Rookstop advies stappenplan, praktische tips en doorverwijzing.

Transcriptie

1 Rookstop advies stappenplan, praktische tips en doorverwijzing

2 Inhoud 10 jaar rookstopbegeleiding Mogelijke interventies Stappenplan met tips en trucs Doorverwijzing naar erkende tabakologen

3 Rookvrij ziekenhuis sinds 2006 Wereld anti- tabak dag 31 mei

4 Smoking status in 548 patients hospitalised on 12 Belgian Pneumology Departments Oktober 17 Oktober 31, 2005 N=548 50% 46,8% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 31,2% 18,6% 12,6% 21,9% 33,2% 15,5% 13,6% 6,4% non-smokers smokers ex-smokers Total Male Female Schuermans D, Lodewijckx C, Schoonis A,. Et al. Counselling for smoking cessation needes in one third of the hospitalised respiratory patients. Eur Respir J 2006;28 Suppl.50,838a

5 Need for smoking cessation intervention in Belgian Pneumology Departments 140 patients (25,6%) need our help N=140 70% 67,44% do not want to stop 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 29% 47% 24% smokers 6,13% 5,36% 16,85% ex-smokers 4,21% N=55 N=85 'Smoking cessation', Leuven, March 08 want to stop undecised stopped 0-6 days stopped 7-30 days stopped 1-6 months stopped 6 months-1 year stopped > 1 year

6 Rookstopcongres : december 2005 Oostende

7 Rookstopcongres : december 2005 Oostende

8 Rookstopanamnese korte rookstopanamnese (download via website) uitgebreide rookstopanamnese (download via website)

9 Lichamelijke verslaving De Fagerstrom test for nicotine dependence (FTND) wordt systematisch gebruikt om de nicotineafhankelijkheid te meten. ERS 2004 Glasgow BVPV 2005 Ostend Belgium UZ Leuven 2008 e650

10 Fagerström Test for Nicotine Dependence (FTDN) 1. Wanneer steek je na het ontwaken je eerste sigaret op? o Binnen de 5 min o Binnen het half uur o Binnen het uur o Meer dan één uur na het ontwaken 2. Heb je moeite om langere tijd niet te roken op plaatsen waar roken verboden is? o Ja o Neen 3. Welke sigaret kun je het moeilijkst missen? o De eerste sigaret s morgens o Maakt geen verschil uit 4. Hoeveel sigaretten rook je per dag? o 31 of meer o Tussen 21 en 30 o Tussen 11 en 20 o 10 of minder 5. Rook je s ochtends meer dan gedurende de rest van de dag? o Ja o Neen Rook je zelfs als je ziek bent en bijna de hele dag in bed blijft? o Ja o Neen Totaal Heatherton TF, Kozlowski LT, Frecker RC, FagerstrÖm K-O. The Fagerstrom Test for Nicotine Dependence: a revision of the Fagerström Tolerance Questionnaire. Br J Addict 1991;86:

11 Fagerström Test for Nicotine Dependence (FTDN) Score Rokers Bespreking % Zeer gering afhankelijkheid Weinig gedragssymptomen Zelden hulp nodig om te stoppen Geringe afhankelijkheid Hulpmiddelen kunnen helpen Matige afhankelijkheid Hulpmiddelen meestal nodig Sterke afhankelijkheid Hoge dosis hulpmiddelen voor langere periode nodig Zeer sterke afhankelijkheid Hoge dosis hulpmiddelen voor langere periode nodig Dikwijls: depressie, angsten, pijn en alcohol afhankelijk Fiore MC. Treating tobacco use and dependence. Resp Care 2000;45:1200 West R. Smoking cessation guidelines: an update. Thorax 2000;55:987

12 KB Tabakologie Wat is, wie is en hoe word ik tabakoloog? Sinds wanneer?

13

14 Minimale interventie 80% van rokers geïnteresseerd in rookstop 1 >40% van rokers doet stoppoging elk jaar Slechts 3% rookstop kans na 1 jaar zo individuele poging, zonder hulpmiddel Henningfield JE et al Pharmacology & Therapeutics 2009;123:1-16

15 Rookverslaving FYSIEK Neurobiologische effecten door nicotine dopaminevrijstelling bij gebrek aan nicotine Ontwenningsverschijnselen PSYCHOLOGISCH Aangeleerd gedrag door bekrachtiging rookgewoonten Stoppen en Herval

16 DE CYCLUS VAN nicotine NICOTINEVERSLAVING Nicotinebinding leidt tot in DA-afgifte 1-3 DA geeft een gevoel van plezier en rust 1 DA tussen sigaretten leidt tot ontwenningsverschijnselen zoals prikkelbaarheid en stress 1 De roker hunkert naar nicotine om meer DA af te geven en het plezier en de rust te herstellen 1 Competitieve binding van nicotine met nach-receptoren leidt tot langere activering, ongevoeligheid enupregulatie 3 Wanneer de nicotineniveaus, keren receptoren terug naar een open toestand, wat leidt tot overdreven prikkelbaarheid en hunkering 1,3 Nicotine Dopamine DA=dopamine; nach=nicotinische acetylcholinereceptoren 1. Jarvis MJ. BMJ 2004;328:277 9; 2. Zaniewska M et al. Pharmacol Rep 2009;61:957 65; 3. Picciotto MR et al. Nicotine and Tob Res 1999:Suppl 2:S121 5

17 ONTWENNINGSVERSCHIJNSELEN Het nicotineontwenningssyndroom bestaat uit zowel somatische als affectieve symptomen Prikkelbaarheid, frustratie of woede Ontwenningssyndroom Slapeloosheid/Slaa pverstoring 72 uur Angst (kan toenemen of afnemen na het stoppen) Verhoogde eetlust of gewichtstoename Rusteloosheid of ongeduldigheid Dysforische of gedeprimeerde stemming Concentratieproblemen American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders Fourth Edition Text Revision. Washington, DC: American Psychiatric Association; 2000

18 Rookstopinterventies Non-pharmacologic Self help (also Internet)NNT 50 Advice/information NNT 50 Individual counselling NNT 25 Group counselling NNT 20 Telephone counselling NNT 40 Pharmacologic NRT NNT 20 Bupropion NNT 15 Varenicline NNT 8 Alternative interventions hypnosis, acupuncture, laser therapy?? Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE), Belgium 2004 NNT = number needed to treat to have one smoker stopped

19 Alternatieve methoden Gericht op vermindering ontwenning en verhoging weerbaarheid acupunctuur en auriculotherapie tegenstrijdige resultaten te weinig methodologisch correcte effectenstudies hypnose meerwaarde? Als bijkomende ondersteuning? lasertherapie geen correcte effectiviteitsstudies White, Rampes & Campell, Cochrane syst rev, 2006 Cabioglu, Ergene & Tan, Int J Neurosci, 2007 Green & Lynn, Int J Clin Exp Hypn, 2000

20 e-sigaret evolutie New York Times M. Richtel March 4, 2014 Sigaret e-sigaret Njoy (traditional flavor) e-sigaret Blu regular Flavors come in a variety of smoke juices e-hookahs Imperial Hookah Strawberry Margarita Label states nicotine content King e-hookah Grape apple Label says: This product contains nicotine and later no nicotine Logic Hookah Blueberry Label boasts Kissable breath and satisfies nicotine cravings Excellent E-cig Melon No indication of nicotine contents but warning label states nicotine is highly addictive Vape Pens

21 Co meting CO = onvoldoende verbranding van koolstof bindt aan Hemoglobine, HbCo bij niet-rokers = 1-2%, bij rokers=5-10% Is na 24-uur uit lichaam verwijderd CO-meter : eind expiratoir < 10 PPM = niet gerookt > 10 PPM = gerookt

22 Cotinine urinetest Cotinine = afbraakproduct Nicotine In speeksel, bloed en urine Via urinestaal ( Alkaloïden ) Blootstelling afgelopen 3-4 dagen Resultaat niet direct gekend Meest specifiek en sensitief

23

24 Rookstop Hospitalisatieafdelingen Rook je? Nee: gestopt Ja Nooit gerookt Rookstopbrochure Wil je tijdens je ziekenhuisverblijf stoppen met roken? ja Tabakoloog (info-advies) Rookstop raadpleging nee Heb je het moeilijk om tijdens je ziekenhuisverblijf niet te roken? JA! Tabakoloog: voorstel NRT onder advies arts

25 Nicotineschema voor hospitalisatie Roken <10 sig/dag sig/dag sig/dag >30 sig/dag Niet iedere dag Niets Niets of Tab 2 mg Niet in de morgen Niets of Tab 2 mg Tab 2 mg Patch 21 mg OF Tab 2 mg Patch 21 mg EN Tab 15 mg <60 min na ontwaken Tab 2 mg Patch 21 mg OF Tab 2 mg Patch 21 mg EN Tab 2 mg Patch 21 mg EN Tab 2 mg <30 min na ontwaken Patch 21 mg OF Tab 2 mg Patch 21 mg EN Ev. Tab 2 mg Patch 21 mg EN Tab 2 mg Patch 21 mg EN Tab 2 mg <5 min na ontwaken Patch 21mg EN Ev. Tab 2mg Patch 21 mg EN Ev. Tab 2 mg Patch 21 mg EN Tab 2 mg 2 Patches 21mg EN Tab 2 mg

26 Peil naar de motivatie en rookstopverleden Minimale interventie 5 A s 5 D s

27 De 5 A s ASK (VRAGEN) ADVISE (RAADGEVEN) ASSESS (EVALUEREN) ASSIST (BIJSTAAN) Bevraag de rookstatus bij elke opname? 24u assessment : door elke vpk Sigaretten /sigaren /tabak/ e-sig Aantal /dag Ex roker sinds.. Hoe snel s morgens de eerste sigaret? ARRANGE (ORGANISEREN) + minimale interventie = 2%/jaar (NHS Centre for Reviews and Dissemination- The University of York, 1998)

28 De 5 A s ASK (VRAGEN) ADVISE (RAADGEVEN) ASSESS (EVALUEREN) ASSIST (BIJSTAAN) ARRANGE (ORGANISEREN) Geef de juiste info! Stoppen met roken is de belangrijkste gezondheidsbeschermende maatregel die iemand kan ondernemen Probeer zo concreet mogelijk te zijn Fiore MC et al U.S. DHHS/ June 2000.

29 De 5 A s ASK (VRAGEN) ADVISE (RAADGEVEN) ASSESS (EVALUEREN) ASSIST (BIJSTAAN) ARRANGE (ORGANISEREN)) Peil naar de motivatie? Zijn/haar bereidheid tot stoppen tijdens deze opname? (peilen naar de motivatie (VAS 0-10 ) Waar in cyclus van gedragsverandering bevindt de roker zich. Wil de roker op korte termijn stoppen? Fiore MC et al U.S. DHHS/ June 2000.

30 gedragsverandering Volhouden Actie Voorbereiding Contemplatie Precontemplatie

31 Het rookstopproces nicotine kauwgom tabaklijn druk en familie die rookt accepteren van roken op het werk kosten sociale norm verslaving stresss Korte termijn succes restrictie roken Europees en Aziatisch ras opleidingsniveau en inkomen oudere leeftijd Pre-contemplatie follow-up door arts stopprogramma s Actie Lange termijn succes voorbeeldrol publieke informatie afhankelijkheid beu zijn advies arts risico s acute ziekte minder sigaretten per dag jongere leeftijd beter opleidingsniveau negatieve Imago Contemplatie kost Media Sociale druk rookstop curcussen beperking rookruimtes POLOSA Ers school 2008

32 De 5 A s ASK (VRAGEN) Help de patient met een stopplan : ADVISE (RAADGEVEN) ASSESS (EVALUEREN) ASSIST (BIJSTAAN) ARRANGE (ORGANISEREN) stopdag, sociale controle, anticipeer op kritieke situaties, verwijder tabak, vermijd rokers en rooksituaties Geef praktische raad : i.v.m. abstinentie, alcohol, andere rokers in het gezin Steun hem/haar Farmacologie

33 De 5 A s ASK (VRAGEN) ADVISE (RAADGEVEN) ASSESS (EVALUEREN) ASSIST (BIJSTAAN) ARRANGE (ORGANISEREN) Follow -up Breng de stopper in contact met rookstophulp lijn dect of vraag een rookstopconsult via KWS Follow-up contacten Raadpleging 016/ Verwittig huisarts Groepsbegeleiding Zoek een tabakoloog Bevestig de ex-roker in zijn succes (empathie)

34 Rookstopteam UZ Leuven

35 De 5 D s Wanneer de drang naar een sigaret heel hoog is: Delay: probeer de drang even uit te stellen Deep breathe: relax, sluit ogen en diepe zucht Drink water: leid je af Do something else: wandelen Discuss: je gevoelens delen met anderen

36 Smartstop voor jongeren Op maat voor jarigen (32,1%) ( ) Samenwerking tussen school en tabakoloog Follow-up consultaties bij erkende tabakologen

37 Take home messages! Elke zorgverlener kan een roker op weg helpen Na 9 wk geen nicotine gebruikt ben je een ex-roker. Zoek een tabakoloog in de buurt! Nieuwe rookbevraging op PNE afdelingen in 2016 Rookstopbegeleiding in elk ziekenhuis en ook in in de thuiszorg

38 Dank zij Prof. dr. G. Verleden, Diensthoofd Pneumologie- LTX UZ Leuven Prof. dr. K. Nackaerts, Kliniekhoofd Pneumologie- REO UZ Leuven Prof. dr. W. Wuyts, Pneumoloog ILL UZ Leuven Erkende tabakologen UZ Leuven : Annemie Schoonis, Hoofdverpleegkundige Longtransplantatie, tabakoloog Nancy De Vroede, Verpleegkundige Oncologie, tabakoloog Sven Van Lommel, Psycholoog, tabakoloog Geert Celis, Hoofdverpleegkundige Longfunctie, tabakoloog, Veerle Van Loo, Verpleegkundige LTX, tabakoloog Marijke Potargent, Psycholoog, Cardiologie, tabakoloog Herman Devriese, Hoofd Dienst Preventie-Veiligheidsdienst UZ Leuven En nog vele andere bereidwillige en enthousiaste medewerkers

39 Vragen?

40 Referenties 1. Belgian Society of Respiratory Nurses (BVPV)Smoking behaviour in patients hospitalises in Belgian Respiratory Wards. Unpublished Survey. info.htm Date last updated : March Belgische Vereniging voor Pneumologie-Verpleegkundigen (BVPV). Smoking behaviour in patients hospitalised in Belgian Respiratory Wards. Unpublished Survey 3. Fagerström K. The epidemiology of smoking: Health consequences and benefits of cessation. Drugs 2002; 62 (supplement 2): Schoonis A, Cuvillier N, Lodewijckx C, Bouckaert B, Verleden GM. Comparison of carbon monoxide (CO) monitoring to urine cotinine (COT) analysis tot detect tobacco use in lung transplant recipients. Eur Respir J 2006;28:Suppl.50,133s 5. Schoonis A, Celis G, Wuyts W, Lemaigre V, Nackaerts K, Effectiveness of group counselling for smoking cessation in hospital staff Eur Respir Rev 2008; 17:108,86-87 ERS Congress 2007 awardee en

41 6. Smoking cessation interventions on hospitalised respiratory patients. C. Lodewijckx MSN, G. Celis RN, A. Schoonis RN, J. De Bent RN, M. Peys RN, V. Lemaigre Psychologist, K. Nackaerts MD, PhD Pneumology Division, University Hospital Gasthuisberg Leuven Belgium. ERS Stockholm sept Tonnessens P Fagerström K. Smoking cessation in patients with respiratory diseases: a high priority, integral component of therapy. ERS Task force Dank u