (bedlegerige) patiënten Geert Celis Hvpk functiemetingen Pneumologie, tabakoloog

2 James Maxton in his hospital bed, smoking, 1926

3

4

5

6 Rookverslaving Fysieke afhankelijkheid Neurobiologische effecten door nicotineverslaving -> Afgifte van dopamine Psychische afhankelijkheid Aangeleerd gedrag door bekrachtiging rookgewoonten

7 Nicotineverslaving Steeds meer erkend als een chronische verslaving. Echte drugsverslaving De symptomen van een nicotineverslaving lijken op die van een cocaïne- of heroïneverslaving. Herval komt veel voor.

8 Fysieke afhankelijkheid Fagerström Test for Nicotine Dependence (FTDN)

9 Fagerström Test for Nicotine Dependence (FTDN) 1. Wanneer steek je na het ontwaken je eerste sigaret op? o Binnen de 5 min o Binnen het half uur o Binnen het uur o Meer dan één uur na het ontwaken 2. Heb je moeite om langere tijd niet te roken op plaatsen waar roken verboden is? o Ja o Neen 3. Welke sigaret kun je het moeilijkst missen? o De eerste sigaret s morgens o Maakt geen verschil uit 4. Hoeveel sigaretten rook je per dag? o 31 of meer o Tussen 21 en 30 o Tussen 11 en 20 o 10 of minder 5. Rook je s ochtends meer dan gedurende de rest van de dag? o Ja o Neen Rook je zelfs als je ziek bent en bijna de hele dag in bed blijft? o Ja o Neen Totaal Heatherton TF, Kozlowski LT, Frecker RC, FagerstrÖm K-O. The Fagerstrom Test for Nicotine Dependence: a revision of the Fagerström Tolerance Questionnaire. Br J Addict 1991;86:

10 Fagerström Test for Nicotine Dependence (FTDN) Score Rokers Bespreking % Zeer gering afhankelijkheid Weinig gedragssymptomen Zelden hulp nodig om te stoppen Geringe afhankelijkheid Hulpmiddelen kunnen helpen Matige afhankelijkheid Hulpmiddelen meestal nodig Sterke afhankelijkheid Hoge dosis hulpmiddelen voor langere periode nodig Zeer sterke afhankelijkheid Hoge dosis hulpmiddelen voor langere periode nodig Dikwijls: depressie, angsten, pijn en alcohol afhankelijk Fiore MC. Treating tobacco use and dependence. Resp Care 2000;45:1200 West R. Smoking cessation guidelines: an update. Thorax 2000;55:987

11 Hulpmiddelen Nicotinevervangende medicatie (NRT) kauwgom, zuigtablet, pleister, inhaler Medicatie Bupropion HCl (Zyban) Varenicline (Champix)

12 Nicotine vervangende middelen (NRT)

13 Waarom NRT? Niet schadelijk Milde neveneffecten Onderdrukt ontwenningsverschijnselen Verhoogt de kans op succesvol stoppen Keuzemogelijkheden Veilig Het effect van nicotine op hart-en vaatziekten is afhankelijk van de snelheid waarmee nicotine wordt afgegeven, is veel trager dan bij roken Niet bij recent myocardinfarct en CVA, opgelet bij zwangeren en borstvoeding

14 Nicotineconcentratie in het plasma (μg/l) Plasma-nicotineconcentraties van de sigaret t.o.v. NRT Sigaret (nicotinetoediening, 1 2 mg) Kauwgom (nicotinetoediening, 4 mg) Neusspray (nicotinetoediening, 1 mg) Nicotinepleister Tijd na toediening (minuten) Sweeney CT et al. CNS Drugs 2001;15:453 67

15 Nicotine transdermale pleister 2 types :24 h- pleister : Niquitin, Nicotinell, Nicopatch ( mg) 16 h-pleister : Nicorette ( mg) Trage absorptie : piek 4 tot 8 uur Eliminatie : na 6 uur + : discreet, makkelijk, je kan ermee baden, douchen of zwemmen : geen variabele titratie volgens noodzaak Nevenwerkingen : lokale huidreactie (vaatvernauwend irritatie) elke dag andere plaats slaapstoornissen 24 h- pleister 2 3 maanden

16 Nicotine kauwgom Resine met nicotine in gom basis Kauwen (TRAAG!) stelt nicotine vrij, opgenomen via mond 2 mg en 4 mg Vast schema : 1 per uur en bij fagerström >7 : 4 mg Piek : na 30 min Eliminatie : na 2 uur Biologische beschikbaarheid : 2 mg 1,4 mg en 4 mg 3,4 mg + : flexibele dosering, snellere afgifte van nicotine dan pleister : geen eten of drinken 15 minuten voor gebruik Nevenwerkingen : Nausea, moeilijke vertering, hik Hypertrofie kaakspier < 5% blijvend gebruik > 1 jaar 2-3 maanden

17 Nicotine tabletten (lozenge en microtab) 2 mg sublingaal tablet : desintegreert binnen 30 minuten 2 mg en 4 mg zuigtablet Opgenomen via mondmucosa + : flexibele dosering, snellere afgifte van nicotine dan kauwgom : niet drinken of eten 15 minuten voor gebruik Vergelijking met gom : Lozenge : 25 tot 27 % meer nicotinevrijzettng Tablet : 1 mg vrijzetting Nicorette en Niquitin

18 Nicotine Inhaler Inhaleren van nicotinestaafje : 10 mg nicotine + 10% menthol tegen bittere smaak (slechts 4 mg wordt opgenomen) Opgenomen via mond! (< 4% absorptie via long) Piek : na 20 minuten : Onderhoud hand-mond gedrag Nevenwerkingen : hoest en keel irritatie 4 tot 12 staafjes per dag Nicorette

19 Overdosering van nicotine Bij patiënten met een zeer geringe afhankelijkheid aan nicotine; Bij patiënten die gelijktijdig andere vormen van nicotine toediening gebruiken Acute nicotinevergiftiging : misselijkheid, speekselvloed, abdominale pijn, diarree, zweten, hoofdpijn, duizeligheid Extreem : hypotensie, onregelmatige zwakke pols, circulaire collaps, stuiptrekkingen Minimale dodelijke dosis bij de mens : 40 tot 60 mg

20 Doeltreffendheid NRT

21 Bupropion HCl (Zyban) Bupropion SR hydrochloride is een tablet zonder nicotine met gereguleerde afgifte die helpt bij het stoppen met roken. Het werd eerst ontwikkeld als een antidepressivum, maar later werd vastgesteld dat het doeltreffend was bij het stoppen met roken. De werkingsmethode is niet volledig duidelijk.

22 Bupropion HCl (Zyban) Zwak antidepressivum: inhibeert de heropname van noradrenaline, dopamine en serotonine (juiste werkingsmechanisme bij rookstop is ongekend) Aversie voor roken en anti-craving + : verdubbelt kans op lange termijn succes t.o.v. placebo 13% meer rokers die stoppen t.o.v. NRT Symptomen van depressie die kunnen optreden bij rookstop dalen Beperkt de gewichtstoename : Nevenwerkingen en tegenindicaties

23 Bupropion HCl (Zyban) Nevenwerkingen : Droge mond en slapeloosheid Angst, duizeligheid, gestoorde dromen, griepachtig syndroom, hoofdpijn, nausea, concentratiestoornissen, oorsuizen. Tegenindicaties : Epilepsie, tumor Centraal Zenuwstelsel Alcoholabusus, benzodiazepinesabusus Boulemie of anorexia nervosa Levercirrose, diabetes < 18 jaar, zwangerschap, borstvoeding Antidepressiva (MAO-inhibitoren, SSRI, Tricyclische ) Neuroleptica

24 Bupropion HCl (Zyban) Indicatie : > 15 sig/dag, geen resultaat met NRT/ wil geen NRT Op medisch voorschrift Dosis : 150 mg 6 dagen 1 per dag + blijven roken Dan 2 per dag (8 uur tussen laten) Bij slapeloosheid : tweede tablet in namiddag Duur : 7 tot 9 weken In zijn geheel inslikken, zonder kauwen, zonder door te breken Mag samen gebruikt worden met NRT Halfwaardetijd : Ongeveer 20 uur

25 Terugbetalingscriteria (enkel België) Nicotine-afhankelijk Wenst te stoppen met roken COPD door spirometrie aangetoond (GOLD stadium II,III of IV) < 80% ESW < 70% Tiffenau index (ESW/VC) 35 jaar oud zijn Ondersteunende gedragstherapie volgen Proefbehandeling met Zyban van 18 dagen geprobeerd en goed getolereerd. 1 doos van 100 tabl., max 3 per 5 jaar, 6 maanden tussen twee pogingen.

26 Varenicline (champix) Geen nicotine en geen antidepressivum Partiële agonist met specifieke binding nicotinereceptoren Agonist : zet zich op receptor drang en ontwenningsverschijnselen Antagonist : neemt plaats nicotine in versterkt effect van nicotine op rookgenot Volle agonist Partiële agonist Antagonist

27 Varenicline (champix) + : craving naar sigaret Als je rookt, heb je geen effect : weinig wetenschappelijk onderzoek Nevenwerkingen : misselijkheid, slapeloosheid, abnormaal dromen, hoofdpijn Praktisch : Starterspakket: Dag 1-3= 1x0,5mg/dag Dag 4-7= 2x0,5mg/dag Dag 8-14= 2x1mg/dag Onderhoudsbehandeling: Dag 8- dag 84= 2x1mg/dag Bij creatinineklaring < 30 ml/min : 1mg per dag!!!

28 Terugbetaling Varenicline (champix) 18 jaar oud Nog geen gebruik van een vergoeding voor Varenicline in het verleden. Proefbehandeling van 14 dagen (= starterspakket) die aantoont dat medicament goed wordt verdragen. Opstelling plan voor ondersteunende gedragstherapie en bereidheid van patiënt dit plan te volgen.

29 Varenicline (champix) Life Rewards TM Begeleidingsprogramma: ondersteunen tijdens de rookstop Pakt houding en gewoontes aan Duurt 16 weken Inschrijven:(1w voor rookstop) Online: + batchnummer Telefonisch: inschrijvingsformulier Onlineprogramma +/- SMS en Papieren dagboek +/- SMS

30 Varenicline (champix)

31 Doeltreffendheid Varenicline

32 Alternatieve methoden Hypnose, lasertherapie, acupunctuur elektronische sigaret, druppels, Effectiviteit??

33 Wat kan ik als verpleegkundige concreet doen? Rookstatus pt vragen en noteren: Rook je nog? Hoeveel rook je nog? Wil je nu stoppen met roken? Neen Wat ga je doen tijdens je verblijf? rookruimte? hulp nodig? NRT schema Informatie geven (brochure)

34 Wat kan ik als verpleegkundige concreet doen? Wil je nu stoppen met roken? Ja Check motivatie? Stopredenen? Bespreek mogelijkheden met verantwoordelijke arts ZH Geef infobrochure Na ontslag: doorverwijzing naar huisarts psychologe (rookstopconsultatie) tabakoloog mutualiteiten (Limburg, Brabant,...) Positief ondersteunen!! Indien nodig vraag hulp aan arts, vpk of tabakoloog

35 Nicotineschema voor hospitalisatie Roken <10 sig/dag sig/dag sig/dag >30 sig/dag Niet iedere dag Niets Niets OF Microtab 2 MG Niet in de morgen Niets OF Tab 2 mg Tab 2 mg Patch 15 mg OF Tab 2 mg Patch 15 mg EN Ev. Tab 15 mg <60 min na ontwaken Tab 2 mg Patch 15 mg OF Tab 2 mg Patch 15 mg EN Ev. Tab 2 mg Patch 15 mg EN Ev. Tab 2 mg <30 min na ontwaken Patch 15 mg OF Tab 2 mg Patch 15 mg EN Ev. Tab 2 mg Patch 15 mg EN Ev. Tab 2 mg Patch 15 mg EN Ev. Tab 2 mg <5 min na ontwaken Patch 15 mg EN Patch 15 mg EN Patch 15 mg EN 2 Patches 15 mg EN